D

D ⓘ
D ⓘ
D d
(Aşağıya bakınız)
Kullanım
Yazı sistemi	Latin alfabesi
Tip	Alfabetik
Köken dil	Latin dili
Fonetik kullanım	[d]; [t]; [ɗ]; [z~j]; [ⁿd]; [ɖ];
Unicode kod noktası	U+0044, U+0064
Alfabetik konum	4; Sayısal değer: 4
Tarih
Geliştirme	<hiero>K1</hiero><hiero>K2</hiero><hiero>O31</hiero> Δ δ 𐌃 D d; ; ; ; ; ;
Zaman aralığı	~-700'den günümüze
Torunlar	Ď; ǅ; ǲ; Đ; Ð; Ƌ; Ꭰ; ₫; ∂;
Kız Kardeşler	Д; (ד د ܕ); Դ; դ; Ꭰ; Ꮫ; ደ;
Varyasyonlar	(Aşağıya bakınız)
Diğer
Yaygın olarak kullanılan diğer harfler	d(x)
İlişkili numaralar	4

Latin alfabesi Dd harfi
D	d
D	d

Dd (de) harfi, Türk alfabesi'nin 5., Latin alfabesi'nin 4. harfidir. Sami dillerindeki deltadan geldiği kabul edilir. ⓘ

D veya d, modern İngiliz alfabesinin ve ISO temel Latin alfabesinin dördüncü harfidir. İngilizcedeki adı dee (okunuşu /ˈdiː/), çoğulu dees'tir. ⓘ

Tarih

Mısır hiyeroglifi kapı, balık	Fenike daleth	Yunan Delta	Etrüsk D	Latince D ⓘ
<hiero>O31</hiero><hiero>K1</hiero><hiero>K2</hiero>

Semitik Dāleth harfi balık ya da kapı logogramından gelişmiş olabilir. Buna ilham vermiş olabilecek birçok farklı Mısır hiyeroglifi vardır. Sami, Eski Yunanca ve Latince'de bu harf /d/'yi temsil ediyordu; Etrüsk alfabesinde bu harf arkaikti ama yine de korunuyordu (bkz. B harfi). Eşdeğer Yunanca harf Delta, Δ'dır. ⓘ

Mimari

'D'nin minüskül (küçük harf) formu, alt katta bir sol çanak ve bir gövde yükselticisinden oluşur. Büyük olasılıkla majüskül (büyük harf) 'D' formunun kademeli varyasyonlarıyla gelişmiştir ve günümüzde artık sağa doğru tam loblu bir gövde olarak oluşturulmaktadır. El yazısında yayın dikey konturun solundan başlaması yaygındı ve bu da yayın tepesinde bir serif oluşmasına neden oluyordu. Harfin geri kalanı küçültülürken bu serif uzatıldı ve açılı bir vuruş ve ilmek ortaya çıktı. Açılı vuruş yavaş yavaş dikey bir vuruşa dönüştü. ⓘ

Yazı sistemlerinde kullanım

Avusturya ve Almanya sınırındaki bir sınır taşında "Deutschland" (Almanca "Almanya") anlamına gelen D harfi.

Latin alfabesini kullanan çoğu dilde ve Uluslararası Fonetik Alfabede ⟨d⟩ genellikle sesli alveolar veya sesli dental plosive /d/'yi temsil eder. Bununla birlikte, Vietnam alfabesinde, kuzey lehçelerinde /z/ veya güney lehçelerinde /j/ sesini temsil eder. (Bkz. Vuruşlu D ve Dz (digraf).) Fijyancada prenazalize bir durağı /nd/ temsil eder. Sessiz aspire edilmemiş durakların sessiz aspire edilmiş duraklarla kontrast oluşturduğu bazı dillerde, ⟨d⟩ aspire edilmemiş /t/'yi temsil ederken, ⟨t⟩ aspire edilmiş /tʰ/'yi temsil eder. Bu tür dillere örnek olarak İzlandaca, İskoç Galcesi, Navajo ve Mandarin dilinin Pinyin transliterasyonu verilebilir. ⓘ

Diğer kullanımlar

Roma rakamı D, 500 sayısını temsil eder.
D, okul notlandırma sisteminde C'nin altında ancak E'nin üstünde bir nottur.
D, Almanya için Uluslararası araç tescil kodudur (ayrıca bkz. .de).
Kantonca'da: İlk bilgisayar sistemlerinde Unicode CJK desteğinin olmaması nedeniyle, birçok Hong Konglu ve Singapurlu 啲 (lit. a little) harfini temsil etmek için büyük harfle yazılmış D'yi kullanmıştır.
d. Penny (ondalık öncesi İngiliz parası) için standart kısaltmadır (Latince: denarius) ⓘ

İlgili karakterler

Latin alfabesindeki torunlar ve ilgili karakterler

Ɖ ɖ : Afrika D
Ð ð : Latin harfi Eth
Diyakritiklerle D: Đ đ Ꟈ ꟈ Ɗ ɗ Ḋ ḋ Ḍ ḍ Ḑ ḑ Ḓ ḓ Ď ď Ḏ ḏ
D ile ilgili fonetik semboller:
- IPA'da kullanılan D ile ilgili semboller: ɖ ɗ
- Ural Fonetik Alfabesinde kullanılan D ile ilgili semboller: ᴅ ᴰ ᵈ
- D ile ilgili diğer fonetik semboller: ȡ ᵭ ᶁ ᶑ
Ƌ ƌ : Üst çubuk ile D
Ꝺ ꝺ : İnsular D çeşitli fonetik bağlamlarda kullanılır ⓘ

Diğer alfabelerdeki atalar ve kardeşler

𐤃 : Aşağıdaki sembollerin aslen türediği Sami harf Dalet
- Δ δ : Aşağıdaki sembollerin orijinal olarak türediği Yunan harfi Delta
  - Ⲇ ⲇ : Kıpti Delta harfi
  - Д д : Kiril harfi De
  - 𐌃 : Eski İtalik D, modern Latince D'nin atası
    - ᛞ : Muhtemelen Eski İtalik D'nin soyundan gelen Runik harf dagaz
    - ᚦ Runik harf thurisaz, Eski İtalik D'nin bir başka olası torunu
  - 𐌳 : Yunanca Delta'dan türeyen Gotik harf daaz ⓘ

Türetilmiş işaretler, semboller ve kısaltmalar

₫ : Đồng işareti
∂ : kısmi türev sembolü, $\partial$ ⓘ

Kod puanları

Bunlar, harfin çeşitli sistemlerdeki formları için kod noktalarıdır ⓘ

Karakter bilgileri ⓘ
Önizleme	D		d
Unicode adı	LATİNCE BÜYÜK D HARFİ		LATİNCE KÜÇÜK D HARFİ
Kodlamalar	ondalık	altıgen	dec	altıgen
Unicode	68	U+0044	100	U+0064
UTF-8	68	44	100	64
Sayısal karakter referansı	D	D	d	d
EBCDIC ailesi	196	C4	132	84
ASCII ¹	68	44	100	64

¹ Ayrıca DOS, Windows, ISO-8859 ve Macintosh kodlama aileleri de dahil olmak üzere ASCII tabanlı kodlamalar için. ⓘ

Büyük D'nin unicode kodu U+0044, küçük d'ninki U+0064'tür. ASCII kodları da 68 ve 100'dür. ⓘ

Diğer kullanım şekilleri


Nato Fonetik Alfabesi `Delta`		Mors Alfabesi ⓘ

Uluslararası deniz işaret bayrakları	Semafor	Amerikan parmak alfabesi	Braille alfabesi

ISO temel Latin alfabesi ⓘ
Aa	Bb	Cc	Dd	Ee	Ff	Gg	Hh	Ii	Jj	Kk	Ll	Mm	Nn	Oo	Pp	Qq	Rr	Ss	Tt	Uu	Vv	Ww	Xx	Yy	Zz
Özel işaret almış D harfi ĎďḊḋḐḑḌḍḒḓḎḏĐđƉɖƊɗƋƌᵭᶁᶑȡ tarih • paleografi • türetimler • diyakritik • noktalama • rakamlar • harf listesi

Yazı sistemi, alfabe veya harf ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. ⓘ

Sayı olarak kullanım

Onaltılık (16 tabanı) numaralandırma sisteminde D, ondalık (10 tabanı) sayımda 13 sayısına karşılık gelen bir sayıdır. İkili (2 tabanlı) numaralandırma sisteminde D, 1101 ile gösterilir. ⓘ

Osmanlıca T/D Farkının Gösterilmesi

Osmanlıca sözlüklerde de kulanılan Tı/Dı (ط) Arapça'ya özgü bir harf ve sestir (Ṫ). Osmanlıcada ve Türkçede bu harfle başlayan veya içerisinde kullanılan sözcük yoktur. Ancak sonradan Türkçe bazı sözcükler Tı ile yazılmaya başlanmış ve yerleşmiştir. Bunlar genellikle halk ağzında D ile telaffuz edilen sözcüklerdir. Örneğin: طاوشان (Ṫavşan), طاوان (Ṫavan)... Arapça'da bu ses dilin üst dişlerin damakla birleştiği yere değdirilerek çıkarılır. Bu nedenle D sesine benzer. Ancak Anadolu Türkçesinde duruma göre harflerden bir olmak üzere normal T veya D harfi ile bu fark ortadan kalkmıştır. Bu harfi içeren kelimelerin büyük bir kısmı halk ağzında D ile de karşılanabilen T sesini ihtiva eder. Örneğin, Osmanlıcada طاش (Ṫaş: Taş/Daş), طوز (Ṫuz: Tuz/Duz)... Osmanlıca kaynakların latin harflerine çevrilmesinde Tı/Dı harfinin T olarak mı yoksa D olarak mı tercih edileceği bir problem olarak daima yer almıştır. ⓘ

Ayrıca Osmanlıcada Tı/Dı harfinin D olarak telaffuz edildiği sözcükler vardır. Bunların çoğu daha sonraları Dal ile de yazılmıştır. Örneğin: طامار / دامار (Đamar), طاغ / داغ (Đağ)... ⓘ

Not: Benzer biçimde Ż harfi Arapçadaki Zı (ظ) sesini karşılar. Ancak Anadolu Türkçesinde normal Z harfi ile bu fark ortadan kalkmıştır. Türkçede yalnızca el yazısında da kimi zaman bu kullanıma rastlanır. ⓘ