İskenderiye
İskenderiye
| |
|---|---|
Metropolis | |
 .jpg)     Üstten saat yönünde: Shatby bölgesi ve Süveyş Kanalı caddesinin görünümü, doğu bölgesinin (Sharq) silueti, Stanley Köprüsü, Montaza Sarayı, Bibliotheca Alexandrina ve Ptolemy II Philadelphus heykeli, Planetarium Bilim Merkezi (arka planda korniş ile). | |
| Takma adlar: Akdeniz'in Gelini, Akdeniz'in İncisi, Aleks | |
  İskenderiye Mısır'daki Konum  İskenderiye İskenderiye (Afrika) | |
| Koordinatlar: 31°11′51″N 29°53′33″E / 31.19750°N 29.89250°EKoordinatlar: 31°11′51″N 29°53′33″E / 31.19750°N 29.89250°E | |
| Ülke | Mısır |
| Valilik | İskenderiye |
| Kuruldu | MÖ 331 |
| Tarafından kurulmuştur | Büyük İskender |
| Hükümet | |
| - Vali | Mohamed Taher El-Sherif |
| Alan | |
| - Toplam | 2,679 km2 (1,034 sq mi) |
| Yükseklik | 5 m (16 ft) |
| Nüfus (2021) | |
| - Toplam | 5,381,000 |
| - Yoğunluk | 2.000/km2 (5.200/q mi) |
| Demonimler | İskenderiye, İskenderiye (Arapça: إسكندراني) |
| Saat dilimi | UTC+2 (EST) |
| Posta kodu | 21500 |
| Alan kodu(ları) | (+20) 3 |
| Web sitesi | Alexandria.gov.eg |
<hiero>r:Z1:a A35 t::niwt ⓘ</hiero>
|
| r-ꜥ-qd(y)t (İskenderiye) |
|---|
| Mısır hiyeroglifleri |
İskenderiye (/ˌælɪɡˈzændriə/ veya /-ˈzɑːnd-/; Arapça: الإسكندرية al-ʾIskandarīyah; Eski Yunanca: Αλεξάνδρεια, romanize edilmiştir: Alexándria) Mısır'da bir Akdeniz liman kentidir. MÖ 331 yılında Büyük İskender tarafından kurulan İskenderiye, hızla büyüyerek Helen uygarlığının önemli bir merkezi haline gelmiş ve sonunda Mısır'ın başkenti olarak bugünkü Büyük Kahire'de bulunan Memphis'in yerini almıştır. Helenistik dönemde, Antik Dünyanın Yedi Harikası arasında yer alan İskenderiye Feneri'nin yanı sıra ünlü İskenderiye Kütüphanesi'ne de ev sahipliği yapmıştır. Kütüphane bugün disk şeklindeki ultramodern Bibliotheca Alexandrina'da yeniden vücut bulmuştur. 15. yüzyıldan kalma deniz kıyısındaki Qaitbay Kalesi artık bir müzedir. Yerel halk tarafından "Akdeniz'in Gelini" olarak adlandırılan İskenderiye, popüler bir turizm merkezi ve Süveyş'ten gelen doğal gaz ve petrol boru hatları nedeniyle önemli bir sanayi merkezidir. ⓘ
Şehir, Mısır'ın kuzey kıyısı boyunca yaklaşık 40 km (25 mil) uzanır ve Akdeniz'in en büyük şehri, Mısır'ın ikinci büyük şehri (Kahire'den sonra), Arap dünyasının dördüncü büyük şehri, Afrika'nın dokuzuncu büyük şehri, Afrika'nın dokuzuncu büyük kentsel alanı ve dünyadaki nüfus bakımından 79. en büyük kentsel alandır. ⓘ
Şehir ilk olarak Rhacotis adlı bir Mısır yerleşiminin (şehrin Mısır mahallesi haline gelmiştir) yakınlarında kurulmuştur. Roma ve Doğu Roma egemenliği döneminden, Fustat'ta (daha sonra Kahire'ye bağlanmıştır) yeni bir başkentin kurulduğu MS 641'de Müslümanların Mısır'ı fethine kadar neredeyse bin yıl boyunca bu statüsünü korumuştur. ⓘ
İskenderiye en çok Antik Dünyanın Yedi Harikası'ndan biri olan İskenderiye Feneri (Pharos), antik dünyanın en büyüğü olan Büyük Kütüphanesi ve Orta Çağ'ın Yedi Harikası'ndan biri olan Nekropol ile tanınır. İskenderiye, Helenistik çağ ve geç antik çağın büyük bölümünde antik Akdeniz'in entelektüel ve kültürel merkeziydi. Bir zamanlar antik dünyanın en büyük şehriyken daha sonra Roma tarafından ele geçirilmiştir. Şehirde Greko-Romen simge yapıları, eski dünya kafeleri ve kumsallar bulunmaktadır. ⓘ
Şehir, erken dönem Hıristiyanlığın önemli bir merkeziydi ve Doğu Roma İmparatorluğu'nda Hıristiyanlığın önemli merkezlerinden biri olan İskenderiye Patrikhanesi'nin merkeziydi. Modern dünyada Kıpti Ortodoks Kilisesi ve İskenderiye Rum Ortodoks Kilisesi bu eski mirasa sahip çıkmaktadır. 641 yılına gelindiğinde şehir büyük ölçüde yağmalanmış ve modern çağda yeniden ortaya çıkmadan önce önemini yitirmişti. 18. yüzyılın sonlarından itibaren İskenderiye, hem Akdeniz ile Kızıldeniz arasındaki kolay kara bağlantısından hem de Mısır pamuğunun kârlı ticaretinden yararlandığı için uluslararası denizcilik endüstrisinin önemli bir merkezi ve dünyanın en önemli ticaret merkezlerinden biri haline gelmiştir. ⓘ
| İskenderiye | |
|---|---|
|
| |
 Bayrak | |
|
Takma ad: Akdeniz'in incisi | |
 İskenderiye | |
| Ülke |
 Mısır |
| İl | İskenderiye |
| İdare | |
| • Vali | Mohamed Taher El-Sherif |
| Yüzölçümü | |
| • Toplam | 2.679 km² (1.034 mil²) |
| Rakım | 5 m (16 ft) |
| Nüfus (2018) | |
| • Toplam | 5.200.000 |
| • Yoğunluk | 1.900/km² (4.000/mil²) |
| Zaman dilimi | UTC+02.00 (OAS) |
| Posta kodu |
21500 |
| Alan kodu | (+20) 3 |
|
Resmî site resmî site | |
Tarih
Antik Çağ
Deniz kabuğu parçalarının ve kurşun kontaminasyonunun son radyokarbon tarihlendirmesi, Eski Krallık döneminde (MÖ 27-21. yüzyıllar) ve yine MÖ 1000-800 döneminde bölgede insan faaliyeti olduğunu ve daha sonra faaliyetin olmadığını göstermektedir. Antik kaynaklardan, Büyük Ramses zamanında Girit ile ticaret için bu bölgede bir ticaret karakolu olduğu bilinmektedir, ancak İskender'in gelişi sırasında uzun süre önce kaybolmuştur. Rhakotis (Mısırca: rꜥ-qdy.t, 'Yerleşik olan') adında küçük bir Mısır balıkçı köyü MÖ 13. yüzyıldan beri bu civarda var olmuş ve zamanla şehrin Mısır mahallesine dönüşmüştür. İskenderiye'nin hemen doğusunda (şu anda Abu Qir Körfezi'nin olduğu yerde), eski zamanlarda bataklık ve birkaç ada vardı. MÖ 7. yüzyılın başlarında Canopus ve Heracleion gibi önemli liman kentleri vardı. Sonuncusu yakın zamanda su altında yeniden keşfedilmiştir. ⓘ
İskenderiye, MÖ 331 yılının Nisan ayında Büyük İskender tarafından Ἀλεξάνδρεια (Alexandreia) adıyla kurulmuştur. İskender, Mısır Satraplığı'nı Perslerin elinden aldıktan sonra, Mısır kıyılarında kendi adını taşıyacak büyük bir Yunan şehri inşa etmek istedi. İskenderiye'nin yerini seçerken, yakındaki Pharos adasına iki büyük doğal liman oluşturacak bir geçit inşa etmeyi tasarladı. İskenderiye'nin Mısır'da Helenistik bir merkez olarak eski Yunan kolonisi Naucratis'in yerini alması ve Yunanistan ile zengin Nil vadisi arasında bir bağlantı olması amaçlanıyordu. Kuruluştan birkaç ay sonra İskender Mısır'dan ayrılır ve hayatı boyunca şehre bir daha dönmez. ⓘ
İskender'in ayrılışından sonra valisi Kleomenes genişlemeye devam etti. Rodoslu mimar Dinocrates, Hippodamian ızgara planını kullanarak şehri tasarladı. İskender'in MÖ 323'teki ölümünün ardından generali Batlamyus Lagides Mısır'ı ele geçirdi ve İskender'in naaşını da beraberinde Mısır'a getirdi. Batlamyus ilk başta Mısır'ın eski başkenti Memfis'ten yönetti. MÖ 322/321'de Kleomenes'i idam ettirdi. Son olarak, MÖ 305'te Ptolemaios kendisini Ptolemaios I Soter ("Kurtarıcı") olarak Firavun ilan etti ve başkentini İskenderiye'ye taşıdı. ⓘ
Her ne kadar Kleomenes İskenderiye'nin ilk gelişimini denetlemekten sorumlu olsa da, Heptastadion ve anakara mahalleleri esas olarak Ptolemaios'un eseri gibi görünmektedir. Harap olmuş Sur'un ticaretini devralan ve Avrupa ile Arap ve Hint Doğu'su arasındaki yeni ticaretin merkezi haline gelen şehir, bir nesilden kısa bir süre içinde Kartaca'dan daha büyük hale geldi. Bir yüzyıl içinde İskenderiye dünyanın en büyük kenti haline geldi ve birkaç yüzyıl daha Roma'dan sonra ikinci sırada yer aldı. Farklı geçmişlerden gelen Yunan halkıyla Mısır'ın başlıca Yunan şehri haline geldi. ⓘ
Tanah'ın Yunanca versiyonu olan Septuagint burada üretilmiştir. İlk Ptolemaioslar burayı düzenli tutmuş ve müzesinin önde gelen Helenistik öğrenim merkezi (Sezar'ın İskenderiye kuşatması sırasında yıkıma uğrayan İskenderiye Kütüphanesi) haline gelmesini teşvik etmiş, ancak nüfusun en büyük üç etnik kökeninin ayrımını korumaya dikkat etmişlerdir: Yunan, Mısırlı ve Yahudi. Augustus zamanında şehir 10 km2'lik (3,9 mil kare) bir alanı kaplıyordu ve Roma prensliği döneminde toplam nüfus 500.000-600.000 civarındaydı; bu sayı sonraki dört yüzyıl boyunca Roma egemenliği altında azalıp çoğalacaktı. ⓘ
İskenderiyeli Philo'ya göre, MS 38 yılında Kral I. Agrippa'nın İskenderiye'ye yaptığı bir ziyaret sırasında Yahudiler ve İskenderiye'nin Yunan vatandaşları arasında, esas olarak Herodian ulusunun Roma imparatoruna gösterdiği saygıdan kaynaklanan ve iki etnik grup arasında hızla açık hakaret ve şiddete ve İskenderiye sinagoglarına saygısızlığa dönüşen karışıklıklar patlak verdi. Bu olay İskenderiye pogromları olarak adlandırılmıştır. Caligula'nın araya girmesi ve Roma valisi Flaccus'u şehirden uzaklaştırmasının ardından şiddet bastırıldı. ⓘ
MS 115 yılında, Kitos Savaşı sırasında İskenderiye'nin büyük bir kısmı yıkılmış, bu da Hadrianus ve mimarı Decriannus'a şehri yeniden inşa etme fırsatı vermiştir. MS 215 yılında imparator Caracalla kenti ziyaret etmiş ve kent sakinlerinin kendisine yönelttiği bazı aşağılayıcı hicivler nedeniyle askerlerine aniden silah taşıma yeteneğine sahip tüm gençlerin öldürülmesini emretmiştir. MS 21 Temmuz 365'te İskenderiye bir tsunami (365 Girit depremi) tarafından harap edildi ve bu olay yıllar sonra her yıl "dehşet günü" olarak anıldı. ⓘ
İslami dönem
İskenderiye 619 yılında Sasani Perslerinin eline geçti. Bizans İmparatoru Herakleios 629 yılında burayı geri alsa da, 641 yılında Amr ibn el-Âs komutasındaki Araplar 14 ay süren bir kuşatmanın ardından Müslümanların Mısır'ı fethi sırasında burayı işgal etti. Mısır'ın İskenderiye'yi ziyaret ettiği kaydedilen ilk Arap valisi, Arap varlığını güçlendiren ve 664-665 yıllarında şehirde bir valilik sarayı inşa eden Utbe ibn Ebi Süfyan'dır. ⓘ
1517'deki Ridaniye Savaşı'ndan sonra şehir Osmanlı Türkleri tarafından fethedilmiş ve 1798'e kadar Osmanlı egemenliğinde kalmıştır. İskenderiye 9. ve 18. yüzyıllar arasında eski öneminin çoğunu Mısır'ın liman kenti Rosetta'ya kaptırmış ve ancak 1807 yılında Mahmudiye Kanalı'nın inşa edilmesiyle eski önemini yeniden kazanmıştır. ⓘ
İskenderiye, Napolyon'un 1798'de Mısır'a düzenlediği seferin askeri operasyonlarında önemli bir yer tutmuştur. Fransız birlikleri 2 Temmuz 1798'de şehre saldırdı ve 1801'de bir İngiliz seferinin gelişine kadar şehir onların elinde kaldı. İngilizler 21 Mart 1801'de İskenderiye Savaşı'nda Fransızlara karşı önemli bir zafer kazandılar ve ardından şehri kuşatarak 2 Eylül 1801'de ele geçirdiler. Mısır'ın Osmanlı valisi Muhammed Ali, 1810 civarında yeniden inşa ve imar faaliyetlerine başladı ve 1850'ye gelindiğinde İskenderiye eski ihtişamına yakın bir hale geldi. Mısır, ülkeyi modernleştirme çabalarında Avrupa'ya yöneldi. Yunanlılar, ardından diğer Avrupalılar ve diğerleri şehre taşınmaya başladı. 20. yüzyılın başlarında şehir romancıların ve şairlerin yuvası haline geldi. ⓘ
Temmuz 1882'de şehir İngiliz deniz kuvvetlerinin bombardımanı altında kaldı ve işgal edildi. ⓘ
Temmuz 1954'te şehir, daha sonra Lavon Olayı olarak bilinen İsrail bombardımanının hedefi oldu. 26 Ekim 1954'te İskenderiye'nin Mansheya Meydanı Cemal Abdül Nasır'a yönelik başarısız bir suikast girişimine sahne oldu. ⓘ
Arap milliyetçiliğinin patlamasına yol açan 1956 Süveyş Krizi'nin ardından Avrupalılar İskenderiye'yi terk etmeye başladı. Nasır'ın 1961'de en yüksek noktasına ulaşan mülkiyet kamulaştırması, geri kalanların neredeyse tamamını sürdü. ⓘ
İbn Battuta İskenderiye'de
İbn Battuta İskenderiye'ye atıfta bulunarak şehirde yaşayan bir dizi büyük azizden bahseder; bu azizlerden biri de mucizeler yaratma gücüne sahip olduğu söylenen İmam Borhan Oddin El Aaraj'dır. İbn Battuta'ya gidip üç kardeşini, Hindistan'da yaşayan Farid Oddin'i, Sind'de yaşayan Rokn Oddin İbn Zakarya'yı ve Çin'de yaşayan Borhan Oddin'i bulmasını söyledi. Battuta daha sonra bu insanları bulmayı ve onlara iltifatlarını iletmeyi amaç edindi. Şeyh Yakut, İskenderiye'de yaşamış bir başka önemli şahsiyetti; Şeyh Ebu Abbas El Mursi'nin müridi olan Ebu Abbas, Hizb El Bahr'ın yazarıydı ve dindarlığı ve kerametleriyle ünlüydü. Ebu Abdullah El Mürşidi, İbn Mürşid'in Minyat'ında inzivada yaşayan büyük bir müfessir azizdi. Yalnız yaşıyordu ama her gün emirler, vezirler ve onunla yemek yemek isteyen kalabalıklar tarafından ziyaret ediliyordu. Mısır Sultanı (El Malik El Nasır) da onu ziyaret etti. İbn Battuta onu ziyaret etmek amacıyla İskenderiye'den ayrıldı. ⓘ
İbn Battuta Pharos deniz fenerini de iki kez ziyaret etti; 1326'da kısmen harabe halinde olduğunu gördü ve 1349'da daha da kötüleşerek yapıya girişi imkansız hale getirdi. ⓘ
Zaman Çizelgesi
İskenderiye'nin en önemli savaşları ve kuşatmaları şunlardır:
- İskenderiye Kuşatması (MÖ 47), Julius Caesar'ın iç savaşı
- İskenderiye Savaşı (MÖ 30), Roma Cumhuriyeti'nin son savaşı
- İskenderiye Kuşatması (619), Bizans-Pers Savaşları
- İskenderiye Kuşatması (641), Raşidun'un Bizans Mısır'ını fethi
- İskenderiye Haçlı Seferi (1365), Kıbrıslı Peter de Lusignan tarafından yönetilen ve Memlüklerin yenilgisi ve şehrin yağmalanmasıyla sonuçlanan haçlı seferi.
- İskenderiye Savaşı (1801), Napolyon Savaşları
- İskenderiye Kuşatması (1801), Napolyon Savaşları
- İskenderiye seferi (1807), Napolyon Savaşları
- İskenderiye Bombardımanı (1882) ve ardından Mısır'ın İngiliz işgali ⓘ
Antik yerleşim planı
Yunan İskenderiyesi üç bölgeye ayrılmıştı:
- Rhakotis
- Rhakotis (Kıpti Rakotə'den, "İskenderiye") İskenderiye'ye dahil edilen eski şehirdi. Esas olarak Mısırlılar tarafından işgal edilmişti.
- Brucheum
- Brucheum Kraliyet ya da Yunan mahallesiydi ve şehrin en görkemli bölümünü oluşturuyordu. Roma döneminde Brucheum, resmi bir mahallenin eklenmesiyle genişletilmiş ve toplamda dört bölge haline getirilmiştir. Şehir, her biri bir yeraltı kanalına sahip olan paralel caddelerden oluşan bir ızgara şeklinde düzenlenmişti.
- Yahudi mahallesi
- Yahudi mahallesi şehrin kuzeydoğu kısmıydı. ⓘ
Sütunlarla kaplı ve her birinin yaklaşık 60 m (200 ft) genişliğinde olduğu söylenen iki ana cadde, İskender'in Sema'sının (ya da Soma'sının) yükseldiği noktaya yakın bir yerde, şehrin merkezinde kesişiyordu. Bu nokta şimdiki Nebi Daniel camisinin çok yakınındadır; büyük Doğu-Batı "Kanopik" caddesinin çizgisi günümüz İskenderiye'sinde de mevcuttur ve modern Boulevard de Rosette (şimdiki Sharae Fouad) çizgisinden çok az ayrılmıştır. Kaldırım ve kanal izleri Rosetta Kapısı yakınlarında bulunmuştur, ancak sokak ve kanal kalıntıları 1899 yılında Alman kazıbilimciler tarafından antik kent alanı içinde kalan doğu surlarının dışında ortaya çıkarılmıştır. ⓘ
İskenderiye başlangıçta, anakaraya 1.260 m (4.130 ft) uzunluğunda ve Heptastadion ("yedi stadyum" - bir stadyum yaklaşık 180 m veya 590 ft ölçülerinde bir Yunan uzunluk birimiydi) adı verilen bir mendirekle bağlanan Pharos adasından biraz daha fazlasından oluşuyordu. Bunun ucu, "Ay Kapısı "nın yükseldiği şimdiki Büyük Meydan'ın başındaki araziye dayanıyordu. Şu anda bu nokta ile modern "Ras al-Tin" mahallesi arasında kalan her şey, giderek genişleyen ve bu köstebeği yok eden alüvyon üzerine inşa edilmiştir. Ras al-Tin mahallesi Pharos adasından geriye kalanları temsil etmektedir; asıl deniz fenerinin bulunduğu yer deniz tarafından aşındırılmıştır. Köstebeğin doğusunda şimdi açık bir koy olan Büyük Liman; batısında ise şimdi modern limanı oluşturacak şekilde büyük ölçüde genişletilmiş olan iç havzası Kibotos ile birlikte Eunostos limanı yer alıyordu. ⓘ
Strabon'un zamanında (M.Ö. 1. yüzyılın ikinci yarısı), başlıca binalar Büyük Liman'a giren bir gemiden görülebilecek şekilde sıralanmıştır. ⓘ
- Kentin kuzeydoğu açısını dolduran ve Büyük Liman'ı doğudan kapatan Lochias burnunu işgal eden Kraliyet Sarayları. Lochias (modern Pharillon), saraylar, "Özel Liman" ve Antirrhodus adası ile birlikte neredeyse tamamen denizin içinde kaybolmuştur. Afrika'nın kuzeydoğu kıyılarında olduğu gibi burada da bir toprak çökmesi yaşanmıştır.
- Ramleh istasyonu yakınındaki modern Hastane Tepesi'nde bulunan Büyük Tiyatro. Burası Julius Caesar tarafından kale olarak kullanılmış ve Pharsalus savaşından sonra Mısır'ı ele geçirdikten sonra şehirdeki kalabalığın kuşatmasına dayanmıştır.
- Tiyatroya yakın Poseidon ya da Deniz Tanrısı Tapınağı
- Marc Antony tarafından inşa edilen Timonium
- The Emporium (Borsa)
- The Apostases (Dergiler)
- Navalia (Rıhtım), Timonium'un batısında, deniz kıyısı boyunca köstebeğe kadar uzanır
- Emporium'un arkasında, "Kleopatra'nın İğneleri" olarak bilinen ve New York ve Londra'ya taşınan iki büyük dikilitaşın bulunduğu Büyük Caesareum yükseliyordu. Bu tapınak zamanla Patriklik Kilisesi'ne dönüşmüştür, ancak tapınağın bazı eski kalıntıları keşfedilmiştir. Asıl Caesareum, dalgaların aşındırmadığı kısımlar, yeni deniz duvarını kaplayan evlerin altında yatmaktadır.
- Gymnasium ve Palaestra, kentin doğu yarısındaki Boulevard de Rosette'in yakınında, iç kesimdedir; yerleri bilinmemektedir.
- Satürn Tapınağı; yeri bilinmiyor.
- İskender'in (Soma) ve Ptolemaiosların anıt mezarları, iki ana caddenin kesiştiği noktanın yakınında, tek bir çitle çevrilidir.
- Aynı bölgede ünlü Kütüphanesi ve tiyatrosuyla Musaeum; yeri bilinmiyor.
- İskenderiye tapınaklarının en ünlüsü olan İskenderiye Serapeumu. Strabon bunun şehrin batısında olduğunu söyler; son keşifler ise Diocletianus'un şehri kuşatmasının anısına dikilmiş bağımsız bir anıt olan "Pompey'in Sütunu "nun yakınına yerleştirecek kadar ileri gitmektedir. ⓘ
Anakaradaki diğer birkaç kamu binasının isimleri bilinmektedir, ancak gerçek konumları hakkında çok az bilgi vardır. Ancak hiçbiri Pharos adasının doğu noktasında bulunan bina kadar ünlü değildir. Burada, 138 m (453 ft) yüksekliğinde olduğu söylenen ve Dünyanın Yedi Harikası'ndan biri olan Büyük Deniz Feneri yer almaktaydı. İlk Ptolemaios projeye başladı ve ikinci Ptolemaios (Ptolemaios II Philadelphus) toplam 800 talent maliyetle tamamladı. Tamamlanması 12 yıl sürmüş ve daha sonra dünyadaki tüm deniz fenerleri için bir prototip görevi görmüştür. Işık tepedeki bir fırın tarafından üretiliyordu ve kule çoğunlukla kireçtaşından yekpare bloklarla inşa edilmişti. Pharos deniz feneri 14. yüzyılda bir depremle yıkılmış ve Büyük Giza Piramidi'nden sonra ayakta kalan en uzun ikinci antik mucize olmuştur. Hephaistos'un bir tapınağı da Pharos'ta köstebeğin başında duruyordu. ⓘ
MS 32 yılına tarihlenen bir nüfus sayımına göre İskenderiye'nin 1. yüzyıldaki nüfusu, çok sayıda azatlı, kadın, çocuk ve kölenin yanı sıra 180.000'den fazla yetişkin erkek vatandaşı içeriyordu. Toplam nüfusa ilişkin tahminler 216.000 ila 500.000 arasında değişmektedir; bu da onu Sanayi Devrimi öncesinde inşa edilmiş en büyük şehirlerden biri ve bir imparatorluk başkenti olmayan en büyük sanayi öncesi şehir yapmaktadır. ⓘ
Coğrafya
.jpg)
İskenderiye, Mısır ülkesinde, Akdeniz'in güney kıyısında yer almaktadır. Uzak Batı Nil deltası bölgesindedir. Yoğun nüfuslu bir şehirdir, çekirdek alanları geniş idari alanını yalanlamaktadır. ⓘ
| Bölge | (Nüfus) | Alan km2 |
Yoğunluk km2 başına (2020) ⓘ | |
|---|---|---|---|---|
| 1996 | 2020 projesi* | |||
| İskenderiye, 14 kisms (bitişik) | 2,199,000 | 4,439,000 | 203.57 | 21,805 |
Notlar: 2017 revize nüfus sayımı rakamlarına dayanan 2020 CAPMAS projeksiyonu, 2017 nüfus sayımı ön tablolarından önemli ölçüde farklılık gösterebilir. 14 kism, 2006 yılında CAPMAS tarafından sadece İskenderiye şehri olarak rapor edilmiştir, ancak patlayıcı büyüme tanımları göz önüne alındığında, muhtemelen gayri resmi, değişmiş olabilir veya değişmeye hazır olabilir. Aynı bölge 12 kism ile 1996 yılında da mevcuttu. Kismler 'tamamen kentleşmiş' olarak kabul edilmektedir ⓘ
İklim
İskenderiye sıcak çöl iklimine (Köppen iklim sınıflandırması: BWh) sahiptir ve sıcak bozkır iklimi (Köppen iklim sınıflandırması: BSh) ile sınır komşusudur. Mısır'ın kuzey kıyılarının geri kalanı gibi, Akdeniz üzerinden esen hakim kuzey rüzgarı, şehre çölün iç bölgelerine göre daha az şiddetli bir iklim sağlar. Refah ve İskenderiye Mısır'ın en yağışlı yerleridir; diğer en yağışlı yerler Rosetta, Baltim, Kafr el-Dawwar ve Mersa Matruh'tur. Şehrin iklimi Akdeniz'den etkilenir, sıcaklıkları ılımlı hale getirir, değişken yağmurlu kışlara ve zaman zaman çok nemli olabilen orta derecede sıcak ve hafif uzun yazlara neden olur; Ocak ve Şubat en serin aylardır, günlük maksimum sıcaklıklar genellikle 12 ila 18 ° C (54 ila 64 ° F) arasında değişir ve minimum sıcaklıklar 5 ° C'ye (41 ° F) ulaşabilir. ⓘ
İskenderiye'de serin aylarda şiddetli fırtınalar, yağmur ve bazen de karla karışık yağmur ve dolu görülür; bu olaylar kötü drenaj sistemiyle birleşince geçmişte şehirde zaman zaman su baskınları yaşanmış olsa da artık nadiren meydana gelmektedir. Temmuz ve Ağustos ayları, günlük ortalama maksimum sıcaklığın 30 °C (86 °F) olduğu yılın en sıcak ve kurak aylarıdır. Yıllık ortalama yağış miktarı 200 mm (7,9 inç) civarındadır ancak 417 mm'ye (16,4 inç) kadar çıktığı da olmuştur. ⓘ
Port Said, Kosseir, Baltim, Damietta ve İskenderiye Mısır'daki en az sıcaklık değişimine sahiptir. ⓘ
Kaydedilen en yüksek sıcaklık 30 Mayıs 1961 tarihinde 45 °C (113 °F), kaydedilen en soğuk sıcaklık ise 31 Ocak 1994 tarihinde 0 °C (32 °F) olmuştur.
| İskenderiye için iklim verileri ⓘ | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ay | Jan | Şubat | Mar | Nisan | Mayıs | Haziran | Temmuz | Ağustos | Eylül | Ekim | Kasım | Aralık | Yıl |
| Rekor yüksek °C (°F) | 33.3 (91.9) |
32.9 (91.2) |
40.0 (104.0) |
41.0 (105.8) |
45.0 (113.0) |
43.8 (110.8) |
43.0 (109.4) |
38.6 (101.5) |
41.4 (106.5) |
38.2 (100.8) |
35.7 (96.3) |
31.0 (87.8) |
45.0 (113.0) |
| Ortalama yüksek °C (°F) | 18.4 (65.1) |
19.3 (66.7) |
20.9 (69.6) |
24.0 (75.2) |
26.5 (79.7) |
28.6 (83.5) |
29.7 (85.5) |
30.4 (86.7) |
29.6 (85.3) |
27.6 (81.7) |
24.1 (75.4) |
20.1 (68.2) |
24.9 (76.8) |
| Günlük ortalama °C (°F) | 13.4 (56.1) |
13.9 (57.0) |
15.7 (60.3) |
18.5 (65.3) |
21.2 (70.2) |
24.3 (75.7) |
25.9 (78.6) |
26.3 (79.3) |
25.1 (77.2) |
22.0 (71.6) |
18.7 (65.7) |
14.9 (58.8) |
20.0 (68.0) |
| Ortalama düşük °C (°F) | 9.1 (48.4) |
9.3 (48.7) |
10.8 (51.4) |
13.4 (56.1) |
16.6 (61.9) |
20.3 (68.5) |
22.8 (73.0) |
23.1 (73.6) |
21.3 (70.3) |
17.8 (64.0) |
14.3 (57.7) |
10.6 (51.1) |
15.8 (60.4) |
| Rekor düşük °C (°F) | 0.0 (32.0) |
0.0 (32.0) |
2.3 (36.1) |
3.6 (38.5) |
7.0 (44.6) |
11.6 (52.9) |
17.0 (62.6) |
17.7 (63.9) |
14 (57) |
10.7 (51.3) |
1.0 (33.8) |
1.2 (34.2) |
0.0 (32.0) |
| Ortalama yağış mm (inç) | 52.8 (2.08) |
29.2 (1.15) |
14.3 (0.56) |
3.6 (0.14) |
1.3 (0.05) |
0.0 (0.0) |
0.0 (0.0) |
0.1 (0.00) |
0.8 (0.03) |
9.4 (0.37) |
31.7 (1.25) |
52.7 (2.07) |
195.9 (7.7) |
| Ortalama yağışlı günler (≥ 0,01 mm) | 11.0 | 8.9 | 6.0 | 1.9 | 1.0 | 0.0 | 0.0 | 0.0 | 0.2 | 2.9 | 5.4 | 9.5 | 46.8 |
| Ortalama bağıl nem (%) | 69 | 67 | 67 | 65 | 66 | 68 | 71 | 71 | 67 | 68 | 68 | 68 | 67.92 |
| Ortalama aylık güneş ışığı saatleri | 192.2 | 217.5 | 248.0 | 273.0 | 316.2 | 354.0 | 362.7 | 344.1 | 297.0 | 282.1 | 225.0 | 195.3 | 3,307.1 |
| Kaynak 1: Dünya Meteoroloji Örgütü (BM), güneş ışığı ve ortalama sıcaklıklar için Hong Kong Gözlemevi, nem için İklim Çizelgeleri | |||||||||||||
| Kaynak 2: Rekor sıcaklıklar için Voodoo Skies ve Bing Weather | |||||||||||||
| Jan | Şubat | Mar | Nisan | Mayıs | Haziran | Temmuz | Ağustos | Eylül | Ekim | Kasım | Aralık |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 18 °C (64 °F) | 17 °C (63 °F) | 17 °C (63 °F) | 18 °C (64 °F) | 20 °C (68 °F) | 23 °C (73 °F) | 25 °C (77 °F) | 26 °C (79 °F) | 26 °C (79 °F) | 25 °C (77 °F) | 22 °C (72 °F) | 20 °C (68 °F) |
Şehir Manzarası
Antik çağlarda İskenderiye'de sürekli savaş olması nedeniyle antik kentin çok az bir kısmı günümüze ulaşmıştır. Kraliyet ve sivil mahallelerin çoğu limanın altında batmış ve geri kalanı modern zamanlarda üzerine inşa edilmiştir. ⓘ
Pompey'in Sütunu
Bir Roma zafer sütunu olan "Pompey Sütunu", bugün İskenderiye'de hala ayakta duran en tanınmış antik anıtlardan biridir. İskenderiye'nin antik akropolünde (şehrin Arap mezarlığına bitişik mütevazı bir tepe) yer alan sütun, aslen bir tapınak sütununun parçasıydı. Kaidesiyle birlikte 30 m (99 ft) yüksekliğindedir; cilalı kırmızı granitten yapılmış şaftın çapı tabanda 2,7 m (8,9 ft), tepede ise 2,4 m'ye (7,9 ft) inmektedir. Kuyu 88 ft (27 m) yüksekliğindedir ve tek bir granit parçasından yapılmıştır. Hacmi 132 m3 (4,662 cu ft) ve ağırlığı yaklaşık 396 tondur. Pompey'in Sütunu, antik dikilitaşları dikmek için kullanılan yöntemlerin aynısı kullanılarak dikilmiş olabilir. Romalıların vinçleri vardı ama bu kadar ağır bir şeyi kaldıracak kadar güçlü değillerdi. Roger Hopkins ve Mark Lehrner, 1999 yılında 25 tonluk bir dikilitaşı dikmek için başarılı bir girişim de dahil olmak üzere birkaç dikilitaş dikme deneyi gerçekleştirmiştir. Bunu daha küçük dikilitaşlar dikmek için yapılan iki deney ve 25 tonluk bir dikilitaş dikmek için yapılan iki başarısız girişim izlemiştir. Yapı, 4. yüzyılda bir piskoposun Paganizmin kökünün kazınması gerektiğine karar vermesi üzerine yağmalanmış ve yıkılmıştır. "Pompey Sütunu" yanlış bir isimlendirmedir, zira Pompey ile hiçbir ilgisi yoktur. 293 yılında Diocletianus için, muhtemelen Domitius Domitianus'un isyanı anısına dikilmiştir. Akropolis'in altında, tanrı Serapis'in gizemlerinin canlandırıldığı ve oyma duvar nişlerinin antik Kütüphane için taşma depolama alanı sağladığına inanılan Serapeum'un yeraltı kalıntıları bulunmaktadır. Daha yakın yıllarda, çevredeki denizden çoğu eski çanak çömlek parçaları olmak üzere birçok antik eser keşfedilmiştir. ⓘ
Kom El Shoqafa Yeraltı Mezarları
İskenderiye'nin Kom El Shoqafa olarak bilinen yer altı mezarları, sütunun kısa bir mesafe güneybatısında yer alır ve büyük bir spiral merdivenle ulaşılan ve yontulmuş sütunlar, heykeller ve diğer senkretik Roma-Mısır dini sembolleri, mezar nişleri ve lahitlerle süslenmiş düzinelerce odanın yanı sıra ölenlerin yakınları tarafından anma yemeklerinin düzenlendiği Roma tarzı büyük bir ziyafet odası içeren çok seviyeli bir labirentten oluşur. Yeraltı mezarları 1900 yılında tesadüfen keşfedilene kadar vatandaşlar tarafından uzun süre unutulmuştu. ⓘ
Kom El Deka
Şu anda İskenderiye'de yürütülen en kapsamlı antik kazı Kom El Deka olarak bilinmektedir. Antik kentin iyi korunmuş tiyatrosunu ve Roma dönemi hamamlarının kalıntılarını ortaya çıkarmıştır. ⓘ
Taposiris Magna Tapınağı
Tapınak Ptolemy döneminde inşa edilmiş ve İskenderiye'nin inşasını tamamlayan Osiris'e adanmıştır. Borg el Arab şehrinde İskenderiye'nin batı banliyösü olan Abusir'de yer almaktadır. Tapınaktan geriye sadece dış duvar ve direkler kalmıştır. Orada kutsal hayvanlara tapıldığını kanıtlayan deliller vardır. Arkeologlar tapınağın yakınında bir hayvan nekropolü bulmuşlardır. Bir Hıristiyan kilisesinin kalıntıları tapınağın daha sonraki yüzyıllarda kilise olarak kullanıldığını göstermektedir. Aynı bölgede imparator Justinianus tarafından yaptırılan hamam kalıntıları, bir deniz duvarı, iskeleler ve bir köprü de bulunmuştur. Bölgenin sahil tarafına yakın bir yerde Ptolemy II Philadelphus tarafından yaptırılan bir kulenin kalıntıları bulunmaktadır. Kule, yıkılan İskenderiye Pharos Deniz Feneri'nin tam ölçekli bir kopyasıydı. ⓘ
Qaitbay Kalesi
Qaitbay Kalesi, Akdeniz kıyısında yer alan bir savunma kalesidir. MS 1477 (Hicri 882) yılında Memlük Sultanı El-Eşref Seyfüddin Ka'it Bey tarafından kurulmuştur. Kale, Pharos Adası'nın kuzey ucunun doğu tarafında, Doğu Limanı'nın ağzında yer almaktadır. Antik Dünyanın Yedi Harikası'ndan biri olan ünlü İskenderiye Feneri'nin tam yerine inşa edilmiştir. Fener 17.550 metrekarelik bir alan üzerine inşa edilmiştir. ⓘ
Kazı çalışmaları
İskenderiye'nin eski eserlerini keşfetmek için ısrarlı çabalar sarf edilmiştir. Yerel Arkeoloji Derneği ve birçok kişi tarafından teşvik ve yardım sağlanmıştır. Büyük İskender'in mezarını arayan Yunanlılar kentte kazılar yapmış ancak başarılı olamamışlardır. Müzenin geçmişteki ve şimdiki yöneticileri zaman zaman fırsat buldukça sistematik kazılar yapma olanağı bulmuşlardır; D. G. Hogarth 1895 yılında Mısır Keşif Fonu ve Helen Araştırmalarını Destekleme Derneği adına geçici araştırmalar yapmış ve bir Alman keşif heyeti iki yıl boyunca (1898-1899) çalışmıştır. Ancak İskenderiye'de kazı yapmak isteyenlerin karşısına iki zorluk çıkmaktadır: kazı için alan yetersizliği ve bazı ilgi alanlarının su altında kalması. ⓘ
Büyük ve büyümekte olan modern kent, antik kentin hemen üzerinde yer aldığından, çok büyük maliyetler dışında, kazılacak kayda değer bir alan bulmak neredeyse imkansızdır. Kleopatra VII'nin kraliyet mahallesi depremler ve tsunami nedeniyle sular altında kalmış ve MS 4. yüzyılda kademeli olarak çökmüştür. Saray mahallesi de dahil olmak üzere Helenistik kentin en ilginç bölümlerinin çoğunu içeren bu sualtı bölümü 1992 yılında keşfedilmiştir ve halen Fransız sualtı arkeoloğu Franck Goddio ve ekibi tarafından kapsamlı bir şekilde araştırılmaktadır. Caesarion'un dikkat çeken bir başı ortaya çıkarılmıştır. Bunlar, bazı tartışmalara rağmen turistlere açılmaktadır. En açık alanlar, Roma tabakalarının altına inmenin neredeyse imkansız olduğu kuzeydoğu ve güneybatıdaki alçak zeminlerdir. ⓘ
En önemli sonuçlar, müzenin son müdürü Dr. G. Botti tarafından, oldukça geniş bir açık alanın bulunduğu "Pompey'in Sütunu" civarında elde edilmiştir. Burada, belki de Serapeum'un bir parçası olan büyük bir bina veya bina grubunun alt yapıları ortaya çıkarılmıştır. Yakınlarda, tapınağın eklentileri olabilecek muazzam katakomblar ve kolumbaryalar açılmıştır. Bunlar, şimdi yapay olarak aydınlatılan ve ziyaretçilere açık olan, ilginç boyalı kabartmalara sahip çok dikkat çekici bir tonoz içermektedir. ⓘ
Bu araştırmalarda bulunan objeler müzede sergilenmekte olup, en dikkat çekici olanı muhtemelen bir zamanlar Serapeum'da kült objesi olarak kullanılan büyük bir bazalt boğadır. Kom El Shoqafa (Roma) ve Ras El Tin'de (boyalı) başka katakomblar ve mezarlar açılmıştır. ⓘ
Alman kazı ekibi şehrin kuzey doğusunda Ptolemaios sütun dizisi ve sokak kalıntıları bulmuş, ancak başka pek bir şey bulamamıştır. Hogarth, Kom El Deka höyüğünün altında Paneum, Mausolea veya bir Roma kalesinin parçası olabilecek muazzam bir tuğla yapının bir kısmını araştırmıştır. ⓘ
Yeni kıyıların yapılması Patriklik Kilisesi'nin kalıntılarının taranmasına yol açmıştır; ve modern binaların temelleri nadiren antik dönemden kalma bazı objeler keşfedilmeden atılmaktadır. ⓘ
İbadet yerleri
İslam
İskenderiye'deki en ünlü cami Bahary'deki Ebu el-Abbas el-Mursi Camii'dir. Şehirdeki diğer önemli camiler arasında Somouha'daki Ali ibn Abi Talib camisi, Bilal camisi, Mandara'daki el-Gamaa al-Bahari, Somouha'daki Hatem camisi, Sidi Bishr'deki Hoda el-İslam camisi, Hadara'daki el-Mowasah camisi, Miami'deki Sharq al-Madina camisi sayılabilir, Mostafa Kamel'deki al-Shohadaa camisi, Al Qa'ed İbrahim camisi, Zizinia'daki Yehia camisi, Sidi Gaber'deki Sidi Gaber camisi, Sidi B esher camisi, Elessway'deki Rokay el-İslam camisi, Sidibesher Qebly'deki Elsadaka camisi, Elshatbi camisi ve Sultan camisi. ⓘ
İskenderiye, Mısır'daki Selefi hareketlerin üssü konumundadır. Merkezi şehirde bulunan ve 2011-12 parlamento seçimlerinde Selefi oyların büyük çoğunluğunu kazanan El Nur Partisi, Cumhurbaşkanı Abdülfettah El Sisi'yi desteklemektedir. ⓘ
Hıristiyanlık
İskenderiye bir zamanlar Roma ve Konstantinopolis'ten sonra Hıristiyanlıktaki en önemli üçüncü merkez olarak kabul edilirdi. İskenderiye Papası 430 yılına kadar Roma piskoposundan sonra ikinci sıradaydı. İskenderiye Kilisesi'nin Afrika kıtasının büyük bölümünde yargı yetkisi vardı. MS 451'deki Kalkedon Konsili'nden sonra İskenderiye Kilisesi, Miyafizitler ve Melkitler arasında bölünmüştür. Miafizitler bugün Kıpti Ortodoks Kilisesi olarak bilinen yapıyı oluşturmaya devam etti. Melkitler ise bugün İskenderiye Rum Ortodoks Kilisesi olarak bilinen yapıyı oluşturdular. 19. yüzyılda Katolik ve Protestan misyonerler Ortodoks kiliselerinin bazı mensuplarını kendi inançlarına döndürmüşlerdir. ⓘ
Bugün Kıpti Ortodoks Kilisesi Papa'sının Patriklik merkezi Saint Mark Katedrali'dir (ancak pratikte Patrik uzun süredir Kahire'de ikamet etmektedir). İskenderiye'deki en önemli Kıpti Ortodoks kiliseleri arasında Kleopatra'daki Papa I. Kiril Kilisesi, Sporting'deki Saint George Kilisesi, Sidi Bishr'deki Saint Mark & Papa I. Petrus Kilisesi, Assafra'daki Saint Mary Kilisesi, Gianaclis'deki Saint Mary Kilisesi, Fleming'deki Saint Mina Kilisesi, Mandara'daki Saint Mina Kilisesi ve İbrahimeya'daki Saint Takla Haymanot Kilisesi bulunmaktadır. ⓘ
İskenderiye'deki en önemli Doğu Ortodoks kiliseleri Agioi Anárgyroi Kilisesi, Müjde Kilisesi, Aziz Anthony Kilisesi, Başmelekler Gabriel & Michael Kilisesi, Taksiyarhon Kilisesi, Aziz Catherine Kilisesi, Mansheya'daki Dormition Katedrali, Dormition Kilisesi, Peygamber İlyas Kilisesi, Aziz George Kilisesi'dir, Fleming'deki Saint Joseph Kilisesi, Arimathea'lı Saint Joseph Kilisesi, Ramleh'teki Saint Mark & Saint Nektarios Şapeli, Saint Nicholas Kilisesi, Saint Paraskevi Kilisesi, Ramleh'teki Saint Sava Katedrali, Saint Theodore Şapeli ve İskenderiye'deki Saint Alexander Nevsky Rus Kilisesi, şehirdeki Rusça konuşan topluluğa hizmet vermektedir. ⓘ
Mısır-Heliopolis-Port Said'deki İskenderiye Apostolik Vekilliği Mısır'daki tüm Latin Katolikler üzerinde yargı yetkisine sahiptir. Üye kiliseler arasında Mansheya'daki Saint Catherine Kilisesi ve Kleopatra'daki Cizvit Kilisesi bulunmaktadır. Şehir aynı zamanda Melkite Rum Katolik İskenderiye Patrikliği'nin (genellikle Antakya Patriği'ne bağlı) nominal makamı ve Mısır, Sudan ve Güney Sudan Patriklik bölgesinin gerçek katedral makamıdır, Bizans Ayini'ni kullanan ve Ermeni Ayini'ni kullanan Kilikya Ermeni Katolik Patriği'ne bağlı İskenderiye Ermeni Katolik Eparşisi'nin (tüm Mısır ve Sudan için, asıl katedrali Kahire'dedir) nominal makamıdır. ⓘ
Collège Saint Marc'ın bir parçası olarak kurulan Shatby'deki Saint Mark Kilisesi çok mezheplidir ve Latin Katolik, Kıpti Katolik ve Kıpti Ortodoks ayinlerine göre ayinler düzenlemektedir. ⓘ
Antik dönemde İskenderiye, Gnostisizm adı verilen kozmopolit dini hareketin (günümüzde çoğunlukla bir Hıristiyan sapkınlığı olarak hatırlanmaktadır) önemli bir merkeziydi. ⓘ
Yahudilik
İskenderiye'deki Yahudi cemaati 1948 Arap-İsrail Savaşı'nın ardından hızla azalmış, Mısırlılar arasında Siyonizm'e karşı oluşan olumsuz tepkiler kentteki ve Mısır'ın diğer yerlerindeki Yahudi sakinlerin Siyonist işbirlikçileri olarak algılanmasına yol açmıştır. Mısır'da yaşayan Yahudilerin çoğu 1950'li ve 1960'lı yıllarda yeni yerleşim yerleri olan İsrail, Fransa, Brezilya ve diğer ülkelere göç etti. Bir zamanlar sayıları 50,000 olan cemaatin bugün 50'nin altında olduğu tahmin edilmektedir. İskenderiye'deki en önemli sinagog Eliyahu Hanavi Sinagogu'dur. ⓘ
Eğitim
Kolejler ve üniversiteler
İskenderiye'de çok sayıda yükseköğretim kurumu bulunmaktadır. İskenderiye Üniversitesi, Mısır yükseköğretim sistemini takip eden bir devlet üniversitesidir. Başta Tıp Fakültesi ve Mühendislik Fakültesi olmak üzere fakültelerinin çoğu uluslararası üne sahiptir. Ayrıca, New Borg El Arab şehrinde bulunan Mısır-Japonya Bilim ve Teknoloji Üniversitesi, 2010 yılında Japon ve Mısır hükümetleri arasında işbirliği ile kurulmuş bir araştırma üniversitesidir. Arap Bilim, Teknoloji ve Deniz Taşımacılığı Akademisi lise, lisans ve lisansüstü öğrencilere yönelik kurslar sunan yarı özel bir eğitim kurumudur. İngiltere'deki mühendisler kurulu ve ABD'deki ABET tarafından dünya çapında tanınması nedeniyle Kahire'deki AUC Amerikan Üniversitesi'nden sonra Mısır'daki en saygın üniversite olarak kabul edilmektedir. Université Senghor, beşeri bilimler, siyaset ve uluslararası ilişkiler öğretimine odaklanan ve çoğunlukla Afrika kıtasından öğrencileri işe alan özel bir Fransız üniversitesidir. İskenderiye'deki diğer yükseköğretim kurumları arasında İskenderiye Teknoloji Enstitüsü (AIT) ve İskenderiye'deki Pharos Üniversitesi bulunmaktadır. ⓘ
Okullar
İskenderiye uzun bir yabancı eğitim kurumu geçmişine sahiptir. İlk yabancı okullar, Fransız misyonerlerin Mısırlıları eğitmek için Fransız hayır okulları kurmaya başladığı 19. yüzyılın başlarına dayanmaktadır. Bugün İskenderiye'de Katolik misyonerler tarafından yönetilen en önemli Fransız okulları arasında Collège de la Mère de Dieu, Collège Notre Dame de Sion, Collège Saint Marc, Écoles des Soeurs Franciscaines (dört farklı okul), École Girard, École Saint Gabriel, École Saint-Vincent de Paul, École Saint Joseph, École Sainte Catherine ve Institution Sainte Jeanne-Antide bulunmaktadır. Fransız dini kurumlarının kurulmasına bir tepki olarak laik bir misyon, başlangıçta Fransız eğitim sistemini takip eden ancak şu anda Mısır hükümeti tarafından yönetilen Lycée el-Horreya'yı kurmuştur. İskenderiye'de Fransız eğitim sistemini tamamen takip eden tek okul Lycée Français d'Alexandrie'dir (École Champollion). Bu okula genellikle İskenderiye'deki Fransız gurbetçilerin ve diplomatların çocukları gitmektedir. İtalyan okulu Istituto "Don Bosco "dur. ⓘ
İskenderiye'deki İngilizce dil okulları en popüler olanlarıdır; şehirdekiler şunlardır: Riada American School, Riada Language School, Alexandria Language School, Future Language School, Future International Schools (Future IGCSE, Future American School ve Future German school), Alexandria American School, British School of Alexandria, Egyptian American School, Pioneers Language School, Egyptian English Language School, Princesses Girls' School, Sidi Gaber Dil Okulu, Taymour İngiliz Okulu, Sacred Heart Kız Okulu, Schutz Amerikan Okulu, Victoria Koleji, El Manar Kız Dil Okulu (önceki adı İskoç Kız Okulu), Kawmeya Dil Okulu, El Nasr Erkek Okulu (önceki adı İngiliz Erkek Okulu) ve El Nasr Kız Koleji (önceki adı İngiliz Kız Koleji). İskenderiye'de sadece iki Alman okulu bulunmaktadır: Deutsche Schule der Borromärinnen (DSB of Saint Charles Borromé) ve Frau Sally Hammam tarafından yönetilen Neue Deutsche Schule Alexandria. ⓘ
Montessori eğitim sistemi İskenderiye'de ilk olarak 2009 yılında Alexandria Montessori'de uygulanmaya başlanmıştır. ⓘ
İskenderiye'deki en önemli devlet okulları arasında El Abbassia Lisesi ve Gamal Abdel Nasser Lisesi bulunmaktadır. ⓘ
Kadınlar
1890'larda İskenderiye'deki kadınların okuma yazma bilme oranı Kahire'dekinin iki katıydı. Bunun sonucunda, ülkenin ilk kadın dergisi olan Hind Neval'in el-Fetâh'ı gibi uzman kadın yayınları ortaya çıktı. ⓘ
Ulaşım
Havaalanları
Şehrin başlıca havalimanı şu anda şehir merkezinden yaklaşık 25 km (16 mil) uzaklıkta bulunan Borg El Arab Havalimanı'dır. ⓘ
2011 yılının sonlarından itibaren El Nouzha Havalimanı (İskenderiye Uluslararası Havalimanı) genişletme çalışmaları nedeniyle iki yıl süreyle ticari operasyonlara kapatılacak ve o tarihten itibaren tüm havayolları Şubat 2010'da yepyeni bir terminalin tamamlandığı Borg El Arab Havalimanı'ndan faaliyet gösterecekti. 2017 yılında hükümet, İskenderiye Uluslararası Havalimanı'nın kalıcı olarak kapatılacağını ve artık yeniden açılmayacağını duyurdu. ⓘ
İskenderiye ülkenin öteki merkezlerine demir, kara ve hava yollarıyla bağlanır. Nil'le kanal bağlantısı vardır. İki ana karayolu Kahire'ye, üçüncü yol ise Libya sınırına uzanır. İskenderiye'nin 7 km güneydoğusundaki İskenderiye Uluslararası Havalimanı ile 40 km güneybatısındaki Borg El Arab Havalimanı'ndan hava ulaşımı sağlanır. ⓘ
Liman
.jpg)
İskenderiye'de dört liman bulunmaktadır; ülkenin ihracat ve ithalatının yaklaşık %60'ını gerçekleştiren ve ülkenin ana limanı olan İskenderiye Limanı olarak da bilinen Batı Limanı, Batı Limanı'nın batısındaki Dekhela Limanı, bir yat limanı olan Doğu Limanı ve vilayetin kuzey doğusundaki Abu Qir Limanı. Genel kargo ve fosfat için ticari bir limandır. ⓘ
Karayolları
- Uluslararası Sahil Yolu (Mersa Matruh - İskenderiye - Port Said)
- Kahire-İskenderiye çöl yolu (İskenderiye - Kahire - 220 km (137 mil), 6-8 şeritli)
- Kahire-İskenderiye Tarım Yolu (İskenderiye - Kahire)
- Mehwar El Ta'meer - (İskenderiye - Borg El Arab) ⓘ
Demiryolu
İskenderiye'nin şehir içi banliyö raylı sistemi, tramvay hattına paralel olarak Misr İstasyonu'ndan (İskenderiye'nin birincil şehirlerarası demiryolu istasyonu) Abu Qir'e kadar uzanmaktadır. Banliyö hattının lokomotifleri, havai elektrikle çalışan tramvayın aksine dizelle çalışmaktadır. ⓘ
İskenderiye iki şehirlerarası tren istasyonuna ev sahipliği yapmaktadır: yukarıda bahsedilen Misr İstasyonu (şehrin batı kesimindeki eski Manshia bölgesinde) ve Sidi Gaber tren istasyonu (çoğu İskenderiyelinin ikamet ettiği doğu genişlemesinin merkezindeki Sidi Gaber bölgesinde), her ikisi de banliyö demiryolu hattına hizmet vermektedir. Şehirlerarası yolcu hizmetleri Mısır Ulusal Demiryolları tarafından işletilmektedir. ⓘ
Tramvaylar
Kapsamlı bir tramvay ağı 1860 yılında inşa edilmiştir ve Afrika'nın en eskisidir. Ağ batıda El Raml bölgesinde başlayıp doğuda Victoria bölgesinde sona ermektedir. Araçların çoğu mavi renklidir. Bazı daha küçük sarı renkli araçlar iki ana bitiş noktasının ötesinde başka güzergahlara sahiptir. Tramvay güzergahları dört numaradan birine sahiptir: 1, 2, 5 ve 6. Dördü de El Raml'dan başlar, ancak sadece ikisi (1 ve 2) Victoria'ya ulaşır. İki tane birleşen ve ayrılan nokta vardır. İlki Bolkly'de (Isis) başlar ve San Stefano'da sona erer. Diğeri Sporting'de başlar ve Mostafa Kamel'de sona erer. Rota 5 San Stefano'dan başlar ve Bolkly'ye giden iç rotayı kullanır. Güzergah 6, Sporting ve Mustafa Kamel arasındaki dış güzergahta Sidi Gaber El Sheikh'te başlar. Rota 1, San Stefano ile Bolkly arasındaki iç rotayı ve Sporting ile Mustafa Kamel arasındaki dış rotayı kullanmaktadır. Güzergah 2 ise bu iki bölgede de Güzergah 1'in karşısındaki güzergahı kullanmaktadır. Tramvay ücretleri eskiden 50 kuruş (0,50 pound) ve orta vagon için 100 kuruş (1,00 pound) idi, ancak 2019'da iki katına çıkarıldı. Bazı tramvaylar (30'lu yıllardan kalma) bir pound ücret almaktadır. Tramvay en ucuz toplu taşıma yöntemi olarak kabul edilmektedir. Tramvay 1'in ilk vagonunun (sadece kadınlara özel bir vagon) ikinci katında kişi başı 5 L.E'ye hizmet veren ve WiFi hizmeti de sunan bir kafe bulunmaktadır. Lüks açık mavi tramvay San Stefano'dan Ras El Tin'e kadar çalışmakta olup, ücretsiz WiFi ve bilet başına 5 L.E karşılığında içeride film ve şarkılar çalınmaktadır. ⓘ
İstasyonlar
- Baccos - Victoria (1 Numara)
- Al Seyouf
- Sidi Beshr
- El Saraya
- Laurent Louran
- Tharwat
- San Stefano
- Gianaklis
- Schutz
- Safar
- Abou Shabana (Baccos)
- Al Karnak (Fleming)
- Al Wezara (Bakanlık)
- Isis Bolkly Bulkley
- Roushdy
- Mohammed Mahfouz
- Mustafa Kamil
- Sidi Gaber Al-Sheikh
- Kleopatra Hamamı (Cleopatra Baths)
- Kleopatra El Soghra
- El Reyada El Kobra (Sporting El Kobra)
- El Reyada El Soghra (Sporting Al Soghra)
- Al Ibrahimiyya
- El Moaskar (Sezar Kampı)
- Al Gamaa (Üniversite)
- Al Shatby
- El Shobban El Moslemin
- El Shahid Moustafa Ziean
- Hassan Rasim (Azarita)
- Gamea' Ibrahim (İbrahim Camii)
- Mahattet Al Ramleh (Ramlh İstasyonu)
Rota 2 hizmet vermektedir:
- El Nasr - Victoria (2 Numara)
- Al Seyouf
- Sidi Beshr
- El Saraya
- Louran
- Tharwat
- San Stefano
- Kasr El Safa (Zizini Al Safa Sarayı)
- Al Fonoun Al Gamella (Güzel Sanatlar)
- Ramsis (Glym veya Gleem)
- El Bostan (Saba Paşa)
- Al Hedaya (Rehberlik)
- Isis Bolkly
- Roushdy
- Mohammed Mahfouz
- Mustafa Kamil
- Sidi Gaber El Mahata (Tren istasyonu)
- Kleopatra (Zananere)
- El Reyada El Kobra (Sporting El Kobra)
- El Reyada El Soghra (Sporting Al Soghra)
- Al Ibrahimiyya
- El Moaskar (Chezar Kampı)
- Al Gamaa (Üniversite)
- Al Shatby
- El Shobban El Moslemin
- El Shahid Moustafa Ziean
- Hassan Rasim (Azarita)
- Gamea' Ibrahim (İbrahim Camii)
- Mahattet Al Ramlh (Ramlh İstasyonu) ⓘ
Metro
İskenderiye Metrosu'nun inşaatına 2020 yılında 1,05 milyar dolar maliyetle başlanacaktı. ⓘ
Taksiler ve minibüsler
İskenderiye'deki taksiler sarı-siyah renktedir ve yaygın olarak bulunurlar. Mısır yasaları tüm taksilerin sayaç taşımasını gerektirse de, bunlar genellikle çalışmaz ve ücretler kalkışta veya varışta sürücüyle müzakere edilmelidir. ⓘ
Minibüs paylaşımlı taksi sistemi ya da mashrū' iyi bilinen trafik arterleri boyunca çalışır. Güzergâhlar hem uç noktalarına hem de aralarındaki rotaya göre tanımlanabilir:
- Corniche güzergahları:
- El Mandara - Bahari
- El Mandara - El Mansheya
- Asafra - Bahari
- Asafra - El Mansheya
- El Sa'aa - El Mansheya
- Abu Qir rotaları:
- El Mandara - El Mahata (lit. "İstasyon", yani Misr Tren İstasyonu)
- Abu Qir - El Mahata
- Victoria - El Mahata
- El Mandara - Victoria
- İç rotalar:
- Cabo - Bahari
- El Mansheya - El Awayid
- El Mansheya - El Maw'af El Gedid (Yeni Otobüs Terminali)
- Hadara - El Mahata ⓘ
Güzergah genellikle aracın yan tarafına Arapça olarak yazılır, ancak bazı sürücüler boyayı değiştirmeden güzergahlarını değiştirirler. Bazı sürücüler de güzergahın tamamı yerine sadece bir bölümünü kullanmaktadır; bu tür sürücüler genellikle ulaşım sisteminin önemli bir merkezi olarak bilinen bir noktada (örneğin Victoria) durarak yolcuların başka bir araca veya başka bir ulaşım türüne aktarma yapmasına izin vermektedir. ⓘ
Ücret genellikle tüm güzergahı kat etmek için L.E. 3.00'dır. Daha kısa yolculuklar, sürücüye ve yolculuğun uzunluğuna bağlı olarak daha düşük bir ücrete sahip olabilir. ⓘ
Kültür
Kütüphaneler
Mısır'ın İskenderiye kentinde bulunan İskenderiye Kraliyet Kütüphanesi bir zamanlar dünyanın en büyük kütüphanesiydi. Genellikle MÖ 3. yüzyılın başlarında, Mısırlı Ptolemy II'nin hükümdarlığı sırasında kurulduğu düşünülmektedir. Muhtemelen babasının kütüphane kompleksinin ilk bölümü olan Musalar tapınağını - Museion, Yunanca Μουσείον (Modern İngilizce müze kelimesi buradan türetilmiştir) inşa etmesinden sonra kurulmuştur. ⓘ
Kütüphanenin ya da koleksiyonun bir kısmının birkaç kez yangınla yok olduğu makul bir şekilde tespit edilmiştir (kütüphane yangınları yaygındı ve el yazması kitapların değiştirilmesi çok zor, pahalı ve zaman alıcıydı). Bu yıkımın (ya da yıkımların) ayrıntıları bugüne kadar canlı bir tartışma kaynağı olmaya devam etmektedir. ⓘ
Bibliotheca Alexandrina 2002 yılında eski kütüphanenin bulunduğu yerin yakınında açılmıştır. ⓘ
Müzeler
_-_Egypt-14A-048.jpg)
- İskenderiye Ulusal Müzesi 31 Aralık 2003 tarihinde açılmıştır. Şehrin merkezine yakın Tarık El Horreya Caddesi'nde (eski adıyla Rue Fouad) restore edilmiş İtalyan tarzı bir sarayda yer almaktadır. İskenderiye ve Mısır'ın hikayesini anlatan yaklaşık 1.800 eser içermektedir. Bu eserlerin çoğu diğer Mısır müzelerinden gelmiştir. Müze, İskenderiye'nin en zengin ahşap tüccarlarından biri olan eski Al-Saad Bassili Paşa Sarayı'nda yer almaktadır. Müzenin inşaatı ilk olarak 1926 yılında başlamıştır.
- Cavafy Müzesi
- Graeko-Roma Müzesi - 2004-2010 yılları arasında müdürlüğünü arkeolog Mervat Seif el-Din yapmıştır
- Güzel Sanatlar Müzesi
- Kraliyet Mücevher Müzesi ⓘ
İskenderiye Müzesi
Pompei Sütunu
Antoniadis Sarayı
Ebu el-Abbas el-Mursi Camii ⓘ
Tiyatrolar
- Klasik müzik, Arap müziği, bale ve operanın sahnelendiği İskenderiye Opera Binası ve Shatby'deki Bearm Basha Tiyatrosu. ⓘ
Mimari
İskenderiye'nin her yerinde, Helen şehrinin en eski mimari tarzlarından bazılarını andıran sanat eserleri bulunmaktadır ve özellikle Bibliotheca Alexandrina'daki antik süslemeler, antik İskenderiye Kütüphanesi'nin yeniden canlandırılmasına dayanmaktadır. Kom el shoqafa Yeraltı Mezarları Orta Çağ'ın Yedi Harikasından biri olarak kabul edilir ve 2. yüzyıla kadar uzanır. Pompey'in Sütunu'nun kalıntıları bugün hala durmaktadır. Bu tek sütun, bir zamanlar İskenderiye'de bulunan ayrıntılı tapınağı temsil etmektedir. İskenderiye'nin akropolü olan Serapeum'un yerinde durmaktadır. Antik geleneği temsil eden Serapeum, Hıristiyanlığın yükselişiyle birlikte çatışmaya girmiştir. İskenderiye'nin Roma Amfitiyatrosu da bir başka popüler destinasyondur. Burada, yaklaşık yedi yüz ila sekiz yüz koltuklu bir sahne bulunmaktadır. Ayrıca bu dönemden kalan çok sayıda heykel ve detay galerisi de bulunmaktadır. İskenderiye'nin turizm ofisi, Temmuz 2018'de bazı plajları turistler için ayırmayı planladığını duyurdu. ⓘ
Shalalat Bahçeleri
Montaza Bahçe
İskenderiye Sanat Merkezi
İskenderiye Opera Binası
Fawzia Fahmy Sarayı
Büyük İskender'in heykeli
Meçhul Donanma Askeri Anıtı
Montaza Sarayı
Al Qa'ed İbrahim Camii ⓘ
.jpg)
.jpg)
Spor
İskenderiyelilerin ilgilendiği başlıca spor, Mısır ve Afrika'nın geri kalanında olduğu gibi futboldur. İskenderiye Stadyumu, Mısır'ın İskenderiye kentinde bulunan çok amaçlı bir stadyumdur. Şu anda çoğunlukla futbol maçları için kullanılmaktadır ve 2006 Afrika Uluslar Kupası için kullanılmıştır. Stadyum, 1929 yılında inşa edilen Mısır'daki en eski stadyumdur. Stadyum 20,000 kişi kapasitelidir. İskenderiye, Ocak 2006'da Mısır'ın kazandığı Afrika Uluslar Kupası'na ev sahipliği yapan üç şehirden biriydi. Sörf, jet-ski ve su topu gibi deniz sporları daha düşük ölçekte yapılmaktadır. Mısır'da Kaykay kültürü bu şehirde başlamıştır. Şehir aynı zamanda özellikle basketbol takımıyla tanınan ve geleneksel olarak ülkenin milli takımına kilit oyuncular sağlayan İskenderiye Spor Kulübü'ne de ev sahipliği yapmaktadır. Şehir, kıtanın en prestijli basketbol turnuvası olan AfroBasket'e dört kez ev sahipliği yapmıştır (1970, 1975, 1983, 2003). ⓘ
İskenderiye'de dört stadyum bulunmaktadır:
- İskenderiye Stadyumu
- Borg El Arab Stadyumu
- El Krom Stadyumu
- Harras El Hodoud Stadyumu ⓘ
Tenis ve squash gibi daha az popüler olan diğer sporlar genellikle özel sosyal ve spor kulüplerinde oynanmaktadır:
- Alexandria Sporting Club - "Sporting" içinde
- Smouha Sporting Club - "Smouha" içinde
- Al Ittihad İskenderiye Kulübü
- Olimpiyat Kulübü
- Haras El Hodoud SC Kulübü
- Koroum Club
- Lagoon Resort Kortları
- Alexandria Country Club ⓘ
İskenderiye, Cross Egypt Challenge'ın yıllık başlangıç noktası olarak bilinmekte ve rallinin başlamasından bir gece önce tüm uluslararası katılımcıların şehre ulaşmasının ardından büyük bir kutlama yapılmaktadır. Cross Egypt Challenge, Mısır'ın en zorlu parkur ve yollarında gerçekleştirilen uluslararası bir kros motosiklet ve scooter rallisidir. ⓘ
Kardeş şehirler ve kardeş kentler
İskenderiye ile kardeştir:
- Almatı, Kazakistan
- Baltimore, Birleşik Devletler
- Bratislava, Slovakya
- Catania, İtalya
- Cleveland, Birleşik Devletler
- Köstence, Romanya
- Durban, Güney Afrika
- Incheon, Güney Kore
- Kazanlık, Bulgaristan
- Limasol, Kıbrıs
- Odessa, Ukrayna
- Paphos, Kıbrıs
- Port Louis, Mauritius
- Saint Petersburg, Rusya
- Şangay, Çin
- Selanik, Yunanistan ⓘ
Yapılar
İskenderiye, son derece modern görünüşlü, dama tahtası gibi dörtgen planlı (Avrupa etkisiyle gerçekleştirilen yayılmanın sonucu olarak) bir kenttir ve bu bakımdan geleneksel İslam kentlerinden farklı bir görünüm taşır. Bugünün İskenderiye'si yerleşimin yoğunlaştığı kıyı boyunca dizilen restoranları, sömürge döneminden kalma binaları, otelleri, palmiyeleri, yürüyüş parkurları ve parklarıyla canlı ve renkli bir şehirdir. ⓘ
Kentin odak noktasını Brukheion (Yunan), Rhakotis (Mısır), Regio Judaeorum (Yahudi) ve Faros antik mahalleleri oluşturur. Modern kentin ortasında Meydanü't Tahrir (Özgürlük Meydanı; 1952'ye değin Mehmed Ali Paşa Meydanı) yer alır. Meydanı, İngilizlerce yaptırılan Anglikan St. Mark Kilisesi, hukuk mahkemeleri ve başka görkemli binalar çevreler. Kentin ticaret ve alışveriş merkezi meydanın güneydoğusuna düşer. Kıyıyı izleyen el-Ceyş (Ordu) Caddesi modern kentin en önemli bölümlerinden biridir. Doğu-batı doğrultulu Hürriyet Caddesi'nin güneyindeki camide Said Paşa'nın mezarı bulunur. ⓘ
Eski İskenderiye'den kalma yapılar çok azdır. Faros Adasının doğusunda bulunan İskenderiye Feneri'nin yıkıntıları 1477'de Kayıtbay tarafından kale ve cami yapımında kullanılmıştır (Kayıtbay Kalesi). Ptolemaios'un kurdurduğu araştırma merkezi ve 500 bin cilt kitap barındırdığı söylenen kütüphane 391'deki iç savaşta yıkılmıştır. Antik Mısır'dan kalma iki obelisk (Kleopatra'nın İğneleri) 19. yüzyıl sonunda Londra ve New York'a götürülmüştür. Kentin güneyinde Tanrı Serapis'in Tapınağı'nın (Serapeion) bulunduğu yerde Pompei Sütunu ve Hadrianus döneminde inşa edilen katakomplar vardır. ⓘ
Ekonomi
Kentin sanayisinde pamuk ve tekstil önemli yer tutar; ayıklama ve preslemenin yanı sıra dokuma ve boyama işleri de yapılır. Kentte pamuk borsası da vardır. Öteki sanayi ürünleri arasında kâğıt, çikolata, şekerleme, gıda, deri, sabun, plastik ve otomontaj sanayileri önemlidir. Kentin dışındaki Abis yöresinde 1950'lerin ortalarında başlayan ıslah çalışmalarıyla kurutulan bataklık alanlarda örnek köyler kurulmuştur. Batıdaki çöllük alanlar zeytin, incir ve domates üretimine elverişli duruma getirilmiştir. Mısır'ın İskenderiye'den yüklenen en önemli ihraç ürünü ham petroldür. Öteki önemli ihraç ürünleri ham pamuk, tahıl, sebze, meyve, ahşap ve plastik ürünlerle dokumadır. Başlıca ithal kalemleri ise çay, kereste, ham yün ve makinedir. ⓘ
Eğitim ve Kültür
Kentteki başlıca öğrenim kurumları İskenderiye Üniversitesi ile Mu'assa Hastanesi ve Hemşire Yüksekokulu'dur. Birçok müze İskanderiye'nin tarihine tanıklık eder. Kumu'ş-şugafa yeraltı mezarlıkları (MÖ 1.-2. yüzyıllar) ile Anfuşi mezarlığıysa (MÖ 3.-2. yy.'lar), Yunan-Mısır sanatının çeşitli yanlarını gözler önüne serer. Yunan-Roma Eserleri Müzesi'nde Antik Çağa ait geniş bir koleksiyon vardır. ⓘ
Öteki önemli kültür kurumları Belediye Kütüphanesi, İskenderiye Üniversitesi Kütüphanesi ve sanat galerisidir. Kentte Nüzhe Bahçeleri ve Antoniadis Parkı adlı iki botanik bahçesi vardır. ⓘ
Kardeş Şehirler
İzmir, Türkiye ⓘ
|
Baltimore
Durban
