Sipsi

Sipsi örneği ⓘ

Sipsi, Nefesli çalgılar grubundan bir Türk halk müziği çalgısıdır. Kabak kemane gibi, Teke yöresi gurbet havası açışlarında sık duyulur. Başta Dirmil-Altınyayla Burdur ve Isparta olmak üzere, Fethiye'den kuzeye doğru Denizli'ye kadarki bölge içerisinde sıkça kullanılan yöresel bir müzik aletidir. ⓘ

Sipsi 15–25 cm uzunluğunda ince bir kamıştan yapılır. Tek parça veya iki ayrı parça halinde olabilir ama iki parçalı sipsiler daha yaygın ve kullanışlıdır. Sesin çıkmasını sağlayan ağızlık kısmına cukcuk, ağızlık; gövde kısmına da gödlek (götlük) denilmektedir. Çam dallarının filizlerinden, söğüt dallarından, içi boş ot ve çavdarlardan ve kartalın kanat kemiğinden yapılan sipsilere de rastlanılmaktadır. Üstte 5, altta 1 olmak üzere toplam 6 deliklidir. Delikler yörede yaygın olan ezgileri çalacak şekilde Hüseyni dizisine göre açılmıştır ve ses alanı sınırlıdır ancak icra tekniklerinin iyi kullanılması ile diğer dizilerin çoğunun çalınması mümkündür. Ses alanı yaklaşık 1,5 oktavı geçmektedir ve diğer nefesli çalgılarda olduğu gibi sipside de akort yapılamadığından değişik boyda sipsiler kullanılır. Daha çok bir eşlik çalgısıdır ve gurbet havaları, zeybekler, Teke havaları gibi ezgileri çalarken cura bağlama, üç telli, kabak kemane gibi çalgılarla güzel bir uyum oluşturur. ⓘ

Sipsi ⓘ

Bambudan yapılmış sipsi
Nefesli çalgı
Sınıflandırma	tek kamışlı aerofon
Hornbostel-Sachs sınıflandırması	422.211.2 (silindirik delikli ve parmak delikli tek kamışlı enstrüman)
Oyun aralığı
1,5 oktav
İlgili enstrümanlar
Klarnet, Diplica, Dili tuiduk, cifte, kaval
Müzisyenler
Hüseyin DEMİR, Ali Teken, Hayri Dev

Sipsi ([sipˈsi] olarak telaffuz edilir), Yunanistan ve Türkiye'nin Ege bölgesine özgü, çoğunlukla halk müziğinde kullanılan klarnet benzeri, tek kamışlı bir çalgıdır. Sipsi kelimesi muhtemelen onomatopoeiktir. Antik Yunan'da, baston-flüt anlamına gelen kalamavlos (καλάμαυλος) olarak bilinirdi. Sipsi kemikten, ağaçtan veya kamıştan yapılabilir, ancak kamış çeşidi en yaygın olanıdır. Boyutu bölgeden bölgeye değişmekle birlikte, genellikle önde beş parmak deliği ve arkada bir parmak deliği içerir. ⓘ

Sipsi, Türkiye'de enstrümantal halk müziğinde baş melodileri çalmak için kullanılan birçok kamışlı enstrümandan biridir. Genellikle Türkiye'nin Ege Bölgesi'nin batı kesiminde çalınır. Bu bölgede sipsi ile çalınan halk ezgilerinin çoğu 9/8'liktir. ⓘ

Çalma

Sipsinin tınısı İrlanda gaydasınınkine benzer. Sipsi çalanlar, havanın burundan solunduğu ve yanaklarda depolanan havanın dışarı pompalandığı dairesel nefes alma yöntemini kullanırlar. Bu nefes alma yöntemi kesintisiz bir ses oluşturmak için kullanılır. ⓘ

Sipsiyi akort etmek için, enstrümanın ana gövdesine yerleştirilen kamışın alt kısmına bir iplik sarmak gerekir. Tel ile kamışı ayarlamak akort yapmanın yoludur. Enstrümanın menzili altı parmak deliğinin gösterdiğinden daha geniştir, üst kayıtlara özel nefes alma yaklaşımıyla ulaşılabilir. ⓘ