Khons

Khonsu
Ay
Khonsu insan formunda
Hiyerogliflerde isim	<hiero>Aa1:N35-M23-G43</hiero>
Büyük kült merkezi	Thebes
Sembol	ay diski, sidelock, şahin, haç ve flail, was-scepter
Ebeveynler	Amun ve Mut

Eski Mısır ay tanrısı Khonsu, başında ay diski taşıyan bir şahin (solda) ya da bir insan çocuğu olarak tasvir edilmiştir. ⓘ

Khonsu (Eski Mısırca: ḫnsw; Chonsu, Khensu, Khons, Chons veya Khonshu olarak da çevrilir; Kıpti: Ϣⲟⲛⲥ, romanize edilmiştir: Shons) eski Mısır Ay tanrısıdır. Adı "gezgin" anlamına gelir ve bu, Ay'ın gökyüzünde gece boyunca yaptığı algılanan seyahatle ilgili olabilir. Thoth ile birlikte zamanın geçişini işaret ederdi. Khonsu tüm canlılarda yeni yaşamın yaratılmasında etkili olmuştur. Teb'de annesi Mut ve babası Amun ile birlikte bir aile üçlüsünün ("Theban Üçlüsü") bir parçasını oluşturmuştur. ⓘ

Khons (chons), Teb’in büyük triadlarının 3. üyesi (ailesi Amun ve Mut’la). Khons, ay tanrısıydı. Adı "gezgin" anlamına gelir. Gecenin ışık tanrısı olan Khonsu, vahşi hayvanlardan korunmak ve şifaya yardımcı olmak için çağrılırdı. Khonsu hilal ayının parlamasına neden olduğunda, kadınların hamile kaldığı, sığırların doğurgan hale geldiği ve tüm burun deliklerinin ve her boğazın temiz hava ile dolduğu söylenirdi. ⓘ

Mitoloji

Khonsu'nun adı, Ay'ın (Mısır dilinde Iah olarak anılır) gece gökyüzünde seyahat ettiği gerçeğini yansıtır, çünkü "gezgin" anlamına gelir ve ayrıca geceleri seyahat edenleri koruduğu düşünüldüğünden "Kucaklayıcı", "Yol Gösterici" ve "Koruyucu" unvanlarına da sahiptir. Gecenin ışık tanrısı olarak Khonsu'ya vahşi hayvanlara karşı koruması ve iyileşmeye yardımcı olması için yakarılırdı. Khonsu hilalin parlamasına neden olduğunda kadınların gebe kaldığı, sığırların doğurganlaştığı ve tüm burun delikleri ile boğazların temiz havayla dolduğu söylenirdi. ⓘ

Nitelikler

Sanatta Khonsu tipik olarak çocukluk sembolü olan yan saçları olan bir mumya olarak tasvir edilir, ayrıca hokkalı ve sopalı menat kolyesi vardır. Horus ve Shu gibi diğer ilahi çocuklarla yakın bağları vardır. Bazen koruyucu ve şifacı olarak ilişkilendirildiği Horus gibi bir kartal veya şahin başı takarken, güneş diski ve hilal ile süslenmiş olarak gösterilir. ⓘ

Khonsu'dan Piramit Metinleri ve Tabut Metinleri'nde bahsedilir ve bu metinlerde Khonsu vahşi bir şekilde tasvir edilir, ancak "Büyük Tanrıların En Büyük Tanrısı" olarak tanımlandığı Yeni Krallık dönemine kadar ön plana çıkmaz. Karnak'taki tapınak kompleksinin inşasının çoğu Ramesside döneminde Khonsu'ya odaklanmıştır. Karnak'taki Khonsu Tapınağı nispeten iyi korunmuş durumdadır ve duvarlardan birinde Khonsu'nun dünyanın yaratılışında Kozmik Yumurtayı dölleyen büyük yılan olarak tanımlandığı bir yaratılış efsanesi tasvir edilmiştir. ⓘ

Khonsu'nun şifacı olarak ünü Mısır'ın dışına da yayılmıştır; bir stelde Bekhten'li bir prensesin Khonsu'nun bir suretinin gelmesi üzerine hastalığının nasıl anında iyileştiği anlatılmaktadır. Kral Ptolemy IV, bir hastalıktan kurtulduktan sonra kendisini "Majestelerini Koruyan ve Kötü Ruhları Kovan Khonsu'nun Sevgilisi" olarak adlandırmıştır. ⓘ

Khonsu'nun kültünün bulunduğu yerler Memphis, Hibis ve Edfu'dur. ⓘ

Popüler kültürde

Marvel Comics'te Moon Knight karakteri Khonshu'nun avatarıdır ve "Khonshu'nun Yumruğu" olarak da bilinir. Khonshu ona kendi adına kötülükle savaşması için doğaüstü yetenekler verir, ancak aynı zamanda onu yavaş yavaş delirtir. Ay Şövalyesi'nin gücü, dayanıklılığı ve refleksleri ayın evrelerine bağlı olarak artar. 2. Cilt sırasında Ay Şövalyesi'ne Khonshu tarikatı tarafından özel silahlar verilir. Khonshu, F. Murray Abraham tarafından seslendirilen Marvel Sinematik Evreni (MCU) televizyon dizisi Moon Knight'ta da görünür. ⓘ

Rick Riordan'ın Mısır mitlerinden esinlenen macera serisi The Kane Chronicles'da (2010-2012) Khonsu, Osiris tarafından Gece Evleri'nden geçmek için üç saate ihtiyacı olan ana karakterler Sadie ve Carter'ı ziyaret etmesine izin verilir. Ay tanrısı olarak onlara ihtiyaç duydukları saatleri verebileceğini, ancak onlara üç saat vermesinin tek yolunun, bir ruh üzerinde büyük güce sahip olan bir kelime olan Renslerini veya gizli isimlerini Eski Mısır masa oyunu olan Senet oyununa yatırmaları olduğunu açıkladı. Tahtadan çıkardıkları her oyun taşı için bir saat verecekti, ancak tahtadan çıkardığı her oyun taşı için bir Ren alacaktı. Bir tanrı ve dost olan Bes'in tavsiyesi üzerine ana karakterler üçüncü oyun taşlarını tahtadan çıkaran bir hamle yaptılar, ancak Khonsu'nun da tahtadan bir taş çıkarmasına izin verdiler. Böylece Khonsu, anlaşmanın bir parçası olmamasına rağmen Bes'in gizli adını ve bedenini aldı. Daha sonra Carter ona saldıramadan ortadan kayboldu. ⓘ

Web dizisi Worm'da Khonsu, dizide zamanı manipüle edebilen dev bir canavar olan Endbringer'lardan birine verilen isimdir. ⓘ

Jason Charles'ın The Claws of Time adlı romanında Khonsu, kadın kahraman Dimiza/River'ı, kral olmasına yardım ettiği sevgilisi Kral Richard III tarafından idam edilmekten kurtulmak için 520 yıl geleceğe (1483'ten 2003'e) gönderir. ⓘ

Night at the Museum film serisinde, cansız nesnelere geceleri canlanma yeteneği veren Ahkmenrah Tableti, Khonsu tarafından güçlendirilmiştir. Filmlerin ana karakterlerinden biri olan Firavun Ahkmenrah'a ölümünden kısa bir süre önce ailesi tarafından kendisine sonsuz yaşam bahşetmesi amacıyla sihirli bir şekilde kutsanmış tablet verilmiştir. Binlerce yıl sonra mezarı kazıldığında, mumyası ve tablet Amerikan Doğa Tarihi Müzesi'ne getirilir ve burada tabletin güçleri (muhtemelen kasıtsız olarak) müzedeki diğer sergilere de yayılır. Üçüncü bölüm olan Secret of the Tomb'da tabletin güçlerini yeniden şarj etmek için ay ışığına maruz kalması gerektiği ortaya çıkar. Bu durum Khonsu'nun ayla olan köklü ilişkisiyle açıklanmaktadır. Tanrının şifa ve doğurganlıkla olan bağlantıları da onun hayat veren özellikleriyle ilgili olabilir. ⓘ

Hikayeler

Onun hakkında en çok bilinen hikâye Thoth’la senet (passage) denen eski bir oyun oynarken ışığının bir kısmına bahse girmesidir. Thoth kazanmış, ışığının bir kısmını kaybettiği için Khons bir ay boyunca tüm ihtişamını gösterememiş ve batıp tekrar büyümek için beklemesi gerekmiş. Karnak’taki çevrili olan tapınak ona adanmıştır. ⓘ