Amon
| Amun ⓘ | |
|---|---|
 Amun'un Yeni Krallık dönemindeki tipik tasviri, başında iki tüy, ankh sembolü ve asası ile. | |
| Hiyerogliflerdeki adı | <hiero>i-mn:n-C12</hiero> |
| Büyük kült merkezi | Thebes |
| Sembol | iki dikey tüy, koç başlı Sfenks (Criosphinx) |
| Konsorsiyum |
|
| Yavrular | Khonsu |
| Yunanca karşılığı | Zeus |
| Üzerine bir serinin parçası ⓘ |
| Eski Mısır dini |
|---|
 |
Amun (ABD: /ˈɑːmən/; ayrıca Amon, Ammon, Amen; Eski Mısırca: jmn, /jaˈmaːnuw/ (Eski Mısırca ve erken Orta Mısırca) → /ʔaˈmaːnəʔ/ (daha sonraki Orta Mısırca) → /ʔaˈmoːn/ (Geç Mısırca) olarak yeniden yapılandırılmıştır; Kıptice: ⲁⲙⲟⲩⲛ; Yunanca Ἄμμων Ámmōn, Ἅμμων Hámmōn) Hermopolitan Ogdoad'ın bir üyesi olarak görünen önemli bir eski Mısır tanrısıydı. Amun, eşi Amunet ile birlikte Eski Krallık döneminden itibaren tasdik edilmiştir. Amun, 11. Hanedanlıkla birlikte (MÖ 21. yüzyıl) Montu'nun yerine geçerek Teb'in koruyucu tanrısı konumuna yükselmiştir. ⓘ
Teb'in Hiksoslara karşı isyanından sonra ve I. Ahmose'nin (MÖ 16. yüzyıl) yönetimiyle birlikte Amun, Amun-Ra (alternatif olarak Amon-Ra veya Amun-Re olarak yazılır) olarak Güneş tanrısı Ra ile birleşmesiyle ifade edilen ulusal bir önem kazandı. ⓘ
Amun-Ra, Yeni Krallık dönemi boyunca (Akhenaten yönetimindeki "Atenist sapkınlık" hariç) Mısır panteonundaki başlıca önemini korumuştur. Amun-Ra bu dönemde (MÖ 16. ila 11. yüzyıllar) aşkın, kendi kendini yaratan, "mükemmel" yaratıcı tanrı konumundaydı; yoksulların ya da dertlilerin savunucusuydu ve kişisel dindarlığın merkeziydi. Osiris ile birlikte Amun-Ra, Mısır tanrıları arasında en yaygın olarak kaydedilmiş olanıdır. ⓘ
Mısır İmparatorluğu'nun baş tanrısı olan Amun-Ra, Libya ve Nubya'daki antik Yunan tarih yazarlarının tanıklığına göre Mısır dışında da tapınılan bir tanrı haline gelmiştir. Zeus-Ammon olarak Yunanistan'da Zeus ile özdeşleştirilmiştir. ⓘ
Amon (Amen, Amun, Ammon, Amoun): "Amen" "saklı olan" demektir. ⓘ
Amon, Teb'in baş tanrısıdır ve ilk tanrıdır ve bütün tanrıların tanrısıdır. Eşi Amunet'le birlikte tanrıdır. Kutsal hayvanları kaz ve koçtur. Orta Krallık Dönemi'nde sadece yerel bir tanrıydı ama Tebliler Mısır'a hakim olunca Amen önemli bir tanrı oldu. 18. Hanedan'dan itibaren Tanrıların Kralı oldu. Ünlü Amen Tapınağı Karnak, dünyanın en büyük dinî yapısıdır. 19. ve 20. Hanedanlar Amen’in “görünmeyen yaratıcı güç” olduğunu cennetteki, dünyadaki, engin derinlerde ve yer altı dünyasındaki hayatın temeli olduğunu düşünürlerdi. ⓘ
Amon daha sonra Ra ile birleşerek dini törenlerde adı anılan ve kendisine yücelikler atfedilen Mısırın en güçlü tanrısı oldu. ⓘ
Kral IV. Amenhotep Amon hoşnuttur anlamına gelen adını Akhenaton (Aton'un hizmetkarı) olarak değiştirdi ve Mısırda herhangi bir betimleme yapılmayan Aton dinini kurdu ve diğer tanrılara tapınmayı yasakladı. Kralların da tanrı değil insan olduğu düşüncesini yaydı. ancak Amon rahipleri bu durum karşısında ayaklandılar. Akhenaton'un ölümünden sonra Aton'un tek tanrıcı Güneş dini tarihten silindi. ⓘ
Güncel etkiler;' Amon'un adı günümüzde bile Yahudi, Hristiyan ve müslümanlar arasında dini tören ve dualarda Âmin, Âmen şeklinde tekrarlanmaktadır. Ancak İbranice'de Amen 'alef (א)' ile başlarken eski Mısır dilinde Amon 'yodh' harfi ile başlar (Yamen şeklinde). Diyanet'e göre bu görüş tartışmalıdır ⓘ
Erken tarih
_(2865505031).jpg)
Eski Mısır Piramit Metinlerinde Amun ve Amaunet'ten bahsedilmektedir. Amun adı (imn olarak yazılır) "gizli olan" veya "görünmez" gibi bir anlama geliyordu. ⓘ
Amun, Birinci Ara Dönem'in sonundan sonra, 11. Hanedanlık döneminde Teb'in vesayetçi tanrısı konumuna yükselmiştir. Teb'in koruyucusu olarak eşi Mut'tu. Teb'de baba olarak Amun, anne olarak Mut ve Ay tanrısı Khonsu ilahi aileyi ya da "Theban Üçlüsü "nü oluşturuyordu. ⓘ
Karnak'taki Tapınak
Amun'un Teb'in koruyucu tanrısı olarak tarihi MÖ 20. yüzyılda, I. Senusret döneminde Karnak'ta Amun-Re Bölgesi'nin inşa edilmesiyle başlar. Teb şehrinin 11. Hanedanlık döneminden önce büyük bir öneme sahip olmadığı görülmektedir. ⓘ
Amun-Ra Bölgesi'ndeki büyük inşaat çalışmaları, Teb'in birleşik antik Mısır'ın başkenti olduğu 18. Hanedanlık döneminde gerçekleşmiştir. Hipostil Salonu'nun inşası da 18. Hanedanlık döneminde başlamış olabilir, ancak inşaatın çoğu Seti I ve Ramesses II döneminde gerçekleştirilmiştir. Merenptah, Deniz Halklarına karşı kazandığı zaferleri Luksor Tapınağı'na giden tören yolunun başlangıcı olan Cachette Avlusu'nun duvarlarında anmıştır. Şu anda içeriğinin yaklaşık üçte birini kaybetmiş olan bu Büyük Yazıt, kralın seferlerini ve sonunda potansiyel değeri olan eşyalar ve esirlerle geri dönüşünü göstermektedir. Bu yazıtın yanında yer alan Zafer Steli, büyük ölçüde Teb'de Nil'in batı kıyısında Merenptah'ın mezar kompleksinde bulunan daha ünlü Merneptah Steli'nin bir kopyasıdır. Merenptah'ın oğlu Seti II, İkinci Pilon'un önüne iki küçük dikilitaş ve aynı alandaki tören caddesinin kuzeyine üçlü bir ağaç kabuğu tapınağı eklemiştir. Kumtaşından inşa edilen bu tapınakta Amun'a ait bir şapel ile Mut ve Khonsu'ya ait şapeller yer almaktadır. ⓘ
Amun-Re Bölgesi'nin planındaki son büyük değişiklik, her ikisi de I. Nectanebo tarafından inşa edilen ilk pilonun ve tüm bölgeyi çevreleyen devasa çevre duvarlarının eklenmesidir. ⓘ
,N372.2.jpg)
Yeni Krallık
Min ve Ra ile tanımlama
On Sekizinci Hanedanlığın kurucusunun ordusu Hiksos hükümdarlarını Mısır'dan sürdüğünde, galiplerin şehri Teb, Mısır'ın en önemli şehri ve yeni bir hanedanlığın başkenti haline geldi. Teb'in yerel koruyucu tanrısı Amun, bu nedenle ulusal düzeyde önemli hale geldi. Bu yeni hanedanın firavunları tüm başarılarını Amun'a atfettiler ve servetlerinin ve ele geçirdikleri ganimetlerin çoğunu Amun'a adanmış tapınakların inşasına harcadılar. Amun'a tapan firavunların "yabancı hükümdarlara" karşı elde ettikleri zafer, Amun'un daha az şanslı olanların savunucusu olarak görülmesine ve yoksullar için adalet haklarını savunmasına neden oldu. Kendi adına seyahat edenlere yardım ederek, yolun Koruyucusu oldu. Ma'at'ı (doğruluk, adalet ve iyilik) desteklediği için, Amun'a dua edenlerin önce günahlarını itiraf ederek buna layık olduklarını göstermeleri gerekiyordu. Deir el-Medina'daki zanaatkârlar köyünde bulunan adak stelleri:
Sıkıntı içindeki yoksulun sesine gelen, perişan olana nefes veren [Amun] ... Sen Amun'sun, sessizlerin Efendisi, yoksulların sesine gelen; sıkıntı içinde sana seslendiğimde gelip beni kurtarırsın ... Hizmetkâr kötülük yapmaya eğilimli olsa da, Rab bağışlamaya eğilimlidir. Teb'in Rabbi bütün bir günü öfkeyle geçirmez; gazabı bir anda geçer, geriye hiçbir şey kalmaz. Nefesi bize merhametle geri döner... Kꜣ'nız nazik olsun; affedebilirsiniz; Bir daha olmayacak. ⓘ
Daha sonra Mısır Kuş'u fethettiğinde, Kuşluların baş tanrısını Amun olarak tanımladılar. Bu Kuş tanrısı koç başlı, daha spesifik olarak da kıvrık boynuzları olan yünlü bir koç olarak tasvir edilmiştir. Böylece Amun, Kuş koç tanrısının yaşlı görünümünden kaynaklanan koçla ilişkilendirildi ve Amun'la ilgili tasvirlerde bazen Ammon'un Boynuzları olarak bilinen küçük koç boynuzları vardı. Koç biçimindeki bir güneş tanrısı, Mısır'ın Eski Krallığı ile çağdaş olan Nubya'daki okuma yazma öncesi Kerma kültürüne kadar izlenebilir. Nübyeli Amun'un daha sonraki (Meroitik dönem) adı Amani'dir ve Tanwetamani, Arkamani ve Amanitore gibi çok sayıda kişi isminde görülmektedir. Koçlar erkekliğin sembolü olarak kabul edildiğinden, Amun da bir bereket tanrısı olarak düşünülmeye başlandı ve böylece Min'in kimliğini özümseyerek Amun-Min haline geldi. Erkeklikle olan bu ilişki Amun-Min'in "Annesinin Boğası" anlamına gelen Kamutef lakabını almasına yol açmış ve bu haliyle Karnak duvarlarında Min gibi ithifalik ve elinde bir kırbaçla tasvir edilmiştir. ⓘ
Amun kültünün önemi arttıkça, Amun o dönemde diğer bölgelerde tapınılan baş tanrı, yani güneş tanrısı Ra ile özdeşleşti. Bu özdeşleşme, Amun'un Amun-Ra haline gelmesiyle bir başka kimlik birleşmesine yol açtı. Amun-Ra İlahisi'nde şöyle tanımlanır ⓘ
Gerçeğin efendisi, tanrıların babası, insanların yaratıcısı, tüm hayvanların yaratıcısı, var olan şeylerin efendisi, yaşam asasının yaratıcısı. ⓘ
Amun, Amun-Ra olarak tasvir edilmiştir.
Amun, Amun-Min olarak tasvir edilmiştir.
Başlangıçta Amun kırmızı-kahverengi bir tenle tasvir edilirken, Amarna döneminden sonra hava ve ilkel yaratılışla olan ilişkisini simgeleyen mavi bir tenle boyanmıştır. Amun ayrıca çok çeşitli başka şekillerde de tasvir edilmiştir. ⓘ
Atenist sapkınlık
On sekizinci hanedanlığın ikinci yarısında firavun Akhenaten (Amenhotep IV olarak da bilinir), gücü güneş diskinde hem gerçek hem de sembolik olarak tezahür eden bir tanrı olan Aten'e tapınmayı geliştirdi. Eski tanrıların çoğunun sembollerini tahrif etti ve dini uygulamalarını Aten tanrısına dayandırdı. Başkentini Teb'den uzaklaştırdı, ancak bu ani değişiklik, kendilerini artık eski güçlerinden yoksun bulan Amun rahipleri tarafından hiç sevilmedi. Mısır'ın dini, ülkenin liderliğine kaçınılmaz bir şekilde bağlıydı ve firavun her ikisinin de lideriydi. Firavun başkentteki tapınağın en yüksek rahibiydi ve bir alt kademedeki dini liderler firavunun önemli danışmanlarıydı, birçoğu da ülkeyi yöneten bürokrasinin yöneticileriydi. ⓘ
Akhenaten döneminde Atenizm'in ortaya çıkışı, Amun'unkiyle doğrudan rekabet halinde olan tek tanrılı bir Aten tapınması inşa etti. Amun'un steller üzerindeki övgüleri, daha sonra kullanılanlara, özellikle de Aten'e İlahi'ye dil olarak çarpıcı bir şekilde benzemektedir:
Gökyüzünü geçtiğinde tüm yüzler seni görür, ama ayrıldığında onların yüzlerinden gizlenirsin ... Sen batı dağına yerleştiğinde, onlar ölüm uykusuna yatarlar. Toprağın ürettiklerinin biçimlendiricisi, ... tanrılar ve insanlar için bir kazanç anası; sabırlı bir zanaatkâr, onların yaratıcısı olarak kendini çok yoruyor ... yiğit çoban, sığırlarını sürüyor, onların sığınağı ve geçimlerini sağlıyor ... Her gün toprakların sonuna ulaşan tek Rab, üzerinde yürüyenleri gören biri olarak ... Her diyar her gün onun yükselişinde onu övmek için gevezelik eder. ⓘ
Akhenaten öldüğünde, Akhenaten'in halefi Smenkhkare firavun oldu ve Atenizm onun 2 yıllık kısa saltanatı boyunca yerleşik kaldı. Smenkhkare öldüğünde, Neferneferuaten olarak bilinen esrarengiz bir kadın firavun kısa bir süre için tahta geçti ancak hükümdarlığı sırasında ne olduğu belirsizdir. Neferneferuaten'in ölümünden sonra Akhenaten'in 9 yaşındaki oğlu Tutankhaten onun yerine geçti. Genç firavun saltanatının başında Atenizm'i tersine çevirerek eski çok tanrılı dini yeniden kurdu ve adını Tutankamon olarak değiştirdi. Daha sonra Ankhesenpaaten adını alan kız kardeşi de onu takip etti ve Ankhesenamun adını aldı. Aten'e tapınma büyük ölçüde sona erdi ve Amun-Ra'ya tapınma yeniden tesis edildi. ⓘ
Horemheb'in hükümdarlığı sırasında Akhenaten'in adı Mısır kayıtlarından silinmiş, tüm dini ve hükümet değişiklikleri geri alınmış ve başkent Teb'e geri dönmüştür. Eski başkente ve onun koruyucu tanrısına geri dönüş o kadar hızlı bir şekilde gerçekleştirilmiştir ki, neredeyse tek tanrılı olan bu kült ve onun hükümet reformları hiç var olmamış gibi görünmüştür. ⓘ
Teoloji
Rüzgar tanrısı Amun, güneş tanrısı Ra ve bereket ve yaratılış tanrısı Min ile özdeşleştirildi, böylece Amun-Ra bir güneş tanrısı, yaratıcı tanrı ve bereket tanrısının temel özelliklerine sahip oldu. Ayrıca Nübyeli güneş tanrısından koç yönünü ve çok sayıda başka unvan ve yönü de benimsemiştir. ⓘ
Amun-Re olarak, kendilerinin ya da başkalarının hatalı davranışları sonucunda acı çektiklerine inananlar tarafından merhamet dilenirdi. ⓘ
Amon-Re "duaları işiten, yoksulların ve sıkıntı çekenlerin çığlıklarına kulak veren... Ondan sakının! Onu oğluna ve kızına, büyüğüne ve küçüğüne anlat; onu henüz var olmamış nesillere anlat; onu derinlerdeki balıklara, gökteki kuşlara anlat; onu bilmeyene ve bilene tekrarla... Her ne kadar kul yanlış yapmakta normal olsa da, Rab merhametli olmakta normaldir. Teb'in Efendisi bütün bir günü öfkeli geçirmez. Onun öfkesine gelince, bir anın tamamlanmasıyla geriye hiçbir şey kalmaz... Senin Ka'n dayandıkça, sen merhametli olacaksın! ⓘ
Leiden ilahilerinde Amun, Ptah ve Re farklı tanrılar olan ama çoğulluk içinde birliğe sahip bir üçlü olarak kabul edilir. "Üç tanrı birdir ama Mısırlı başka bir yerde üçünün her birinin ayrı kimliği üzerinde ısrar eder." Çoğulluk içindeki bu birlik bir metinde ifade edilmiştir:
Tüm tanrılar üçtür: Amun, Re ve Ptah, hiçbiri onlara eşit değildir. Adını Amun olarak gizleyen, yüze Re olarak görünen, bedeni Ptah'tır. ⓘ
Henri Frankfort, Amun'un aslen bir rüzgâr tanrısı olduğunu öne sürmüş ve rüzgârlar ile gizemlilik arasındaki örtük bağlantının Yuhanna İncili'nden bir pasajla paralel olduğuna dikkat çekmiştir: "Rüzgâr istediği yere eser, sesini duyarsınız ama nereden gelip nereye gittiğini bilmezsiniz." ⓘ
Leiden'de Amun için yazılan bir ilahide, onun fırtınalı denizleri dertli denizciler için nasıl sakinleştirdiği anlatılır:
Amon'un adını hatırlayan denizci için fırtına kenara çekilir. Onun adını anan için fırtına tatlı bir esintiye dönüşür ... Amon, O'nu kalbine yerleştiren kişi için milyonlardan daha etkilidir. O'nun sayesinde tek bir insan kalabalıktan daha güçlü olur. ⓘ
Üçüncü Ara Dönem
Amun'un Theban Baş Rahipleri
Bir hanedan olarak kabul edilmeseler de, Teb'deki Amun Baş Rahipleri yine de o kadar güçlü ve etkiliydiler ki, MÖ 1080'den yaklaşık 943'e kadar Mısır'ı fiilen yönetmişlerdi. Herihor'un MÖ 1080'de -XI. Ramses'in 19. yılında- Amun'un ilk yönetici Başrahibi olarak ilan edilmesiyle birlikte Amun rahipliği Mısır ekonomisi üzerinde etkili bir konuma sahip olmuştur. Amun rahipleri Mısır'daki tüm tapınak arazilerinin üçte ikisine, gemilerin ve diğer pek çok kaynağın yüzde 90'ına sahipti. Sonuç olarak, Amun rahipleri firavun kadar, hatta daha da güçlüydü. Başrahip Pinedjem'in oğullarından biri sonunda tahta geçecek ve firavun I. Psusennes olarak neredeyse yarım yüzyıl boyunca Mısır'ı yönetecek, Theban Başrahibi Psusennes III ise 21. Hanedanlığın son hükümdarı olan kral II. ⓘ
Çöküş
MÖ 10. yüzyılda Amun'un tüm Mısır üzerindeki ezici hâkimiyeti yavaş yavaş azalmaya başladı. Ancak Teb'de, özellikle Mısır'ın Nübyeli Yirmi Beşinci Hanedanlığı döneminde, Amun artık Nübye'de ulusal bir tanrı olarak görüldüğü için ona tapınmaya hız kesmeden devam edildi. Yeni Krallık döneminde kurulan Jebel Barkal Amun Tapınağı, Kush Krallığı'nın dini ideolojisinin merkezi haline gelmiştir. Gebel Barkal'daki Piye Zafer Steli (MÖ 8. yüzyıl) artık bir "Napata Amunu" ile bir "Teb Amunu" arasında ayrım yapmaktadır. Nübye hanedanının son firavunu Tantamani (ölümü MÖ 653), Nübyece Amani biçiminde Amun'a atıfta bulunan teoforik bir isim taşımaya devam etmiştir. ⓘ
Demir Çağı ve Klasik Antik Çağ
Nubia ve Sudan
Mısırlıların daha önce Amun kültünü getirdikleri Mısır dışındaki bölgelerde tapınması klasik antik çağa kadar devam etmiştir. Adının Amane ya da Amani olarak telaffuz edildiği Nubya'da ulusal bir tanrı olarak kalmış, Meroe ve Nobatia'daki rahipleri bir kehanet aracılığıyla ülkenin tüm yönetimini düzenlemiş, hükümdarı seçmiş ve askeri seferleri yönetmiştir. Diodorus Siculus'a göre, bu dini liderler kralları intihara bile zorlayabiliyorlardı, ancak bu gelenek MÖ 3. yüzyılda Arkamane'nin onları öldürmesiyle sona erdi. ⓘ
Sudan'da, Dangeil'deki bir Amun tapınağının kazısına 2000 yılında, sırasıyla Sudan Ulusal Eski Eserler ve Müzeler Kurumu (NCAM) ve İngiltere British Museum'dan Dr. Salah Mohamed Ahmed ve Julie R. Anderson başkanlığında başlanmıştır. Tapınağın yangın sonucu tahrip olduğu tespit edilmiş ve kömürleşmiş çatı kirişlerinin Hızlandırıcı Kütle Spektrometresi (AMS) ve C14 tarihlendirmesi, tapınağın en son enkarnasyonunun inşasını MS 1. yüzyıla yerleştirmiştir. Bu tarih, ilgili seramikler ve yazıtlarla da doğrulanmaktadır. Yıkımının ardından tapınak yavaş yavaş çürümüş ve çökmüştür. ⓘ
Libya
Libya'da, Libya Çölü'ndeki Siwa Vahası'nda Amun'un tek bir kahini kalmıştır. Ammon tapınması Yunanistan'a erken bir dönemde, muhtemelen kuruluşundan kısa bir süre sonra vahadaki büyük Ammon kehanetiyle bağlantı kurmuş olması gereken Cyrene'deki Yunan kolonisi aracılığıyla sokulmuştur. Libya'nın mitolojik kralı Iarbas da Hammon'un oğlu olarak kabul edilirdi. Büyük İskender MÖ 332'nin sonlarında Mısır'a ilerlediğinde bir kurtarıcı olarak görülmüştür. Bu kehanette Amun'un oğlu olarak ilan edildi ve böylece Mısır'ı savaşmadan fethetti. Bundan sonra İskender sık sık Zeus-Ammon'dan gerçek babası olarak bahsetmiş ve ölümünden sonra da onu tanrısallığının bir sembolü olarak Ammon'un boynuzlarıyla süslenmiş olarak tasvir etmiştir. ⓘ
6. yüzyıl yazarı Corippus'a göre, Laguatan olarak bilinen Libyalı bir halk MS 540'larda Bizans İmparatorluğu'na karşı savaşırken Ammon'un oğlu olduğuna inandıkları tanrıları Gurzil'in bir kuklasını taşımıştır. ⓘ
Levant
İbranice İncil'de Amun'dan muhtemelen Yeremya 46:25'te No'lu אמון מנא Amon olarak bahsedilir (No'nun ordusu ve İskenderiye'nin ordusu olarak da çevrilmiştir) ve Teb'den muhtemelen Nahum 3:8'de נא אמון No-Amon olarak bahsedilir (kalabalık İskenderiye olarak da çevrilmiştir). Bu metinler muhtemelen MÖ 7. yüzyılda yazılmıştır.
Her Şeye Egemen RAB, İsrail'in Tanrısı şöyle dedi: "İşte, Tebli Amon'un, Firavun'un, Mısır'ın, ilahlarının ve krallarının, Firavun'un ve ona güvenenlerin üzerine ceza getiriyorum."
- Yeremya 46:25 (KJV) ⓘ
Yunanistan
.jpg)
Yunanlıların Ammon olarak tapındıkları Amun'un Teb'de Pindar'ın (ö. MÖ 443) armağanı olan bir tapınağı ve heykeli, Sparta'da da bir başka heykeli vardı; Pausanias'ın söylediğine göre, bu kentin sakinleri Libya'daki Ammon kahinine ilk zamanlardan beri diğer Yunanlılardan daha çok danışırlardı. Aphytis, Chalcidice'de Amun'a, Lysander'in (ö. MÖ 395) zamanından beri, Ammonium'daki kadar gayretle tapılırdı. Şair Pindar tanrıyı bir ilahiyle onurlandırmıştır. Megalopolis'te tanrı bir koç başıyla temsil edilirdi (Paus. viii.32 § 1) ve Sirenayka Yunanlıları Delphi'de Ammon'un heykeli olan bir savaş arabası adadılar. ⓘ
Klasik Yunanlılar arasında öyle bir üne sahipti ki, Büyük İskender İssus savaşından sonra ve Mısır'ı işgali sırasında oraya gitti ve burada kahin tarafından mecazi anlamda "Amun'un oğlu" ilan edildi. Bu işgal sırasında bile, bu Yunanlılar tarafından Zeus'un bir formu olarak tanımlanan Amun, Teb'in başlıca yerel tanrısı olmaya devam etmiştir. ⓘ
Amun'dan Yunanca Ammon formu aracılığıyla amonyak ve ammonit gibi birçok kelime türetilmiştir. Romalılar, antik Libya'daki Jüpiter-Amun Tapınağı yakınlarındaki yataklardan topladıkları amonyum klorüre, yakındaki tapınağa yakınlığı nedeniyle sal ammoniacus (Amun tuzu) adını vermişlerdir. Amonyak, kimyasal olmasının yanı sıra, foraminiferlerde bir cins adıdır. Hem bu foraminiferler (kabuklu Protozoa) hem de ammonitler (soyu tükenmiş kabuklu kafadanbacaklılar) koç ve Ammon'un boynuzlarını andıran spiral kabuklar taşır. Beyindeki hipokampus bölgeleri, hücresel katmanların koyu ve açık bantlarının boynuzlu görünümü nedeniyle cornu ammonis - kelimenin tam anlamıyla "Amun'un Boynuzları" olarak adlandırılır. ⓘ
Kayıp Cennet'te Milton, Ammon'u İncil'deki Ham (Cham) ile özdeşleştirir ve Yahudi olmayanların ona Libyalı Jove dediklerini belirtir. ⓘ
Galeri
Amon Karnak Tapınakında
Amon Karnak Tapınakında
Amon ve Mut ⓘ
