Def
 | |
| Perküsyon aleti | |
|---|---|
| Diğer isimler | dafli, dap, def, tef, defi, gaval, duf, duff, dof |
| Sınıflandırma | Doğrudan vurulan membranofonlar |
| Hornbostel-Sachs sınıflandırması | 211.311 (Bir adet kullanılabilir membranlı kulpsuz çerçeve tamburu) |
| Oyun aralığı | |
| Cıngılların yüksek sesi, ayrıca bazılarının daha düşük sesli bir cildi vardır. | |
| İlgili enstrümanlar | |
| Buben, Tef, Kanjira, Çerçeve davulu | |
Daf (Farsça: دف), Dâyere ve Riq olarak da bilinir, İran ve Pakistan'da popüler ve klasik müzikte kullanılan bir Orta Doğu (çoğunlukla İran) çerçeve davul müzik aletidir. Afganistan, Azerbaycan, Tacikistan, Özbekistan, Gürcistan'ın birçok bölgesinin yanı sıra Hindistan'ın bazı bölgelerinde ve Rusya'nın kutup bölgelerinde de kullanılmaktadır. Balkanlar, Buharalı Yahudiler, Kafkasyalılar, Kürtler ve Makedonlar arasında da popülerdir. ⓘ
Tef, Pakistan'ın ulusal müzik aletidir ve 2006'dan beri Azerbaycan'ın 1 qəpik madeni parasının arka yüzünde ve 1 manat banknotunun ön yüzünde de tasvir edilmektedir. ⓘ
Geleneksel olarak yuvarlak ahşap bir çerçevesi (modern çağda metalden de yapılabilir), çıngırakları ve balık ya da keçi derisinden (ya da son zamanlarda sentetik bir malzemeden) yapılmış ince, yarı saydam bir kafası vardır. Ses, her iki el ile zara vurularak üretilir - aynı zamanda Daf'ı tutan sol el kenarlara, sağ el ise ortaya vurur. Sağ el parmakları komşu parmakların etrafında kenetlenir ve yüksek, hızlı, keskin sesler çıkarmak için aniden serbest bırakılır (parmak şıklatma eylemi gibi). ⓘ
Def veya tef (Farsça ve Arapça: دف), yuvarlak bir tahta kasnağın bir veya iki yanına deriden bir örtü geçirilerek yapılan ve parmak vuruşlarıyla çalınan müzik aleti. ⓘ
Tarihçe
Kafın Pehlevice (eski bir İran dili) adı dap'tır. Ortak Çağ'dan öncesine tarihlenen resimlerde bazı kaf resimleri bulunmuştur. M.Ö. 6.-5. yüzyıla ait Behistun Yazıtı'nda İran definin bulunması, İslam ve Sufizm'in yükselişinden önce de var olduğunu göstermektedir. İran müziği her zaman manevi bir araç olmuştur. Kâvusakân hanedanlığı döneminde Sasani döneminde önemli bir unsur olarak ortaya çıkan kafın Mazdean İran'da önemli bir rol oynadığını göstermektedir. Ayrıca, Taq-e Bostan'ın (Kirmanşah şehrinin 5 km kuzeydoğusunda bulunan bir başka ünlü anıt) taş işçiliğinde bir tür kare çerçeve davul bulunmaktadır. Bu çerçeve davullar eski Orta Doğu'da (özellikle Kürt toplumlarında kadınlar tarafından), Yunanistan'da ve Roma'da çalınmış ve İslam kültürü aracılığıyla Orta Çağ Avrupa'sına ulaşmıştır. ⓘ
Nevruz (İran Yeni Yılı'nın ilk günü ve İran halkının ulusal bayramı) ve diğer bayram günlerine Sasani dönemlerinde (MS 224- MS 651) def eşlik etmiştir. Bu dönemde def, İran klasik müziğine eşlik etmek amacıyla çalınmıştır. Defler muhtemelen sarayda geleneksel müziğin makam ve melodileriyle çalınmak için kullanılıyordu. Bu geleneksel ya da klasik müzik Büyük Barbod tarafından yaratılmış ve efsanevi kral Khosrow'a atfen khosravani olarak adlandırılmıştır. Son araştırmalar bu makamların Mazdean (Zerdüşt) dualarının okunmasında kullanıldığını ortaya koymaktadır. Ustadan öğrenciye aktarılan bu makamlar bugün radif ve dastgah sistemi olarak bilinmektedir. Melodilerin birçoğu kaybolmuştur, ancak kalanların çoğu Sasani dönemine aittir. Defler son derece karmaşık ve yoğun ritimler üretecek şekilde çalınabilir ve kişinin transa geçerek kendinden geçmesine ve ruhsal olarak yüksek bir duruma ulaşmasına neden olabilir. Bu nedenle İran'da her zaman din ile bağlantılı olmuşlardır. ⓘ
Tahran'daki İran Ulusal Müzesi'nde bulunan Lorestān'dan oyulmuş bronz bir kapta, Mısır, Elam ve müziğin büyük orkestra toplulukları tarafından icra edilmek üzere düzenlendiği Pers eyaleti Babil'de benzer şekilde belgelendiği gibi, bir tapınak veya saray töreninde çifte ney (ucu üflemeli kamış borular), chang (arp) ve bir def tasvir edilmiştir. ⓘ
Araplar def ve diğer Orta Doğu müzik aletlerini İspanya'ya tanıtmış, İspanyollar da def ve diğer müzik aletlerini (gitar gibi) Ortaçağ Avrupa'sına uyarlamış ve tanıtmışlardır. 15. yüzyılda sadece Sufi törenlerinde kullanılan def, 17. yüzyılda Osmanlılar tarafından Avrupa'ya yeniden tanıtılmıştır. ⓘ
Tef, eski zamanlarda olduğu gibi bugün de İran müziğinin (hem geleneksel hem de klasik) önemli bir parçası olarak işlev görmektedir. Birçok genç İranlıyı bu eski enstrümanı öğrenmeye teşvik etmeyi başarıyor. ⓘ
Daf ve onun daha küçük versiyonu olan dafli, Hindistan'da da kullanılmaktadır. Ortaçağda diğer Pers etkileri ile birlikte geldiğine inanılmaktadır ve popüler bir halk çalgısıdır. Güney Hindistan'da, 20. yüzyılın ilk yarısında özellikle protestolarda kullanımı yaygınlaşmıştır. 1950'lerden bu yana Bollywood'da da belirgin bir şekilde kullanılmaktadır. ⓘ
İslam'da
Bazı Müslümanlar, kullanılmasına izin verilen tek müzik aleti olduğuna inandıkları için İslam'da def özel bir öneme sahiptir. İslam Peygamberi Muhammed, def kullanımı konusunda herhangi bir kısıtlama getirmemiştir. Her zaman İslami Sufi müziğinin önemli bir parçası olmuştur. ⓘ
Yapısı ve yapımı
İnce metal plakalar veya halkalar olan ziller, dairesel ahşap çerçevedeki üç veya dört dikdörtgen delikteki kancalara takılır. Davulun kafası balık ya da keçi derisinden yapılır. Çerçevenin genişliği 45-50 cm (18-20 inç), derinliği ise 5-7 cm'dir (2-3 inç). Çerçeveyi bükmek için ahşap ("buka", "orev") sıcak bir metal silindir etrafında bükülmeden önce suda yumuşatılabilir. Çerçeve, uçları birbirine yapıştırılarak kapatılır. Son olarak deri, başka bir ahşap çerçeve veya çivi ile sabitlenerek çerçeveye tutturulur. Bir diğer varyasyon ise halka tarzı zillerin davulun iç kenarının etrafına boydan boya dizilmesi ya da iç kenarın yarısına kadar birkaç katmandan oluşmasıdır.
