Yanya

Yanya Ιωάννινα ⓘ
Üstten saat yönünde: Mitsikeli'den Pamvotis Gölü ve Yanya şehrinin panoramik manzarası, Eski Şehir, Yanya Belediye Saat Kulesi, Yanya Belediye Etnografya Müzesi, Kaplaneios Okulu, Adaya giden feribot, Postane ve Yanya Kalesi.
Mühür
Yanya
Koordinatlar: 39°39′49″N 20°51′08″E
Ülke	Yunanistan
İdari bölge	Epir
Bölgesel birim	Yanya
Hükümet
- Belediye Başkanı	Musa Elisaf (Bağımsız)
Alan
- Belediye	403,32 km2 (155,72 sq mi)
- Belediye birimi	47,44 km2 (18,32 sq mi)
Yükseklik	480 m (1,570 ft)
Nüfus  (2011)
- Belediye	112,486
- Belediye yoğunluğu	280/km2 (720/sq mi)
- Belediye birimi	80,371
- Belediye birim yoğunluğu	1.700/km2 (4.400/q mi)
Demonim(ler)	Yanniote (Gianniote)/ Ioannite (resmi)
Topluluk
- Nüfus	65,574 (2011)
- Alan (km2)	17.355
Saat dilimi	UTC+2 (EET)
- Yaz (DST)	UTC+3 (EEST)
Posta kodu	45x xx
Alan kodu(ları)	26510
Araç kaydı	ΙΝ
Web sitesi	ioannina.gr

Yanya (Yunanca: Ιωάννινα Ioánnina [i.oˈa.ni.na] (dinle)), Yunanistan'da genellikle Yannena (Γιάννενα Yánnena [ˈʝa.ne.na]) olarak adlandırılan, Yanya bölgesel biriminin ve kuzeybatı Yunanistan'da bir idari bölge olan Epir'in başkenti ve en büyük şehridir. 2011 nüfus sayımına göre şehrin nüfusu 65,574 iken belediyenin nüfusu 112,486'dır. Deniz seviyesinden yaklaşık 500 metre (1,640 feet) yükseklikte, Pamvotis Gölü'nün (Παμβώτις) batı kıyısında yer almaktadır. Yanya, Atina'nın 410 km (255 mil) kuzeybatısında, Selanik'in 260 kilometre (162 mil) güneybatısında ve İyon Denizi'ndeki İgoumenitsa limanının 80 km (50 mil) doğusunda yer almaktadır. ⓘ

Şehrin kuruluşu geleneksel olarak MS 6. yüzyılda Bizans İmparatoru Justinianus'a atfedilmiştir, ancak modern arkeolojik araştırmalar Helenistik yerleşimlerin kanıtlarını ortaya çıkarmıştır. Yanya geç Bizans döneminde (13-15. yüzyıllar) gelişmiştir. Dördüncü Haçlı Seferi'nin ardından Epir Despotluğu'nun bir parçası olmuş ve Konstantinopolis'in yağmalanmasının ardından birçok zengin Bizanslı aile buraya kaçmış, şehir siyasi çalkantılara rağmen büyük bir refah ve önemli ölçüde özerklik yaşamıştır. Yanya 1430 yılında Osmanlılara teslim olmuş ve 1868 yılına kadar Yanina Paşalığının idari merkezi olmuştur. Şehir, 18. ve 19. yüzyıllar arasındaki dönemde modern Yunan Aydınlanmasının önemli bir merkeziydi. Yanya, Balkan Savaşları'nın ardından 1913 yılında Yunanistan'a bırakılmıştır. ⓘ

Şehir ayrıca Molos (Göl Önü), Litharitsia Parkı, Pirsinella Parkı (Giannotiko Saloni), Banliyö Ormanı gibi çeşitli yeşil alanlar ve parklarla karakterize edilir. Yanya Genel Hastanesi "G. Hatzikosta" ve Yanya Üniversite Hastanesi olmak üzere iki hastane bulunmaktadır. Aynı zamanda Yanya Üniversitesi'nin de merkezidir. Şehrin amblemi, yakındaki Dodona antik tiyatrosunun stilize bir tasviriyle taçlandırılmış Bizans İmparatoru Jüstinyen'in portresinden oluşur. ⓘ

Yanya (Yunanca: Ιωάννινα İoannina), 70.203 nüfus (2001) ile Yunanistan'ın Epir bölgesinin en büyük şehri ve aynı adı taşıyan ilin (nomos) merkezidir. Kuruluş yılı İS 510 yılıdır. John'un koruması altında kurulduğundan dolayı, Yunancada "Yahya'nın Şehri" anlamındaki İoannina adı verilmiştir. ⓘ

Yanya'nın Yunanlara teslimi, Yunanistan Krallığı veliahdı Konstantin'e kılıcı teslim eden Esat Paşa (21 Şubat 1913) ⓘ

Aslan Paşa Camii

Şehir sokaklarından bir görüntü. ⓘ

Şehir, II. Murat devrinde (1421-1451) 9 Ekim 1431'de fethedildi ve Balkan Savaşı sırasında kentin kalesini kuşatan Yunan ordusuna uzun süre direnmesine karşın 6 Mart 1913 tarihinde Türk yönetiminden çıktı. Osmanlı İmparatorluğu döneminde Balkanlar'ın en önemli merkezlerinden biriydi. Osmanlılarca inşa edilmiş kale, pek çok Türk evi, Muğla'ya şaşırtıcı ölçüde benzeyen sokaklar ve Tepedelenli Ali Paşa'nın sarayı Yanya'nın başlıca ilginç noktalarıdır. Fethiye Camii ve Aslan Paşa Camii hâlen ayakta olup Aslan Paşa Camii etnografya müzesi olarak kullanılmaktadır. Velipaşa Camii'nin minaresi yıkılmıştır. Şehir 1913 yılında Osmanlıların elinden çıkmıştır. Gümüş işçiliği ile ünlü Yanya kenti kuzey Yunanistan'ın en önemli kenti ve bağlantı noktasıdır. Selanik-Gomoniçe otobanıyla birlikte ulaşım kolaylaşmıştır. ⓘ

Yanya'nın Arnavutluk sınırına yakınlığından dolayı şehirde önemli bir Arnavut nüfusu vardır. ⓘ

Yanya'nın önemli eğitim kurumları arasında Yanya Üniversitesi bulunmaktadır. ⓘ

Mevcut ulusal havalimanından Atina ve Selanik kentlerine uçuşlar mevcuttur. Bunun dışında Gumeniçe limanına yakınlığı kente ulaşılabilirliği artırmaktadır. ⓘ

İsim

Şehrin resmi adı olan Ioannina, muhtemelen Agioannina veya Agioanneia'nın bozulmuş halidir, 'Aziz John'un yeri' ve Vaftizci Aziz John'a adanmış bir manastırın kurulmasıyla bağlantılı olduğu ve daha sonraki yerleşimin (şimdiki Ioannina Kalesi'nin bulunduğu alanda) bunun etrafında büyüdüğü söylenmektedir. Bir başka teoriye göre ise şehir adını imparator Justinianus'un generali Belisarius'un kızı Ioannina'dan almıştır. ⓘ

Yunanca'da ismin iki şekli vardır, Yanya resmi ve tarihi isimdir, konuşma dilinde ve çok daha yaygın olarak kullanılan Υannena veya Υannina (Yunanca: Γιάννενα, Γιάννινα) ise Demotik Yunanca'nın yerel geleneğini temsil eder. Demotik biçim aynı zamanda komşu dillerdeki biçimlere de karşılık gelir (örn: Janina ya da Janinë, Aromanca: Ianina, Enina veya Enãna, Makedonca: Јанина, Türkçe: Yanya). ⓘ

Tarih

Antik Çağ ve Erken Orta Çağ

Şehrin ortaçağdan kalma kalesinin ana girişi. ⓘ

Yanya havzasında insan varlığına dair ilk işaretler Kastritsa mağarasındaki bulguların da gösterdiği gibi Paleolitik döneme (20.000 yıl önce) kadar uzanmaktadır. Klasik antik dönem boyunca havzada Moloslular yaşamış ve burada dört yerleşim yeri tespit edilmiştir. MÖ 167'deki Roma fethi sırasında Molossia'da yaşanan büyük yıkıma rağmen, havzada artık kentsel bir düzende olmasa da yerleşim devam etmiştir. ⓘ

Yanya'nın tam olarak ne zaman kurulduğu bilinmemektedir, ancak genellikle tarihçi Procopius tarafından Bizans imparatoru I. Justinianus tarafından antik Euroia sakinleri için inşa edildiği kaydedilen isimsiz yeni, "iyi tahkim edilmiş" bir şehirle özdeşleştirilir. Ancak bu görüş herhangi bir somut arkeolojik kanıtla desteklenmemektedir. 21. yüzyılın başlarında yapılan kazılar Helenistik döneme tarihlenen tahkimatları gün ışığına çıkarmış, bu tahkimatların seyrini daha sonra Bizans ve Osmanlı dönemlerinde kalenin yeniden inşası izlemiştir. Bölgenin Epir'in antik kentlerinden biriyle özdeşleştirilmesi henüz mümkün olmamıştır. ⓘ

Yanya ismi ilk kez 879 yılına kadar, Naupaktos'un bir süfranı olan Yanya Piskoposu Zacharias'a atıfta bulunan Dördüncü Konstantinopolis Konseyi'nin eylemlerinde görülür. Bizans'ın Bulgaristan'ı fethinden sonra, 1020 yılında İmparator Basil II yerel piskoposluğu Ohri Başpiskoposluğu'na bağladı. Yunan arkeolog K. Tsoures, Bizans şehir surlarını ve Yanya Kalesi'nin kuzeydoğu kalesini 10. yüzyıla tarihlemiştir. 11. yüzyılın sonlarında, geleneksel olarak 1082'de Taranto'lu Bohemond liderliğindeki Normanlar tarafından şehrin kısa süreli işgaline atfedilen güneydoğu kalesi de dahil olmak üzere eklemeler yapılmıştır. 1198'de Venediklilere verilen bir krisobullda şehir kendi eyaletinin (provincia Joanninorum veya Joaninon) bir parçası olarak listelenmiştir. Dördüncü Haçlı Seferi'nden sonra Bizans topraklarının paylaşılması antlaşmasında Yanya Venediklilere vaat edilmişti, ancak olayda, Michael I Komnenos Doukas tarafından kurulan yeni Epirus eyaletinin bir parçası oldu. ⓘ

Geç Orta Çağ (1204-1430)

Yunanca yazılmış olan "Sinan Paşa Nizamnamesi" (9 Ekim 1430), Osmanlı kontrolü altındaki vatandaşlara bir dizi ayrıcalık tanımıştır ⓘ

I. Michael döneminde şehir yeniden büyütülür ve tahkim edilir. Naupaktos Metropoliti John Apokaukos, Michael'in Konstantinopolis'ten ve Dördüncü Haçlı Seferi'nde Haçlıların eline geçen İmparatorluğun diğer bölgelerinden kaçan mültecileri toplayıp buraya yerleştirerek şehri bir kaleye ve "kurtuluş gemisine" dönüştürene kadar şehrin nasıl "küçük bir kasaba" olduğunu anlatır. 1232'de mültecileri kovmaya çalışan yerel halkla sürtüşmelere rağmen, mülteciler sonunda başarılı bir şekilde yerleştirildi ve Yanya hem nüfus hem de ekonomik ve siyasi önem kazandı. 1259'daki Pelagonya Savaşı'nın ardından Epir'in büyük bir kısmı İznik İmparatorluğu tarafından işgal edildi ve Yanya kuşatma altına alındı. Ancak kısa süre sonra Epirote hükümdarı Michael II Komnenos Doukas, küçük oğlu John I Doukas'ın yardımıyla başkentleri Arta'yı geri almayı ve Yanya'yı kurtarmayı başararak İzniklileri Epir'den çıkardı. Yaklaşık 1275 ya da 1285 yılında, Teselya'nın hükümdarı olan I. John Doukas şehre ve çevresine karşı bir akın başlattı ve birkaç yıl sonra yeniden kurulan Bizans İmparatorluğu'ndan bir ordu şehri başarısız bir şekilde kuşattı. Son yerli hükümdar I. Thomas Komnenos Doukas'ın 1318 yılında yeğeni Nicholas Orsini tarafından öldürülmesinin ardından, şehir sonuncusunu kabul etmeyi reddetti ve yardım için Bizanslılara döndü. Bunun üzerine İmparator Andronikos II Palaiologos şehri metropolitliğe yükseltti ve 1319'da sakinlerine geniş kapsamlı özerklik ve çeşitli ayrıcalıklar ve muafiyetler tanıyan bir hrisobull yayınladı. Şehirde 1319 yılında bir Yahudi cemaati olduğu da belgelenmiştir. Bizans yönetimine karşı 1337-1338 Epirote isyanında şehir İmparator Andronikos III Palaiologos'a sadık kalmıştır. Kısa süre sonra Yanya Sırp hükümdarı Stephen Duşan'ın eline geçti ve Duşan'ın üvey kardeşi Simeon Uroš'un Nikephoros II Orsini tarafından tahliye edildiği 1356 yılına kadar Sırp İmparatorluğu'nun bir parçası olarak kaldı. Nikephoros'un Epirote devletini yeniden kurma girişimi, Arnavut kabilelere karşı Achelous Savaşı'nda öldürüldüğü için kısa sürdü, ancak Yanya ele geçirilemedi. Böylece Vagenetia bölgesindeki birçok Rum için bir sığınma yeri olarak hizmet etti. 1366-67'de Epir ve Teselya'yı geri alan Simeon Uroš, damadı Thomas II Preljubović'i Yanya'nın yeni derebeyi olarak atadı. Thomas son derece sevilmeyen bir hükümdar olduğunu kanıtladı, ancak yine de Arnavut reislerinin 1379'da başarısızlığını Yanyalıların koruyucu azizleri Mikail'in müdahalesine bağladıkları sürpriz bir saldırı da dahil olmak üzere birbirini izleyen girişimlerini püskürttü. ⓘ

Thomas'ın 1384'te öldürülmesinden sonra, Yanya vatandaşları şehirlerini Thomas'ın dul eşi Maria ile evlenen Esau de' Buondelmonti'ye sundular. Esav, Thomas döneminde sürgüne gönderilenleri geri çağırdı ve onun el koyduğu mülkleri iade etti. 1389'da Yanya, John Bua Spata tarafından kuşatıldı ve Esav ancak bir Osmanlı ordusunun yardımıyla Arnavutları püskürtebildi. Yanya civarında devam eden Osmanlı yayılmasına ve Türkler ile Arnavutlar arasındaki çatışmalara rağmen, Esav özellikle Spata'nın kızı İrene ile yaklaşık 1396'da yaptığı ikinci evliliğin ardından şehir için bir barış dönemi sağlamayı başardı. Esau'nun 1411'de ölümünün ardından Yanyalılar, son on yıldır Epir'e doğru topraklarını genişletmekte olan Kefalonya ve Zakintos Kontu Palatine Carlo I Tocco'yu yeni hükümdarları olarak davet ettiler. 1416 yılına gelindiğinde Carlo I Tocco Arta'yı da ele geçirmeyi başarmış, böylece eski Epirote krallığının çekirdeğini yeniden birleştirmiş ve hem Osmanlılar hem de Bizans imparatoru tarafından tanınmıştır. Yanya, Tocco topraklarının yazlık başkenti oldu ve I. Carlo Temmuz 1429'da orada öldü. En büyük gayrimeşru oğlu Ercole, meşru varis Carlo II Tocco'ya karşı Osmanlılardan yardım istedi. 1430'da Selanik'in ele geçirilmesinden yeni çıkmış bir Osmanlı ordusu Yanya önlerinde belirdi. Osmanlı komutanı Sinan Paşa'nın şehri bağışlayacağına ve özerkliğine saygı göstereceğine söz vermesinin ardından şehir teslim oldu. ⓘ

Osmanlı dönemi (1430-1913)

1611'deki başarısız Osmanlı karşıtı isyanın ardından yıkılan Saint John Kilisesi'nin yerine inşa edilen Aslan Paşa Camii'nin kubbesinin iç görünümü ⓘ

Osmanlı yönetimi altında Yanya, Yanya Sancağı'nın merkezi olarak idari bir merkez olarak kaldı ve göreceli bir istikrar ve refah dönemi yaşadı. Şehirdeki ilk Osmanlı vergi kayıtları 1564 yılına aittir ve 50 Müslüman hane ile 1.250 Hıristiyan haneyi kaydetmektedir; 15 yıl sonraki bir başka kayıtta Yahudilerden de bahsedilmektedir. ⓘ

1611 yılında Larissa Metropoliti Filozof Dionysius tarafından yönetilen bir köylü isyanı sonucunda şehir ciddi bir gerileme yaşadı. Dionysius'un önceki başarıları sürpriz unsuruna bağlı olduğu için şehrin Rum sakinleri savaşın amacından habersizdi. Türkler ve Hıristiyanlar ayrım gözetmeksizin dost ve düşmanla savaşmaya başlayınca büyük bir karmaşa ortaya çıktı. İsyan, kale bölgesinden uzaklaştırılan ve kale çevresine yerleşmek zorunda kalan Hıristiyan sakinlere tanınan tüm ayrıcalıkların kaldırılmasıyla sonuçlandı. O andan itibaren kale bölgesine Türkler ve Yahudiler yerleştirilecekti. Taksiyarhis Kilisesi'nde 1204 yılından beri faaliyet gösteren Despotlar Okulu kapatıldı. Aslan Paşa ayrıca şehir surları içindeki Vaftizci Yahya Manastırı'nı yıktı, rahipleri öldürdü ve 1618'de yerine bugün Yanya Belediye Etnografya Müzesi'ne ev sahipliği yapan Aslan Paşa Camii'ni inşa ettirdi. İsyanın ardından Osmanlı misillemeleri, daha önce Hıristiyan sipahilere verilen birçok tımara el konulmasını içeriyordu; bu, Tourkoyanniotes (Τoυρκογιαννιώτες) olarak adlandırılan yerel eşraf tarafından İslam'a geçiş dalgasını başlattı. Yaklaşık 1670 yılında şehri ziyaret eden Osmanlı seyyahı Evliya Çelebi, 18'i Müslüman, 14'ü Hıristiyan, 4'ü Yahudi ve 1'i Çingene olmak üzere 37 mahalle saymıştır. Nüfusu 4.000 ocak olarak tahmin etmiştir. ⓘ

Yunan Aydınlanmasının Merkezi (17.-18. yüzyıllar)

Eski Zosimaia Okulu, şimdi belediye okulu ⓘ

Yanya, 17. yüzyıldaki baskı ve din değiştirmelere ve Müslüman nüfusun şehrin işlerinde öne çıkmasına rağmen, Osmanlı yönetimi boyunca Hıristiyan çoğunluğunu korudu ve Yunanca baskın konumunu sürdürdü; Türkçe, Osmanlı memurları ve garnizon tarafından konuşuluyordu ve Arnavut sakinleri Arnavutça kullanıyordu, ancak Tourkoyanniotes de dahil olmak üzere çoğu sakinin ortak dili ve ana dili Yunancaydı ve bazen Osmanlı yetkilileri tarafından da kullanılıyordu. ⓘ

Şehir, isyanın mali etkilerinden de kısa sürede kurtulmuştur. 17. yüzyılın sonlarında Yanya, nüfus ve ticari faaliyetler açısından gelişen bir şehirdi. Evliya Çelebi 1.900 dükkân ve atölyenin varlığından bahseder. Şehrin büyük ekonomik refahını dikkate değer kültürel faaliyetler takip etti. 17. ve 18. yüzyıllarda birçok önemli okul kurulmuştur. Kent sakinleri, Yanyalı tüccarların ticaret ve bankacılık evleri kurduğu Venedik ve Livorno gibi önemli Avrupa ticaret merkezleriyle ticaret yapmalarını sağlayan ticari ve el sanatları faaliyetlerini sürdürdüler. Yanya diasporası kültürel olarak da aktifti: Nikolaos Glykys (1670'te), Nikolaos Sarros (1687'de) ve Dimitrios Theodosiou (1755'te) Venedik'te özel matbaalar kurarak Osmanlı yönetimindeki Yunan topraklarında dağıtılmak üzere 1.600'den fazla kitabın basılmasını sağladılar ve Yanya bu kitapların Yunanistan'a gönderildiği merkez oldu. Bunlar, Zosimades kardeşler tarafından finanse edilen bir cebir kitabı, Balanos Vasilopoulos'un Arithmetica'sı gibi Yanya okullarında kullanılacak kitapların yanı sıra tıp kitapları da dahil olmak üzere önemli tarihi, teolojik ve bilimsel eserlerdi. Bu tüccarlar ve girişimciler aynı zamanda doğdukları yerle yakın ekonomik ve entelektüel ilişkiler sürdürmüş, hayır ve eğitim kurumları kurmuşlardır. Bu tüccarlar büyük ulusal hayırseverler olacaklardı. ⓘ

Zois Kaplanis, Yanyalı Rum hayırsever, Kaplaneios Okulu'nun kurucusu ⓘ

Kaplaneios Okulu ⓘ

Böylece Epiphaniou Okulu 1647 yılında Venedik'te ikamet eden İoannit kökenli bir Rum tüccar olan Epiphaneios Igoumenos tarafından kurulmuştur. Gioumeios Okulu ise 1676 yılında, Venedik'te yaşayan bir başka zengin İoannisli Rum olan Emmanuel Goumas'ın bağışlarıyla kurulmuştur. Okulun adı 1725 yılında rektörü Balanos Vasilopoulos tarafından Balaneios olarak değiştirilmiştir. Burada Bessarion Makris, rahipler Georgios Sougdouris (1685/7-1725) ve Anastasios Papavasileiou (1715-?), keşiş Methodios Anthrakites, öğrencisi Ioannis Vilaras ve Kosmas Balanos gibi Yunan Aydınlanmasının birçok önemli şahsiyeti çalıştı. Balaneios felsefe, teoloji ve matematik dersleri vermiştir. Venedik Cumhuriyeti'nin Fransızlar tarafından dağıtılmasından mali olarak zarar gördü ve nihayet 1820'de faaliyetini durdurdu. Okulun çeşitli el yazmaları ve epigramlar içeren kütüphanesi de aynı yıl, Sultan'ın Ali Paşa'ya karşı gönderdiği birliklerin Yanya'yı ele geçirmesinin ardından yakıldı. Venedik'te de aktif olan Maroutses ailesi, 1742'de açılan Maroutsaia Okulu'nu kurdu ve ilk müdürü Eugenios Voulgaris, felsefe ve Yunanca'nın yanı sıra fiziksel bilimlerin (fizik ve kimya) çalışılmasını savundu. Maroutsaia da Venedik'in düşüşünden sonra zarar görmüş ve Rusya'da yaşayan bir İoannit olan Zoes Kaplanes'in bağışları sayesinde 1797'de Kaplaneios Okulu olarak yeniden açılmak üzere kapanmıştır. Okul müdürü Athanasios Psalidas, Methodios Anthrakites'in öğrencisiydi ve Viyana ve Rusya'da da eğitim görmüştü. Psalidas, çeşitli dillerde binlerce ciltlik önemli bir kütüphane ve Ali Paşa'nın ilgisini ve şüphesini uyandıran deneysel fizik ve kimya çalışmaları için laboratuarlar kurdu. Kaplaneios, 1820'de Sultan'ın ordularının şehre girmesinden sonra şehrin geri kalanıyla birlikte yakılıp yıkıldı. Bu okullar Bizans döneminin uzun geleneğini devraldı ve Yunan Aydınlanmasına önemli bir destek verdi. Neophytos Doukas, "18. yüzyıl boyunca" diye yazmıştı, biraz da abartarak, "Yunan dünyasının her yazarı ya Yanyalıydı ya da şehrin okullarından birinden mezun olmuştu." ⓘ

Ali Paşa'nın yönetimi (1789-1822)

Ön planda Ali Paşa'nın türbesi ile Fethiye Camii. Cami 1795 yılında Ali Paşa tarafından yenilenmiştir ⓘ

1789 yılında şehir, Ali Paşa tarafından yönetilen ve Yunanistan'ın kuzeybatı kesiminin tamamını, Arnavutluk'un güney kesimlerini, Teselya'nın yanı sıra Eğriboz ve Mora Yarımadası'nın bir bölümünü kapsayan bölgenin merkezi haline geldi. Osmanlı-Arnavut lordu Ali Paşa, 18. ve 19. yüzyıllarda bölgenin en etkili şahsiyetlerinden biriydi. Tepelenë'de doğan Paşa, dönemin en önemli Avrupalı liderleriyle diplomatik ilişkilerini sürdürmüş ve sarayı Yunan Devrimi'nin önemli figürleri haline gelecek olan huzursuz zihinlerin (Georgios Karaiskakis, Odysseas Androutsos, Markos Botsaris ve diğerleri) birçoğu için bir çekim noktası haline gelmiştir. Ancak bu süre zarfında Ali Paşa, Yanya'nın Rum nüfusuna karşı, yerel kadınların çuvallara doldurulup yakındaki gölde boğulmasıyla doruğa ulaşan bir dizi zulüm gerçekleştirmiştir, yönetiminin bu dönemi şehrin en büyük ekonomik ve entelektüel refahına denk gelmektedir. Bir beyitte söylendiği gibi "Şehir silahta, parada ve mektupta birinciydi". ⓘ

Fransız bilim adamı François Pouqueville 19. yüzyılın ilk yıllarında şehri ziyaret ettiğinde 3.200 ev (2.000 Hıristiyan, 1.000 Müslüman, 200 Yahudi) saymıştır. Ali Paşa'nın Babıali'den kopma çabaları Osmanlı hükümetini telaşlandırdı ve 1820'de (Yunan Bağımsızlık Savaşı'nın başlamasından bir yıl önce) vatana ihanetten suçlu ilan edildi ve Yanya Türk birlikleri tarafından kuşatıldı. Ali Paşa 1822'de Sultan 2. Mahmud tarafından affedilmeyi beklerken sığındığı göl adasındaki Aziz Panteleimon manastırında bir suikaste kurban gitti. ⓘ

Zosimaia, Yunan Bağımsızlık Savaşı'nın (1828) patlak vermesinden sonra kurulan ilk önemli eğitim vakfıydı. Zosimas kardeşlerden gelen bir bağışla finanse edilmiş ve 1828'de faaliyete geçmiş ve muhtemelen 1833'ten itibaren tam olarak faaliyete geçmiştir. Bir Liberal Sanatlar Okuluydu (Yunanca, Felsefe ve Yabancı Diller). Angeliki Papazoglou'nun konağı, ölümünün ardından Papazogleios Kız Okulu'na vakfedilmiştir; okul 1905 yılına kadar faaliyet göstermiştir. ⓘ

Son Osmanlı yüzyılı (1822-1913)

Birinci Balkan Savaşı sırasında Esat Paşa'nın Yanya'yı Yunan Veliaht Prensi müstakbel I. Konstantin'e teslim edişini gösteren Yunan litografisi. ⓘ

Yanya'nın merkez meydanı (1932) ⓘ

Şehrin ana caddesi (Dodonis Caddesi) (1940'lar veya 1950'ler) ⓘ

1869 yılında Yanya'nın büyük bir kısmı yangınla yok oldu. Pazar yeri, yerel vali Ahmet Raşim Paşa'nın kişisel ilgisi sayesinde Alman mimar Holz'un planlarına göre kısa sürede yeniden inşa edildi. Yurtdışında yaşayan Yanyalıların oluşturduğu topluluklar, kentteki kiliselerin, okulların ve hayır kurumlarına ait diğer zarif binaların çoğunun inşasının finansmanında aktif rol oynadı. Osmanlı İmparatorluğu'nun ilk bankası olan Osmanlı Bankası'nın Yunanistan'daki ilk şubesini Yanya'da açması, şehrin 19. yüzyılda dünya ticaretindeki gücünü göstermektedir. 19. yüzyıl sona ererken, şehir nüfusunun bazı kesimlerinde ulusal ajitasyon belirtileri ortaya çıktı. Örneğin 1877'de Arnavut liderler Osmanlı hükümetine bir muhtıra göndererek diğer hususların yanı sıra Arnavutça okullar açılmasını talep etmiş ve Vilayet'teki çeşitli Müslüman Arnavutlar Yanya'da Arnavutların haklarını savunmayı amaçlayan bir komite kurmuştur. Bölgedeki Rum nüfus, Yunanistan'la birleşme isteklerini Avrupa hükümetlerine sunmak üzere bir komiteye yetki verdi; sonuç olarak Dimitrios Chasiotis 1879'da Paris'te bir memorandum yayınladı. ⓘ

1881-1893 Osmanlı nüfus sayımlarına göre, şehir ve çevresinde (Yanya Sancağı'nın merkez kazası) 4.759 Müslüman, 77.258 Rum Ortodoks (Yunanca ve Arnavutça konuşanlar dahil), 3.334 Yahudi ve 207 yabancı uyrukludan oluşan bir nüfus vardı. O dönemde bir dizi Türkçe okul kurulmuş olsa da, Yunanca eğitim önemli konumunu korumuştur. Şehrin önde gelen Müslüman aileleri bile çocuklarını başta Zosimaia olmak üzere köklü Rum kurumlarına göndermeyi tercih ediyordu. Sonuç olarak, Yunancanın şehirdeki hâkimiyeti devam etti: Belediye meclisinin tutanakları Yunanca tutuluyordu ve 1868'de kurulan resmi gazete Vilayet, Türkçe ve Yunanca olmak üzere iki dilde yayın yapıyordu. ⓘ

Osmanlı döneminde (Türkokrasi) Yanya ve komşu bölgelerde "Turco-yanniotes" (Τουρκογιαννιώτες) dini-dilsel azınlık mevcuttu. Bunlar Yunanca konuşan İslamlaştırılmış "Yaniotes" (=Yanya'lılar) idi. Onların dilinde Yunan alfabesi ile yazılmış sınırlı sayıda metin vardır. ⓘ

Modern dönem (1913'ten beri)

Yanya, Birinci Balkan Savaşı'ndaki Bizani Muharebesi'nin ardından 21 Şubat 1913 tarihinde Yunan devletine dahil olmuştur. Şehrin Yunan kuvvetlerinin kontrolüne geçtiği gün, şehrin yerlisi olan havacı Christos Adamidis, Maurice Farman MF.7 çift kanatlı uçağını coşkulu bir kalabalığın alkışları arasında Belediye Binası meydanına indirdi. ⓘ

Küçük Asya Felaketi (1922) ve Lozan Antlaşması'nın ardından, Müslüman nüfus Küçük Asya'dan gelen Yunan mültecilerle değiştirilmiştir. Mübadeleden sonra Yanya'da Arnavut kökenli küçük bir Müslüman topluluk yaşamaya devam etmiştir. 1940 yılında 20 aile olan bu sayı 1973 yılında 8 kişiye düşmüştür. ⓘ

1940 yılında İkinci Dünya Savaşı sırasında şehrin ele geçirilmesi İtalyan Ordusunun başlıca hedeflerinden biri haline gelmiştir. Bununla birlikte, Kalpaki'deki Yunan savunması işgalci İtalyanları geri püskürttü. Nisan 1941'de Yanya, Yunan ordusunun teslim olmasına yol açan müzakereler sırasında bile Alman kuvvetleri tarafından yoğun bir şekilde bombalandı. Mihver Devletlerin Yunanistan'ı işgali sırasında, şehrin Yahudi cemaati 1944 yılında Almanlar tarafından toplandı ve çoğu toplama kamplarında telef oldu. 3 Ekim 1943'te Alman ordusu misilleme olarak Yanya'ya 13 kilometre uzaklıktaki Lingiades köyünde Lingiades katliamı olarak bilinen olayda yaklaşık 100 kişiyi öldürdü. ⓘ

Yanya Üniversitesi 1970 yılında kurulmuştur; o zamana kadar şehirdeki yükseköğretim fakülteleri Selanik Aristoteles Üniversitesi'nin bir parçasıydı. ⓘ

Yahudi cemaati

Yahudi cemaatinden kadın ve çocukların sürgünü sırasında genç bir kadın ağlıyor, Mart 1944. ⓘ

Yerel Yunan bilim adamı Panayiotis Aravantinos'a göre, 18. yüzyılda yıkılan bir sinagogun üzerinde, kuruluşunu MS 9. yüzyılın sonlarına tarihleyen bir yazıt bulunmaktadır. Mevcut sinagog, şehrin "Kastro" olarak bilinen eski müstahkem bölgesinde, 16 Ioustinianou caddesinde yer almaktadır. Adı "Eski Sinagog" anlamına gelmektedir. Sinagog 1829 yılında inşa edilmiştir. Mimarisi Osmanlı döneminin tipik bir örneğidir, taştan yapılmış büyük bir binadır. Sinagogun içi Romaniote tarzında düzenlenmiştir: Bimah (ayin sırasında Tevrat parşömenlerinin okunduğu yer) batı duvarında yükseltilmiş bir kürsü üzerinde, Aron haKodesh (Tevrat parşömenlerinin saklandığı yer) doğu duvarında ve ortada geniş bir iç koridor bulunmaktadır. Holokost'ta öldürülen Yanya Yahudilerinin isimleri sinagogun duvarlarına taşla kazınmıştır. ⓘ

Şehrin eski sinagogu ⓘ

Dünya Savaşı'ndan önce Yanya'da çok az sayıda Sefarad'ın yanı sıra bir Romanot Yahudi cemaati yaşıyordu. Rae Dalven'e göre Nisan 1941'de Yanya'da 1.950 Yahudi yaşamaktaydı. Bunlardan 1.870'i 25 Mart 1944'te, Alman işgalinin son aylarında Naziler tarafından toplama kamplarına sürüldü. Sürgün edilenlerin neredeyse tamamı, kendilerini taşıyan trenin Auschwitz-Birkenau'ya ulaştığı 11 Nisan 1944'te veya hemen sonrasında öldürüldü. Auschwitz'den kurtulan 112 kişi ve direniş lideri Napoleon Zervas ve Ulusal Cumhuriyetçi Yunan Birliği'ne (EDES) katılmak üzere kaçan 69 kişi de dahil olmak üzere sadece 181 Yanya Yahudisinin savaştan sağ kurtulduğu bilinmektedir. Hayatta kalanların yaklaşık 164'ü sonunda Yanya'ya dönmüştür. ⓘ

Bugün geriye kalan topluluk, çoğu yaşlı 50 kişiye kadar düşmüştür. Kehila Kedosha Yashan Sinagogu kilitli kalmakta ve sadece talep üzerine ziyarete açılmaktadır. Göçmen Romanlar her yaz geri dönüyor ve eski sinagogu açıyorlar. Sinagogda en son 2000 yılında bir Bar Mitzvah (bir çocuğun reşit olmasını kutlamak için yapılan Yahudi ritüeli) düzenlendi ve bu cemaat için olağanüstü bir olaydı. Şehirde 13. yüzyıldan kalma bir Yahudi mezarlığında Holokost sırasında hayatını kaybeden binlerce Rum Yahudi'ye adanmış bir anıt inşa edilmiştir. Anıt 2003 yılında kimliği belirsiz antisemitler tarafından tahrip edilmiştir. Yahudi mezarlığı da 2009 yılında defalarca tahrip edilmiştir. Vandalizmlere tepki olarak kent sakinleri mezarlığın korunması için bir girişim oluşturdu ve mitingler düzenledi. ⓘ

2019'daki belediye seçimlerinde bağımsız aday 65 yaşındaki doktor Moses Elisaf, Yunanistan'da seçilen ilk Yahudi belediye başkanı olarak şehrin belediye başkanı seçildi. Elisaf oyların yüzde 50,3'ünü kazandı. Elisaf 17.789 oy alarak ikinci turdaki rakibinden 235 oy fazla aldı. ⓘ

Coğrafya

Yanya şehri ve Pamvotis Gölü, Mitsikeli dağ yolundan görüldüğü gibi. ⓘ

Yanya, Pamvotis Gölü'nün (Παμβώτις) batı kıyısında, deniz seviyesinden yaklaşık 500 metre (1.640 feet) yükseklikte yer almaktadır. Yanya belediyesi içinde yer alır ve Yanya bölgesel biriminin ve Epir bölgesinin başkentidir. Yanya, Atina'nın 436 km (271 mil) kuzeybatısında, Selanik'in 290 kilometre (180 mil) güneybatısında ve İyon Denizi'ndeki İgumenitsa limanının 90 km (56 mil) doğusunda yer almaktadır. ⓘ

Yanya belediyesinin yüzölçümü 403.322 km², Yanya belediye biriminin yüzölçümü 47.440 km² ve Yanya topluluğunun (şehrin kendisi) yüzölçümü 17.335 km²'dir. ⓘ

İlçeler

Bugünkü Yanya Belediyesi 2011 yerel yönetim reformu ile aşağıdaki 6 eski belediyenin birleşmesi ile oluşmuştur ve belediye birimleri haline gelmiştir (parantez içinde kurucu topluluklar):

• Yanya (Ioannina, Exochi, Marmara, Neochoropoulo, Stavraki)
• Anatoli (Anatoli, Bafra, Neokaisareia)
• Bizani (Ampeleia, Bizani, Asvestochori, Kontsika, Kosmira, Manoliasa, Pedini)
• Yanya Adası (Yunanca: Nisos Ioanninon)
• Pamvotida (Katsikas, Anatoliki, Vasiliki, Dafnoula, Drosochori, Iliokali, Kastritsa, Koutselio, Krapsi, Longades, Mouzakaioi, Platania, Platanas, Charokopi)
• Perama (Perama, Amfithea, Kranoula, Krya, Kryovrysi, Ligkiades, Mazia, Perivleptos, Spothoi) ⓘ

İklim

Yanya, Köppen iklim sınıflandırmasında sınırda nemli subtropikal (Cfa) ve Akdeniz iklimine (Csa) sahiptir, çünkü sadece iki yaz ayı 40 milimetreden (1,6 inç) daha az yağış alır, bu da sadece nemli subtropikal veya Akdeniz olarak sınıflandırılmasını önler ve iç kesimlerdeki konumu ve yüksekliği ile yumuşatılır. Yazlar tipik olarak sıcak ve orta derecede kurak geçerken, kışlar nemli ve kıyıya göre daha soğuk geçmekte, sık sık don ve ara sıra kar yağışı görülmektedir. Yanya Yunanistan'ın en yağışlı şehridir. Şimdiye kadar kaydedilen mutlak maksimum sıcaklık 42,4 °C (108 °F), kaydedilen mutlak minimum sıcaklık ise -13 °C (9 °F) olmuştur. ⓘ

Yanya için iklim verileri (475 m; 1956-2010) ⓘ
Ay	Jan	Şubat	Mar	Nisan	Mayıs	Haziran	Temmuz	Ağustos	Eylül	Ekim	Kasım	Aralık	Yıl
Ortalama yüksek °C (°F)	9 (48)	10.4 (50.7)	13.7 (56.7)	17.5 (63.5)	23.0 (73.4)	27.7 (81.9)	31 (88)	31 (88)	26.1 (79.0)	20.6 (69.1)	14.7 (58.5)	10 (50)	20.0 (68.0)
Günlük ortalama °C (°F)	4.7 (40.5)	6.1 (43.0)	8.8 (47.8)	12.4 (54.3)	17.4 (63.3)	21.9 (71.4)	24.8 (76.6)	24.3 (75.7)	20.1 (68.2)	14.9 (58.8)	9.7 (49.5)	5.9 (42.6)	14.25 (57.65)
Ortalama düşük °C (°F)	0.2 (32.4)	1.0 (33.8)	3.2 (37.8)	6.1 (43.0)	9.8 (49.6)	13 (55)	15.2 (59.4)	15.3 (59.5)	12.2 (54.0)	8.6 (47.5)	4.8 (40.6)	1.7 (35.1)	7.5 (45.5)
Ortalama yağış mm (inç)	122.5 (4.82)	112.5 (4.43)	94.9 (3.74)	76.5 (3.01)	66.9 (2.63)	44.1 (1.74)	31.7 (1.25)	30.2 (1.19)	62.4 (2.46)	107.5 (4.23)	168.8 (6.65)	171.3 (6.74)	1,089.3 (42.89)
Ortalama yağış günleri	13.3	12.4	12.8	12.6	11.0	6.9	4.8	4.8	6.5	9.7	13.7	15.2	123.7
Ortalama bağıl nem (%)	76.9	73.7	69.5	67.9	65.9	59.1	52.4	54.4	63.6	70.8	79.8	81.5	68.0
Ortalama aylık güneş ışığı saatleri	95.3	107.9	143.4	165.2	225.2	296.0	320.7	296.0	208.2	160.4	98.1	75.2	2,191.6
Kaynak: Yunanistan Ulusal Hava Durumu Servisi

Yahya iklimi
Aylar	Oca	Şub	Mar	Nis	May	Haz	Tem	Ağu	Eyl	Eki	Kas	Ara	Yıl
Ortalama en yüksek sıcaklık (°C)	9	10,4	13,7	17,5	23,0	27,7	31	31	26,1	20,6	14,7	10	20,0
Ortalama sıcaklık (°C)	4,7	6,1	8,8	12,4	17,4	21,9	24,8	24,3	20,1	14,9	9,7	5,9	14,25
Ortalama en düşük sıcaklık (°C)	0,2	1,0	3,2	6,1	9,8	13	15,2	15,3	12,2	8,6	4,8	1,7	7,5
Ortalama yağış (mm)	122,5	112,5	94,9	76,5	66,9	44,1	31,7	30,2	62,4	107,5	168,8	171,3	1.089,3
Kaynak: Yunan Meteoroloji Enstitüsü

Demografi

Yanya Belediyesi'nin nüfusu. ⓘ

Yıl	Şehir	Belediye birimi	Belediye ⓘ
1981	44,829	–	–
1991	56,699	–	56,699
2001	67,384	–	75,550
2011	65,574	80,371	112,486

Nüfus sayımları, 1981-2011. ⓘ

Simgesel yapılar ve turistik yerler

Pamvotis Gölü Adası

Göldeki Yanya Adası ⓘ

Yanya'nın en önemli cazibe merkezlerinden biri, basitçe Yanya Adası olarak anılan Pamvotis Gölü'nün meskûn adasıdır. Adaya anakaradan kısa bir feribot yolculuğu ile ve mevsime bağlı olarak değişen sıklıklarda çalışan küçük motorlu teknelerle ulaşılabilir. Ali Paşa'nın son günlerini Sultan'ın affını bekleyerek geçirdiği Aziz Panteleimon Manastırı, şimdi onun dönemine ait günlük eserleri ve kalıntıları barındıran bir müzedir. Adada altı manastır bulunmaktadır: Aziz Nikolaos (Ntiliou) veya Strategopoulou Manastırı (11. yüzyıl), Aziz Nikolaos (Spanou) veya Philanthropinon Manastırı (1292), Aziz Vaftizci Yahya (1506), Eleousis (1570), Aziz Panteleimon (17. yüzyıl) ve İsa'nın Başkalaşımı (1851). Strategopoulou ve Philanthropinon manastırları da kolej olarak işlev görmüştür. Alexios Spanos, keşişler Proklos ve Comnenos ile Apsarades kardeşler Theophanis ve Nektarios burada ders verenler arasındadır. Okul 1758 yılına kadar faaliyetlerini sürdürmüş, bu tarihte yerini şehirdeki daha yeni kolejlere bırakmıştır. Adanın dolambaçlı sokakları çok sayıda hediyelik eşya dükkânı, taverna, kilise ve fırına da ev sahipliği yapmaktadır. ⓘ

Yanya Kalesi

Kalenin bir kapısı ⓘ

Kalenin duvarı ⓘ

Ali Paşa Türbesi ⓘ

Bizans Müzesi ⓘ

Kentin güneydoğu ucunda, Pamvotis Gölü'nün kayalık bir yarımadasında yer alan kale, Epir Despotluğu'nun ve Osmanlı vilayetinin idari merkeziydi. Kale, Osmanlı döneminin sonlarına kadar sürekli kullanımdaydı ve surlar yüzyıllar boyunca çeşitli değişikliklere uğradı. En kapsamlı değişiklikler Ali Paşa döneminde yapılmış ve 1815 yılında tamamlanmıştır. Bizans hamamları, Osmanlı hamamları, Osmanlı kütüphanesi ve Soufari Sarai gibi çeşitli anıtlar kalenin duvarları içinde bulunmaktadır. Kalede iki iç kale bulunmaktadır. His Kale (Ιτς Καλέ, Türkçe İç Kale, 'iç kale') adını taşıyan güneydoğu kalesi, Fethiye Camii, Ali Paşa Türbesi ve Bizans Müzesi'nin bulunduğu yerdir. Kuzeydoğu kalesine Aslan Paşa Camii hakimdir ve ayrıca Osmanlı döneminden kalma birkaç anıt daha içermektedir. Yanya'nın eski Yahudi Sinagogu kalenin duvarları içinde yer almaktadır ve Yunanistan'da ayakta kalan en eski ve en büyük yapılardan biridir. ⓘ

Şehir

Osmanlı döneminden günümüze birçok dini ve seküler anıt kalmıştır. Kalenin surları içinde ayakta kalan iki camiye ek olarak, surların dışında iki cami daha korunmuştur. Veli Paşa Camii ve Medresesi şehrin merkezinde, Kaloutsiani Camii ise şehrin aynı isimli bölgesinde bulunmaktadır. Futbol stadyumunun yakınındaki metruk "Başpiskoposun Evi" 1820 yangınından kurtulan tek eski konaktır. Şehir merkezindeki bazı önemli yapılar da geç Osmanlı döneminden kalmadır. Yerel mimar Periklis Meliritos tarafından tasarlanan Yanya Belediye Saat Kulesi, 1905 yılında Sultan Abdülhamid'in jübilesini kutlamak için inşa edilmiştir. Bitişikteki bina VIII Tümen karargahına ev sahipliği yapmaktadır. Bu bina 19. yüzyılın sonlarından kalmadır. Postane, eski Zosimaia Okulu, Papazogleios Dokuma Okulu ve eski Ticaret Okulu gibi bazı neoklasik binalar, Stoa Louli ve Stoa Liampei gibi şehrin eski ticaret merkezindeki birkaç pasaj gibi geç Osmanlı döneminden kalmadır. Perivleptos'taki Meryem Ana'nın Göğe Kabulü, Kopanonlu Aziz Nikolaos ve Aziz Marina kiliseleri 1850'lerde Nikolaos Zosimas ve kardeşlerinin fonlarıyla 1820'deki büyük yangında yok olan önceki kiliselerin temelleri üzerine yeniden inşa edilmiştir. Aziz Athanasius Katedrali 1933 yılında tamamlanmıştır. Katedral, 1820 yangınlarında yok olan önceki Ortodoks katedralinin temelleri üzerine inşa edilmiştir. Üç nefli bir bazilikadır. ⓘ

Kültür

Kalenin yakınındaki sokak ⓘ

Belediye binası ⓘ

Yanya Belediye Sanat Galerisi ⓘ

Saat kulesine giden yol, Averof caddesi ⓘ

Dimokratias Meydanı'nın merkezindeki saat kulesi ⓘ

Müzeler ve galeriler

Gümüşçülük Müzesi ⓘ

Şehrin en önemli müzelerinden bazıları kale surları içinde yer almaktadır. Belediye Etnografya Müzesi, kuzeydoğu kalesindeki Aslan Paşa Camii'nde yer almaktadır. Müze, her biri şehirde yaşayan ana topluluklardan birini temsil eden üç bölüme ayrılmıştır: Rum, Osmanlı Müslümanı ve Yahudi. Bizans Müzesi kalenin güneydoğu kalesindedir. Müze, 4. yüzyıldan 19. yüzyıla kadar olan dönemi kapsayan daha geniş Epir bölgesine ait eserleri korumak ve sunmak amacıyla 1995 yılında açılmıştır. Kent müzesine eklenen en yeni müze olan gümüşçülük müzesi de güneydoğu kalesindedir. Kalenin batı burcunda yer alan müze Epir'deki gümüşçülük sanatının tarihini özetlemektedir. Kalenin duvarlarının dışında, şehir merkezine yakın bir yerde Yanya Arkeoloji Müzesi bulunmaktadır. Litharitsia kale bölgesinde yer almaktadır. Tarih öncesi dönemlerden geç Roma dönemine kadar Epir'deki insan yerleşimini belgeleyen arkeolojik sergileri içerir ve özellikle Dodona kutsal alanından elde edilen buluntulara vurgu yapar. Yanya Belediye Sanat Galerisi (Dimotiki Pinakothiki) yaklaşık 1890 yılından kalma Pyrsinella neoklasik binasında yer almaktadır. Galerinin koleksiyonu, çeşitli koleksiyoncu ve sanatçılardan satın alma ve bağış yoluyla toplanan ressam ve heykeltıraşların önemli modern eserlerini sergilemektedir. Bu koleksiyonda yaklaşık 500 eser, tablo, çizim, baskı, resim ve heykel bulunmaktadır. Pavlos Vrellis Yunan Tarih Müzesi şehrin 10 kilometre (6,2 mil) güneyindedir. Yunan tarihindeki olay ve kişiliklerin yanı sıra bölge tarihini de kapsayan bir balmumu müzesidir ve Pavlos Vrellis'in kişisel çalışmalarının sonucudur. ⓘ

Eğitim

Yanya Üniversitesi Binaları ⓘ

Zosimaia Kütüphanesi Girişi ⓘ

Yanya Üniversitesi (Yunanca: Πανεπιστήμιο Ιωαννίνων, Panepistimio Ioanninon) Yanya'nın beş kilometre güneybatısında yer alan bir üniversitedir. Üniversite 1964 yılında Selanik Aristoteles Üniversitesi'nin bir tüzüğü olarak kurulmuş ve 1970 yılında bağımsız bir üniversite haline gelmiştir. Üniversite bugün Yunanistan'ın önde gelen akademik kurumlarından biridir. ⓘ

2017 yılı itibariyle üniversiteye kayıtlı 25.000 öğrenci (lisans düzeyinde 21.900 ve lisansüstü düzeyde 3.200) ve 580 öğretim üyesi bulunurken, öğretim 171 öğretim görevlisi ve 132 laboratuvar personeli ile desteklenmektedir. Üniversite idari hizmetlerinde 420 personel çalışmaktadır. ⓘ

Yerel ürünler

• Yanya, gümüş takılar, bronz eşyalar ve dekoratif eşyalar (servis tepsileri, kalkan ve kılıç rekreasyonları) satan bir dizi dükkânla Yunanistan genelinde gümüş işçiliği ile tanınır.
• Nargileler (nargiles, ναργιλές) turistlere yeni ürünler olarak satılır ve boyutları küçükten (üç inç yükseklik) oldukça büyüğe (4-5 ft (1-2 m) boyunda) kadar değişir. ⓘ

Mutfak

• Bölge, tüm Yunanistan'da satılan Zagori kaynak suyu ile ünlüdür.
• Yanya bölgesi beyaz peynir üretimi ile tanınmaktadır.
• Yanya ayrıca baklavasıyla da ünlüdür. ⓘ

Medya

• Epirus TV1
• İpirotikos Agon, yerel olarak yayınlanan bir gazete.
• Proinos Logos, yerel olarak yayınlanan bir gazete. ⓘ

Konsolosluklar

Şehirde aşağıdaki ülkelerin konsoloslukları bulunmaktadır:

• Arnavutluk
• Belçika
• Hollanda ⓘ

Yanya uzlaşması

Avrupa Birliği ülkelerinin dışişleri bakanları 27 Mart 1994 tarihinde Yanya'da gayriresmi bir toplantı gerçekleştirmiş ve toplantı sonucunda Yanya Uzlaşması imzalanmıştır. ⓘ

Yanya'dan önemli kişiler

Zois Kaplanis ⓘ

Athanasios Psalidas ⓘ

Georgios Stavros ⓘ

• Michael Apsaras, 14. yüzyıl Yunan soylusu.
• Simon Strategopoulos 15. yüzyıl soylusu ve Yanya valisi.
• Epifanios Igoumenos (1568-1648), bilgin.
• Nikolaos Glykys (1619-1693), tüccar ve kitap yayıncısı.
• Nikolaos Sarros (1617-1697), kitap yayıncısı, Venedik'teki ilk Yunan matbaalarından birinin sahibi
• Bessarion Makris (1635-1699), akademisyen.
• Georgios Sougdouris (1645/7-1725), akademisyen.
• Methodios Anthrakites (1660-1736), akademisyen.
• Balanos Vasilopoulos (1694-1760), akademisyen.
• Dimitrios Theodosiou (-1782, kitap yayıncısı.
• Zosimades kardeşler, hayırseverler, Zosimaia Okulu'nun kurucuları.
• Maroutsis ailesi, tüccarlar ve hayırseverler.
• Kyra Frosini (1772-1800), sosyetik ve kadın kahraman.
• Lambros Photiadis (1752-1805), akademisyen.
• Zois Kaplanis (1736-1806), tüccar, Kaplaneios Okulu'nun kurucusu
• Kosmas Balanos (1731-1808), akademisyen.
• Grigorios Paliouritis (1778-1816), akademisyen.
• Ioannis Vilaras (1771-1823), şair ve akademisyen.
• Athanasios Psalidas (1767-1829), akademisyen, Modern Yunan Aydınlanması'nın başlıca katılımcılarından.
• Georgios Hadjikonstas (1753-1845), hayırsever.
• Vasileios Goudas (1779-1845), Yunan Bağımsızlık Savaşı savaşçısı.
• Athanasios Tsakalov (1790-1851), Filiki Eteria'nın üç kurucusundan biri.
• Michael Christaris (1773-1851), akademisyen.
• Elisabeth Kastrisogia (1800-1863), hayırsever.
• Georgios Stavros (1787-1869), hayırsever, Yunanistan Ulusal Bankası'nın kurucusu.
• Leonidas Palaskas (1819-1880), Yunan donanma subayı.
• Reşid Akif Paşa (1863-1920), Osmanlı devlet adamı.
• Georgios Hatzis (Pelleren) (1881-1930), yazar ve gazeteci.
• Josef Elijia (1901-1931), Yahudi Yunan şair.
• İskenderiye Patriği V. Nicholas (1876-1939)
• Vehib Paşa (1877-1940), Osmanlı generali.
• Christos Adamidis (1885-1949), öncü havacı ve Yunan Ordusu Generali.
• Mid'hat Frashëri (1880-1949), siyasetçi ve yazar.
• Mehmet Esat Bülkat (1862-1952), Osmanlı generali.
• İzzettin Çalışlar (1882-1951), Osmanlı Ordusu subayı.
• Abdülhalik Renda (1881-1957), Türkiye Büyük Millet Meclisi Başkanı.
• Markos Avgeris (1884-1973), şair.
• Amalia Bakas (1897-1979), şarkıcı.
• Dimitrios Hatzis (1913-1981), roman yazarı.
• Dimosthenis Kokkinos (1926-1991), Şair ve yazar.
• Fatma Hikmet İşmen (1918-2006), mühendis.
• Pavlos Vrellis (1922-2010), heykeltıraş.
• Dinos Constantinides (1929-2021), klasik müzik bestecisi.
• Takis Mousafiris (1936-2021), Yunan besteci ve söz yazarı
• Matsas ailesi, Romanot Yahudi ailesi; en bilineni Minos Matsas
• Hierotheos (Ulahos), ilahiyatçı.
• Musa Elisaf (d. 1954), Haziran 2019'da belediye başkanı seçildi.
• Vana Barba, oyuncu.
• Marios Oikonomou, uluslararası futbolcu, PAS Giannina, AEK Atina ve Cagliari, Bologna, Bari, SPAL gibi İtalyan kulüplerinde oynadı.
• Georgios Dasios PAS Giannina'da oynadı ve kulübün direktörü oldu.
• Stefanos Ntouskos (d. 1997), 2020 Yaz Olimpiyatlarında Erkekler tek kürekte altın madalya.
• Amanda Tenfjord (d. 1997), şarkıcı ve söz yazarı, Eurovision 2022'de Yunanistan temsilcisi ⓘ

Spor

Yanya, PAS Giannina adlı büyük bir spor takımına ev sahipliği yapmaktadır. Bu takım, Yanya dışında bile tüm Epir bölgesindeki eski ve yeni taraftarlar için bir ilham kaynağıdır. Yanya'da kürek sporu da oldukça popülerdir; göl birçok uluslararası etkinliğe ev sahipliği yapmıştır ve her yıl düzenlenen Yunan Kürek Şampiyonası'nın bir kısmına ev sahipliği yapmaktadır. ⓘ

Yanya'da bulunan spor kulüpleri ⓘ

Kulüp	Kuruldu	Spor	Başarılar
NO Ioanninon	1954	Kürek	Yunanistan'da uzun süredir şampiyonlar
Spartakos AO	1984	Olimpik halter, Judo, Atletizm, Basketbol	Halterde Yunanistan'da uzun süredir şampiyonlar
PAS Giannina	1966	Futbol	A Ethniki'de uzun süredir var
AGS Giannena	1967	Basketbol, Voleybol, Atletizm	A1 Ethniki voleybolda daha önce yer aldı
AE Giannena F.C.	2004	Futbol	Gamma Ethniki'de daha önceki mevcudiyet
Giannena AS	2014	Voleybol	A2 Etniki voleybolda varlık
Ioannina B.C.	2015	Basketbol	B Etniki'de Varlık

Nakliye

• Yanya'ya Yanya Ulusal Havaalanı hizmet vermektedir.
• E90'ın bir parçası olan Egnatia Odos otoyolu Yanya'dan geçmektedir. Batı kıyısındaki İgoumenitsa limanını sınırlara bağlar.
• Air Sea Lines Pamvotis Gölü'nden Korfu'ya deniz uçaklarıyla uçuyordu. Air Sea Lines 2007'den beri Korfu'dan Yanya'ya uçuşlarını askıya almıştır.
• Uzun mesafe otobüsleri (KTEL) her gün Atina (6-6,5 saat) ve Selanik'e (3 saat) seyahat etmektedir. ⓘ

Popüler kültürde

• "Yanina", Alexandre Dumas'nın "Monte Kristo Kontu" romanında önemli bir yere sahiptir. ⓘ

Uluslararası ilişkiler

İkiz şehirler - kardeş şehirler

Yanya ile kardeştir:

• Požarevac, Sırbistan
• Ayia Napa, Kıbrıs
• Limasol, Kıbrıs
• Himara, Arnavutluk
• Kiryat Ono, İsrail
• Nizhyn, Ukrayna ⓘ

Ayrıca bakınız

• Epir
• Maroutsaia Okulu
• Yanina'da Ayaklanma
• Zagori, Yanya yakınlarındaki bölge ve belediye ⓘ

Genel kaynaklar

• Anastassiadou, Meropi (2002). "Yanya". Bearman, P. J.; Bianquis, Th.; Bosworth, C. E.; van Donzel, E. & Heinrichs, W. P. (eds.) içinde. The Encyclopaedia of Islam, Yeni Baskı, Cilt XI: W-Z. Leiden: E. J. Brill. s. 282-283. ISBN 978-90-04-12756-2.
• Fine, John Van Antwerp (1994). Geç Ortaçağ Balkanları: Geç Onikinci Yüzyıldan Osmanlı Fethine Eleştirel Bir İnceleme. Ann Arbor: Michigan Üniversitesi Yayınları. ISBN 978-0-472-08260-5.
• Gregory, T. E. (1991). "Ioannina". Kazhdan, Alexander (ed.) içinde. The Oxford Dictionary of Byzantium. Oxford ve New York: Oxford University Press. s. 1006. ISBN 0-19-504652-8.
• Nicol, Donald MacGillivray (2010). Epiros Despotluğu 1267-1479: Orta Çağ'da Yunanistan Tarihine Bir Katkı. Cambridge: Cambridge Üniversitesi Yayınları. ISBN 978-0-521-13089-9.
• Papadopoulou, Varvara N., ed. (2014). Μουσεία στο Κάστρο Ιωαννίνων, Παράλληλες Διαδρομές (Ελληνικά içinde). Yunanistan Kültür Bakanlığı, Bizans Eski Eserler 8. Ephorate.
• Sakellariou, M. V. (1997). Epirus, 4000 yıllık Yunan tarihi ve uygarlığı. Atina: Ekdotike Athenon. ISBN 978-960-213-371-2.
• Soustal, Peter; Koder, Johannes (1981). Tabula Imperii Byzantini, Band 3: Nikopolis und Kephallēnia (Almanca). Viyana: Verlag der Österreichischen Akademie der Wissenschaften. ISBN 978-3-7001-0399-8.: CS1 maint: tanınmayan dil (link) ⓘ