Rabat
Rabat الرباط | |
---|---|
Ülke | Fas |
Bölge | Rabat-Salé-Kénitra |
İdare | |
• Belediye Başkanı | Omar El Bahraoui |
Yüzölçümü | |
• Başkent | 634,3 km² (2.449 mil²) |
Rakım | 75 m (246 ft) |
Nüfus 2009 | |
• Başkent | 1.787.307 |
• Kent | 627.000 |
Resmî site http://www.rabat.ma/ | |
UNESCO Dünya Mirası | |
Konum | Fas |
Kriter | Kültürel: ii, iv |
Referans | 1401 |
Tescil | 2012 (36. oturum) |
Bölge | Arap Ülkeleri |
Koordinatlar | 34°2′00″K 6°50′01″B / 34.03333°K 6.83361°B |
Fas'ın kuzeybatı kıyısında Bou Regreg Irmağının denize döküldüğü yerde bulunan Rabat'ın nüfusu çevre belediyelerle 1.700.000'dir (2007 yılı tahmini). Önemli bir yönetim ve öğretim merkezi olan şehirde, sanayi de gelişmektedir: Dokuma sanayisi, besin sanayisi asbest fabrikaları, vb. Ayrıca, dar sokakları, eski yapıları tarihsel anıtları ve yanıbaşındaki 17. yüzyıl'dan kalma hisarla, çok sayıda turist de çekmektedir. ⓘ
12. yüzyıl'da Endülüs'e yapılan seferler için bir askerî üs olarak kurulan Rabat, daha sonra bir süre gerilemiş, Fransız işgalinden sonra koruma bölgesinin merkezi yapılınca, hızla gelişmiştir. ⓘ
Rabat
| |
---|---|
Şehir | |
Koordinatlar: 34°02′N 6°50′W / 34.033°N 6.833°W | |
Ülke | Fas |
Bölge | Rabat-Salé-Kénitra |
Hükümet | |
- Belediye Başkanı | Asmaa Rhlalou |
Alan | |
- Şehir | 117 km2 (45,17 sq mi) |
En yüksek rakım | 160 m (520 ft) |
En düşük yükseklik | 0 m (0 ft) |
Nüfus (2014) | |
- Şehir | 577,827 |
- Rütbe | Fas'ta 7. |
- Yoğunluk | 4.900/km2 (13.000/q mi) |
- Metro | 2,120,192 |
Saat dilimi | UTC+1 (CET) |
Web sitesi | https://www.rabatlacapitale.ma/ |
UNESCO Dünya Mirası Alanı | |
Resmi adı | Rabat, Modern Başkent ve Tarihi Şehir: Ortak Bir Miras |
Tip | Kültürel |
Kriterler | ii, iv |
Belirlenmiş | 2012 (36. oturum) |
Referans no. | 1401 |
Taraf Devlet | Fas |
Bölge | Arap Devletleri |
Rabat (/rəˈbɑːt/, ayrıca Birleşik Krallık: /rəˈbæt/, ABD: /rɑːˈbɑːt/; Arapça: الرِّبَاط, romanize: al-Ribât; Berberi dilleri: ⴰⵕⴱⴰⵟ, romanize: aṛbaṭ) Fas'ın başkenti ve yaklaşık 580.000 (2014) kentsel nüfusu ve 1,2 milyonu aşan metropol nüfusu ile ülkenin yedinci büyük şehridir. Aynı zamanda Rabat-Salé-Kénitra idari bölgesinin de başkentidir. Rabat, Atlas Okyanusu kıyısında, Bou Regreg nehrinin ağzında, şehrin ana banliyö kenti olan Salé'nin karşısında yer almaktadır. ⓘ
Rabat, Temara ve Salé, 1,8 milyondan fazla insanın yaşadığı bir şehirdir. Alüvyonla ilgili sorunlar Rabat'ın bir liman olarak rolünü azaltmıştır; ancak Rabat ve Salé hala önemli tekstil, gıda işleme ve inşaat endüstrilerini sürdürmektedir. Buna ek olarak, turizm ve Fas'taki tüm yabancı elçiliklerin varlığı Rabat'ı ülkenin en önemli şehirlerinden biri haline getirmektedir. Fas'ın başkenti CNN tarafından "2013'ün En İyi Seyahat Destinasyonları" arasında ikinci sırada gösterilmiştir. Fas'ın dört İmparatorluk şehrinden biridir ve Rabat Medinası Dünya Mirası Listesi'nde yer almaktadır. Rabat'a ONCF sistemi üzerinden trenle ve yakındaki Rabat-Salé Havaalanı üzerinden uçakla ulaşılabilir. ⓘ
Etimoloji
Rabat ismi Arapça bir kelime olan الرِّبَاط (er-Ribât) kelimesinden gelir ve ribat, İslami bir üs veya tahkimat anlamına gelir. Bu isim, fetih ribatı veya zafer kalesi anlamına gelen رِبَاطُ الْفَتْح (Ribâtu l-Feth) kelimesinin kısaltmasıdır ve Muvahhidler tarafından 1170 yılında şehri bir deniz üssü olarak kurduklarında verilen bir unvandır. ⓘ
Tarih
Antik Sala
MÖ birinci binyılda Fenikeliler bugünkü Fas'ın Atlantik kıyısı boyunca çeşitli ticaret kolonileri kurmuşlardır, ancak bölgede Sala ya da Shallat olarak adlandırılan bir Fenike yerleşiminin varlığı arkeologlar tarafından tartışılmaktadır. MÖ birinci yüzyıla gelindiğinde yerel halk hala neo-Punik dilde yazıyordu, ancak bölge Roma'nın etkisi altına girdi. MÖ birinci yüzyılda Roma tarafından resmen ilhak edilene kadar antik Berberi Mauretan Krallığı tarafından kontrol edilmiştir. Bugün surlarla çevrili şehrin hemen güneyinde, Chellah olarak bilinen yerde Romalılar Sala Colonia adında bir şehir inşa etmişlerdir. Kazılar, Roma yapıları üzerlerine inşa edilmeden önce bölgede daha eski Mauretian yapılarının var olduğunu ortaya çıkarmıştır. Lixus ile birlikte Sala Colonia, Mauretania Tingitana eyaletinin Atlantik kıyısında Romalılar tarafından tutulan iki ana deniz karakolundan biriydi. Sala limanı (şimdi yok olmuştur) ticari Roma gemileri tarafından Anfa ve Insula Purpuraria'ya (Mogador adası) güneybatıya geçişlerinde bir ara istasyon olarak kullanılmıştır. ⓘ
Bölgede bulunan Vizigotik ve Bizans kökenli arkeolojik nesneler, 7. yüzyılda Kuzey Afrika'da bir Bizans varlığının kurulmasına kadar Sala ile Roma Avrupası arasındaki ticari veya siyasi temasların devam ettiğini kanıtlamaktadır. Ancak Sala 5. yüzyılda terk edilmeye başlanmış ve Müslüman Araplar 7. yüzyılda bölgeye gelip İslami nüfuz kurduklarında büyük ölçüde harabe halindeydi. ⓘ
Ortaçağ İslam dönemi
10. yüzyılda Kurtuba Emevileri ya da bölgedeki Zenata Berberileri, güneyde bir Harici devleti kurmuş olan Barghawata Berberilerine karşı savunma amacıyla bu bölgede bir ribat ya da müstahkem manastır/karakol kurmuşlardır. Bu ribat büyük olasılıkla şimdiki Udayas Kasbah'ı ile aynı yerdeydi, ancak yeri tarihçiler tarafından doğrulanmamıştır. 1030 yılı civarında Banu 'Ashara ailesi tarafından nehrin karşı tarafında (kuzey tarafında) Salā (bugünkü Salé) adında yeni bir kasaba kurulmuştur. ⓘ
Son Muvahhid emirlerinden Taşfin ibn Ali (hükümdarlığı 1143-45), Muvahhidleri durdurma çabalarının bir parçası olarak şimdiki kasbahın bulunduğu yere yeni bir ribat inşa etti. Muvahhidler yine de Almoravids'i yendi ve kısa bir süre sonra ribatı yıktı. 1150 veya 1151'de Muvahhid halifesi Abdülmü'min eski ribatın yerine yeni bir kasbah (kale) inşa etti ve içine bir saray ve cami ekledi. Bu Muvahhid kasbahı, günümüzdeki Udayas Kasbahı'na karşılık gelmektedir (daha sonraki dönemlerde genişletilmiştir). Abdülmü'min ayrıca bir su kaynağını buraya yönlendirmek için bir yeraltı kanalı kazdırarak bölgede gelecekte yerleşim ve kentleşmeye olanak sağlamıştır. Bölge, Endülüs'e sefer düzenleyen Muvahhid orduları için askeri bir konaklama yeri haline geldi. ⓘ
Muvahhid halifesi Ebu Yusuf Yakub el-Mansur (hükümdarlığı 1184-1199), bugün Rabat'ın medinesi (eski şehir) olan yerde, kasbahın ötesinde geniş bir alana yayılan yeni surlarla birlikte, el-Mehdiyye veya Ribat el-Feth adı verilen yeni bir müstahkem imparatorluk başkenti inşa etmek için iddialı bir projeye girişti. Bu proje aynı zamanda muazzam bir caminin (kalıntıları arasında Hasan Kulesi de bulunmaktadır) ve Bab er-Rouah ve şimdi Bab Udaya veya Bab al-Kbir olarak bilinen kasbahın ana kapısı gibi yeni büyük geçitlerin inşasını da içeriyordu. El-Mansur'un 1199'da ölümünden sonra cami ve başkent tamamlanmadan kaldı ve halefleri burayı bitirecek kaynak ya da iradeden yoksun kaldı. Yeni şehir hiçbir zaman tam olarak iskân edilmedi ve bölge pratikte terk edildi. ⓘ
Marinid hanedanı döneminde (13. ila 15. yüzyıllar), nehrin karşısındaki Salé kasabası güney kıyısındaki yerleşim yerlerinden daha önemli hale geldi. 1515 yılında Leo Africanus, Rabat'ın o kadar gerilediğini ve sadece 100 yerleşik evin kaldığını bildirmiştir. Marinidler bugün Rabat medinası olan yerde bir Ulu Cami inşa ettiler ve yakındaki Chellah (antik Sala) bölgesinde hanedanları için bir kraliyet nekropolü inşa ettiler. ⓘ
Korsan cumhuriyeti
1609 yılında Philip III, tüm Moriskoların (Müslüman veya Mağribi kökenli insanlar) İspanya'dan sürülmesine karar verdi. Aslen İspanya'nın Badajoz kenti yakınlarındaki Hornachos kasabasından gelen bu mültecilerin yaklaşık 2000'i Salé çevresine yerleşerek kasbahı işgal etti ve 5000 ila 14.000 arasında diğer Moriskoyu kendilerine katılmaya çekti. Rabat ve komşu Salé birleşerek 1627'de Bou Regreg Cumhuriyeti'ni kurdu. Bu özerk cumhuriyet korsanlar için bir üs haline geldi: Batı Avrupa kıyılarındaki ticaret gemilerini avlayan ve "Salé Rovers" olarak da bilinen korsanlar. Bu süre zarfında, güney kıyısındaki kasbahın altındaki bölge Morisco ve Endülüslü mülteciler sayesinde daha yoğun bir nüfusa sahip oldu. Eski Muvahhid surlu şehrinin kuzey kesimindeki bu alanı sınırlandırmak için yeni bir "Endülüs Duvarı" inşa edildi. Günümüzde Konsoloslar Caddesi olarak bilinen yer, bu dönemde bile önemli bir yol arteri haline geldi. "Rabat" ismi henüz kullanılmıyordu; güney kıyısındaki şehir "Yeni Salé" olarak bilinirken kuzey kıyısındaki şehir "Eski Salé" olarak biliniyordu. Korsanlık faaliyetleri Yeni Salé'de yürütülürken, Eski Salé sakinleri genellikle korsanlığa katılmıyordu. ⓘ
'Alevi yönetimi
Korsanlar, 'Alevi hanedanının kurucusu el-Raşid 1666'da bölgeyi fethedip Fas'ın büyük bir kısmını kendi yönetimi altında birleştirene kadar herhangi bir merkezi otoriteyle mücadele etmek zorunda kalmadı. Bununla birlikte, Alevi sultanlar korsanlığın 19. yüzyılın başlarında Moulay Slimane'nin hükümdarlığına kadar devam etmesine izin verdiler. Bu durum 1829 yılında bir Avusturya gemisinin korsan saldırısı sonucu kaybolmasının ardından şehrin Avusturya tarafından bombalanmasına yol açmıştır. ⓘ
Alevi döneminin başlarında (17.-18. yüzyıllar) sultanlar güney kıyısındaki şehirle ilgilenmiş ve kasbahta inşaat ve onarımlar gerçekleştirmişlerdir. Moulay Isma'il (hükümdarlığı 1672-1727) kasbahı güneye doğru genişletmiş ve 17. yüzyılın sonlarına doğru içinde bir kraliyet konutu inşa etmiştir (bugün müze olarak hizmet vermektedir). Moulay İsma'il ayrıca bölgedeki diğer asi kabilelere karşı dengeleyici bir güç olarak hizmet etmesi için bir guich kabilesi (sultanın ordusuna hizmet eden askeri kabile) olan Udayas'ın (veya Oudayas) bir kısmını kasbah'a yerleştirmekten sorumluydu. Sidi Muhammed ibn Abdullah (hükümdarlığı 1757-1790) döneminde, 18. yüzyılın sonlarına doğru Muvahhid surlarla çevrili bölgenin güneybatı kısmında yeni bir kraliyet sarayı olan Dar al-Makhzen kuruldu. Bu eklemeler şehre, yönetici hanedan tarafından ana başkentleri dışında kullanılan bir kraliyet konutu karakteri ve işlevi kazandırmaya başladı. ⓘ
Moulay Slimane (1792-1822) deniz kenarında Dar al-Bahr adında başka bir saray inşa etti ve Moulay Slimane Camii gibi yeni camiler yaptırdı. Ayrıca Endülüs Medinesi'nin doğu kısmında, eskiden meyve bahçelerinin bulunduğu bir alanda Mellah adında bir Yahudi mahallesi kurulmasını emretti. Ayrıca 19. yüzyılın başlarına doğru, daha önce Muvahhidler dönemi çevresiyle sınırlı olan şehir surları güneybatıya doğru önemli ölçüde genişletildi ve böylece şehir yaklaşık 840 hektarlık bir alanı kapsayacak şekilde genişletildi. Eski Muvahhid surları ve kapıları hala korunuyordu ve Muvahhid dönemi çevresi, şehrin önemli anıtlarını ve imparatorluk konutunu içeren daha ayrıcalıklı bir bölge olarak kaldı. Nüfusun çoğu kuzey kesimdeki Endülüs Duvarı'nın arkasındaki medinada yoğunlaşmaya devam etti. 1850'lerde Moulay Abd ar-Rahman (hükümdarlığı 1822-1859) bu bölgenin güneybatı köşesindeki Dar al-Makhzen sarayını daha da geliştirdi ve tamamladı. 19. yüzyılın sonunda ya da 20. yüzyılın başında şehrin nüfusu 20.000 ila 25.000 civarındaydı. ⓘ
20. yüzyıl
Fransız işgali
Fransızların Fas'ı işgali doğuda General Hubert Lyautey'in Mart 1907'de Oujda'yı işgaliyle, batıda ise Ağustos 1907'de Kazablanka'nın bombardımanıyla başladı. Fes Antlaşması ile Mart 1912'de himaye altına alındı. Fas'ın Fransız yöneticisi olarak görev yapan Lyautey, Fes Antlaşması'nın ardından 1912'de çıkan ayaklanmaların ardından ülkenin başkentini Fes'ten Rabat'a taşımaya karar verdi. Lyautey, 1913 yılında Ville Nouvelle'i (Rabat'ın modern mahallesi) idari bir sektör olarak tasarlayan Henri Prost'u işe aldı. Fas 1956'da bağımsızlığını kazandığında, dönemin Fas Kralı V. Muhammed başkentin Rabat'ta kalmasını tercih etti. ⓘ
İkinci Dünya Savaşı Sonrası
Dünya Savaşı'nın ardından Amerika Birleşik Devletleri Rabat'taki eski Fransız hava üssünde askeri bir varlık oluşturmuştur. 1950'lerin başında Rabat Salé Hava Üssü, ülkedeki Stratejik Hava Komutanlığı (SAC) B-47 Stratojet uçaklarının ileri üslenmesini denetleyen 17. Hava Kuvveti ve 5. Hava Tümeni'ne ev sahipliği yapan bir ABD Hava Kuvvetleri tesisiydi. Fas'taki Fransız hükümetinin istikrarsızlaşması ve 1956'da Fas'ın bağımsızlığını kazanmasıyla birlikte V. Muhammed hükümeti ABD Hava Kuvvetleri'nin Fas'taki SAC üslerinden çekilmesini istedi ve 1958'de Lübnan'a yapılan Amerikan müdahalesinin ardından bu yönde ısrarcı oldu. Amerika Birleşik Devletleri Aralık 1959 itibariyle ayrılmayı kabul etti ve 1963 itibariyle Fas'tan tamamen çıktı. SAC, B-47'lerin yerini alan B-52 Stratofortress'lerin uzun menzil kabiliyeti ve İspanya'daki USAF tesislerinin 1959'da tamamlanmasıyla Fas üslerinin çok daha az kritik olduğunu düşündü. ⓘ
USAF'ın 1960'larda Rabat-Salé'den çekilmesiyle, tesis Fas Kraliyet Hava Kuvvetleri için 1 numaralı Hava Üssü olarak bilinen birincil tesis haline geldi ve bu statüsünü korumaya devam ediyor. ⓘ
Coğrafya
Rabat'ın Mahalleleri
Rabat idari bir şehirdir. Birçok alışveriş bölgesine ve yerleşim mahallesine sahiptir. Coğrafi olarak yayılmış mahalleler aşağıdaki gibidir: Şehrin kalbi üç bölümden oluşmaktadır: Medina (eski şehir); Bou Regreg ile buluşan Oudayas ve Hassan; ve Atlantik Okyanusu. ⓘ
Batıda ve sahil boyunca, birbirini izleyen mahalleler bulunmaktadır. ⓘ
İlk olarak surların etrafında eski mahalleler, Quartier l'Océan ve Quartier les Orangers yer almaktadır. Bunun ötesinde, çoğunlukla işçi sınıfı mahalleleri birbirini izliyor: Diour Jamaa, Akkari, Yacoub El Mansour, Massira ve Hay el Fath bu eksenin ana parçalarıdır. Bu diziyi sonlandıran Hay el Fath, orta sınıf bir mahalleye dönüşür. ⓘ
Doğuda, Bouregreg boyunca, Youssoufia bölgesi (işçi ve orta sınıf) : Mabella; Taqaddoum; Hay Nahda (çoğunlukla orta sınıf); Aviation (orta ve üst orta sınıf); ve Rommani. ⓘ
İki eksen arasında, kuzeyden güneye doğru, üç ana mahalle (orta sınıftan varlıklı kesime) bulunmaktadır: Agdal (Koğuş Binası; konut ve ticari binaların canlı bir karışımı. Sakinleri ağırlıklı olarak üst orta sınıftır); Hay Riad (varlıklı villalar; bu mahalle 2000'lerden bu yana bir ivme artışı yaşamıştır); ve Souissi (konut mahallesi). ⓘ
Souissi'nin eteklerinde, çoğunlukla büyük özel evlerden oluşan ve şehrin dışında gibi görünen daha az yoğun bir dizi bölge bulunmaktadır. ⓘ
- Siège Maroc Telecom à Rabat.jpg
Maroc Telecom'un genel merkezi
V. Muhammed Bulvarı ⓘ
Alt Bölümler
İl, idari olarak aşağıdaki bölümlere ayrılmıştır:
İsim | Coğrafi kod | Tip | Hanehalkları | Nüfus (2014) | Yabancı nüfus | Faslı nüfus | Notlar ⓘ |
---|---|---|---|---|---|---|---|
Agdal Riyad | 421.01.01. | Arrondissement | 22,399 | 77,257 | 4,572 | 72,685 | |
El Youssoufia | 421.01.03. | Arrondissement | 42,312 | 170,561 | 2,858 | 167,703 | |
Hassan | 421.01.05. | Arrondissement | 32,848 | 108,179 | 2,151 | 106,025 | |
Souissi | 421.01.06. | Arrondissement | 5,924 | 23,366 | 1,203 | 22,163 | |
Touarga | 421.01.07. | Belediye | 812 | 3,932 | 8 | 3,924 | |
Yacoub El Mansour | 421.01.09. | Arrondissement | 47,375 | 194,532 | 2,099 | 192,433 |
İklim
Rabat, ılıktan sıcağa kuru yazları ve ılıman nemli kışları ile Akdeniz iklimine (Csa) sahiptir. Atlas Okyanusu kıyısında yer alan Rabat, kış aylarında serin, yaz aylarında ılık günlere geçiş yapan ılıman bir iklime sahiptir. Geceler her zaman serindir (veya kışın soğuktur, bazen 0 °C'nin (32 °F) altına ulaşabilir), gündüz sıcaklıkları genellikle yaklaşık 7-8 °C (13-14 °F) yükselir. Kışın en yüksek sıcaklıklar genellikle Aralık-Şubat aylarında sadece 17,2 °C'ye (63,0 °F) ulaşır. Yazın gündüz en yüksek sıcaklıkları genellikle 25 °C (77,0 °F) civarında seyreder, ancak özellikle sıcak hava dalgaları sırasında zaman zaman 30 °C'yi (86,0 °F) aşabilir. Yaz geceleri genellikle hoş ve serindir, 11 °C (51,8 °F) ile 19 °C (66,2 °F) arasında değişir ve nadiren 20 °C'yi (68,0 °F) aşar. Rabat, yıllık ortalama 560 mm (22 inç) yağış ile nemli altı biyoiklim bölgesine aittir. ⓘ
Rabat (Rabat-Salé Havaalanı) 1961-1990 için iklim verileri, 1943'ten günümüze ekstrem değerler ⓘ | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Ay | Jan | Şubat | Mar | Nisan | Mayıs | Haziran | Temmuz | Ağustos | Eylül | Ekim | Kasım | Aralık | Yıl |
Rekor yüksek °C (°F) | 27.0 (80.6) |
31.0 (87.8) |
32.6 (90.7) |
35.6 (96.1) |
39.8 (103.6) |
43.7 (110.7) |
45.6 (114.1) |
45.8 (114.4) |
42.3 (108.1) |
36.3 (97.3) |
35.1 (95.2) |
28.3 (82.9) |
45.8 (114.4) |
Ortalama yüksek °C (°F) | 17.2 (63.0) |
17.7 (63.9) |
19.2 (66.6) |
20.0 (68.0) |
22.1 (71.8) |
24.1 (75.4) |
26.8 (80.2) |
27.1 (80.8) |
26.4 (79.5) |
24.0 (75.2) |
20.6 (69.1) |
17.7 (63.9) |
21.9 (71.4) |
Günlük ortalama °C (°F) | 12.6 (54.7) |
13.1 (55.6) |
14.2 (57.6) |
15.2 (59.4) |
17.4 (63.3) |
19.8 (67.6) |
22.2 (72.0) |
22.4 (72.3) |
21.5 (70.7) |
19.0 (66.2) |
15.9 (60.6) |
13.2 (55.8) |
17.2 (63.0) |
Ortalama düşük °C (°F) | 8.0 (46.4) |
8.6 (47.5) |
9.2 (48.6) |
10.4 (50.7) |
12.7 (54.9) |
15.4 (59.7) |
17.6 (63.7) |
17.7 (63.9) |
16.7 (62.1) |
14.1 (57.4) |
11.1 (52.0) |
8.7 (47.7) |
12.5 (54.5) |
Kayıt düşük °C (°F) | −3.2 (26.2) |
−2.6 (27.3) |
−1.0 (30.2) |
3.8 (38.8) |
5.3 (41.5) |
10.0 (50.0) |
11.6 (52.9) |
13.0 (55.4) |
10.0 (50.0) |
7.0 (44.6) |
−0.6 (30.9) |
0.9 (33.6) |
−3.2 (26.2) |
Ortalama yağış mm (inç) | 77.2 (3.04) |
74.1 (2.92) |
60.9 (2.40) |
62.0 (2.44) |
25.3 (1.00) |
6.7 (0.26) |
0.5 (0.02) |
1.3 (0.05) |
5.7 (0.22) |
43.6 (1.72) |
96.7 (3.81) |
100.9 (3.97) |
554.9 (21.85) |
Ortalama yağış günleri | 9.9 | 9.8 | 9.0 | 8.7 | 5.7 | 2.4 | 0.3 | 0.4 | 2.4 | 6.4 | 10.2 | 10.4 | 75.6 |
Ortalama bağıl nem (%) | 82 | 82 | 80 | 78 | 77 | 78 | 78 | 79 | 80 | 79 | 80 | 83 | 80 |
Ortalama aylık güneş ışığı saatleri | 179.9 | 182.3 | 232.0 | 254.5 | 290.5 | 287.6 | 314.7 | 307.0 | 261.1 | 235.1 | 190.5 | 180.9 | 2,916.1 |
Kaynak 1: NOAA | |||||||||||||
Kaynak 2: Deutscher Wetterdienst (nem, rekor en yüksek ve en düşük değerler), Meteo Climat (rekor en yüksek ve en düşük değerler) |
Rabat'da Atlantik kıyısı olması nedeniyle okyanus etkisinde Akdeniz iklimi (Köppen iklim sınıflandırması)hüküm sürmektedir. Kıtasal ve okyanussal etkilerle ılıman bir iklimi olan Rabat'ın yağış beklentisi 500 ve 600 mm/yıl arasında değişmektedir. Yağışlı sezon Ekim - Mart arası, kurak sezon Nisan - Eylül arası hüküm sürer. Yağış yılda ortalama 70 ila 90 gün arası sürer. Geceleri serin (kışları daha serin), gündüzleri genellikle +9/10 C° (+15/18 F°) sıcaklıklara yükselir. ⓘ
Kültür
Tiyatro için en büyük yer, 1962 yılında açılan şehir merkezindeki Mohammed V Tiyatrosu'dur. Yeni bir sahne sanatları merkezi olan Rabat Büyük Tiyatrosu'nun inşasına 2014 yılında başlanmıştır. Mimar Zaha Hadid tarafından tasarlanan tiyatronun Arap dünyasının ve Afrika'nın en büyük tiyatrosu olacağı bildiriliyor. Tiyatronun 2021 yılında açılması planlanıyordu. ⓘ
Birçok kuruluş kültürel ve sosyal konularda faaliyet göstermektedir. Orient-Occident Vakfı ve ONA Vakfı bunların en büyükleridir. Şehirde bağımsız bir sanat ortamı da aktif. Abdellah Karroum tarafından görsel sanatlar için oluşturulan ilk bağımsız mekân olan L'appartement 22, 2002 yılında açılmış ve uluslararası ve yerel sanatçıları bir araya getirmiştir. Birkaç yıl sonra açılan Le Cube gibi diğer bağımsız mekânlar da özel bir alanda kurulmuştur. ⓘ
Mawazine
Mawazine, Fas Kralı 6. Muhammed'in himayesinde Rabat'ta düzenlenen bir müzik festivalidir. 2001 yılında başlayan festivalde müzik grupları, hayranlar ve seyirciler bir hafta boyunca yerel ve uluslararası kültür ve müzik kutlamalarında bir araya gelmektedir. Scorpions, Rihanna, Elton John, Stromae ve daha birçok müzisyen festivalde sahne almıştır. ⓘ
Mawazine 2013 yılında 2.500.000'den fazla kişiye ev sahipliği yapmıştır. Dans ve diğer sanatları öğretmek için atölyeler mevcuttur. Festival ücretsizdir. Bununla birlikte, çoğu alan ücretsiz olsa da, özellikle Chellah tarihi alanı, Muhammed V Ulusal Tiyatrosu ve Rönesans Kültür Merkezi gibi daha küçük sahneler olmak üzere ödeme gerektiren alanlar da vardır. ⓘ
İbadet yerleri
İbadet yerleri ağırlıklı olarak Müslüman camileridir. Şehirdeki en eski cami Udayas Kasbah'ındaki "Eski Cami "dir (Jama' al-'Atiqa). İlk olarak Abd al-Mu'min'in 1150 yılında kasbahı inşa etmesi sırasında kurulmuştur, ancak şu anki hali çoğunlukla 18. yüzyılda yapılan bir restorasyona dayanmaktadır. Diğer önemli camiler arasında el-Harrazin Camii olarak da bilinen eski Medine'deki Büyük Cami ve Rabat'ın merkezinde bulunan ve ilk olarak 1785 yılında Sultan Muhammed ibn Abdullah tarafından tamamlanan As-Sunna Camii yer almaktadır. ⓘ
Rabat'ta kalan son sinagoglar ise Rabbi Şalom Zawi Sinagogu ve Talmud Torah Sinagogu'dur. Ayrıca bir Evanjelik kilisesi ve Rabat Roma Katolik Başpiskoposluğu'na ev sahipliği yapan Aziz Peter Katedrali (Cathédral de Saint-Pierre) de dahil olmak üzere Hıristiyan kiliseleri ve tapınakları da bulunmaktadır.
Haham Şalom Zawi Sinagogu ⓘ
Müzeler ve parklar
Oudayas Müzesi (eskiden Ulusal Mücevher Müzesi olarak da bilinirdi) Sultan Moulay Isma'il (1672-1727) tarafından Udayas Kasbah'ının içinde yaptırılan bir köşkte yer almaktadır. İlk olarak 1915 yılında açılan müze, Fas'taki en eski kamu müzelerinden biridir. Özel bağışlarla zenginleşen koleksiyonları, Fas'ın dört bir yanından, çoğunlukla 18. yüzyıldan 20. yüzyıla kadar çeşitli nesneler içermektedir. 2006 yılında Fas mücevherat tarihine odaklanan sergilerle Ulusal Mücevherat Müzesi haline gelmiştir. 2019 yılı itibariyle Musée du caftan et de la parure ('Kaftan ve Süsleme Müzesi') olarak adlandırılacak yeni bir müzeye dönüştürülmek üzere tadilattaydı. ⓘ
Tarih ve Medeniyetler Müzesi (eski adıyla Ulusal Arkeoloji Müzesi) Pön, Mauretian, Roma ve İslami dönemlere ait arkeolojik eserlerden oluşan bir koleksiyon aracılığıyla Fas tarihini sergilemektedir. Lixus, Volubilis ve Chellah gibi yerlerden antik Roma bronz ve mermer heykel koleksiyonunun yanı sıra İslami döneme ait sikkeler, seramikler ve mimari parçalar da bu koleksiyona dahildir. ⓘ
Rabat Hayvanat Bahçesi (resmi adıyla Rabat Zooloji Bahçesi), kısmen daha önce Kraliyet Sarayı'nda tutulan aslanlara ev sahipliği yapmak üzere 1973 yılında açılmıştır. Aslanlar artık soyu tükenmiş olan Berberi aslanlarının soyundan gelmektedir. O zamandan bu yana hayvanat bahçesi yaklaşık 1800 hayvana ev sahipliği yapacak şekilde genişlemiş ve koruma çalışmalarına başlamıştır. ⓘ
Bank al-Maghrib Müzesi 2002 yılında açılmıştır ve şehir merkezindeki Bank al-Maghrib binasında yer almaktadır. Müzenin ana sergileri arasında antik çağlardan modern çağa kadar uzanan bir sikke ve para koleksiyonunun yanı sıra Oryantalist sanat galerisi de yer almaktadır. Mohammed VI Modern ve Çağdaş Sanat Müzesi 2014 yılında açılmıştır. ⓘ
Tarihi anıtlar
Udayas Kasbahı ("Oudaias Kasbahı" olarak da yazılır), 12. yüzyılda Muvahhidler tarafından inşa edilen bugünkü şehrin en eski bölümüdür. Daha sonra 17. ve 18. yüzyıllarda korsanlar ve 'Alevi hanedanı tarafından yeniden tahkim edilmiş ve genişletilmiştir. Kasbah şimdi dışı beyaz ve maviye boyanmış geleneksel evlerin bulunduğu bir yerleşim bölgesidir. Güney bölümünde 20. yüzyılda peyzajı yapılan "Endülüs Bahçesi" yer almaktadır. ⓘ
Şehrin tarihi surları ilk olarak Muvahhid halifesi Ya'kub el-Mansur tarafından inşa edilmiş ve 1197 yılında tamamlanmış, daha sonra 17. ve 19. yüzyıllarda eklemeler yapılmıştır. Surlar boyunca, en önemlisi Bab er-Rouah olmak üzere bir dizi anıtsal kapı bulunmaktadır. Almohad döneminden kalma diğer kapılar Bab el-Had, Bab al-Alou, Bab Zaers ve Bab al-Hadid'dir, ancak bunların çoğu daha yakın dönemlerde değiştirilmiştir. ⓘ
Kasbah'ın altında ve Endülüs Duvarı çizgisinin üzerinde yer alan eski Medine'de çok sayıda tarihi cami ve geleneksel ev bulunmaktadır. Muvahhid surları içinde kalan ancak Endülüs Duvarı'nın güneyinde kalan bölge ise büyük ölçüde 20. yüzyılda Fransız himayesi sırasında Rabat'ın başkent olmasıyla inşa edilmiştir. Bu bölgelerde neo-Mağribi (Fransızca'da néo-Mauresque veya arabisant olarak bilinir), Art Nouveau, Art Deco ve modern mimari gibi o dönemin çağdaş tarzlarında inşa edilmiş çok sayıda kamu binası ve apartman bloğu bulunmaktadır. Bunlara örnek olarak Bank al-Maghrib binası (1920'lerde inşa edilmiştir), Merkez Postane binası (1921 civarı, 1930'larda genişletilmiştir), Parlamento binası (1920'lerde inşa edilmiştir), Aziz Petrus Katedrali (1921'de açılmıştır, daha sonra eklemeler yapılmıştır), Rabat-Ville tren istasyonu (1920'lerin başı) ve Rue Gaza'daki bazı apartman blokları (1930'larda inşa edilmiş veya başlanmıştır) gösterilebilir. ⓘ
Nehrin kıyısına bakan Hasan Kulesi, 12. yüzyılın sonlarında Ya'kub el-Mansur tarafından inşa edilen anıtsal bir bitmemiş minaredir. El-Mansur'un inşa etmekte olduğu büyük şehrin bir parçası olarak planlanan muazzam bir cami için inşa edilmiştir. Bugün kulenin karşısında, cami kalıntılarının güney ucunda, Kral V. Muhammed ve Kral II. Hasan'ın kalıntılarına ev sahipliği yapan V. Muhammed Türbesi (ö. 1961) yer almaktadır. 1971'de tamamlanan türbe, Vietnamlı mimar Cong Vo Toan tarafından neo-Mağribi veya Fas canlanmacı tarzında tasarlanmıştır. ⓘ
Tarihi şehir surlarının kısa bir mesafe güneyinde, 13. ila 14. yüzyıldan kalma bir Marinid mezarlığı ve dini kompleksinin yanı sıra Roma şehri Sala Colonia'nın kalıntılarını içeren duvarlarla çevrili bir alan olan Chellah arkeolojik alanı bulunmaktadır. Nehrin karşısında, tarihi bir medinayı da koruyan Salé şehri yer almaktadır. Salé medinası, Bab Mrissa ve Ebu el-Hasan Medresesi gibi Marinid dönemine ait anıtların yanı sıra daha sonraki dönemlere ait simge yapıları da içermektedir.
Chellah ⓘ
Eğitim
Muhammed V Üniversitesi 1957 yılında kurulmuştur. ⓘ
- ESSEC Business School ⓘ
Ulaşım
Hava
Rabat'ın ana havalimanı Rabat-Salé Havalimanı'dır. ⓘ
Trenler
Rabat'ta ulusal demiryolu servisi ONCF tarafından işletilen iki ana tren istasyonu hizmet vermektedir. ⓘ
Rabat-Ville ve Rabat Agdal, trenlerin güneyden Kazablanka, Marakeş ve El Jadida'ya, kuzeyden Tanca'ya veya doğudan Meknes, Fez, Taza ve Oujda'ya gittiği iki ana şehirlerarası istasyondur. ⓘ
ONCF, Rabat-Salé aglomerasyonu için Le Bouregreg kentsel demiryolunu işletmektedir. Rabat'a trenle iyi hizmet verilmektedir ve çoğu yere sık bağlantılar alabilirsiniz. Marakeş 4 saat, Fez 21⁄2 saat (yeni ekspres trenlerden birine binerseniz ve diğer trenlerle 31⁄2 saat) ve Kazablanka 1 saat süren keyifli bir yolculuktur. ⓘ
Tramvay
Rabat-Salé tramvayı, 23 Mayıs 2011 tarihinde Fas'ın Rabat ve Salé şehirlerinde hizmete giren bir tramvay sistemidir. Ağın toplam uzunluğu 19 km (12 mil) olan iki hattı ve 31 durağı bulunmaktadır. Veolia Transdev tarafından Alstom Citadis tramvayları ile işletilmektedir. ⓘ
Toplu taşıma
Yatırımlar tramvay yoluna yönlendirildiği için birkaç yıl ihmal edildikten sonra, mevcut işletmeci STAREO 2019 yılında yerinden edildi. Faslı City Bus şirketi ile İngiliz National Express Group'un bir yan kuruluşu olan İspanyol Alsa s.a şirketi arasında bir ortak girişim olan Alsa-City Bus ile sözleşme imzalandı. Yeni operatör, üç yüz elli yeni otobüs taahhüdüyle Temmuz 2019'da görevi devraldı. Bunlar 102 Mercedes-Benz ve 248 Scania-Higer araçtan oluşacak. Sözleşme yedi yılı yenilenebilir olmak üzere 15 yıllık bir süreyi kapsıyor ve bölgedeki otobüs taşımacılığı sistemine yaklaşık 10 milyar dinarlık bir yatırım vaat ediyor. ⓘ
Spor
Prens Moulay Abdellah Stadyumu (Arapça: استاد الأمير مولاي عبد لله), Fas'ın başkenti Rabat'ta bulunan çok amaçlı bir stadyumdur. Adını Prens Moulay Abdellah'tan almıştır. 1983 yılında inşa edilmiştir ve ASFAR'ın (futbol kulübü) ana sahasıdır. Çoğunlukla futbol maçları için kullanılır ve atletizm de yapılabilir. Stadyum 52,000 kişi kapasitelidir. 2008 yılından bu yana Uluslararası Mohammed VI d'Athlétisme de Rabat Toplantısı'na ev sahipliği yapmaktadır. ⓘ
Rabat, Ekvator Ginesi'nin Malabo kentinin ekonomik nedenlerle ev sahipliğinden çekilmesinin ardından 2019 Afrika Oyunları'na ev sahipliği yapacak. Fas ilk kez bir Afrika Oyununa ev sahipliği yapacak. ⓘ
Futbol
Yerel futbol takımları şunlardır:
- ASFAR (futbol kulübü)
- ASFAR (kadınlar)
- FUS de Rabat
- Stade Marocain
- Hilal de Rabat
- Union de Touarga
- Youssoufia Club de Rabat ⓘ
Hentbol
- ASFAR
- FUS de Rabat
- Le Stade Marocain ⓘ
Basketbol
Yerel basketbol takımları şunlardır:
- ASFAR
- FUS de Rabat
- Moghreb de Rabat
- FAR ⓘ
Voleybol
- ASFAR
- FUS de Rabat
- Crédit agricole Rabat ⓘ
Önemli kişiler
Politikacılar:
- Reuven Abergel, İsrailli sosyal ve siyasi aktivist
- Marc Perrin de Brichambaut, Fransız yargıç ve diplomat
- Dominique de Villepin, Fransa eski Başbakanı
- Richard Dell'Agnola, Fransız siyasetçi
- Omar El Bahraoui, Rabat eski belediye başkanı
- David Levy, İsrailli politikacı
- Maxim Levy, İsrailli politikacı
- Bernard Squarcini, Fransız terörle mücadele direktörü
- Asmaa Rhlalou, Rabat Belediye Başkanı
Bilim adamları, yazarlar ve filozoflar:
- Abdellah Taïa, yazar
- Mehdi Elmanjra, akademisyen
- Robert Assaraf, tarihçi
- Alain Badiou, Fransız filozof
- Mohammed Suerte Bennani, Faslı romancı
- Mohammed Berrada, Faslı romancı, edebiyat eleştirmeni ve çevirmen
- Helene Hagan, Fransız-Amerikan yazar antropolog
- Abdelfattah Kilito, Faslı yazar
- Bahaa Trabelsi, Faslı roman yazarı
- Mohammad Naciri, BM Kadın Birimi Arap Ülkeleri ve Asya Pasifik Bölge Direktörü
Sanatçılar:
- Samira Said, Faslı şarkıcı
- Saad Lamjarred, Faslı şarkıcı
- Hajib, Faslı Chaabi şarkıcısı
- Shlomo Bar, İsrailli müzisyen
- Fabienne Égal, Fransız spiker ve televizyon sunucusu
- Roland Giraud, Fransız aktör
- Macha Méril, Fransız oyuncu ve yazar
- Daniel Siboni, Fransız fotoğrafçı
- French Montana, Amerikalı Hip-Hop Sanatçısı
- Bryce Hudson, Amerikalı ressam ve fotoğrafçı
Sporcular:
- Saïd Aït-Bahi, Faslı futbolcu
- Rachid Benmahmoud, Eski futbolcu
- Bouabid Bouden, Faslı futbolcu
- Custodio Dos Reis, Fransız yol bisikleti yarışçısı
- Younes El Aynaoui, Faslı tenis oyuncusu
- Adam Ennafati, futbolcu
- Younes Khattabi, Faslı rugby ligi oyuncusu
- Ait Hammi Miloud, Faslı Olimpik boksör
- Jean Patrick Lesobre, Fransız Rugby Birliği oyuncusu
Younès Moudrik, Faslı uzun atlamacı
- Youssef Rabeh, Eski futbolcu
- Brahim Taleb, Faslı uzun mesafe koşucusu
Kraliyet soyundan gelenler:
- Fas Kralı 6. Muhammed
- Fas Prensi Moulay Rachid
- Fas Prensesi Lalla Aicha ⓘ
İkiz şehirler - kardeş şehirler
Rabat ile kardeştir:
- Kahire Mısır
- Atina Yunanistan
- Houston Amerika Birleşik Devletleri
- İstanbul Türkiye
- Amman Ürdün
- Beytüllahim Filistin
- Cezayir Cezayir
- Bursa Türkiye ⓘ