Nepotizm

Nepotizm, akraba kayırma veya adam kayırma, öznel ve adil olmayan şekilde yapılan ayrımcılık. ⓘ

Nepotizm kavramının Latince'de “Nepot” sözcüğünden geldiği, İngilizcede ise "Nephew" (yeğen) olduğu değişik çalışmalarda ifade edilmiştir. Nepotizm, kamu örgütlerinde ve iş örgütlerinde karşılaşılan önemli sorunlar arasındadır. Türk Dil Kurumu bu kavramı arkadaş veya akraba kayırma" şeklinde açıklanmıştır. Türkçede nepotizm anlamında iltimas, torpil, dayıcılık ve kohumbazlık sözleri de bulunmaktadır. Nepotizm kavramı günümüzde akraba ve yakınların aynı işletmede işe alınması şeklinde ele alınmaktadır. Ayrımcılık içeren alımlar bir kimsenin beceri, kabiliyet veya eğitim düzeyine bakılmaksızın istihdam edilmesi yönündedir. Nepotizm kavramı öznel bir şeklide yapıldığından dolayı genellikle mağdurlar yarattığı düşünülmektedir. Aynı zamanda bu ayrımlar örgütsel ilişkilere de zarar verebilir. Bu ayrımcılıkların kişileri yükseltici veya ayrıcalıklı bir konuma getirmesi durumunda diğer insanlar tarafından memnuniyetsizliğe neden olacağı belirtilmektedir. ⓘ

Nepotizm kavramı Rönesans öncesi Papa'ların, nitelikleri ve eğitim düzeyine göz önüne almadan yeğenleri için üst düzey kademelerde iş bulma çabalarına dayanmaktadır. Bu çabalar sonucunda kiliselerin etkinliği tartışmaya açık hale gelmiş ve Papa yeğeni olmayan kişiler üzerinde olumsuz etki yarattığı belirtilmiştir. Nepotizm kavramı Türkçede kayırmacılık olarak kullanılsa bile aslında kayırmacılıktan daha azını ifade etmektedir. Görülen kayırmacılıklarda tanıdık, eş-dost kayırmacılığı için daha çok “kronizm”, siyasal ve dinsel kayırmacılık için “patronaj” ve iktidara ve seçmen kesimlerine yönelik kayırmacılık için de klientalizm terimi kullanılmaktadır. ⓘ

Nepotizm, iş, siyaset, eğlence, spor, fitness, din ve diğer faaliyetler de dahil olmak üzere çeşitli alanlarda akraba ve arkadaşlara verilen bir kayırma şeklidir. Bu terim, Katolik papalar ve piskoposlar tarafından yeğenlerin önemli pozisyonlara atanmasıyla ortaya çıkmıştır. ⓘ

Nepotizm antik çağlardan bu yana Aristo, Valluvar ve Konfüçyüs de dahil olmak üzere birçok filozof tarafından eleştirilmiş ve hem kötü hem de akılsızca olarak kınanmıştır. ⓘ

Kökenleri

Terim, yeğen anlamına gelen Latince nepos köküne dayanan İtalyanca nepotismo kelimesinden gelmektedir. Orta Çağ'dan beri ve 17. yüzyılın sonlarına kadar, iffet yemini etmiş ve bu nedenle genellikle kendi meşru çocukları olmayan bazı Katolik papalar ve piskoposlar, yeğenlerine genellikle babaların oğullarına tanıdığı ayrıcalıklı pozisyonlar vermiştir. ⓘ

Birçok papa yeğenlerini ve diğer akrabalarını kardinalliğe yükseltmiştir. Bu tür atamalar genellikle papalık "hanedanını" devam ettirmenin bir yoluydu. Örneğin, Borgia ailesinin başı olan Papa Callixtus III, iki yeğenini kardinal yaptı; bunlardan biri olan Rodrigo, daha sonra kardinal olarak konumunu papalığa giden bir basamak olarak kullandı ve Papa Alexander VI oldu. Alexander daha sonra metresinin kardeşi Alessandro Farnese'yi kardinalliğe yükseltti; Farnese daha sonra Papa Paul III olacaktı. ⓘ

Paul III de kayırmacılık yapmış, örneğin 14 ve 16 yaşlarındaki iki yeğenini kardinal olarak atamıştır. Bu uygulama nihayet Papa Innocent XII'nin 1692'de Romanum decet Pontificem adlı boğayı yayınlamasıyla sınırlandırıldı. Bu papalık boğası, papaların tüm zamanlarda herhangi bir akrabalarına mülk, makam ya da gelir vermesini yasaklıyordu; bunun istisnası, nitelikli bir akrabanın (en fazla) kardinal yapılabilmesiydi. ⓘ

Antik literatürde bahsedilenler

Hükümetler ve şirketler için bir el kitabı niteliğindeki Kural literatürünün ikinci kitabında Valluvar, adam kayırma ve iltimas hakkında şöyle demektedir: "Eğer sırf sevdiğiniz ve hoşlandığınız için işinize uygun olmayan birini seçerseniz, o kişi sizi sonsuz çılgınlıklara sürükleyecektir." Ona göre adam kayırmacılık hem kötü hem de akılsızcadır. ⓘ

Türleri

Siyasi

Nepotizm, güçlü bir figürün akrabasının uygun niteliklere sahip olmadığı halde benzer bir güce yükselmesi durumunda siyasette sıkça karşılaşılan bir suçlamadır. İngiliz İngilizcesinde "Bob senin amcan" deyiminin, Salisbury 3. Markizi Robert Arthur Talbot Gascoyne-Cecil'in yeğeni Arthur Balfour'u saygın bir makam olan İrlanda Genel Sekreterliği'ne terfi ettirmesiyle ortaya çıktığı düşünülmektedir ve bu durum yaygın olarak bir nepotizm eylemi olarak görülmüştür. ⓘ

Organizasyonel

Nepotizm kavramının, daha genel anlamda ayrıcalıklı grup (favored group) anlamındaki kelime kökünden gelen Favoritizm kavramı altında incelenmesi mümkündür. Favoritizm kavramı, toplulukların iç grup ve dış grup olarak ikiye bölünmesi ile oluşur ve bölünme sırasında, entik ve bölgesel ayrımcılık, tarikatçılık, mezhepçilik gibi sebeplerle oluşturulan iç gruplara ayrıcalık verilmesi ve dış grupların dışlanması durumudur. ⓘ

Favoritizm kavramı, aktif veya pasif olarak ortaya çıkabilir. Aktif olması durumunda özel olarak taraftarlık olarak da isimlendirilmektedir. Bazı durumlarda, söz, giyim, semboller gibi dışavurumlar içerirken, bazı durumlarda sadece ait olduğu veya bireyin kendisini ait olarak görmek istediği sosyal yapılara içsel bağlılığından ibarettir. Bazı durumlarda bu ait olma ve bir iç gruba ayrıcalık sağlama duygusu, insanın doğal hislerinden birisi olarak kabul edilen aidiyet duygusu ile de birleşmektedir. ⓘ

İç gruba ayrıcalık sağlanması (favoritizm) doğal olarak dış grupların küçük görülmesini de (derogasyon) beraberinde getirir. Dış grup deregasyonu olarak geçen bu durum, aynı zamanda iç grubun üyelerinin, dış gruptakiler tarafından saldırı altında olması algısına paralel ilerlemektedir. Bazı durumlarda bu saldırının sebebi olarak dış grubun, iç grup üyelerinin önünü kesmesi algısı olabildiği gibi bazı durumlarda da dış grup deregasyonu, sınıfsal kategorizasyonun doğal bir sonucu olarak görülmektedir. ⓘ

Kayırmacılık, bir kişinin ailevi bağları nedeniyle işe alındığı durumlarda, kuruluşlar içinde de ortaya çıkabilir. Bu durum genellikle hem işveren hem de çalışan açısından etik dışı olarak görülmektedir. ⓘ

İstihdamda

İşyerinde akraba kayırmacılığı, bir işte daha fazla fırsat elde etmek, bir işe girmek veya benzer konumdaki diğer kişilerden daha fazla ücret almak anlamına gelebilir. En çok küçük aile işletmelerinde yaygın olan aile bağlantısı nedeniyle verilen istihdamın hem lehinde hem de aleyhinde argümanlar ileri sürülmektedir. Bir yandan, nepotizm istikrar ve süreklilik sağlayabilir. Eleştirmenler, akraba olmayan çalışanların moralinin ve bağlılığının azaldığını ve nepotizm yoluyla doldurulan üst pozisyonlara karşı genel olarak olumsuz bir tutum sergilendiğini gösteren araştırmalardan bahsetmektedir. Forbes dergisinde yayınlanan bir makalede "en üst basamak belli bir isme sahip kişilere ayrıldığında tırmanılacak bir merdiven yoktur" denilmektedir. Bazı işletmeler, çok zahmetli ve yıkıcı olduğunu düşündükleri nepotizmi etik bir mesele olarak yasaklamaktadır. ⓘ

Eğlence sektöründe

Ulusal politikanın dışında, "nepotizm" suçlamaları, akrabalara yönelik ilk bakışta görülen kayırmacılık durumlarında yapılmaktadır:

• Peaches Geldof'un, babası Bob Geldof'un sahibi olduğu bir şirket tarafından üretilen bir MTV reality şovunda dergi editörü olarak rol alması.
• Tori Spelling'in Beverly Hills 90210 dizisindeki çıkış rolü, babası Aaron Spelling'in diziyle olan ilişkisinin bir sonucudur.
• Hollywood'un Coppola ailesi birçok seçkin film yapımcısı ve oyuncuyu bünyesinde barındırmaktadır. Sofia Coppola, Nicolas Cage ve Jason Schwartzman'ın kariyerleri, kızı Sofia'yı The Godfather Part III'te oynatan yönetmen Francis Ford Coppola'nın yardımına atfedilmiştir. Cage bu tür suçlamalardan uzaklaşmak için soyadını değiştirdi.
• Ben Platt'ın Dear Evan Hansen müzikalinin 2021'deki film uyarlamasında liseli Evan Hansen rolünü oynaması, 2016'da Broadway'deki rolüyle Müzikal Dalında En İyi Erkek Oyuncu Tony Ödülü'nü kazanmasının yanı sıra babası Marc Platt'ın filmin yapımcılarından biri olarak yer almasının bir sonucudur. Platt sahne versiyonunun yapımcı ekibinde hiç yer almamıştı. Oyuncu seçimi, Ben Platt'ın çekimler sırasında karakterinden on yaş büyük olması nedeniyle tartışmalara yol açmış, eleştirmenler ve izleyiciler onu rolünü yeniden canlandırmak için çok yaşlı bulmuşlardı. Platt, performansıyla En Kötü Erkek Oyuncu da dahil olmak üzere iki Altın Ahududu Ödülü'ne aday gösterildi. ⓘ

Ülkelere göre seçilmiş örnekler

Arjantin

Arjantin'de nepotizm çok yaygın bir uygulamadır. Bunu azaltmak için çeşitli girişimlerde bulunulmuş olsa da, devlet işlerinin bir minnettarlık göstergesi ya da parti kayırmacılığı olarak kullanıldığı bir ülkede bunu başarmak oldukça zordur. ⓘ

Eski başkan Mauricio Macri, ailesine vergi affı sağladığı iddiası üzerine adam kayırma suçundan soruşturma geçirmiştir. ⓘ

Kirchnerist parti, meritokrasiyi aşağılayıcı bir kavram olarak ele alarak nepotizme olan inançlarını açıkça ifade etmiştir. Hükümetin bakanlıkları ve sekreterlikleri mevcut parti liderlerinin arkadaşları, aileleri ve militanlarıyla doludur ve bunların çoğu işlerinde yetersiz olmakla eleştirilmektedir. Bu durum Cristina Kirchner'in başkanlığı (2007-2015) ve Alberto Fernández'in başkanlığı (2019-günümüz) sırasında çok belirgin olmuştur. ⓘ

Avustralya

2009'da Queensland Eyalet seçimlerini kazanan Anna Bligh, kocası Greg Withers'a İklim Değişikliği Ofisi'nin başına getirerek kayırmacılık yapmakla suçlanmıştır. ⓘ

Peter Jensen, 2001 yılında Sydney Anglikan Başpiskoposu olarak atanmasından kısa bir süre sonra, Australian Broadcasting Corporation'a verdiği bir röportajda, kardeşi Phillip Jensen'i Sydney Dekanı olarak ataması ve eşi Christine Jensen'i Sydney piskoposluğunda resmi bir göreve getirmesi nedeniyle kayırmacılıkla suçlanmıştır. ⓘ

Azerbaycan

21 Şubat 2017 tarihinde Azerbaycan Cumhurbaşkanı İlham Aliyev, Azerbaycan Cumhurbaşkanı Yardımcılığı pozisyonunu oluşturmuş ve ardından eşi Mehriban Aliyeva'yı bu pozisyona atamıştır. ⓘ

Belçika

Son on yılda Belçika'da siyasi hanedanlıkların kurulmasına yönelik eleştiriler artmaktadır. Bu olgu, önde gelen parti üyelerinin seçimler için parti listelerindeki adayların sıralamasını kontrol etmeleri ve bir adayın listedeki yerinin seçilip seçilmeyeceğini belirlemesi ile açıklanmaktadır. Bu olgunun bir diğer gerekçesi de oy toplamak için isim tanınırlığının önemidir. ⓘ

Flaman sosyalistlerinin bir üyesi olan senatör ve eski bakan Louis Tobback'in oğlu Bruno Tobback'in 2005 yılında 35 yaşında Belçika federal hükümetinin emeklilik ve çevreden sorumlu bakanı olmasıyla ilgili olarak kayırmacılık iddiaları ortaya atılmıştır. Belçika parlamentosunun eski başkanı Herman De Croo'nun oğlu Alexander De Croo, 33 yaşında babasının partisi Open VLD'nin liderliğine adaylığını koydu. Son olarak Anvers şehrinin eski belediye başkanı Leona Detiège'in kızı Maya Detiège örneği vardır ki kendisi de Anvers'in eski belediye başkanı Frans Detiège'in kızıdır. Diğer örnekler arasında, sırasıyla eski bakan Luc Vandenbossche ve eski bakan Karel De Gucht'un kızı ve oğlu olan eski bakan Freya Vandenbossche ve senatör Jean Jacques De Gucht yer almaktadır. ⓘ

Kamboçya

Başbakan Hun Sen ve Parlamento'nun kıdemli üyeleri, aile üyelerini hükümet pozisyonlarına getirmeleriyle biliniyor. 2013 Kamboçya parlamento seçimlerinde en az sekiz aday üst düzey Kamboçya Halk Partisi yetkililerinin oğullarıydı. İktidar partisinin tüm oğulları seçimleri kaybettiler ama sonunda üst düzey hükümet pozisyonlarına atandılar. ⓘ

Çin

Son 3.000 yıldır Çin'in klan ve geniş aile temelli kültüründe kayırmacılık yaygındır. Konfüçyüs, "evlat dindarlığı ile liyakati" dengelemenin önemi hakkında yazmıştır. Klan temelli feodal sistem Konfüçyüs'ün yaşadığı dönemde çökmüş olsa da adam kayırmacılık modern çağ boyunca devam etmiştir. ⓘ

Fransa

Ekim 2009'da, Fransa Cumhurbaşkanı Nicolas Sarkozy'nin ikinci oğlu Jean Sarkozy, herhangi bir yüksek öğrenim derecesi ve mesleki deneyimi olmamasına rağmen büyük EPAD [fr] kurumunun yöneticisi olmaya hazırlanıyordu. 2008 yılında, babasının daha önce belediye başkanlığı yaptığı Neuilly-sur-Seine'de bölge meclis üyesi seçildi. ⓘ

Eylül 2009'da, dönemin Cumhurbaşkanı Nicolas Sarkozy'nin ilk oğlu olan rap yapımcısı Pierre Sarkozy, SCPP'den [fr] 80000 Avroluk bir sanatsal proje için yaklaşık 10000 Avroluk bir mali katkı istedi. SCPP üyesi olmadığı için bu talep otomatik olarak reddedildi. Bunun üzerine Pierre Sarkozy Elysee'ye giderek bir Elysee yardımcısının SCPP ile temasa geçmesini sağladı ve SCPP Başkanı Marc Guez konunun yakında olumlu bir şekilde çözüleceğine dair güvence verdi. Ancak Abeille Music [fr] başkanı ve SCPP üyesi Yves Riesel'e göre, SCPP'nin mali yardımı aylardır sadece üyelerle sınırlı olduğu için bu gerçekleşmeyecek. ⓘ

Yunanistan

Yunanistan'da mevcut veya eski parti liderlerinin aile üyelerinin parti üyesi olması ve parti hükümetteyken bakan olarak atanması yaygın bir uygulamadır. Buna ek olarak, Papandreou ailesinden üç, Mitsotakis ailesinden iki (biri şu anda görevde), Karamanlis ailesinden iki (üçüncüsü şu anda ulaştırma bakanı olarak görevde) başbakan olmuştur. ⓘ

Hindistan

Hindistan'da kayırmacılık siyaset, yargı, iş dünyası, film endüstrisi, dini çevreler ve diğer birçok organizasyon türünde yaygındır. Yüksek mahkemelerde ve Hindistan Yüksek Mahkemesi'nde görev yapan pek çok hakim ve avukatın kastçılık, adam kayırma ve iltimas yapılarak atandığı iddia edilmektedir; bunun başlıca nedeni Yüksek Mahkeme ve Collegium adı verilen ve yüksek yargıya atanacak veya terfi edecek hakimlerin isimlerini yasal olarak bağlayıcı bir şekilde Başkan'a tavsiye eden yüksek mahkeme atama sürecidir. Çeşitli yargı hizmetleri sınavları da bu uygulamalar nedeniyle kötü şöhrete sahiptir. Hindistan Ulusal Kongresi partisinin Eski Başkanı Rahul Gandhi, Jawaharlal Nehru ve Indira Gandhi, Rajiv Gandhi, Sonia Gandhi'nin soyundan gelmektedir. ⓘ

Hint film endüstrisinde kayırmacılık

Hint sinemasının en üretken kuşak ailelerinden biri olan Kapoor ailesi, destekleri ve nüfuzlarıyla çocuklarını sektöre kazandırmalarıyla biliniyor. Haziran 2020'de aktör Sushant Singh Rajput'un intiharının hemen ardından, hayranlarının Bollywood'un içinden gelenlerin onu boykot etme çabalarına tepki olarak gerçekleştiğine inandıkları yeni bir nepotizm tartışması başladı. Rajput'un Netflix filmi Drive'da birlikte çalıştığı film yapımcısı Karan Johar, aktris Kangana Ranaut tarafından kısa sürede kayırmacılıkla suçlandı ve Rajput'un hayranları Johar ve stüdyosu Dharma Productions'ın yanı sıra geçmişte yabancılara zorbalık yapmakla suçlanan aktör Salman Khan ve kardeşlerini boykot etme çağrısında bulundu. Hepsi de film ailelerinden gelen aktör ve aktrisler Alia Bhatt, Varun Dhawan, Janhvi Kapoor, Ishaan Khatter, Ananya Pandey, Athiya Shetty, Tiger Shroff, Arjun Kapoor ve Sara Ali Khan da geniş çapta eleştirildi. ⓘ

Sri Lanka

Sri Lanka'nın eski Devlet Başkanı Mahinda Rajapaksa, üç erkek kardeşini önemli bakanlıkların başına atayarak ve diğer siyasi pozisyonları liyakatlerine bakmaksızın akrabalarına vererek kayırmacılık yapmakla suçlanıyor. Rajapaksa ailesi, başkanlığı sırasında maliye, savunma, limanlar ve havacılık ile karayolları ve yol geliştirme bakanlıklarını elinde tuttu. Başkanın kardeşi Gotabhaya Rajapaksa'ya Savunma Bakanlığı görevi verildi. Ayrıca silahlı kuvvetleri, polisi ve Sahil Güvenliği kontrol ediyor ve göç ve göçmenlikten sorumluydu. Rajapaksa, kardeşi Basil Rajapaksa'yı Ekonomik Kalkınma Bakanı olarak atadı. Rajapaksa kardeşler birlikte Sri Lanka'nın kamu bütçesinin %70'inden fazlasını kontrol ediyordu. Mahinda Rajapaksa'nın en büyük kardeşi Chamal Rajapaksa, Sri Lanka Parlamentosu Başkanı olarak atanmış ve daha önce birçok başka görevde bulunmuştur; en büyük oğlu Namal Rajapaksa da parlamento üyesidir ve açıklanmayan portföylere sahiptir. ⓘ

Diğerleri arasında Uva'nın eski başbakanı olan yeğeni Shashindra Rajapaksa; kuzenlerinden biri olan Sri Lanka'nın eski ABD Büyükelçisi Jaliya Wickramasuriya; ve bir başka kuzeni olan eski Rusya Büyükelçisi Udayanga Weeratunga yer almaktadır. Düzinelerce yeğen, kuzen ve dünür de bankaların, kurulların ve şirketlerin başına getirildi. ⓘ

1994-2005 yılları arasında Sri Lanka'nın eski Devlet Başkanı ve 1994 yılında Sri Lanka'nın eski Başbakanı olarak görev yapan Chandrika Kumaratunga, 1956-1959, 1960-1965, 1970-1977 ve 1994-2000 yılları arasında Seylan Başbakanı olarak görev yapan S. W. R. D. Bandaranaike ve Sirimavo Bandaranaike'nin kızıdır. Kardeşi Anura Bandaranaike 2000-2001 yılları arasında Sri Lanka Parlamentosu Başkanı olarak görev yapmıştır. ⓘ

Ayrıca eski başkan Ranasinghe Premadasa'nın oğlu Sajith Premadasa da Sri Lanka'nın 2019'daki başkanlık seçimlerinde aday olan muhalefet lideridir. ⓘ

Ayrıca 1993-1994, 2001-2004, 2015-2018 ve 2018-2019 yılları arasında Sri Lanka başbakanı olarak görev yapan Ranil Wickremesinghe, eski Sri Lanka Devlet Başkanı J. R. Jayewardene'nin yeğenidir. Aynı zamanda hükümetinin savunma bakanı olan Ruwan Wijewardene, Ranil Wickremesinghe'nin de kuzenidir. Ayrıca Ruwan, UNP'nin kurucusu ve Sri Lanka'nın ilk Başbakanı D. S. Senanayake'nin büyük torunudur. Ruwan'a Ranil tarafından liderlik rolleri verilerek parti içinde yüksek bir öncelik tanınmıştır. ⓘ

Endonezya

Endonezya'nın ikinci devlet başkanı Suharto, yolsuzluk ve gizli anlaşmanın (birlikte yolsuzluk, gizli anlaşma ve adam kayırmacılık Endonezce: korupsi, kolusi, dan nepotisme) (genellikle KKN olarak kısaltılır) yanı sıra adam kayırmacılığa da karışmıştır. Başta Siti Hardiyanti Rukmana ("Tutut"), Hutomo Mandala Putra ("Tommy") ve Bambang Trihatmodjo olmak üzere Suharto'nun çocuklarına ait şirketlere kazançlı devlet ihaleleri verildi ve tekeller tarafından piyasa rekabetinden korundu. Örnekler arasında ücretli otoyol şirketi Jasamarga (Tutut'un tekelinde), ulusal otomobil projesi Timor (Bambang ve Tommy'nin tekelinde) ve sinema pazarı (Suharto'nun kuzeni Sudwikatmono'nun sahibi olduğu 21 Cineplex'in tekelinde) sayılabilir. Ailenin Endonezya'da yaklaşık 36.000 km² gayrimenkulü kontrol ettiği söylenmektedir; bunlar arasında Cakarta'da 100.000 m² birinci sınıf ofis alanı ve Doğu Timor'daki arazinin yaklaşık %40'ı bulunmaktadır. Buna ek olarak, Suharto'nun aile üyeleri Endonezya'nın en kârlı 1.251 yerli şirketinde (çoğunlukla Suharto'nun etnik-Çinli yandaşları tarafından yönetilen) ücretsiz hisse sahibi olurken, yabancı sermayeli şirketler de eski Endonezya başkanının aile şirketleriyle "stratejik ortaklıklar" kurmaya teşvik edildi. ⓘ

Mauritius

Akraba kayırmacılığı Mauritius siyasetinde çok yaygın ve çok yaygındır; üst düzey siyasetçilerin birçok akrabası ve arkadaşı üst düzey pozisyonlara atanmakta ve ilişkili şirketlere devlet ihaleleri verilmektedir. ⓘ

1948'deki ilk demokratik seçimlerden bu yana Mauritius'taki siyaset alanına, bugüne kadar var olan dört büyük siyasi partiyi kontrol eden bir avuç aile damgasını vurmuştur. Bu aileler genellikle Duval, Bérenger, Curé, Uteem, Mohamed, Boolell, Ramgoolam ve Jugnauth aileleri gibi Mauritius siyasetinin "modern hanedanları" olarak anılmaktadır. Boolell ailesinin siyasete katılımı 1955 yılında Satcam Boolell ile başlamış ve oğlu Arvin Boolell, yeğenleri Satish Boolell, Anil Gayan ve Sanjay Bhuckory ile damadı Sushil Kushiram'ın siyasete girmesinin önünü açmıştır. Duval hanedanı eski belediye başkanı ve bakan Gaetan Duval ile başlamış, onu oğulları Xavier ve Richard ile torunu Adrien izlemiştir. Lall Jugnauth 1950'lerde klanından siyasete giren ilk kişiydi ve onu kuzenleri Aneerood ve Ashock ile yeğeni Pravind izledi. 1930'larda Hindistan'dan göç eden Abdool Razack Mohamed Belediye Başkanı ve bakan oldu; oğlu Yousuf ve torunu Shakeel de seçildi ve bakanlık yaptı. MSM hükümetinde bakanlık yapmış olan Roshi Bhadain, İşçi Partili eski bakan Vasant Bunwaree'nin yeğenidir. Roshi Bhadain ve Akilesh Deerpalsing (Bhadain'in danışmanı ve kampanya yöneticisi, aynı zamanda eski bakan Kishore Deerpalsing'in oğlu), bakan olduğu dönemde şüpheli işe alım uygulamaları nedeniyle 2019 yılında ICAC tarafından soruşturuldu. ⓘ

Mart 2020'de Bakan Alan Ganoo'nun emekli kardeşi Harry Ganoo, Kasım 2019 Genel Seçimlerinden birkaç ay sonra Mauritius Sivil Hizmet Koleji'nin yeni başkanı olarak aday gösterildi. ⓘ

2020 yılının ortalarına kadar, inşaat şirketi PAD & Co. Ltd, yeni havalimanı kontrol kulesinin inşası, Trou aux Cerfs'te yeni bir meteoroloji radarı, Mauritius Bankası'nın yenilenmesi, Cap Malheurueux kıyı şeridinin rehabilitasyonu, Port Louis sahilinin yenilenmesi, yolların iyileştirilmesi, Mauritius Liman İdaresi için Port Louis'de Liman Kruvaziyer Terminalinin inşası ve diğer projelerin yanı sıra Port Mathurin, Pointe La Gueule ve Rodrigues'teki Baie aux Huîtres'teki navigasyon kanallarının iyileştirilmesi gibi bir dizi önemli sözleşmeyi aldı. PAD & Co. Ltd'nin sahibi Alain Hao Thyn Voon, MSM ile çok yakın bağları olan Olimpiyat Komitesi Başkanı Philippe Hao Thyn Voon'un oğludur. St Louis kapısı skandalının ve sahte banka teminatlarının ortaya çıkmasının ardından PAD & Co. Ltd gönüllü yönetim altına girdi. ⓘ

Haziran 2020'de Milletvekili Eshan Juman, Arazi ve İskan Bakanlığı ile Smart Clinics Ltd. adlı özel bir firma arasındaki bir sözleşmenin ayrıntılarını ortaya çıkardı. Firma kısmen MSM Parlamento Özel Sekreteri Ismaël Rawoo ve ailesine aittir. Sözleşme, Black River'daki Tamarin'in seçkin bölgesinde, Grande Rivière Noire'de devlete ait 2 dönümlük birinci sınıf sahil arazisinin 60 yıllığına kiralanmasıydı. Anlaşmanın bir parçası olarak Rawoo'nun ailesi kira kontratını 15.05 milyon Rs karşılığında satın alacak ve 250 milyon Rs karşılığında satarak yaklaşık 235 milyon Rs kar elde edecek. ⓘ

Ağustos 2020'de, 75 yaşındaki emekli öğretmen ve Başsavcı Maneesh Gobin'in babası V. Gobin, Mahatma Gandhi Enstitüsü ve Rabindranath Tagore Enstitüsü Başkanı olarak aday gösterildi. Maneesh Gobin 2014 ve 2019 yıllarında iktidardaki MSM hükümetinde Parlamentoya seçilmiş, babası V. Gobin ise 1987 yılında bir kez seçilmişti. Bir hafta önce, MSM Sivil Hizmet Bakanı Vikram Hurdoyal'ın kardeşi Rishikesh Hurdoyal, Mauritius Devlet Bankası'nın direktörlüğüne ek olarak Mauritius Shipping Corporation Ltd'nin başkanlığına aday gösterildi. Yeni atama, Rishikesh Hurdoyal'ın ayda 54,540 Rupi daha almasının yanı sıra eğlence ödeneği olarak ayda 10,125 Rupi daha almasını ve ayda 245 litre yakıtla çalışan şoförlü bir şirket arabasına erişimini sağlayacak. ⓘ

Anerood Jugnauth yönetiminde kayırmacılık

Mayıs 1992'de Mauritius Bankası, Başbakan Anerood Jugnauth'un eşi Sarojini Jugnauth'un portresinin yer aldığı 20 Rs'lik bir banknot çıkardı. Portrenin Anerood'un eşine bir doğum günü hediyesi olduğu düşünülüyordu. Bu durum büyük bir tartışmaya dönüştü ve Anerood'un parlamentoda yeni banknotun basımını onayladığını teyit etmesine yol açtı. Halktan özür diledi ve gelecekte böyle bir hata yapmayacağını belirtti. ⓘ

Maya Hanoomanjee, 2014 genel seçimlerindeki yenilgisine rağmen Sarojini Jugnauth'un yeğeni olarak Ulusal Meclis Başkanı oldu. 2015 yılında Maya'nın kızı Naila, Devlet Emlak Geliştirme Şirketi'nin yeni oluşturulan CEO pozisyonuna atandı. Naila 2018 yılında da yine devlete ait bir şirket olan Landscope Mauritius'un CEO'su olarak atandı. Maya'nın diğer kızı Sheila, şirketinin çeşitli devlet kuruluşlarına ve belediye meclislerine bisküvi tedarik etmek üzere sözleşme imzaladığı ortaya çıktığında 2017'de bir tartışmaya karışmıştı. Teneke kutularda, aslında yerel bir Mauritiuslu fırıncı tarafından üretildikleri halde "Made in UK" yazan yanıltıcı etiketler vardı. ⓘ

Aralık 2015'te Sarojini Jugnauth'un yeğeni Rita Venkatasawmy, yargı alanında hiçbir vasfı olmamasına rağmen Çocuk Ombudsmanı olarak atandı. Selefi Vidya Narayen 2011 yılından beri bu görevi yürüten emekli bir yargıçtı. Yargıç Vidya Narayen'den önce bu görev 2003-2011 yılları arasında avukat Shirin Aumeeruddy-Cziffra tarafından yürütülmüştü. ⓘ

Satyaved Seebaluck'un 2016 yılında emekli olmasından kısa bir süre sonra Başbakan Aneerood Jugnauth yakın akrabası Nayen Koomar Ballah'ı Kamu Hizmeti Başkanı ve Kabine Sekreteri olarak atadı. Nayen Ballah, Sarojini Jugnauth'un kuzenidir. Mart 2018'de Ballah'a Hint Okyanusu Büyük Yıldız ve Anahtar Nişanı verildi. ⓘ

2017 yılında bazı muhalefet milletvekilleri Ulusal Meclis'te MSM Teknoloji Bakanı Yogida Sawmynaden'in eşi Wenda'nın iş ilişkileri hakkında sorular yöneltti. Tartışmalı klinik Apollo Bramwell'in alıcısına, Yogida'nın eşi olan noter Wenda Sawmynaden'in hizmetlerini kullanması için baskı yapıldığı ortaya çıkmıştı. Özel kliniğe 2 milyar rupi değer biçilmişti ancak sadece 77 milyon rupiye satıldı. Çıkar çatışmasına rağmen Wenda 7 milyon rupi değerindeki ücreti cebe indirdi. Bir başka örnekte ise SIT Property Development Ltd'nin, Wenda'nın Côte-d'Or'daki yeni bir kapalı site içinde birinci sınıf gayrimenkul parsellerinin satışında tercih edilen noter olması için acil bir toplantı düzenlemesi için siyasi baskı uygulandı. Wenda'nın kardeşi Harry Krishna Vydelingum da Mauritius Post'un yönetim kurulunda yer almasına yönelik başarısız bir girişimin ardından Mauritius Eğitim ve Gelişim Enstitüsü'nün başkanlığına atandı. Wenda'ya ayrıca NHDC, Mauritius House Company, SICOM, Sugar Investment Trust, Sugar Industry Pension Fund Board ve çeşitli bankalar gibi çeşitli devlet şirketleri tarafından çeşitli sözleşmeler tahsis edildi. ⓘ

Navin Ramgoolam yönetiminde kayırmacılık

İşçi Partisi'nin 2014 yılındaki seçim yenilgisinin ardından eski Başbakan Navin Ramgoolam kara para aklama ve komplo şüphesiyle tutuklandı. Evine yapılan bir polis baskınında, içinde 220 milyon rupi değerinde yepyeni banknotlar, özel kredi kartları ve reçeteli ilaç tabletleri bulunan birkaç kasa ortaya çıkarıldı. Kız arkadaşı Nandanee Oogarah-Soornack, Xara ile birlikte seçim sonuçlarının açıklanmasından bir gün önce 800 milyon rupi ile Mauritius'tan İtalya'daki kalesine kaçmıştı. Mauritius'a iade girişimleri başarısızlıkla sonuçlandı. Nandanee'nin Ramgoolam'ın yardımıyla hızla servet biriktirmesi basın ve müfettişler tarafından yakından incelendi ve Sir Seewoosagur Ramgoolam Uluslararası Havalimanı'ndaki gıda satış noktalarında tekel olarak kurduğu şirketler aracılığıyla nasıl milyonlarca rupi topladığı ortaya çıktı. ⓘ

Aralık 2014 seçimlerinden sonra yeni hükümet, 2005 yılından bu yana İşçi Partisi hükümeti döneminde Ramgoolam'ın aktivistlerine ve müttefiklerine tahsis edilen devlete ait yaklaşık 1.000 dönümlük (1.150 arpent) arazinin geri alınması için cezai işlem başlattı. Çeşitli Kraliyet arazilerinin başlıca alıcıları İşçi Partisi aktivistlerinden ortaklarına ve şirketlere kadar uzanıyordu ve arazi tatil köyleri, restoranlar ve evler de dahil olmak üzere çeşitli amaçlar için kullanılıyordu. Araziyi alanlardan biri olan Sandranee Ramjoorawon'un kocası Rajiv Beeharry, Navin Ramgoolam'ın güvenilir bir danışmanıydı ve devlete ait MauBank'ın CEO'su olarak atandı. İşçi Partisi Saymanı Deva Virahsawmy'nin şirketi Midas Acropolis de İşçi Partisi hükümetinin daha önce Réunion Adasından bir işadamına verilen imar iznini iptal etmesinin ardından St-Félix'te 31 arpentlik Kraliyet arazisine sahip oldu. Aralık 2014 seçimlerinden önce Deva Virahsawmy tarafından yönetilen bakanlık, yeni bir otelin inşasına hazırlık olarak 31 arpentlik arazinin temizlenmesi için Çevre Etki Değerlendirmesini onayladı. Liman bölgesinde devlet arazisi, eski bakan Rajesh Jeetah'ın akrabası Veekram Bhunjun'un sahibi olduğu Beta Cement'e verildi. Bhunjun ayrıca şirketi Western Marina aracılığıyla Petite-Rivière-Noire'da 12.5 arpentlik bir arazi aldı. ⓘ

2008 yılında Nandanee Soornack'ın babası ve ortakları tarafından Pride Bridge Limited adlı özel bir şirket kuruldu. Pride Bridge Ltd'ye 2008 yılında Poste de Flacq'ta devlete ait 30 arpentlik pas géométriques arazisi 5 milyon rupi depozito karşılığında "karma kalkınma projesi" için verildi. Ancak köklü Constance La Gaité arazisinin sahipleri önerilen projenin yasallığını sorgulayarak itiraz etti ve altı yıl sonra Soonack ve Chundunsing'in şirketi, Navin Ramgoolam'ın 2014 seçimlerinde yenilgiye uğraması ve kısa süre sonra Nandanee Soornack'ın İtalya'ya kaçması üzerine 30 arpentten vazgeçti. ⓘ

Ramgoolam'ın kız kardeşi Sunita Ramgoolam-Joypaul, dönemin Başbakanının eşine yurtdışında eşlik ettiği için hükümetten harcırah olarak 3,1 milyon Rupi'den fazla para talep etmiş ve almıştır. Bu ziyaretlerden biri Eylül 2007'de New York'a yaptığı seyahatti. Bir diğer masraflı ziyaret ise Sunita Ramgoolam-Joypaul'un 2008 yılında Fransa'ya yaptığı seyahatti. Veena Ramgoolam kocasına yurtdışında eşlik ettiği için hükümetten 6 milyon Rupi'den fazla para talep etmiş ve almıştır. ⓘ

Romanya

Romanya'nın Komünist diktatörü Nikolay Çavuşesku'nun aile üyeleri on yıllar boyunca ülkeye "hükmetti". Devlet Başkanı Traian Băsescu'nun kızı Elena Băsescu, hiçbir önemli mesleki ya da siyasi deneyimi olmamasına rağmen 2009 yılında Avrupa Parlamentosu'na seçildi. ⓘ

Singapur

Singapur hükümeti, Başbakan'ın ailesinin birçok üyesinin üst düzey görevlerde bulunması nedeniyle çok sayıda kayırmacılık suçlamasının hedefi olmuştur. 1959'dan 1990'a kadar başbakanlık yapan Lee Kuan Yew'den önce oğlu Lee Hsien Loong başbakanlık yapmıştır. Yüksek mevkilerde bulunan diğer aile üyeleri arasında Ulusal Nöroloji Enstitüsü müdürü Lee Hsien Yang ve 1995'ten 2007'ye kadar Singapur Telekomünikasyon'un CEO'su olan Lee Hsien Yang da bulunmaktadır. Aile üyeleri ortaya çıkan suçlamalara itiraz etmektedir. ⓘ

İspanya

Nepotizm, İspanyol Sömürge Amerika'sında makamların aile üyelerine verilmesiyle ortaya çıkmıştır. ⓘ

1980-2001 yılları arasında Uluslararası Olimpiyat Komitesi (IOC) başkanlığı yapan Juan Antonio Samaranch'ın oğlu Juan Antonio Samaranch Salisachs 2001 yılından bu yana Uluslararası Olimpiyat Komitesi üyesidir ve kızı Maria Teresa Samaranch Salisachs da 2005 yılından bu yana İspanya Buz Sporları Federasyonu başkanlığını yürütmektedir. ⓘ

Birleşik Krallık

1885'ten 1902'ye kadar üç ayrı dönemde toplam yaklaşık 14 yıl boyunca Başbakanlık yapan Salisbury Markisi, yeğeni Arthur Balfour'u 1887'de İrlanda'dan Sorumlu Devlet Bakanı ve daha sonra 1902'de Başbakan olarak atamıştır. "Bob senin amcan" deyiminin kökeninin bu olduğu tahmin edilmektedir. ⓘ

Şubat 2010'da Kamu Yaşamı Standartları Komitesi Başkanı Sir Christopher Kelly, 200'den fazla milletvekilinin Parlamento ödeneklerini kendi akrabalarını çeşitli görevlerde istihdam etmek için kullandığını söyledi. Bu uygulamanın yasaklanması gerektiğini öne sürdü. ⓘ

2005 yılında York Belediye Meclis Üyesi Ann Reid, kızı Hannah'nın düğünü için York'tan geçen dokuz trafik ışığının beş araçlık konvoy için yeşile çevrilmesini sağladı. Sonuç olarak, düğün ekibinin şehirden geçmesi sadece 10 dakika sürmüştür. ⓘ

Kuzey Yorkshire Polis Şefi Grahame Maxwell 2011 yılında IPCC tarafından disiplin cezasına çarptırıldı ancak bir akrabasına işe alım sürecinin ilk aşamalarında yardımcı olduğunu itiraf etmesinin ardından istifa etmeyi reddetti. ⓘ

Birçok Kuzey İrlandalı siyasetçi aile üyelerini istihdam etmektedir. 2008 yılında Demokratik Birlikçi Parti'nin (DUP) 19 seçilmiş siyasetçisi, 136 personelinin 27'sini oluşturan aile üyelerini ve akrabalarını doğrudan istihdam etmiştir. ⓘ

Mevcut Başbakan Boris Johnson, kardeşi Jo Johnson'ı Lordlar Kamarası'na atadığı ve daha önce de Üniversiteler, Bilim, Araştırma ve İnovasyondan Sorumlu Devlet Bakanı olarak kabinesine aldığı için kayırmacılıkla suçlanmıştır. ⓘ

Jesse Norman, 2019 yılından bu yana Hazine Mali Sekreteri olarak görev yapan İngiliz Muhafazakâr Partili bir siyasetçidir. Geriye dönük 2019 Kredi Ücretlendirmesini, biri kendisinin de adının geçtiği, ücretlendirmeyle bağlantılı olduğu teyit edilmiş yedi intihar olmasına rağmen şahsen desteklemiştir. 2020 yılında Norman'ın eşi Kate Bingham, daha nitelikli başka kişilerin önerilmesine rağmen, Birleşik Krallık'ın COVID-19 aşısı bulma ve üretme çabalarına liderlik etmek üzere kurulan Aşı Görev Gücü'nün başkanlığına atandı. ⓘ

Birleşik Devletler

Palm Beach County, Florida okulları "eşitlikçi bir çalışma ortamı" sağlamak amacıyla 2012 yılı itibariyle nepotizm kurallarını güçlendirmiştir. ⓘ

Aralık 2012'de Washington Post'ta yayınlanan bir raporda, Columbia Bölgesi ve Kuzey Virginia'daki Metropolitan Washington Havaalanları İdaresi'nde (MWAA) çeşitli kayırmacılık uygulamalarına yer verilmiş ve bir ailenin beş üyesinin MWAA'da çalıştığı belirtilmiştir. Genel danışman yardımcısı tarafından iddia edilen kayırmacılığı savunmak için gösterilen gerekçelerden biri "eğer [çalışanlar] nitelikli ve [pozisyonlar] için kendi başlarına yarışmışlarsa, akrabaların aynı kurumda çalışmasında bir sorun görmüyorum" idi. ABD Ulaştırma Bakanlığı Genel Müfettişi ve ABD Kongresi, kayırmacılık uygulamalarını çözmesi için MWAA'ya baskı yaptı. Kurum çalışanlarının, etik politikalarında da belgelendiği üzere, akrabalarının işe alınmasını veya terfi ettirilmesini doğrudan veya dolaylı olarak etkilemelerine artık izin verilmiyor. ⓘ

Politika

Başkan John Adams, oğlu John Quincy Adams'ı Prusya'ya ilk Birleşik Devletler Bakanı olarak atadı. ⓘ

Başkan Ulysses S. Grant'ın yaklaşık 30 aile üyesi ya da akrabası, hükümet atamaları ya da istihdam sayesinde bir şekilde maddi olarak zenginleşti. ⓘ

Franklin Roosevelt, oğlu Elliott Roosevelt'in adını tuğgeneralliğe terfi etmesi için Senato'ya sundu. İstifa tehditleri ve baskıların ardından Elliott Roosevelt, İkinci Dünya Savaşı sırasında pilot olarak görevlendirildi. Babasının ölümünden sonra kendisi için uygun bir kadro bulunamamış ve son görev günü VJ-Day olmuştur. Franklin Roosevelt ayrıca oğlu James Roosevelt'i başkanın idari asistanı ve başkan sekreteri olarak atadı. James Roosevelt 18 federal kurumun Beyaz Saray koordinatörüydü. Time dergisi James Roosevelt'in "Birleşik Devletler Başkan Yardımcısı" olarak düşünülebileceğini öne sürdü. ⓘ

John F. Kennedy kayınbiraderi Sargent Shriver'ı Barış Gönüllüleri'nin ilk direktörü, kardeşi Robert F. Kennedy'yi de Adalet Bakanı yaptı. ⓘ

Başkan Richard Nixon, John Eisenhower'ı Birleşik Devletler'in Belçika Büyükelçisi olarak atadı. Richard Nixon, Eisenhower'ın gelininin babasıydı. ⓘ

1979 yılında Bill Clinton, Arkansas Valisi olarak yeni seçildikten birkaç hafta sonra eşi Hillary'yi Kırsal Sağlık Danışma Komitesi başkanlığına atadı. 1993 yılında ABD Başkanlığına yeni seçilen Clinton, Ulusal Sağlık Hizmetleri Reformu Görev Gücü'ne başkanlık etmesi için yine eşini görevlendirdi. Bill, 2013 yılında kızı Chelsea'yi Clinton Vakfı ve Clinton Küresel Girişimi'nin yönetim kurulu üyeliğine atadı. ⓘ

Trump ailesi ⓘ

2017 yılında Başkan Donald Trump, hem damadı Jared Kushner'i hem de kızı Ivanka'yı (Kushner ile evli) başkan danışmanlığı görevlerine atadıktan sonra kayırmacılıkla suçlandı. Ne Jared ne de Ivanka maaş alıyor ve "danışman" vergilerle ödenen resmi bir devlet memuru pozisyonu değil. Başkan Trump 2020 yılında oğlu Eric Trump'ın kayınbiraderi Kyle Yunaska'yı NASA Genel Müdür Yardımcılığı görevine atadı. Yunaska, her ikisi de East Carolina Üniversitesi'nden olmak üzere 2009 yılında MBA ve 2007 yılında Yönetim ve Fizik alanlarında lisans derecelerine sahiptir. Yunaska ücretli bir devlet çalışanıydı. ⓘ

Yasallık

Mevcut (1995'ten bu yana) ABD mahkeme kararları, Beyaz Saray'ın kendisinin mevcut kayırmacılık karşıtı yasalara uymak amacıyla bir "kurum" teşkil etmediğine hükmetmiştir. ⓘ

Venezuela

Nepotizmin Venezuela Ulusal Meclis Başkanı Cilia Flores tarafından uygulandığı bilinmektedir. Ulusal Meclisteki dokuz pozisyon Flores'in kayınvalidesi, teyzesi, 3 kardeşi, bir kuzeni ve annesi ve 2 yeğeni de dahil olmak üzere aile üyeleri tarafından doldurulmuştur. ⓘ

Zimbabve

Merhum Robert Mugabe'nin başkan olduğu dönemde eşi Grace Mugabe'yi Zimbabve'nin bir sonraki başkanı olmaya hazırladığı bildirilmişti. Başkan Yardımcısı Joice Mujuru daha önce Mugabe'nin favori halefi olarak görülüyordu. ⓘ

Tarafgirlik türleri

Akraba kayırmacılığı aileden yana taraf tutma anlamına gelirken, ahbap çavuş ilişkisi bir iş ortağı ya da arkadaştan yana taraf tutma anlamına gelir. Terimlerin en genişi olan kayırmacılık, iş performansından ziyade kayırılan bir grubun parçası olmaya dayalı tarafgirliği ifade eder. ⓘ