Kamışlı

bilgipedi.com.tr sitesinden
Qamishli
ٱلْقَامِشْلِي
قامشلو
ܒܝܬ ܙܠܝ̈ܢ / ܩܡܫܠܐ
Şehir
Koordinatlar:
Koordinatlar:
Ülke  Suriye
Valilik Al-Hasakah
Bölge Qamishli
Alt Bölge Qamishli
Kuruldu 1926
Kontrol Autonomous Administration of North and East Syria Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi
Yükseklik 455 m (1,493 ft)
Nüfus
 (2004)
184,231
Saat dilimi UTC+2 (EET)
- Yaz (DST) UTC+3 (EEST)
Alan kodu +963 52
Geocode C4564

Kamışlı (Arapça: ٱلْقَامِشْلِي, romanlaştırılmış: Al-Qāmišlī, Kürtçe: قامشلۆ, romanize edilmiştir: Qamişlo, Klasik Süryanice: ܒܝܬ ܙܠܝ̈ܢ, romanize edilmiştir: Bēṯ Zālīn, lit. 'Sazlık Evi' veya Süryanice: ܩܡܫܠܐ, romanize edilmiştir: Qamishlo), Suriye'nin kuzeydoğusunda, Suriye-Türkiye sınırında yer alan ve Türkiye'nin Nusaybin şehrine komşu olan bir şehirdir. Jaghjagh Nehri şehrin içinden akmaktadır. 2004 nüfus sayımına göre 184,231 olan nüfusuyla Suriye'nin en kalabalık dokuzuncu şehri ve Haseke'den sonra Haseke Valiliği'nin en büyük ikinci şehridir. Kamışlı'da şu anda ağırlıklı olarak Kürtler, çok sayıda Arap ve Süryani ile daha az sayıda Ermeni yaşamaktadır. Şam'ın 680 kilometre (420 mil) kuzeydoğusundadır.

Şehir, Haseke Valiliği'ne bağlı Kamışlı İlçesi'nin idari başkenti ve 2004 yılında toplam nüfusu 232.095 olan 92 mahalleden oluşan Kamışlı Nahiyesi'nin idari merkezidir. Kamışlı, Ayn İsa'ya taşınana kadar AANES'in fiili başkentiydi.

Irak sınırı ve Nusaybin'e komşu olan kent son yıllarda bulunan petrol sayesinde hızla gelişmektedir. Kamışlı ekonomisi tarihsel olarak petrol sanayisi üzerine kurulmuş olsa da, Kamışlı şehri yürüttüğü tarım alanında önemli gelir kalemlerini oluşturur.

Kamışlı şehri her yıl aralık ayında büyük bir Yılbaşı geçit töreni ve her yılın mart ayında büyük bir kalabalık tarafından Nevruz festivalini kutlaması ile ünlüdür.

Etimoloji

Şehir başlangıçta Asurluların yaşadığı ve "Sazlık Evi" anlamına gelen ܒܝܬ ܙܠܝ̈ܢ (Bēṯ Zālīn) adlı küçük bir köydü. Mevcut isim bunun Türkçeleştirilmiş halidir, çünkü "kamış" "sazlık" anlamına gelir ve "-lı" eki Türkçede "yeri" anlamına gelir.

Tarihçe

1964 yılında Kamışlı
Eski Devlet Başkanı Hafız Esad'ın heykeli

Kentin tarihi 1920'lere, Osmanlı İmparatorluğu tarafından gerçekleştirilen Asuri soykırımından kaçan önemli miktarda Asurinin kuzeybatı İran ve güney Türkiye'den kaçarak Fransız Mandası yetkilileri altında başlangıçta Bet-Zalin adını verdikleri küçük bir kasaba kurmalarına dayanmaktadır. Şehrin kendisi resmi olarak 1926 yılında Toros demiryolu üzerinde bir tren istasyonu olarak Kamışlı adıyla kuruldu. Kentteki ilk kalkınma projelerinin en önemli finansörlerinden biri, küçük bir çocukken Diyarbakır Katliamları'ndan (1895) sağ kurtulan bir Süryani olan Mesud Asfar'dı. Mesud, soyadı Neccar olan üvey kardeşiyle birlikte Kamışlı'da buğday üreten Asfar & Neccar Şirketi'ni kurdu. Asfar & Najjar Şirketi 1920-1940'lar boyunca şehirdeki hastaneleri, Süryani okullarını ve kiliseleri finanse etti. Aynı zamanda, Irak ve Türkiye'deki zulümden kaçan çok sayıda Ermeni ve Süryani bölgeye taşındı. Bunu, çoğu kırsal kesime yerleşen ve daha sonra şehre taşınmaya başlayan Kürtlerin Türkiye'den göçü izledi. Ancak 1960'larda ve 1970'lerin sonuna kadar, Süryaniler hala şehir nüfusunun üçte ikisini oluştururken, Arap Sosyalist Baas Partisi - Suriye Bölgesi hükümeti Süryanilerin çiftliklerine, topraklarına ve alanlarına aktif bir şekilde el koyarak Süryanilerin göç etmesine neden oldu.

Kamışlı, Suriye'deki hem Kürt hem de Süryani etnik grupları için bir merkez olarak kabul edilmektedir. Süryani soykırımından kaçan mülteciler tarafından yoğun bir şekilde iskân edilmiştir. Asuriler 1970'lere kadar kentte çoğunluktaydı, bu tarihten sonra çevredeki kırsal bölgelerden Kürtler yoğun olarak kente yerleşti. Kamışlı büyük Noel geçit töreni, Newroz ve Kha b-Nisan festivalleri ile ünlüdür.

21. yüzyıl

Başkan'ın sokağı

Mart 2004'te, kaotik bir futbol maçı sırasında, Deyrizor'dan gelen misafir Arap taraftarların Saddam Hüseyin'i övmeye başlayarak ev sahibi Kürt taraftarlarla alay etmesiyle Kamışlı ayaklanmaları başladı. İsyan stadyumun dışına taştı ve Kürt kökenli insanlara karşı silah kullanıldı. Olayların ardından Suriye güvenlik güçleri şehri ele geçirirken en az 30 Kürt öldürüldü.

Haziran 2005'te binlerce Kürt, Suriye'de bir Kürt din adamı olan Şeyh Khaznawi'nin öldürülmesini protesto etmek için Kamışlı'da gösteri yaptı ve bir polisin ölümü ve dört Kürt sivilin yaralanmasıyla sonuçlandı.

İnsan Hakları İzleme Örgütü'ne göre Mart 2008'de Suriye güvenlik güçlerinin bahar bayramı Newroz'u kutlayan insanlara ateş açması sonucu üç Kürt daha öldü.

İç savaş

2015 yılı şehir bölümü

İç savaş ve 2011'de başlayan Rojava çatışmalarıyla birlikte şehir, AANES'in fiili başkenti olarak önemli bir siyasi rol üstlendi. Şehrin bir kısmı ve güneyde Kamışlı Havaalanı'nı da içeren bir bölge Suriye hükümetinin idaresi altındadır. Birçok Suriye kentinin aksine Kamışlı, 2015 yılında faili meçhul ve 2016 yılında İslam Devleti tarafından saldırıya uğramasına ve 2016 ve 2018 yıllarında AANES ile Suriye güçleri arasında kısa süreli çatışmalar yaşanmasına rağmen savaş sırasında büyük çaplı çatışmalara sahne olmadı. Kamışlı, tutuklu İslam Devleti militanlarının tutulduğu Çirkin cezaevine ev sahipliği yapmaktadır.

17 Ağustos 2020'de Suriye güçlerinin Kamışlı yakınlarında ABD askerleriyle çatıştığı ve bir Suriyelinin öldüğü bildirildi. Devlet medyasına göre çatışma sırasında iki Suriyeli asker de yaralandı.

2022'de Suriye hükümeti şehir merkezinin büyük bir bölümünün yanı sıra havaalanı, sınır kapısı, çeşitli hükümet binaları ve birçok yerleşim mahallesi de dahil olmak üzere güneydeki önemli bir kırsal alanın kontrolünü elinde tutuyor. Hükümet hala güney kırsalındaki üretim ve hasat dağıtımını organize etmekte ve Kamışlı ile diğer Suriye şehirleri ve Beyrut arasında uçuşlar düzenlemektedir. Ancak şehrin büyük bölümü AANES'in idaresi altındadır.

Durum yıllar içinde istikrarlı olsa da, hükûmet güçleri ve Sootoro arasında Asayiş’e karşı zaman zaman silahlı çatışmalar yaşandı. Bunların en önemlisi, Nisan 2016 Kamışlı çatışmaları, ateşkes sona ermeden 2 gün önce sona ermiştir ve kentin merkezi cezaevi Kürt kuvvetleri tarafından yeniden ele geçirilmesidir.

Ayrıca, savaş sırasında kentte birçok bombalama meydana geldi ve IŞİD, Temmuz 2016’da, 40’tan fazla insanın katledildiği ve 40'tan fazla kişinin yaralandığı birçok saldırının sorumluluğunu üstlendi. Kamışlı, alıkonulan IŞİD militanlarına ev sahipliği yapan Chirkin hapishanesine ev sahipliği yapmaktadır.

İklim

Bu iklim için Köppen iklim sınıflandırması alt tipi "Csa "dır (Akdeniz iklimi; kuru-yaz subtropikal iklimi). Yazlar kuru ve ılık geçme eğiliminde olup, Temmuz ayı yılın en sıcak ayıdır; kışlar ise genellikle soğuk ve yağışlı geçmekte olup, Ocak ayı en soğuk aydır ve ortalama 11 gün yağmur yağar. Toplamda her yıl yaklaşık 53 gün yağmur yağmaktadır.

Kamışlı için iklim verileri (1961-1990, 1952'den günümüze ekstremler)
Ay Jan Şubat Mar Nisan Mayıs Haziran Temmuz Ağustos Eylül Ekim Kasım Aralık Yıl
Rekor yüksek °C (°F) 23.6
(74.5)
23.0
(73.4)
32.0
(89.6)
36.4
(97.5)
41.0
(105.8)
46.0
(114.8)
48.5
(119.3)
47.3
(117.1)
44.0
(111.2)
38.6
(101.5)
29.8
(85.6)
27.0
(80.6)
48.5
(119.3)
Ortalama yüksek °C (°F) 10.6
(51.1)
12.6
(54.7)
16.9
(62.4)
22.0
(71.6)
29.1
(84.4)
36.0
(96.8)
40.3
(104.5)
39.5
(103.1)
35.3
(95.5)
27.7
(81.9)
19.5
(67.1)
12.6
(54.7)
25.2
(77.4)
Günlük ortalama °C (°F) 6.1
(43.0)
7.8
(46.0)
11.4
(52.5)
16.0
(60.8)
22.2
(72.0)
28.3
(82.9)
32.2
(90.0)
31.5
(88.7)
27.5
(81.5)
20.9
(69.6)
13.6
(56.5)
8.0
(46.4)
18.8
(65.8)
Ortalama düşük °C (°F) 2.3
(36.1)
3.5
(38.3)
6.2
(43.2)
10.2
(50.4)
14.7
(58.5)
19.6
(67.3)
23.2
(73.8)
22.7
(72.9)
19.3
(66.7)
14.4
(57.9)
8.8
(47.8)
4.1
(39.4)
12.4
(54.3)
Rekor düşük °C (°F) −11.3
(11.7)
−9.5
(14.9)
−6.7
(19.9)
−2.9
(26.8)
4.6
(40.3)
10.7
(51.3)
15.3
(59.5)
15.8
(60.4)
9.8
(49.6)
1.2
(34.2)
−3.0
(26.6)
−6.7
(19.9)
−11.3
(11.7)
Ortalama yağış mm (inç) 78.3
(3.08)
70.5
(2.78)
65.0
(2.56)
66.3
(2.61)
29.5
(1.16)
1.7
(0.07)
0.2
(0.01)
0.0
(0.0)
0.3
(0.01)
21.7
(0.85)
37.1
(1.46)
68.4
(2.69)
439.0
(17.28)
Ortalama yağış günleri (≥ 1,0 mm) 8.6 7.9 8.3 8.0 3.6 0.6 0.0 0.0 0.1 3.2 4.9 7.9 53.1
Ortalama bağıl nem (%) 71 68 64 60 47 29 24 24 27 39 57 70 48
Ortalama aylık güneş ışığı saatleri 148.8 154.0 204.6 222.0 288.3 339.0 356.5 350.3 312.0 254.2 192.0 148.8 2,970.5
Ortalama günlük güneş ışığı saatleri 4.8 5.5 6.6 7.4 9.3 11.3 11.5 11.3 10.4 8.2 6.4 4.8 8.1
Kaynak 1: NOAA
Kaynak 2: Deutscher Wetterdienst (nem oranı, 1974-1978), Meteo Climat (rekor en yüksek ve en düşük değerler)

Kamışlı'nın kuzey bölgelerinde karasal iklimin soğuk ve kar yağışlı kışları, güneyinde ise sıcak ve kurak yazları görülebilir. Kamışlı'nın kuzeyi dağlık olduğu için Karasal iklim hâkimdir, güneyi ise genellikle çöl ve düzlüklerden oluştuğu için sıcak iklim hakimdir.

Nuvola apps kweather.svg Kamışlı iklimi Weather-rain-thunderstorm.svg
Aylar Oca Şub Mar Nis May Haz Tem Ağu Eyl Eki Kas Ara Yıl
Ortalama en yüksek sıcaklık (°C) 10,9 12,6 16,7 22,1 29,2 36,1 40,3 39,8 35,4 28,3 19,3 12,7 25,3
Ortalama sıcaklık (°C) 2,7 3,5 6,3 10,3 14,9 20,0 23,5 23,0 19,5 15,0 8,8 4,4 12,7
Ortalama yağış (mm) 77,5 71,9 68,2 59,0 29,0 2,2 0,3 0,1 0,8 18,0 38,5 66,9 432,4

Bitki örtüsü

Kamışlı'nın iklim şartları, kuzeydeki topoğrafik ve dağlık yapısı nedeniyle, ilde bitki örtüsü olarak bozkır ve orman bulunur. Şehrin kuzeyindeki dağlık bölgede kavak, Söğüt ve Meşe ağaçları bulunur. güneyinde ise genelde çöl ağaçları olan hurma ve Palmiye ağaçları vardır.

Demografik Bilgiler

Noel sırasında Al-Wusta mahallesindeki Miami Caddesi.
Tarihsel nüfus
Yıl Nüfus ±%
1981 92,990 —    
1994 144,286 +55.2%
2004 184,231 +27.7%

1939 yılında, Fransız manda yetkilileri Kamışlı şehir merkezindeki farklı etnik/dinsel gruplar için aşağıdaki nüfus sayılarını bildirmiştir.

Araplar Kürtler Asurlular Ermeniler
7990 5892 14,140 3500

Kamışlı etnik olarak karışık bir şehirdir. Nüfusunun çoğunluğunu Kürtlerin oluşturduğu kentte çok sayıda Arap, Süryani ve Ermeni de yaşamaktadır.

Din

Müslümanlar

Kamışlı sakinlerinin %80'inden fazlası Sünni Müslümandır. Çoğunluğu Kürtlerden oluşmakta, onları Araplar takip etmektedir.

Hristiyanlar

Şehir, Suriye'de bir Hristiyan merkezi olarak kabul edilmektedir ve tarihinin büyük bir bölümünde Hristiyanların çoğunlukta olduğu bir şehir olmuştur.

1930'larda kentin 23.000 kişilik nüfusunun 20.000'inin Hıristiyan olduğu tahmin edilmektedir.

İç savaştan önce Kamışlı'nın Hristiyan nüfusu yaklaşık 40.000'di ve bunların 25.000'i şehirdeki en büyük kilise olan Süryani Ortodoks Kilisesi'ne mensuptu. 2014 yılı itibariyle tüm Hıristiyanların yarısının şehri terk ettiğine inanılıyordu.

Bir zamanlar Hıristiyanların çoğunlukta olduğu Kamışlı'ya kırsal kesimden gelen göç, kentteki Kürt nüfusunu artırmıştır. Buna ek olarak, PYD milisleri 2012 yılında şehrin kontrolünü ele geçirdikten sonra, şehrin adını Qamişlo olarak değiştirmekten Kürt olmayan vatandaşlara Kürtçe müfredat dayatmaya ve şehrin kültürel ve sosyal yönlerine kadar hayatın her alanına dokunan bir Kürtleştirme süreci yürüttüler. Şehirdeki Hıristiyan ve Arap nüfus PYD yönetimine şiddetle karşı çıktı. Şehirde herhangi bir çatışma yaşanmamasına rağmen 2017 yılı itibariyle Hristiyan nüfusun yarısı şehri terk etmiştir.

Şehirdeki kiliseler

  • Nisibis Aziz Yakup Süryani Ortodoks Kilisesi (كنيسة القديس مار يعقوب النصيبيني للسريان الأرثوذكس)
  • Meryem Ana Süryani Ortodoks Kilisesi (كنيسة السيده العذراء للسريان الأرثوذكس)
  • Suriyeli Aziz Efrem Süryani Ortodoks Kilisesi (كنيسة مار افرام السرياني للسريان الأرثوذكس)
  • Süryani Ortodoks Aziz Quriaqos Kilisesi (كنيسة مار قرياقوس للسريان الأرثوذكس)
  • Aziz Petrus ve Aziz Pavlus Süryani Katolik Kilisesi (كنيسة القديسين مار بطرس وبولس للسريان الكاثوليك)
  • Aziz George Süryani Kilisesi (كنيسة مار جرجس للآشوريين)
  • Süryani Aziz Efrem Kilisesi (كنيسة مار أفرام للآشوريين)
  • Nisibis Aziz Yakup Keldani Katolik Kilisesi (كنيسة القديس مار يعقوب النصيبيني للكلدان الكاثوليك)
  • Aziz Hagop Ermeni Ortodoks Kilisesi (كنيسة القديس هاكوب الأرمن الأورثوذكس)
  • Saint Joseph Ermeni Katolik Kilisesi (كنيسة مار يوسف الأرمن الكاثوليك)
  • Ulusal Evanjelik Presbiteryen Kilisesi (الكنيسة الأنجيلية المشيخية الوطنية)

Yahudiler

Tarihsel olarak Kamışlı önemli bir Yahudi cemaatine de ev sahipliği yapmıştır. Kamışlı Yahudilerinin kökeni (Sefarad ve Musta'arabi Yahudilerinin bir karışımı olan Şam ve Halep Yahudilerinin aksine) Türkiye-Suriye sınırının diğer tarafındaki komşu Nusaybin şehridir. Türkiye'nin 1923'te kurulmasının ardından başlıca ekonomik merkezler Türkiye'ye tahsis edildiğinden, Fransız Manda Yönetimi yetkilileri bölgede yeni köy ve kasabaların kurulmasını ya da yerleşilmesini teşvik etmeyi gerekli görmüştür. Mevcut kasaba 1926 yılında Fransız Mandası tarafından kurulmuş, ardından sınırın hemen karşısında bulunan Nusaybin'deki nüfusun yerleşimi teşvik edilmiştir. Birkaç yıl içinde Kamışlı'nın nüfusu Nusaybin'den daha kalabalık hale geldi. Nusaybin'deki Hıristiyan ve Yahudi nüfusun büyük bir kısmı Kamışlı'ya taşındı. 1930'larda Kamışlı'daki Yahudi nüfusu 3.000'i buluyordu. 1947'de İsrail-Filistin çatışmasının tırmanmasından sonra Kamışlı Yahudilerinin durumu kötüleşti. Yahudilerin Suriye'den göçü, 1947'de Halep'teki Yahudi karşıtı ayaklanmalar gibi şiddet olayları nedeniyle zirveye ulaştı. Cemaat 1963'e gelindiğinde 800'e, Altı Gün Savaşı'ndan sonra ise 150'ye düşmüş ve bugün geriye kimse kalmamıştır.

Mahalleler

Cumhurbaşkanı Hafız Esad Caddesi otelleri

Kamışlı birkaç ilçeye bölünmüştür ve bu ilçeler de mahallelere ayrılmıştır.

Bu Kamışlı'nın mahallelerinin bir listesidir.

  • Al-Zahra (Al-Wusta)
  • Al-Qusour
  • Al-Muwazafin
  • Qudour Bek
  • Al-Gharbiyah
  • Corniche
  • El-Arbawiyah
  • Al-Ashouriyin (Süryani)
  • Al-Siryan (Süryanice)
  • Al-Bashiriyah
  • Tay
  • Al-Thawra
  • Al-Golan (Berkila)
  • Qanat al-Suways
  • Al-Antariyah
  • Maysaloun
  • Al-Hilaliyah
  • Jurnak
  • Alaiya (Hattin)
  • Mahmakiyah
  • Jumaayah
  • Halko

Ulaşım

Kamışlı Havaalanı, Ekim 2015'te sivil uçuşlara kapatılmış, ancak daha sonra tekrar açılmıştır. Cham Wings Airlines, FlyDamas ve Syrian Air gibi Suriyeli uçuş şirketleri günümüzde Şam, Lazkiye ve Beyrut'tan Kamışlı'ya düzenli uçuşlar sağlamaktadır.

Medya ve eğitim

Kürtçe yayın yapan Nu Dem gazetesinin merkezi Kamışlı'da bulunuyor.

Rojava'daki çatışmalardan önce Suriye'nin kuzeydoğusunda yüksek öğrenim kurumu bulunmazken, Eylül 2014'te Mezopotamya Sosyal Bilimler Akademisi eğitim vermeye başladı. Afrin Üniversitesi'nin ardından Temmuz 2016'da Cezire Kantonu Eğitim Kurulu Kamışlı'da ikinci Suriyeli Kürt üniversitesini resmen kurdu. Rojava Üniversitesi başlangıçta dört fakülteden oluşuyordu: Tıp, Mühendislik, Fen Bilimleri ve Sanat ve Beşeri Bilimler. Eğitim verilen programlar arasında sağlık, petrol, bilgisayar ve ziraat mühendisliği, fizik, kimya, tarih, psikoloji, coğrafya, matematik, ilkokul öğretmenliği ve Kürt edebiyatı yer almaktadır.

Üniversite var.

Spor

7 Nisan Stadyumu

Al-Jihad SC şehrin en büyük futbol kulübüdür ve maçlarını 7 Nisan Stadyumu'nda oynamaktadır.

Önemli kişiler

  • Aram Tigran, şarkıcı
  • Viyan Antar, Kürt (YPJ) savaşçı
  • Ciwan Haco, şarkıcı
  • Sanharib Malki, futbolcu
  • Gregorius Yohanna İbrahim, Halep Süryani Ortodoks Başpiskoposu
  • Ignatius Aphrem II, Süryani Ortodoks Kilisesi Patriği
  • Gabriel Asaad, Asurlu Müzisyen
  • Salim Barakat, romancı ve şair

Günümüzde

Günümüzde Kamışlı, Suriye'nin de facto Kuzey ve Doğu Suriye Özerk Yönetimi özerk bölgesinin başkenti durumundadır. Bölgenin en gelişmiş şehri ve başkentidir.

Ekonomi

Kamışlı'nın ekonomisini tarım, alışveriş ve petrol ihracatı oluşturmaktadır.

Kültür

Kamışlı, Arap ve Mezopotamya kültürü İslam dini ve geleneksel Arap ve Kürt kültürü etrafında biçimlenmiştir. Buna karşın, Kamışlı şehri çeşitlilikler içinde yüksek bir kozmopolit toplum ve canlı bir kültüre sahiptir. İslam etkisi Kürt ve Arap kültürünün mimari, müzik, giyim, mutfak ve yaşam tarzında görülebilmektedir.

Kamışlı mutfağı

Kürt ve Arap mutfağı oldukça tutulmakta olup kentin her yerinde döner(şavurma) lokantalarından Kamışlı otellerinin lüks lokantalarına kadar her yerde bulunabilmektedir. Hızlı yiyecekler, Arap, Kürt ve Batı mutfakları da oldukça popüler olup geniş miktarda bulunabilmektedir. Kürt mutfağı Araplarla binlerce yıllık etkileşimle günümüze gelmiş gayet zengin ve farklı bir mutfaktır. Mutfağın temel malzemeleri kuzu eti, yöresel baharatlardır, pirinç ve bulgurdur.

Giyim ve kurallar

Kamışlı'da giyim bakımından bir zorlayıcılık yoktur. İnsanlar istedikleri kıyafeti giyebilmektedirler örneğin: yöresel kıyafetler veya batı tarzı kıyafetler. Kamışlı'da insanların birçoğu yöresel Kürt kıyafeti ve Arap elbisesi olan kandura giyerler. Bu giyim biçimleri, Kamışlı'nın çok sıcak ve nemli veya çok soğuk olan iklimine göre değişmektedir.