Fizyokrasi
Bir serinin parçası ⓘ |
Kapitalizm |
---|
|
Fizyokrasi (Fransızca: physiocratie; Yunanca "doğa yönetimi"), ulusların zenginliğinin yalnızca "toprak tarımı" veya "toprak geliştirme" değerinden kaynaklandığına ve tarım ürünlerinin yüksek fiyatlandırılması gerektiğine inanan bir grup 18. yüzyıl Aydınlanma Çağı Fransız ekonomisti tarafından geliştirilen bir ekonomik teoridir. Teorileri Fransa'da ortaya çıkmış ve en çok 18. yüzyılın ikinci yarısında popüler olmuştur. Fizyokrasi, iyi geliştirilmiş ilk ekonomi teorilerinden biri haline gelmiştir. ⓘ
François Quesnay (1694-1774), Marki de Mirabeau (1715-1789) ve Anne-Robert-Jacques Turgot (1727-1781), Adam Smith'in 1776'da Ulusların Zenginliği adlı kitabının yayınlanmasıyla başlayan ilk modern okul olan klasik iktisattan hemen önce gelen bu harekete hakim oldular. ⓘ
Fizyokratlar, ulusal zenginliğin kaynağı olarak üretken çalışmaya yaptıkları vurguyla önemli bir katkıda bulunmuşlardır. Bu, daha önceki okullarla, özellikle de genellikle hükümdarın servetine, altın birikimine veya ticaret dengesine odaklanan merkantilizmle tezat oluşturuyordu. Merkantilist iktisat okulu, toplumun ürünlerindeki değerin satış noktasında, satıcının ürünlerini "daha önce" değerinden daha fazla parayla değiştirmesiyle yaratıldığını savunurken, fizyokrat iktisat okulu emeği tek değer kaynağı olarak gören ilk iktisat okulu olmuştur. Ancak fizyokratlar için toplumun ürünlerinde bu değeri yaratan yalnızca tarımsal emekti. Tüm "endüstriyel" ve tarım dışı emekler, tarımsal emeğin "verimsiz uzantıları" idi. ⓘ
Quesnay muhtemelen tıp eğitiminden etkilenmişti. William Harvey'in daha önceki çalışmaları kan akışının ve dolaşım sisteminin insan vücudu için nasıl hayati olduğunu açıklamıştı; Quesnay de servet dolaşımının ekonomi için hayati olduğunu savunuyordu. O dönemdeki toplumlar da büyük ölçüde tarımla uğraşıyordu. Tarımı bir ulusun zenginliğinin birincil kaynağı olarak görmelerinin nedeni bu olabilir. Bu, Quesnay'in bir atölye ile bir çiftliği karşılaştırarak verilerle göstermeye çalıştığı bir fikirdir. "Paranın üç sınıf olan çiftçiler, mülk sahipleri ve zanaatkârlar arasında, kanın farklı organlar arasında aktığı gibi mekanik bir şekilde nasıl aktığını" analiz etmiş ve sadece çiftliğin ulusun zenginliğine katkıda bulunan bir fazlalık ürettiğini iddia etmiştir. Fizyokratlar mal ve hizmet üretimini tarımsal artığın tüketimine eşdeğer görüyorlardı, çünkü insan ya da hayvan kası ana güç kaynağını sağlıyordu ve tüm enerji tarımsal üretimden elde edilen artıktan türetiliyordu. Kapitalist üretimde kâr, aslında sadece tarımsal üretimin yapıldığı toprağın sahibinin elde ettiği "rant "tı. ⓘ
"Fizyokratlar şehirleri yapaylıklarından dolayı lanetliyor ve daha doğal yaşam tarzlarını övüyorlardı. Çiftçileri kutladılar." Kendilerini les Économistes olarak adlandırdılar, ancak onları takip eden birçok ekonomik düşünce okulundan ayırmak için genellikle "fizyokratlar" olarak anılırlar. ⓘ
Fizyokrasi, insan toplumlarının tabii kanunla yönetilmesi. Tabii hukuk felsefesinin düşünce dünyasına egemen olduğu 18. yüzyılda, Fransa'da gelişen bir okul da bu adla anılmaktadır. Okul mensupları, "fizyokratlar" diye tanımlanır. Okulun önde gelen temsilcisi Dr. F. Quesnay’nın eserlerinden biri, Droit Naturel, yani "Tabii Hukuk" ya da "Doğal Haklar" başlığını taşımaktadır. ⓘ
Çağlarında çok kısa bir süre etkili olmakla beraber, Fizyokratlar, iktisadi düşünce biçimlerine getirdikleri yeniliklerle bugün de anılırlar. İktisadi düzenin işleyişini, soyutlama yöntemi ile kurdukları bir model çerçevesinde anlama çabaları, toplumu işlevlerine göre birbirinden ayırmaları, servetin kaynağını mübadele değil üretim sürecinde aramaları, tarım üretimini düşünce sistemlerinin merkezi yapmaları, başlıca özellikleri arasında sayılabilir. ⓘ
Fizyokratlar fayda (util) kavramının ölçülebileceğini savunmuşlardır. Toplam Fayda Maksimum noktada iken Marjinal faydanın sıfır olacağına yönelik kesin varsayımlarda bulunmuşlardır. ⓘ
Doğanın her zaman kendi dengesini koruyacak bir süreci işlettiği düşüncesini şiar edinen fizyokratlar aynı şekilde beşeri durumların da nihayetinde kendi kendine bir denge durumuna kavuşacağı çıkarımına varmışlardır. ⓘ
Laissez faire, laissez-passer yani bırakınız yapsınlar, bırakınız geçsinler sloganını ilk dile getirenler de Fizyokratlardır. Yine Fizyokratlara göre devlet tek bir vergi almalıdır o da tarım sektöründen alınmalıdır. ⓘ
Bir rivayete göre dönemin Rus Çariçesi kendi ülkesindeki ekonomik çalkantıları gidermek için danışman olarak bir grup fizyokratı kendi sarayına davet etmiş ve mevcut durumu iyileştirmenin yollarını danışmıştır. Fizyokratlardan aldığı cevap ekonominin illa kendi haline bırakılması ve bunun da nihai dengeyi sağlayacağı yönünde olunca kendilerine derhal kapının gösterilmesi rica edilmiştir. ⓘ
Ekonomi veya finans ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. ⓘ |
Öncüler
Fizyokrasi, dönemin yaygın Avrupa kırsal toplumu bağlamında gelişen tarımcı bir felsefedir. Geç Roma Cumhuriyeti'nde egemen senatoryal sınıfın bankacılık ya da ticaretle uğraşmasına izin verilmiyordu, ancak gelir için latifundia'larına, yani büyük plantasyonlarına güveniyorlardı. Bu kuralı, tarımsal ürün fazlasını satan azatlı vekiller aracılığıyla aştılar. ⓘ
Diğer bir ilham kaynağı da o zamanlar dünyanın en büyüğü olan Çin'in ekonomik sistemiydi. Çin toplumu genel olarak dört mesleğe ayrılmıştı; en üstte bilgin-bürokratlar (ki bunlar aynı zamanda tarımsal toprak ağalarıydı) ve en altta tüccarlar (çünkü üretim yapmıyor, sadece başkaları tarafından üretilen malları dağıtıyorlardı). François Quesnay gibi önde gelen fizyokratlar, Çin'in tarım politikalarını savunan hevesli Konfüçyüsçülerdi. Bazı akademisyenler, ütopik komünalizmi teşvik eden tarımcılık okulu ile bağlantıları savunmuşlardır. Fizyokrasinin ayrılmaz parçalarından biri olan laissez-faire, Quesnay'in Çin hakkındaki yazılarından uyarlanmıştır ve Çince wu wei teriminin bir çevirisidir. Fizyokrasinin doğal düzen kavramı Çin Taoizminin "Doğa Yolu "ndan kaynaklanmıştır. ⓘ
Tarih
Aydınlanmış mutlakiyetçilik çağında merkezi devlet kontrolünün artan gücü, ulus hakkında merkezi, sistematik bilgi gerektiriyordu. Ticaret istatistikleri, hasat raporları ve ölüm bildirimlerinden nüfus sayımlarına kadar uzanan sayısal ve istatistiki verilerin toplanması, kullanılması ve yorumlanması önemli bir yenilikti. 1760'lardan itibaren Fransa ve Almanya'daki yetkililer, özellikle uzun vadeli ekonomik büyüme konusunda sistematik planlama için nicel verilere giderek daha fazla güvenmeye başladı. "Aydınlanmış mutlakiyetçiliğin" faydacı gündemi, ekonomi alanında geliştirilen yeni fikirlerle birleştirildi. Almanya'da bu eğilim özellikle Kameralizmde güçlüyken, Fransa'da fizyokraside önemli bir temaydı. ⓘ
Pierre Le Pesant, sieur de Boisguilbert, Louis XIV'ün Paris yerel yönetiminin bir üyesi olarak görev yaptı ve işiyle ilgili konularda broşürler ve kitapçıklar yazdı: vergilendirme, tahıl ticareti ve para. Le Pesant, zenginliğin kişisel çıkarlardan kaynaklandığını ve piyasaların para akışlarıyla birbirine bağlı olduğunu (yani alıcı için bir gider, üretici için gelirdir) ileri sürdü. Bu nedenle, o dönemde yaygın olan kıtlık dönemlerinde fiyatları düşürmenin, üretimi caydırıcı bir unsur olarak hareket ettiği için ekonomik açıdan tehlikeli olduğunu fark etti. Genel olarak, Le Pesant tahıl piyasasına daha az hükümet müdahalesini savunuyordu, çünkü bu tür bir müdahale politikanın işlemesini engelleyecek "beklentiler" yaratacaktı. ⓘ
Örneğin, hükümet yurtdışından mısır satın alırsa, bazı insanlar kıtlık yaşanacağını düşünerek daha fazla mısır satın alacak, bu da fiyatların yükselmesine ve daha fazla kıtlık yaşanmasına yol açacaktı. Bu, serbest ticaret savunuculuğunun ilk örneklerinden biriydi. Vauban, anonim olarak yayınladığı risalelerde La dîme royale olarak bilinen bir sistem önerdi: Bu, mülkiyet ve ticaret üzerinde nispeten düz bir vergiye geçerek Fransız vergi yasasının büyük ölçüde basitleştirilmesini içeriyordu. Vauban'ın istatistik kullanımı, ekonomide daha önceki ampirik yöntemlerle tezat oluşturuyordu. ⓘ
Mirabeau'nun kendisini politik ekonomiye adamasına yol açan olay, hiç şüphesiz, 1740 gibi erken bir tarihte elinde bulunan Richard Cantillon'un Essai sur la nature du commerce en général adlı eserinin el yazması üzerinde çalışmasıydı. Bu metnin, zamanla Ami des hommes'a dönüşen bir şerhini hazırladı. ⓘ
Fransa ve İngiltere arasındaki Yedi Yıl Savaşları (1756-63) sırasında fizyokrasi hareketi büyüdü. Fransa'da yeni ekonomik fikirler için artan bir dinleyici kitlesine işaret eden birkaç dergi ortaya çıktı. En önemlileri arasında tarım ve akılcı hayvancılığı teşvik eden Journal Œconomique (1721-72) ve İrlandalı Richard Cantillon'dan (1680-1734) büyük ölçüde etkilenen Journal du commerce (1759-62) vardı; her ikisi de fizyokratların hakimiyetindeydi; Journal de l'agriculture, du commerce et des finances (1765-74) ve Ephémérides du citoyen (1767-72 ve 1774-76). ⓘ
Ayrıca, Ticaret Bakanı Vincent de Gournay (1712-1759), aralarında François Véron Duverger de Forbonnais (1722-1800) ve en ünlü iki fizyokrattan biri olan Anne-Robert-Jacques Turgot'nun (1727-1781) da bulunduğu bir grup genç araştırmacıyı bir araya getirdi. Diğeri, François Quesnay (1694-1774), çağdaş dergilerde üretken bir şekilde yazanlar arasındaydı. ⓘ
19. yüzyılda Amerika Birleşik Devletleri'nde Henry George, kamu gelirlerinin tek kaynağı olmasa da birincil kaynağı olarak toprak rantının toplanmasını savunmuştur. ⓘ
Tableau économique
Tableau économique ya da Ekonomik Tablo, ilk olarak 1759 yılında François Quesnay tarafından tanımlanan ve fizyokratların ekonomik teorilerinin temelini oluşturan bir ekonomik modeldir. Aynı zamanda servetin dolaşımı ve ekonomideki karşılıklı ilişkilerin doğası hakkındaki modern fikirlerin kökenlerini de içerir. ⓘ
Quesnay'in yarattığı model üç ekonomik aktörden oluşuyordu: "mülk sahibi" sınıf sadece toprak sahiplerinden; "üretken" sınıf tarım işçilerinden; "kısır" sınıf ise zanaatkârlar ve tüccarlardan oluşuyordu. Üç sınıf arasındaki üretim ve nakit akışı mülk sahibi sınıftan kaynaklanıyordu çünkü toprağın sahibi onlardı ve diğer iki sınıftan da alım yapıyorlardı. ⓘ
Özellikler
Doğal düzen
Fizyokratlar, insanların bir arada yaşamasını sağlayan bir "doğal düzen" olduğunu düşünüyorlardı. İnsanlar bir şekilde keyfi bir "toplumsal sözleşme" yoluyla bir araya gelmiyorlardı. Bunun yerine, bireylerin önemli özgürlüklerini kaybetmeden toplum içinde yaşamalarını sağlayacak doğal düzen yasalarını keşfetmeleri gerekiyordu. Bu doğal düzen kavramı Çin'de ortaya çıkmıştı. Çinliler ancak "İnsanın Yolu" (hükümet kurumları) ile "Doğanın Yolu" (Quesnay'in doğal düzeni) arasında mükemmel bir uyum olduğunda iyi bir hükümet olabileceğine inanıyorlardı. ⓘ
Bireycilik ve laissez-faire
Özellikle fizyokratlar, ekonominin her kesiminin kendi rolünü oynaması için motivasyonun kişisel çıkar olduğuna inanıyordu. Her birey, hangi malları istediğini ve hangi işin kendisine hayattan ne istediğini sağlayacağını belirlemek için en uygun kişidir. Bir kişi başkalarının yararı için çalışabilirken, kendi yararı için daha çok çalışacaktır; ancak her bir kişinin ihtiyaçları diğer birçok kişi tarafından karşılanmaktadır. Sistem, bir kişinin ihtiyaçları ile diğer bir kişinin arzuları arasında tamamlayıcı bir ilişki olduğunda en iyi şekilde işler ve bu nedenle ticari kısıtlamalar kişinin hedeflerine ulaşmasına doğal olmayan bir engel oluşturur. Laissez-faire, terimi François Quesnay'in Çin üzerine yazılarından aldığı söylenen fizyokrat Vincent de Gournay tarafından popülerleştirilmiştir. ⓘ
Özel mülkiyet
Toprağın değerine ilişkin teorilerin hiçbiri, özel mülkiyetin sahipliğine yönelik güçlü bir yasal destek olmadan işe yaramazdı. Güçlü bireycilik anlayışıyla birleştiğinde, özel mülkiyet Tableau'nun işleyişinin kritik bir bileşeni haline gelir. Fizyokratlar özel mülkiyet kurumuna inanıyorlardı. Mülkiyeti bir ağaç ve onun dalları, sosyal kurumlar olarak gördüler. Aslında toprak ağalarının toprak fazlasının 2/5'inden yararlanmaları gerektiğini belirtmişlerdir. Ayrıca toprak ağalarına aidat verilmesi gerektiğini, aksi takdirde toprağı işleyenlerin elinden alacaklarını savundular. ⓘ
Azalan getiriler
Turgot, "değişken girdinin birbirini izleyen uygulamalarının, ürünün önce artan bir oranda, daha sonra da bir maksimuma ulaşana kadar azalan bir oranda büyümesine neden olacağını" ilk fark edenlerden biriydi. Bu, ulusal zenginliği artırmak için gereken verimlilik artışlarının nihai bir sınırı olduğunun ve dolayısıyla zenginliğin sonsuz olamayacağının kabul edilmesiydi. ⓘ
Yatırım sermayesi
Hem Quesnay hem de Baron de Laune Anne Robert Jacques Turgot, çiftçilerin üretim sürecini başlatmak için sermayeye ihtiyaç duyduklarının farkındaydı ve her ikisi de her yıl elde edilen kârın bir kısmının verimliliği artırmak için kullanılmasını savunuyordu. Sermayeye, ürünlerini üretirken işçileri ayakta tutmak için de ihtiyaç vardı. Turgot, sermayenin toprak mülkiyeti dışında bir amaçla kullanılmasının fırsat maliyeti ve risk içerdiğini kabul eder ve faizin "ekonomide stratejik bir işlev" gördüğünü savunur. ⓘ
Sonraki gelişmeler
Fizyokratların fikirleri Adam Smith, David Ricardo, John Stuart Mill ve özellikle de ilk başta benzer inançlara bağımsız olarak ulaşmış gibi görünen Henry George üzerinde etkili olmuştur. George, Tek Vergi hareketi (Düz Vergi ile karıştırılmamalıdır) olarak bilinen hareketin arkasındaki itici güçtü. Tek Vergi, arazinin yıllık kira değerinin (arazi değeri vergilendirmesi) kamu gelirinin ana veya tek kaynağı olarak kullanılmasına yönelik bir öneridir. ⓘ
Yeni Fizyokratik Birlik, fizyokrasinin unsurlarını yeniden canlandırmayı amaçlayan güncel bir Georgist siyasi harekettir. ⓘ