Beytüllahim
Beytüllahim ⓘ | |
|---|---|
Belediye tipi A (Şehir) | |
| Arapça transkripsiyon(lar) | |
| - Arapça | بيت لحم |
| - Latince | Beit Lahm (resmi) Bayt Lahm (resmi olmayan) |
| İbranice transkripsiyon(lar) | |
| - İbranice | בֵּית לֶחֶם |
 Doğuş Kilisesi'nden Beytüllahim silüeti | |
 Beytüllahim Belediye Mührü | |
  Beytüllahim Beytüllahim'in Filistin içindeki konumu | |
| Koordinatlar: 31°42′11″N 35°11′44″E / 31.70306°N 35.19556°EKoordinatlar: 31°42′11″N 35°11′44″E / 31.70306°N 35.19556°E | |
| Ülke | Filistin |
| Valilik | Beytüllahim |
| Kuruldu | MÖ 1400 (tahmini) |
| Hükümet | |
| - Tip | Şehir (1995'ten itibaren) |
| - Belediye Başkanı | Anton Salman |
| Alan | |
| - Belediye tipi A (Şehir) | 10.611 dunam (10,611 km2 veya 4,097 sq mi) |
| Nüfus (2017) | |
| - Belediye tipi A (Şehir) | 28,591 |
| - Yoğunluk | 2.700/km2 (7.000/q mi) |
| - Metro | 97,559 |
| Demonim(ler) | Bethlehemi |
| İsim anlamı | Et Evi (Arapça); Ekmek Evi (İbranice ve Aramice) |
| Web sitesi | www.bethlehem-city.org |
Beytüllahim (/ˈbɛθlɪhɛm/; Arapça: بيت لحم 
Bayt Laḥm; İbranice: בֵּית לֶחֶם Bet Leḥem), Batı Şeria'nın merkezinde, Kudüs'ün yaklaşık 10 km (6,2 mil) güneyinde bir Filistin şehridir. Nüfusu yaklaşık 25.000'dir ve Filistin Devleti'nin Beytüllahim Valiliği'nin başkentidir. Ekonomi öncelikle turist odaklıdır ve Hristiyanların Doğuş Kilisesi'ne hac ziyaretinde bulunduğu Noel sezonunda zirve yapar. Beytüllahim'in kuzey girişinde yer alan önemli kutsal mekan Rahel'in Mezarı'na, İsrail'in Batı Şeria bariyeri nedeniyle şehrin kendi sakinleri ve genel olarak işgal altındaki Batı Şeria'da yaşayan Filistinliler tarafından serbestçe erişilememektedir. ⓘ
Beytüllahim'den bilinen en eski söz, kentin Kenanlılar tarafından iskân edildiği M.Ö. 1350-1330 yıllarına ait Amarna yazışmalarında geçmektedir. Beytüllahim kentinin Rehoboam tarafından müstahkem bir şehir olarak inşa edildiğini söyleyen İbranice İncil, burayı Davut'un memleketi ve İsrail kralı olarak meshedildiği yer olarak tanımlar. Matta ve Luka İncilleri Beytlehem'i İsa'nın doğum yeri olarak tanımlar. Beytüllahim, ikinci yüzyıldaki Bar Kokhba isyanı sırasında İmparator Hadrian tarafından yıkılmıştır; yeniden inşası, MS 327'de büyük Doğuş Kilisesi'nin inşasını görevlendiren Büyük Konstantin'in annesi İmparatoriçe Helena tarafından teşvik edilmiştir. Kilise, 529 yılındaki bir isyan sırasında yağmalayan Samiriyeliler tarafından ağır hasar görmüş, ancak bir yüzyıl sonra İmparator I. Justinianus tarafından yeniden inşa edilmiştir. ⓘ
Beytüllahim, 637 yılında Müslümanların fethinin ardından Cund Filastin'in bir parçası olmuştur. Müslüman yönetimi Beytüllahim'de 1099 yılında şehrin Rum Ortodoks din adamlarını Latin din adamlarıyla değiştiren bir Haçlı ordusu tarafından fethedilmesine kadar devam etmiştir. 13. yüzyılın ortalarında Memlükler şehrin surlarını yıkmış, daha sonra 16. yüzyılın başlarında Osmanlılar tarafından yeniden inşa edilmiştir. Birinci Dünya Savaşı'nın sonunda Beytüllahim'in kontrolü Osmanlılardan İngilizlere geçti. 1948 Arap-İsrail Savaşı sırasında Ürdün yönetimine giren Beytüllahim daha sonra 1967 Altı Gün Savaşı'nda İsrail tarafından ele geçirildi. 1995 Oslo Anlaşması'ndan bu yana Beytüllahim, Batı Şeria'nın A Bölgesi'nin bir parçası olarak Filistin Yönetimi tarafından yönetilmektedir. ⓘ
Tarihsel olarak bir Arap Hıristiyan kenti olan Beytüllahim'de çoğunluk Müslüman olmakla birlikte, Beytüllahim hala önemli bir Filistinli Hıristiyan topluluğuna ev sahipliği yapmaktadır. Günümüzde düzinelerce İsrail yerleşimi ve hem Müslüman hem de Hristiyan toplulukları topraklarından ve geçim kaynaklarından ayıran İsrail Batı Şeria bariyeri tarafından kuşatılmış ve tecavüze uğramıştır ve her iki topluluktan da sürekli bir göç yaşanmaktadır. ⓘ
| Beytüllahim بيت لحم בית לחם | |
|---|---|
|
Şehir | |
 | |
 | |
| Ülke |
 Filistin |
| İdare | |
| • Belediye başkanı | Vera Baboun |
| Nüfus (2007) | |
| • Toplam | 25.266 |
Beytüllahim (Arapça: بيت لحم, 
Bayt Laḥm (yardım·bilgi)) veya Betlehem (İbranice: בֵּית לֶחֶם, İbranice telaffuz: [bet ˈleχem]; Grekçe: Βηθλεέμ, Grekçe telaffuz: [bɛːtʰle.ém]; Latince: Bethleem), Batı Şeria, Filistin'de bulunan, Kudüs'ün yaklaşık 10 km (6,2 mil) güneyinde bulunan bir şehir. Nüfusu yaklaşık 25.000'dir ve Beytüllahim Valiliği'nin başkentidir. Ekonomik kalkınımı genel olarak, Hristiyanların İsa'nın Doğuşu Kilisesi'ne hac ziyaretleri yaptığı Noel sezonunda zirveye ulaşan turistlerden sağlanır. Rahel Türbesi, Betlehem'in kuzey girişinde yer almaktadır, ancak Batı Şeria Duvarı nedeniyle şehrin sakinleri için serbestçe erişim sağlanamıyor. ⓘ
Etimoloji
Beytüllahim'in Arapça adı: بيت لحم Beyt Laḥm, kelimenin tam anlamıyla "et evi" anlamına gelir; ve İbranice: בֵּית לֶחֶם Bet Leḥem (İbranice telaffuz: [bet ˈleχem]), kelimenin tam anlamıyla "ekmek evi" anlamına gelir; ancak her iki anlam da tesadüfidir, orijinal anlamı Kenanlı bereket tanrısı Laḫmu'dan kaynaklanmaktadır. Eski Yunanca'da: Βηθλεέμ Yunanca telaffuz: [bɛːtʰle.ém], ve Latince: Bethleem). ⓘ
Tarihçe
Kenan dönemi
Beytüllahim'e en erken atıf Amarna yazışmalarında (MÖ 1400 civarı) görülür. Mısır tarafından Kudüs'e vali olarak atanan Abdi-Heba, Firavun'a yazdığı altı mektuptan birinde, Apiru paralı askerlerinin çıkardığı karışıklıkların ardından Bit-Laḫmi'nin geri alınması için yardım talebinde bulunur: "Şimdi Kudüs yakınlarındaki bir kasaba, Bit-Lahmi, bir zamanlar krala ait olan bir köy bile düşmanın eline geçti... Kral, kulun Abdi-Heba'nın sözlerini duysun ve kralın imparatorluk topraklarını geri almak için okçular göndersin!" ⓘ
Bu ismin modern biçimleriyle olan benzerliğinin, başlangıçta sonradan gelenlerle Sami kültür ve dil mirasını paylaşan Kenanlıların bir yerleşimi olduğuna işaret ettiği düşünülmektedir. Laḫmu, Kenanlılar tarafından Leḥem olarak tapınılan Akad bereket tanrısıydı. MÖ üçüncü binyılda Kenanlılar günümüzde Doğuş Tepesi olarak bilinen tepede muhtemelen Lehem'e adanmış bir tapınak inşa etmişlerdir. Tapınak ve daha sonra etrafında oluşan kasaba Beyt Leḥem, "Lehem'in Evi (Tapınağı)" olarak bilinirdi. Filistliler daha sonra burada bir garnizon kurdular. ⓘ
Kutsal Kitap uzmanı William F. Albright, bu ismin telaffuzunun 3.500 yıl boyunca temelde aynı kaldığını, ancak farklı anlamlara geldiğini belirtmiştir: "Kenan dilinde 'Tanrı Lakhmu'nun Tapınağı', İbranice ve Aramice'de 'Ekmek Evi', Arapça'da 'Et Evi'." ⓘ
2013'ün ilkbaharında keşfedilen ve 2015'te İtalyan-Filistinli ortak bir ekip tarafından araştırılan bir mezarlık alanı, nekropolün 3 hektarlık (7 dönümden fazla) bir alanı kapladığını ve başlangıçta yaklaşık M.Ö. 2200 ile M.Ö. 650 yılları arasında kullanılan 100'den fazla mezar içerdiğini ortaya çıkardı. Arkeologlar en az 30 mezarın kimliğini tespit edebilmiştir. ⓘ
İsrail ve Yahudiye dönemi
Beytüllahim'in Yahuda Krallığı'nda bir şehir olduğunun arkeolojik kanıtı, 2012 yılında Davut Şehri'ndeki arkeolojik kazıda, eski İbranice yazıyla "Beytüllahim şehrinden Kral'a" yazan bir bulla (kurutulmuş kilden mühür baskısı) şeklinde ortaya çıkarılmıştır. Kazı ekibine göre bu mühür, M.Ö. 8. ya da 7. yüzyılda vergi ödemesi olarak gönderilen tahıl, şarap ya da diğer malların ipini kapatmak için kullanılıyordu. ⓘ
İncil araştırmacıları, Yahudiye'nin "tepe ülkesinde" bulunan Beytüllahim'in, Mika Kitabı'nda Beytüllahim Efratah olarak bahsedildiği için "bereketli" anlamına gelen İncil'deki Ephrath ile aynı olabileceğine inanmaktadır. İbranice İncil'de de Beyt-Lehem Yahuda olarak adlandırılır ve Yeni Ahit'te "Davut'un Şehri" olarak tanımlanır. Kutsal Kitap'ta ilk olarak Rahel'in öldüğü ve "yol kenarına" gömüldüğü yer olarak geçer (Yaratılış 48:7). Geleneksel mezar yeri olan Rahel'in Mezarı, Beytüllahim'in girişinde yer alır. Rut Kitabı'na göre, doğudaki vadi Moavlı Rut'un tarlaları topladığı ve Naomi'yle birlikte şehre döndüğü yerdir. Samuel Kitapları'nda Beytüllahim, İsrail Kralı Davut'un babası İşay'ın evi ve Davut'un Samuel peygamber tarafından meshedildiği yer olarak geçer. Adullam mağarasında saklanırken üç savaşçısı ona Beytüllahim kuyusundan su getirmiştir. ⓘ
4. yüzyılda yazan Bordeaux'lu Hacı, Davut, Hezekiel, Asaf, Eyüp, İşay ve Süleyman'ın mezarlarının Beytüllahim yakınlarında bulunduğunu bildirmiştir. Bu konuda herhangi bir doğrulama yapılmamıştır. ⓘ
Klasik dönem
.jpg)
Matta İncili Matta 1:18-2:23 ve Luka İncili Luka 2:1-39'da İsa'nın Beytlehem'de doğduğu belirtilir. Ancak modern bilginler bu iki anlatımın çelişkili olduğunu ve en eski İncil olan Markos İncili'nin İsa'nın Beytlehem'de doğduğuna dair hiçbir şey söylemediğini, sadece Nasıra'dan geldiğini belirttiğini düşünmektedir. Günümüz bilginleri İsa'nın gerçek doğum yeri konusunda ikiye bölünmüştür: bazıları onun gerçekten Nasıra'da doğduğuna inanırken, diğerleri hala Beytüllahim'de doğduğunu savunmaktadır. ⓘ
Bununla birlikte, İsa'nın Beytüllahim'de doğduğu geleneği ilk kilisede öne çıkmıştır. Yaklaşık 155 yılında, apolojist Justin Martyr, İsa'nın gerçekten Beytüllahim'de doğduğundan şüphe duyanlara oraya gitmelerini ve doğduğu varsayılan mağarayı ziyaret etmelerini tavsiye etmiştir. Aynı mağaraya apokrif Yakup İncili ve dördüncü yüzyıl kilise tarihçisi Eusebius tarafından da atıfta bulunulmuştur. Bar Kokhba isyanı (MS 132-136) bastırıldıktan sonra Roma imparatoru Hadrianus, en sevdiği Yunan genci Antinous'u onurlandırmak için Grotto'nun üzerindeki Hıristiyan bölgesini Yunan tanrısı Adonis'e adanmış bir tapınağa dönüştürmüştür. ⓘ
MS 395 civarında, Kilise Babası Jerome bir mektupta şöyle yazmıştır: "Beytüllahim... şimdi bize ait... Tammuz'un, yani Adonis'in bir koruluğunun gölgesindeydi ve bir zamanlar bebek İsa'nın ağladığı mağarada Venüs'ün sevgilisine ağıt yakılıyordu." Birçok bilim adamı bu mektubu, daha sonra üzerine Doğuş Kilisesi'nin inşa edildiği doğuş mağarasının bir zamanlar eski Yakın Doğu bereket tanrısı Tammuz'a ait bir tapınak olduğuna dair bir kanıt olarak kabul etmiştir. Ancak Eusebius mağaranın Tammuz'la ilişkili olduğuna dair hiçbir şeyden bahsetmez ve Tammuz'un Beytlehem'de bir tapınağı olduğuna dair başka hiçbir Patristik kaynak yoktur. Peter Welten mağaranın hiçbir zaman Tammuz'a adanmadığını ve Jerome'un Masumların Katliamı nedeniyle Hıristiyanların tuttuğu yası Tammuz'un ölümü nedeniyle yapılan bir pagan ritüeli olarak yanlış yorumladığını ileri sürmüştür. Joan E. Taylor bu iddiaya karşı çıkarak, Jerome'un eğitimli bir insan olarak, Masumların Katledilmesi üzerine Hıristiyan yasını Tammuz için yapılan bir pagan ritüeli sanacak kadar saf olamayacağını savunmuştur. ⓘ
326-328 yıllarında, imparator Constantius Chlorus'un eşi ve imparator Büyük Konstantin'in annesi imparatoriçe Helena, Syra-Palaestina'ya bir hac ziyareti gerçekleştirmiş ve bu sırada Beytüllahim'in kalıntılarını ziyaret etmiştir. İsa'nın doğduğu iddia edilen mağaranın üzerine onun girişimiyle Doğuş Kilisesi inşa edilmiştir. 529'daki Samaritan isyanı sırasında Beytüllahim yağmalandı ve duvarları ile Doğuş Kilisesi yıkıldı; İmparator I. Justinianus'un emriyle yeniden inşa edildi. 614'te Yahudi isyancılar tarafından desteklenen Pers Sasani İmparatorluğu Palestina Prima'yı işgal etti ve Beytüllahim'i ele geçirdi. Daha sonraki kaynaklarda anlatılan bir hikayeye göre, bir mozaikte Pers kıyafetleri içinde tasvir edilen magileri gördüklerinde kiliseyi yıkmaktan kaçınmışlardır. ⓘ
Orta Çağ
_-_Geographicus_-_Bethlehem-bruijn-1698.jpg)
637 yılında, Kudüs'ün Müslüman orduları tarafından ele geçirilmesinden kısa bir süre sonra, ikinci Halife Ömer ibn el-Hattâb, Doğuş Kilisesi'nin Hıristiyanların kullanımı için korunacağına dair söz verdi. Ömer'in şehirde namaz kıldığı yere, kilisenin yanına ona adanmış bir cami inşa edildi. Beytüllahim daha sonra 8. yüzyılda Emevilerin, ardından da 9. yüzyılda Abbasilerin İslam halifeliklerinin kontrolüne geçti. İranlı bir coğrafyacı 9. yüzyılın ortalarında kasabada iyi korunmuş ve çok saygı duyulan bir kilisenin var olduğunu kaydetmiştir. Arap coğrafyacı El Mukaddasi 985 yılında Beytüllahim'i ziyaret etmiş ve kiliseden "Konstantin Bazilikası" olarak bahsetmiştir. 1009 yılında, altıncı Fatımi Halifesi el-Hakim bi-Amr Allah döneminde, Doğuş Kilisesi'nin yıkılması emredilmiş, ancak yapının güney transeptinde ibadet etmelerine izin verildiği için yerel Müslümanlar tarafından korunmuştur. ⓘ
1099 yılında Beytüllahim Haçlılar tarafından ele geçirilmiş, Haçlılar burayı tahkim etmiş ve Doğuş Kilisesi'nin kuzey tarafına yeni bir manastır ve manastır inşa etmişlerdir. Rum Ortodoks din adamları görevlerinden alınmış ve yerlerine Latin din adamları getirilmiştir. O zamana kadar bölgedeki resmi Hıristiyan varlığı Rum Ortodoks'tu. 1100 yılının Noel gününde, Kudüs Frank Krallığı'nın ilk kralı I. Baldwin Beytüllahim'de taç giydi ve o yıl kentte bir Latin piskoposluğu da kuruldu. ⓘ
1187 yılında Müslüman Eyyubilerin lideri Mısır ve Suriye Sultanı Selahaddin, Beytüllahim'i Haçlıların elinden aldı. Latin din adamları şehri terk etmek zorunda kaldı ve Rum Ortodoks din adamlarının geri dönmesine izin verildi. Selahaddin 1192'de iki Latin rahip ve iki diyakozun geri dönmesini kabul etti. Ancak Beytüllahim, Avrupalı hacıların sayısında keskin bir düşüş yaşandığı için hacı ticaretinin kaybından zarar gördü. Nevers Kontu William IV, Beytüllahim'in Hıristiyan piskoposlarına, Beytüllahim'in Müslümanların kontrolüne geçmesi halinde onları bugünkü Burgundy, Fransa'daki küçük Clamecy kasabasında karşılayacağına dair söz vermişti. Sonuç olarak, Beytüllahim Piskoposu 1223 yılında Clamecy'deki Panthenor hastanesine yerleşti. Clamecy, 1789 Fransız Devrimi'ne kadar yaklaşık 600 yıl boyunca Beytüllahim Piskoposluğu'nun sürekli 'in partibus infidelium' merkezi olarak kaldı. ⓘ
Beytüllahim, Kudüs, Nasıra ve Sayda ile birlikte, 1229 yılında Kutsal Roma İmparatoru Frederick II ile Eyyubi Sultanı el-Kamil arasında yapılan bir antlaşma ile Eyyubiler ve Haçlılar arasında on yıllık bir ateşkes karşılığında kısa bir süreliğine Kudüs Haçlı Krallığı'na bırakıldı. Antlaşma 1239'da sona erdi ve Beytüllahim 1244'te Müslümanlar tarafından geri alındı. 1250 yılında Rükneddin Baybars yönetimindeki Memlüklerin iktidara gelmesiyle birlikte Hıristiyanlığa gösterilen hoşgörü azaldı. Ruhban sınıfı üyeleri şehri terk etti ve 1263 yılında şehir surları yıkıldı. Latin din adamları bir sonraki yüzyılda Beytüllahim'e geri dönerek Doğuş Bazilikası'nın bitişiğindeki manastıra yerleştiler. Rum Ortodokslara bazilikanın kontrolü verildi ve Süt Mağarası'nın kontrolü Latinler ve Ermenilerle paylaşıldı. ⓘ
Osmanlı dönemi
1517'den itibaren, Osmanlı kontrolü yıllarında, Bazilika'nın velayeti Katolik ve Rum Ortodoks kiliseleri arasında şiddetli tartışmalara neden olmuştur. 16. yüzyılın sonuna gelindiğinde Beytüllahim, Kudüs Bölgesi'nin en büyük köylerinden biri haline gelmiş ve yedi mahalleye bölünmüştür. Basbus ailesi bu dönemde diğer liderlerin yanı sıra Beytüllahim'in reisi olarak görev yapmıştır. Osmanlı vergi kayıtları ve 1596 nüfus sayımı Beytüllahim'in 1.435 nüfusa sahip olduğunu ve o dönemde Filistin'in en büyük 13. köyü olduğunu göstermektedir. Toplam geliri ise 30.000 akçe idi. ⓘ
Beytüllahim buğday, arpa ve üzüm üzerinden vergi ödüyordu. Müslümanlar ve Hıristiyanlar, her birinin kendi lideri olan ayrı cemaatler halinde örgütlenmişlerdi. Köyü 16. yüzyılın ortalarında üçü Müslüman olmak üzere beş lider temsil ediyordu. Osmanlı vergi kayıtları, Hıristiyan nüfusun biraz daha müreffeh olduğunu veya üzümden daha fazla tahıl yetiştirdiğini göstermektedir (ilki daha değerli bir maldır). ⓘ
1831'den 1841'e kadar Filistin, Mısır'ın Muhammed Ali Hanedanı'nın yönetimi altındaydı. Bu dönemde şehir bir depremin yanı sıra 1834 yılında, görünüşe göre İbrahim Paşa'nın gözde bir sadık adamının öldürülmesine misilleme olarak Müslüman mahallesinin Mısır birlikleri tarafından yıkılmasına maruz kaldı. Osmanlılar döneminde Beytüllahim sakinleri işsizlik, zorunlu askerlik hizmeti ve ağır vergilerle karşı karşıya kaldı ve bu da özellikle Güney Amerika'ya kitlesel göçlere neden oldu. 1841'de Beytüllahim bir kez daha Osmanlı egemenliğine girdi ve Birinci Dünya Savaşı'nın sonuna kadar da öyle kaldı. 1850'lerde Amerikalı bir misyoner, neredeyse tamamı Rum Kilisesi'ne mensup olan 4.000'in altında bir nüfus olduğunu bildirmiştir. Ayrıca su eksikliğinin kasabanın büyümesini sınırladığını da belirtmiştir. ⓘ
Socin, yaklaşık 1870 yılına ait resmi bir Osmanlı köy listesinden Beytüllahim'in 59 hanede 179 Müslüman, 256 hanede 979 "Latin", 213 hanede 824 "Rum" ve 11 hanede 41 Ermeni olmak üzere toplam 539 hanelik bir nüfusa sahip olduğunu bulmuştur. Nüfus sayımına sadece erkekler dahildir. Hartmann Beytüllahim'de 520 ev olduğunu tespit etmiştir. ⓘ
Modern dönem
Beytüllahim 1920'den 1948'e kadar İngiliz Mandası tarafından yönetilmiştir. Birleşmiş Milletler Genel Kurulu'nun 1947'de Filistin'i bölme kararında Beytüllahim, Birleşmiş Milletler tarafından yönetilecek uluslararası Kudüs bölgesine dahil edildi. Ürdün, 1948 Arap-İsrail Savaşı sırasında şehri ele geçirdi. 1947-48 yıllarında İsrail güçleri tarafından ele geçirilen bölgelerden çok sayıda mülteci Beytüllahim bölgesine kaçtı ve öncelikle kuzeydeki 'Azza (Beit Jibrin) ve 'Aida ile güneydeki Dheisheh resmi mülteci kamplarına yerleşti. Mülteci akını Beytüllahim'in Hıristiyan çoğunluğunu önemli ölçüde Müslüman çoğunluğa dönüştürdü. ⓘ
Ürdün, 1967'deki Altı Gün Savaşı'na kadar şehrin kontrolünü elinde tuttu ve bu savaşta Batı Şeria'nın geri kalanıyla birlikte Beytüllahim de İsrail tarafından ele geçirildi. Altı Gün Savaşı'nın ardından İsrail şehrin kontrolünü ele geçirdi. ⓘ
Birinci İntifada'nın ilk aylarında, 5 Mayıs 1989 tarihinde, 12 yaşındaki Milad Anton Shahin İsrail askerleri tarafından vurularak öldürüldü. Savunma Bakanı Yitzak Rabin, Ağustos 1990'da bir Knesset üyesine verdiği yanıtta, bir gözlem noktasındaki bir grup yedek askerin taş atanlar tarafından saldırıya uğradığını belirtti. Karakol komutanı kıdemli bir astsubay, operasyonel kurallara aykırı olarak iki plastik mermi ateşlemiştir. Bunun çocuğun ölümüne neden olduğuna dair herhangi bir kanıt bulunamamıştır. Subay yasadışı silah kullanmaktan suçlu bulunmuş ve 5 ay hapis cezasına çarptırılmıştır; bu sürenin ikisi kamu hizmeti yapmak üzere cezaevinde geçirilmiştir. Ayrıca rütbesi de düşürüldü. ⓘ
21 Aralık 1995'te İsrail birlikleri Beytüllahim'den çekildi ve üç gün sonra şehir, Batı Şeria ve Gazze Şeridi Geçici Anlaşması uyarınca Filistin Ulusal Yönetimi'nin idari ve askeri kontrolü altına girdi. 2000-2005 yılları arasındaki İkinci Filistin İntifadası sırasında Beytüllahim'in altyapısı ve turizm endüstrisi zarar görmüştür. 2002 yılında, İsrail Savunma Kuvvetleri'nin (IDF) büyük bir askeri karşı saldırısı olan Savunma Kalkanı Operasyonu'nda birincil savaş bölgesiydi. IDF, düzinelerce Filistinli militanın sığındığı Doğuş Kilisesi'ni kuşattı. Kuşatma 39 gün sürdü. Çok sayıda militan öldürüldü. Kuşatma, militanlardan 13'ünün yabancı ülkelere sürgün edilmesine yönelik bir anlaşmayla sona erdi. ⓘ
Bugün kent İsrailli yerleşimciler için iki çevre yolu ile çevrili ve kent sakinleri tüm Batı Şeria yerleşimcilerinin dörtte birinin, yaklaşık 170,000'inin yaşadığı otuz yedi Yahudi yerleşim bölgesi arasında sıkışmış durumda; iki yol arasındaki boşluk, Beytüllahim'i kardeş kenti Kudüs'ten ayıran 8 metre yüksekliğindeki İsrail Batı Şeria bariyeri ile kapatılmış durumda. ⓘ
Yüzlerce yıldır Beytüllahim'de yaşayan Hıristiyan aileler, binlerce yeni İsrail evinin inşası için Beytüllahim'deki arazilere el konulması ve evlerin buldozerlerle yıkılması nedeniyle burayı terk etmek zorunda kalıyor. İsrail yerleşimleri için arazilere el konulması, Beytüllahim sakinleri için yeni bir hastane inşa edilmesini ve onlarca Filistinli aileyi tarım arazilerinden ve Hıristiyan toplulukları ibadet yerlerinden ayıran bariyerin inşa edilmesini de engelledi. ⓘ
Coğrafya
Beytüllahim, deniz seviyesinden yaklaşık 775 metre (2,543 ft) yükseklikte, yakındaki Kudüs'ten 30 metre (98 ft) daha yüksekte yer almaktadır. Beytüllahim Judean Dağları üzerinde yer almaktadır. ⓘ
Şehir, Gazze Şehri ve Akdeniz'in 73 kilometre (45 mil) kuzeydoğusunda, Amman, Ürdün'ün 75 kilometre (47 mil) batısında, Tel Aviv, İsrail'in 59 kilometre (37 mil) güneydoğusunda ve Kudüs'ün 10 kilometre (6,2 mil) güneyinde yer almaktadır. Yakın şehir ve kasabalar arasında kuzeyde Beit Safafa ve Kudüs, kuzeybatıda Beit Jala, batıda Husan, güneybatıda al-Khadr ve Artas ve doğuda Beit Sahour bulunmaktadır. Beit Jala ve sonuncusu Beytüllahim ile bir yığılma oluşturmaktadır. Aida ve Azza mülteci kampları şehir sınırları içinde yer almaktadır. ⓘ
Beytüllahim'in merkezinde eski şehir yer almaktadır. Eski şehir, Manger Meydanı'nın etrafındaki alanı oluşturan mozaik tarzında düzenlenmiş sekiz mahalleden oluşmaktadır. Bu mahalleler arasında Hıristiyan en-Najajreh, al-Farahiyeh, al-Anatreh, al-Tarajmeh, al-Qawawsa ve Hreizat mahalleleri ile tek Müslüman mahallesi olan al-Fawaghreh bulunmaktadır. Hristiyan mahallelerinin çoğu isimlerini oraya yerleşen Arap Ghassanid aşiretlerinden almıştır. Al-Qawawsa Mahallesi, 18. yüzyılda yakındaki Tuqu' kasabasından gelen Arap Hıristiyan göçmenler tarafından kurulmuştur. Eski şehrin dışında, sakinleri Türkiye'deki Midyat ve Ma'asarte'den gelen bir Süryani mahallesi de bulunmaktadır. Eski şehrin toplam nüfusu yaklaşık 5.000'dir. ⓘ
İklim
Beytüllahim, yazları sıcak ve kurak, kışları ise ılık ve yağışlı geçen Akdeniz iklimine sahiptir. Kış sıcaklıkları (Aralık ortasından Mart ortasına kadar) serin ve yağmurlu olabilir. Ocak ayı en soğuk aydır ve sıcaklıklar 1 ila 13 santigrat derece (33-55 °F) arasında değişir. Mayıs'tan Eylül'e kadar hava sıcak ve güneşlidir. Ağustos, en yüksek 30 santigrat derece (86 °F) ile en sıcak aydır. Beytüllahim, %70'i Kasım ve Ocak ayları arasında olmak üzere yılda ortalama 700 milimetre (28 inç) yağış alır. ⓘ
Bethlehem'in yıllık ortalama bağıl nem oranı %60'tır ve Ocak ile Şubat ayları arasında en yüksek oranlara ulaşır. Nem seviyeleri Mayıs ayında en düşük seviyededir. Yılda 180 güne kadar gece çiği oluşabilir. Şehir, gün ortasında meydana gelen Akdeniz esintisinden etkilenir. Ancak Beytüllahim, Nisan, Mayıs ve Haziran ortalarında Arap Çölü'nden gelen sıcak, kuru, kumlu ve tozlu Khamaseen rüzgarlarının yıllık dalgalarından da etkilenir. ⓘ
| Beytüllahim için iklim verileri ⓘ | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ay | Jan | Şubat | Mar | Nisan | Mayıs | Haziran | Temmuz | Ağustos | Eylül | Ekim | Kasım | Aralık | Yıl |
| Ortalama yüksek °C (°F) | 12 (54) |
13 (55) |
16 (61) |
22 (72) |
26 (79) |
28 (82) |
30 (86) |
30 (86) |
28 (82) |
26 (79) |
20 (68) |
14 (57) |
22 (72) |
| Ortalama düşük °C (°F) | 5 (41) |
5 (41) |
7 (45) |
10 (50) |
14 (57) |
17 (63) |
19 (66) |
19 (66) |
17 (63) |
15 (59) |
11 (52) |
7 (45) |
12 (54) |
| Ortalama yağmurlu günler | 12 | 11 | 9 | 4 | 2 | 0 | 0 | 0 | 0 | 3 | 7 | 11 | 59 |
| Ortalama karlı günler | 1 | 1 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 1 | 3 |
| Kaynak: myweather2.com | |||||||||||||
Demografik Bilgiler
Nüfus
| Yıl | Nüfus ⓘ |
|---|---|
| 1867 | 3,000–4,000 |
| 1945 | 8,820 |
| 1961 | 22,453 |
| 1983 | 16,300 |
| 1997 | 21,930 |
| 2007 | 25,266 |
Osmanlı vergi kayıtlarına göre, 16. yüzyılın başlarında Hıristiyanlar nüfusun yaklaşık %60'ını oluştururken, 16. yüzyılın ortalarında Hıristiyan ve Müslüman nüfus eşit hale gelmiştir. Bununla birlikte, yüzyılın sonuna kadar sayılan Müslüman nüfus yoktu ve kaydedilen nüfus 287 yetişkin erkek vergi mükellefiydi. Osmanlı İmparatorluğu'ndaki tüm gayrimüslimler gibi Hıristiyanların da cizye vergisi ödemesi gerekiyordu. 1867'de Amerikalı bir ziyaretçi kasabanın nüfusunun 3.000 ila 4.000 arasında olduğunu; bunların yaklaşık 100'ünün Protestan, 300'ünün Müslüman ve "geri kalanının Latin ve Rum Kiliseleri ile birkaç Ermeni'ye mensup" olduğunu belirtmektedir. Aynı yıla ait bir başka raporda Hıristiyan nüfusun 3.000, Müslüman nüfusun ise 50 olduğu belirtilmektedir. 1885 tarihli bir kaynakta ise nüfusun yaklaşık 6.000 olduğu ve "esas olarak Hıristiyan, Latin ve Rumlardan" oluştuğu, Yahudi nüfusun bulunmadığı belirtilmektedir. ⓘ
1948'de şehrin dini yapısı, çoğunluğu Rum Ortodoks ve Roma Katolik mezheplerinden olmak üzere %85 Hıristiyan ve %13 Müslüman şeklindeydi. İsrail makamları tarafından 1967 yılında yapılan nüfus sayımında Beytüllahim'de 14.439 kişi yaşamaktaydı. 7.790 Müslüman nüfus, nüfusun %53,9'unu oluştururken, çeşitli mezheplerden Hıristiyanların sayısı 6.231 veya %46,1'di. ⓘ
PCBS'nin 1997 nüfus sayımında kentin nüfusu 21.670 olarak belirlenmiş olup, 6.570 mülteci kent nüfusunun %30,3'ünü oluşturmaktadır. 1997 yılında Beytüllahim'de yaşayanların yaş dağılımı %27,4'ü 10 yaş altı, %20'si 10-19 yaş arası, %17,3'ü 20-29 yaş arası, %17,7'si 30-44 yaş arası, %12,1'i 45-64 yaş arası ve %5,3'ü 65 yaş üstü şeklindeydi. Nüfusun 11.079'u erkek, 10.594'ü kadındır. 2007 PCBS nüfus sayımına göre Bethlehem'in nüfusu 25.266 olup, bunun 12.753'ü erkek, 12.513'ü kadındır. 6,709 konut birimi vardı ve bunların 5,211'i haneydi. Ortalama hane halkı 4,8 aile üyesinden oluşuyordu. ⓘ
Hristiyan nüfus
Müslümanların 630'larda Levant'ı fethetmesinden sonra, büyük bir kısmı etnik olarak Gassani klanlarına mensup Araplar olsa da yerel Hıristiyanlar Araplaştırılmıştır. Beytüllahim'in en büyük iki Arap Hıristiyan aşireti, el-Ferahiyye ve en-Nececreh de dahil olmak üzere, soylarını Gassanilere dayandırmaktadır. Bunlardan ilki Yemen'den ve bugünkü Ürdün'ün Vadi Musa bölgesinden göç eden Gassanoğulları'nın soyundan gelirken, en-Necrec ise Necran'dan gelmektedir. Beytüllahim'deki bir diğer aşiret olan el-Anatreh de soylarını Gassanilere dayandırmaktadır. ⓘ
Şehirdeki Hıristiyanların oranı yirminci yüzyılın ortalarından beri sürekli bir düşüş içinde. 1947 yılında Hıristiyanlar nüfusun %85'ini oluştururken, 1998 yılında bu oran %40'a düşmüştür. 2005 yılında Beytüllahim Belediye Başkanı Victor Batarseh, "fiziksel ya da psikolojik stres ve kötü ekonomik durum nedeniyle, Hıristiyan ya da Müslüman birçok insanın göç ettiğini, ancak bu durumun Hıristiyanlar arasında daha belirgin olduğunu, çünkü zaten azınlık olduklarını" açıkladı. Filistin Yönetimi resmi olarak Hıristiyanlar için eşitlik taahhüdünde bulunsa da, Önleyici Güvenlik Servisi ve militan gruplar tarafından kendilerine yönelik şiddet olayları yaşanmıştır. 2006 yılında Filistin Araştırma ve Kültürel Diyalog Merkezi'nin kentteki Hıristiyanlar arasında yaptığı bir ankete göre %90'ı Müslüman arkadaşları olduğunu söylemiş, %73,3'ü PNA'nın kentteki Hıristiyan mirasına saygılı davrandığını kabul etmiş ve %78'i Hıristiyanların göçünü İsrail ablukasına bağlamıştır. Eski Şehir'deki tek cami Manger Meydanı'nda bulunan Ömer Camii'dir. 2016 yılı itibariyle Beytüllahim'deki Hıristiyan nüfus sadece %16'ya düşmüştür. ⓘ
Pew Araştırma Merkezi tarafından yapılan bir çalışma, bölgedeki Arap Hıristiyan nüfusundaki azalmanın kısmen Hıristiyanlar arasındaki doğum oranının Müslümanlara göre daha düşük olmasının bir sonucu olduğu, kısmen de Hıristiyanların bölgeden göç etme olasılığının diğer dini gruplara göre daha yüksek olduğu sonucuna varmıştır. Kudüs Politika Araştırmaları Enstitüsü'nde araştırmacı olan Amon Ramnon, Müslümanlara kıyasla daha fazla Hıristiyan'ın göç etmesinin nedenini, Arap Hıristiyanlar için batı toplumlarına entegre olmanın Arap Müslümanlara kıyasla daha kolay olması ve birçoğunun Avrupa dillerinin öğretildiği kiliseye bağlı okullara gitmesi olarak ifade etmiştir. Bölgedeki Hıristiyanların daha büyük bir yüzdesi kentlerde yaşamaktadır ve bu da onların göç etmelerini ve batı toplumlarına asimile olmalarını kolaylaştırmaktadır. Hıristiyan göçünün istatistiksel bir analizi, özellikle Hıristiyanların orta sınıf statüsü ve yüksek eğitimleri nedeniyle ekonomik ve eğitim fırsatlarının eksikliğine işaret etmektedir. İkinci İntifada'dan bu yana Hıristiyan nüfusun %10'u şehri terk etmiştir. Bununla birlikte, büyük çoğunluğu Filistin nüfusunun geneliyle paylaşılan birçok başka faktörün de olması muhtemeldir. ⓘ
Ekonomi
Alışveriş, özellikle Noel sezonunda önemli bir cazibe merkezidir. Şehrin ana caddeleri ve eski pazarları Filistin el sanatları, Orta Doğu baharatları, mücevherler ve baklava gibi oryantal tatlılar satan dükkanlarla doludur. Zeytin ağacından oymalar Beytüllahim'i ziyaret eden turistlerin en çok satın aldığı ürünlerdir. Dini el sanatları arasında sedeften el yapımı süs eşyalarının yanı sıra zeytin ağacından heykeller, kutular ve haçlar yer almaktadır. Diğer endüstriler arasında taş ve mermer kesimi, tekstil, mobilya ve mefruşat yer almaktadır. Beytüllahim'deki fabrikalarda ayrıca boya, plastik, sentetik kauçuk, ilaç, inşaat malzemeleri ve başta makarna ve şekerleme olmak üzere gıda ürünleri üretilmektedir. ⓘ
1885'te kurulan Cremisan Wine, Cremisan Manastırı'ndaki keşişler tarafından işletilen bir şaraphanedir. Üzümler ağırlıklı olarak al-Khader bölgesinde yetiştirilmektedir. Manastırın şarap üretimi 2007 yılında yılda 700.000 litre civarındaydı. ⓘ
2008 yılında Beytüllahim, Filistin topraklarında bugüne kadar düzenlenen en büyük ekonomik konferansa ev sahipliği yapmıştır. Filistin Başbakanı ve eski Maliye Bakanı Salam Fayyad tarafından başlatılan konferans, Orta Doğu'nun dört bir yanından binden fazla işadamı, bankacı ve hükümet yetkilisini Batı Şeria ve Gazze Şeridi'ne yatırım yapmaya ikna etti. Filistin topraklarındaki ticari yatırımlar için toplam 1.4 milyar ABD doları temin edilmiştir. ⓘ
Turizm
Turizm Beytüllahim'in ana endüstrisidir. 2000'den önceki diğer Filistin bölgelerinden farklı olarak, istihdam edilen sakinlerin çoğunun İsrail'de işi yoktu. Çalışan nüfusun %20'sinden fazlası bu sektörde istihdam edilmektedir. Turizm, kent ekonomisinin yaklaşık %65'ini ve Filistin Ulusal Yönetimi'nin %11'ini oluşturmaktadır. Şehre her yıl iki milyondan fazla ziyaretçi gelmektedir. Beytüllahim'de turizm İkinci İntifada'dan sonra on yıldan fazla bir süre durma noktasına gelmiş, ancak 2010'ların başında yavaş yavaş yeniden canlanmaya başlamıştır. ⓘ
Doğuş Kilisesi, Beytüllahim'in en önemli turistik mekanlarından biri ve Hıristiyan hacılar için bir mıknatıs. Şehrin merkezinde -Manger Meydanı'nın bir parçası- İsa'nın doğduğuna inanılan Kutsal Mahzen adı verilen bir mağara ya da mağaranın üzerinde yer almaktadır. Yakınında Kutsal Aile'nin Mısır'a kaçarken sığındığı Süt Mağarası ve hemen yanında Aziz Jerome'un otuz yılını İncil'in Reformasyon'a kadar hakim Latince versiyonu olan Vulgate'i yaratmakla geçirdiği mağara bulunmaktadır. ⓘ
Beytüllahim'de otuzun üzerinde otel bulunmaktadır. Kilisenin yakınında 1910 yılında inşa edilen Jacir Palace, Beytüllahim'in en başarılı otellerinden biri ve en eskisidir. İsrail-Filistin çatışması nedeniyle 2000 yılında kapatılmış, ancak 2005 yılında Jacir Palace InterContinental at Bethlehem olarak yeniden açılmıştır. ⓘ
Dini önemi ve anma törenleri
İsa'nın Doğum Yeri
Yeni Ahit'te Luka İncili İsa'nın anne ve babasının Nasıra'dan Beytlehem'e, İsa'nın doğduğu yere gittiklerini söyler. Matta İncili doğum yeri olarak Beytlehem'den bahseder ve Kral Hirodes'e kasabada 'Yahudilerin Kralı'nın doğduğunun söylendiğini, bunun üzerine Hirodes'in kasabadaki ve civardaki iki yaşında ya da daha küçük tüm erkek çocukların öldürülmesini emrettiğini ekler. Rab'bin bir meleği tarafından Hirodes'in yaklaşan eylemi konusunda uyarılan Yusuf, ailesiyle birlikte Mısır'a kaçmaya karar vermiş ve Hirodes'in ölümünden sonra Nasıra'ya yerleşmiştir. ⓘ
Erken dönem Hıristiyan gelenekleri İsa'nın Beytüllahim'de doğduğunu anlatır: bir rivayete göre Mika Kitabı'ndaki bir ayet Mesih'in orada doğacağına dair bir kehanet olarak yorumlanır. İkinci yüzyılda yaşamış olan Hıristiyan apolojist Justin Martyr, Trypho ile Diyalog adlı eserinde (yaklaşık 155-161 yılları arasında yazılmıştır) Kutsal Aile'nin şehrin dışında bir mağaraya sığındığını ve daha sonra İsa'yı bir yemliğe koyduğunu belirtmiştir. Yaklaşık 247 yılında yazan İskenderiyeli Origen, Beytüllahim kasabasında yerel halkın İsa'nın doğum yeri olduğuna inandığı bir mağaradan bahsetmiştir. Bu mağara muhtemelen daha önce Tammuz kültüne ev sahipliği yapmış bir yerdi. Markos İncili ve Yuhanna İncili'nde İsa'nın doğuşuyla ilgili bir anlatı yer almaz, İsa'dan yalnızca Nasıralı olarak söz edilir. Arkeoloji dergisinde 2005 yılında yayınlanan bir makalede arkeolog Aviram Oshri, İsa'nın doğduğu dönemde Kudüs yakınlarındaki Beytüllahim'de yerleşim olduğuna dair kanıt bulunmadığına işaret ederek İsa'nın Celile'deki Beytüllahim'de doğduğunu öne sürmüştür. Biblical Archaeology Review dergisinde 2011 yılında yayınlanan bir makalede Jerome Murphy-O'Connor, İsa'nın Kudüs yakınlarındaki Beytüllahim'de doğduğuna dair geleneksel görüşü savunmaktadır. ⓘ
Noel kutlamaları
Noel ayinleri Beytüllahim'de üç farklı tarihte düzenlenmektedir: Roma Katolik ve Protestan mezhepleri için 25 Aralık geleneksel tarihtir ancak Yunan, Kıpti ve Suriyeli Ortodoks Hıristiyanlar Noel'i 6 Ocak'ta, Ermeni Ortodoks Hıristiyanlar ise 19 Ocak'ta kutlamaktadır. Noel alaylarının çoğu, Doğuş Bazilikası'nın dışındaki meydan olan Manger Meydanı'ndan geçer. Roma Katolik ayinleri Aziz Catherine Kilisesi'nde, Protestanlar ise genellikle Shepherds' Fields'da düzenlenir. ⓘ
Diğer dini festivaller
Beytüllahim'de Filistin folkloruyla ilişkili aziz ve peygamberlerle ilgili festivaller kutlanmaktadır. Bu festivallerden biri de her yıl 5-6 Mayıs tarihlerinde kutlanan Aziz George (al-Khadr) Bayramı'dır. Kutlamalar sırasında şehirdeki Rum Ortodoks Hristiyanlar, yeni doğan çocukları Aziz George Manastırı'nın etrafındaki sularda vaftiz etmek ve ayinde bir koyun kurban etmek için yakınlardaki al-Khader kasabasına alay halinde yürürler. Aziz İlyas Bayramı, Beytüllahim'in kuzeyindeki bir Rum Ortodoks manastırı olan Mar Elias'a düzenlenen bir törenle anılır. ⓘ
Kültür
Nakış
Beytüllahim'in kadın nakışçıları gelinlikleriyle tanınırdı. Beytüllahim nakışları "renklerin güçlü genel etkisi ve metalik parlaklığı" ile ünlüydü. Daha az resmi elbiseler çivit kumaştan yapılır ve üzerine yerel olarak dokunmuş yünden kolsuz bir ceket (bişt) giyilirdi. Özel günlerde giyilen elbiseler, Beytüllahim ceketi olarak bilinen kısa bir taksireh ceket ile kanatlı kollu çizgili ipekten yapılırdı. Taksireh kadife ya da çuhadan yapılırdı ve genellikle ağır nakışlarla süslenirdi. ⓘ
Beytüllahim işi, giysi için kullanılan ipek, yün, keçe ya da kadife üzerine altın ya da gümüş kordon ya da ipek kordon sararak serbest ya da yuvarlak hatlı stilize çiçek desenleri yaratması bakımından benzersizdi. Bu teknik "kraliyet" gelinlikleri (thob malak), taksirehler ve evli kadınlar tarafından giyilen şatwehler için kullanılmıştır. Bazıları tarafından Bizans'a, bazıları tarafından da Osmanlı İmparatorluğu'nun elit kesiminin resmi kıyafetlerine dayandırılmıştır. Bir Hıristiyan köyü olarak yerel kadınlar, ağır işlemeleri ve gümüş brokarlarıyla kilise kıyafetlerindeki detaylara da maruz kalmıştır. ⓘ
Sedef oymacılığı
Sedef oyma sanatının, İtalya'dan gelen Fransisken rahipler tarafından tanıtıldığı 15. yüzyıldan beri bir Beytüllahim geleneği olduğu söylenmektedir. Sürekli bir hacı akını bu eşyalar için bir talep yaratmış ve bu da kadınlara iş imkanı sağlamıştır. Bu endüstri, 1727 yılında Beytüllahim'i ziyaret eden Richard Pococke tarafından not edilmiştir. ⓘ
Kültür merkezleri ve müzeler
Beytüllahim, 1991 yılında kurulan Filistin Miras Merkezi'ne ev sahipliği yapmaktadır. Merkez Filistin nakışını, sanatını ve folklorunu korumayı ve tanıtmayı amaçlamaktadır. Uluslararası Beytüllahim Merkezi, öncelikle Beytüllahim kültürüne odaklanan bir başka kültür merkezidir. Merkezde dil ve rehberlik eğitimi, kadın çalışmaları, sanat ve zanaat sergileri ve eğitimi verilmektedir. ⓘ
Edward Said Ulusal Müzik Konservatuarı'nın Beytüllahim şubesinde yaklaşık 500 öğrenci bulunmaktadır. Başlıca amaçları çocuklara müzik öğretmek, diğer okullar için öğretmen yetiştirmek, müzik araştırmalarına sponsorluk yapmak ve Filistin folklor müziğini incelemektir. ⓘ
Beytüllahim'de dört müze bulunmaktadır: The Crib of the Nativity Theatre and Museum ziyaretçilere İsa'nın hayatının önemli aşamalarını tasvir eden 31 adet üç boyutlu model sunmaktadır. Tiyatrosunda 20 dakikalık bir animasyon gösterisi sunulmaktadır. Beytüllahim'in Eski Şehri'nde yer alan Badd Giacaman Müzesi'nin tarihi 18. yüzyıla kadar uzanmaktadır ve esas olarak zeytinyağı üretiminin tarihi ve sürecine adanmıştır. 1972'de kurulan Baituna al-Talhami Müzesi, Beytüllahim kültürüne dair sergiler içermektedir. Uluslararası Doğuş Müzesi, Birleşmiş Milletler Eğitim, Bilim ve Kültür Örgütü (UNESCO) tarafından "çağrıştırıcı bir atmosferde yüksek sanatsal kalite" sergilemek üzere inşa edilmiştir. ⓘ
Yerel yönetim
_-_Geographicus_-_Bethlehem-bruijn-1698.jpg){kind=link}
Beytüllahim, Beytüllahim Valiliği'nin muhfaza (merkez) veya bölge başkentidir. ⓘ
Beytüllahim ilk belediye seçimlerini 1876 yılında, Beytüllahim'in Eski Şehri'ndeki mahallelerin (Süryani Mahallesi hariç) muhtarlarının ("başkanlar") şehirdeki her bir aşireti temsil etmek üzere yedi üyeden oluşan bir yerel meclis seçmeye karar vermelerinin ardından gerçekleştirmiştir. Belediye başkanlığını kazanan kişinin Katolik olması halinde yardımcısının Rum Ortodoks cemaatinden olması için bir Temel Kanun oluşturuldu. ⓘ
Beytüllahim'in İngilizler ve Ürdün tarafından yönetildiği süre boyunca, Süryani Mahallesi'nin de Ta'amrah Bedevileri ve Filistinli mülteciler gibi seçimlere katılmasına izin verildi ve böylece konseydeki belediye üyesi sayısı 11'e yükseldi. 1976 yılında kadınların oy kullanmasına ve konsey üyesi olmasına izin veren bir değişiklik yapıldı ve daha sonra oy kullanma yaşı 21'den 25'e çıkarıldı. ⓘ
Konseyde Komünist, İslamcı ve laik olmak üzere çeşitli siyasi parti kolları bulunmaktadır. Filistin Kurtuluş Örgütü'nün (FKÖ) Filistin Halk Kurtuluş Cephesi (FHKC) ve Filistin Halk Partisi (PPP) gibi sol fraksiyonları genellikle ayrılmış koltuklara hakimdir. Hamas 2005 Filistin belediye seçimlerinde açık koltukların çoğunu kazanmıştır. ⓘ
Belediye Başkanları
Ekim 2012'de yapılan belediye seçimlerini El Fetih üyesi Vera Babun kazanarak Beytüllahim'in ilk kadın belediye başkanı oldu. ⓘ
|
|
Eğitim
Filistin Merkezi İstatistik Bürosu'na (PCBS) göre, 1997 yılında Beytüllahim'in 10 yaş üstü nüfusunun yaklaşık %84'ü okuryazardı. Şehir nüfusunun 10.414'ü okullara kayıtlıydı (4.015'i ilkokul, 3.578'i ortaokul ve 2.821'i lise). Lise öğrencilerinin yaklaşık %14,1'i diploma almıştır. Beytüllahim Valiliği'nde 2006 yılında 135 okul vardı; 100'ü Filistin Ulusal Yönetimi Eğitim Bakanlığı, yedisi Birleşmiş Milletler Yardım ve Bayındırlık Ajansı (UNRWA) ve 28'i özel okuldu. ⓘ
Beytüllahim, 1973 yılında Lasallian geleneğinde kurulan ve tüm inançlardan öğrencilere açık olan Katolik Hıristiyan karma eğitim veren bir yüksek öğrenim kurumu olan Beytüllahim Üniversitesi'ne ev sahipliği yapmaktadır. Batı Şeria'da kurulan ilk üniversite olan Beytüllahim Üniversitesi'nin kökleri De La Salle Hristiyan Kardeşler'in Filistin ve Mısır'da okullar açtığı 1893 yılına kadar uzanmaktadır. ⓘ
Ulaşım
Beytüllahim'de Kudüs, Beit Jala, Beit Sahour, Hebron, Nahalin, Battir, al-Khader, al-Ubeidiya ve Beit Fajjar'a hizmet veren özel şirketlere ait üç otobüs durağı bulunmaktadır. Beyt Sahur, Beyt Jala, Kudüs, Tuqu' ve Herodium'a seferler düzenleyen iki taksi durağı bulunmaktadır. Ayrıca iki araba kiralama departmanı bulunmaktadır: Murad ve 'Orabi. Batı Şeria plakalı otobüs ve taksilerin Kudüs de dahil olmak üzere İsrail'e izinsiz girmelerine izin verilmiyor. ⓘ
İsrail'in Batı Şeria'da inşa ettiği bariyer Beytüllahim'i siyasi, sosyal ve ekonomik olarak etkilemiştir. Bariyer, şehrin yerleşim alanının kuzey tarafı boyunca, bir tarafta Aida mülteci kampındaki evlere, diğer tarafta ise Kudüs belediyesine yakın bir mesafede yer alıyor. Beytüllahim'den Batı Şeria'nın geri kalanına giriş ve çıkışların çoğu şu anda İsrail'in kontrol noktaları ve barikatlarına tabi. Erişim seviyesi İsrail güvenlik direktiflerine göre değişmektedir. Beytüllahim'in Filistinli sakinlerinin Batı Şeria'dan Kudüs'e seyahatleri bir izin sistemi ile düzenlenmektedir. Filistinlilerin Yahudilerin kutsal mekânı Rachel's Tomb'a girebilmeleri için izin almaları gerekmektedir. İsrail vatandaşlarının Beytüllahim'e ve yakındaki İncil'deki Süleyman Havuzları'na girmeleri yasaktır. ⓘ
İkiz şehirler - kardeş şehirler
Beytüllahim kardeş şehirdir:
Abu Dabi, Birleşik Arap Emirlikleri
Assisi, İtalya
Atina, Yunanistan
Barranquilla, Kolombiya- Brescia, İtalya
Burlington, ABD- Capri, İtalya
- Catanzaro, İtalya
Chartres, Fransa- Chivasso, İtalya
- Civitavecchia, İtalya
Köln, Almanya
Concepción, Şili- Cori, İtalya
- Creil, Fransa
Cusco, Peru
Częstochowa, Polonya
Dakhla, Batı Sahra- Este, İtalya
- Faggiano, İtalya
- Floransa, İtalya
- Gelibolu, İtalya
Għajnsielem, Malta
Glasgow, İskoçya, Birleşik Krallık- Greccio, İtalya
- Grenoble, Fransa
- Lourdes, Fransa
Monterrey, Meksika- Montevarchi, İtalya
- Montpellier, Fransa
Natal, Brezilya- Pratovecchio Stia, İtalya
Saint Petersburg, Rusya
Sarpsborg, Norveç
Steyr, Avusturya- Villa Alemana, Şili
Zaragoza, İspanya ⓘ