Uyuşturucu

Eroin, güçlü bir opioid ve narkotik ⓘ

Narkotik terimi (/nɑːrˈkɒtɪk/, eski Yunanca ναρκῶ narkō, "uyuşturmak") başlangıçta tıbbi olarak uyuşturma veya felç etme özelliklerine sahip herhangi bir psikoaktif bileşiğe atıfta bulunmuştur. Amerika Birleşik Devletleri'nde, o zamandan beri opiatlar ve opioidler, genellikle morfin ve eroin ile ham afyon lateksinde bulunan birçok bileşiğin türevleri ile ilişkilendirilmiştir. Bunlardan başlıca üçü morfin, kodein ve thebaine'dir (thebaine'in kendisi sadece çok hafif derecede psikoaktif olsa da, oksikodon veya hidrokodon gibi yarı sentetik opioidlerin büyük çoğunluğunda önemli bir öncüdür). ⓘ

Yasal açıdan bakıldığında, "narkotik" terimi kesin olarak tanımlanmamış olabilir ve tipik olarak olumsuz çağrışımlara sahiptir. ABD'de yasal bağlamda kullanıldığında, narkotik bir ilaç, eroin gibi tamamen yasaklanmış veya yasal düzenlemelere aykırı olarak kullanılan bir ilaçtır (bu kelime anlamında, herhangi bir kontrollü maddeye eşittir). ⓘ

Tıp camiasında bu terim daha kesin bir şekilde tanımlanır ve genellikle aynı olumsuz çağrışımları taşımaz. ⓘ

Bir uyuşturucunun yasal olarak narkotik olarak sınıflandırılması genellikle uyuşturucu kontrol yasalarının ihlaline yönelik cezaları artırır. Örneğin, ABD federal yasaları hem kokain hem de amfetaminleri "Çizelge II" uyuşturucu olarak sınıflandırsa da, kokain bulundurmanın cezası amfetamin bulundurmanın cezasından daha fazladır çünkü kokain, amfetaminlerin aksine, narkotik olarak sınıflandırılmıştır. ⓘ

En tehlikeli uyuşturuculardan olan eroin ⓘ

Uyuşturucu, kişisel zevk veya tıbbi amaçlı kullanılan psikoaktif maddelere verilen ortak isim. ⓘ

Birleşmiş Milletler

Narkotik Uyuşturuculara İlişkin Tek Sözleşme, 1961

Bu sözleşmenin kabulü, uluslararası uyuşturucu yasağı tarihinde bir dönüm noktası olarak kabul edilmektedir. Tek Sözleşme, uyuşturucu kontrolüne ilişkin mevcut tüm çok taraflı anlaşmaları kodifiye etmiş ve mevcut kontrol sistemlerini uyuşturucu hammaddesi olarak yetiştirilen bitkilerin ekimini de kapsayacak şekilde genişletmiştir. Sözleşmenin temel amaçları, uyuşturucu maddelerin bulundurulmasını, kullanımını, ticaretini, dağıtımını, ithalatını, ihracatını, imalatını ve üretimini sadece tıbbi ve bilimsel amaçlarla sınırlandırmak ve uyuşturucu kaçakçılarını caydırmak ve vazgeçirmek için uluslararası işbirliği yoluyla uyuşturucu kaçakçılığını ele almaktır. Sözleşme ayrıca Daimi Merkez Kurulu ve Uyuşturucu Denetleme Kurulu'nu birleştirerek Uluslararası Narkotik Kontrol Kurulu'nu kurmuştur. ⓘ

1961 Sözleşmesi, narkotik olarak sınıflandırdığı 116 uyuşturucuyu kontrol altına almayı amaçlamaktadır. Bunlar arasında

afyon ve türevleri olan morfin, kodein ve eroin gibi bitkisel kökenli ürünler (sözleşmede listelenen birincil uyuşturucu kategorisi);
methadone ve pethidine gibi sentetik narkotikler; ve
esrar, koka ve kokain.

Sözleşme, çeşitli maddeler ve bileşikler için daha fazla veya daha az kontrol derecesi uygulamak amacıyla uyuşturucuları dört gruba veya programa ayırmaktadır. Afyon içilmesi ve yenmesi, koka yaprağı çiğnenmesi, kenevir reçinesi içilmesi ve kenevirin tıbbi olmayan kullanımı yasaklanmıştır. Bu Sözleşmeye ek 1972 Protokolü, sözleşmede tanımlanan uyuşturucu maddelerin yasadışı üretiminin, trafiğinin ve kullanımının önlenmesi için çabaların artırılması çağrısında bulunurken, uyuşturucu bağımlılarına tedavi ve rehabilitasyon hizmetleri sağlanması gerektiğini vurgulamaktadır. ⓘ

INCB Sarı Liste

Bu belge, uluslararası kontrol altındaki narkotik ilaçların güncel listesini ve ek olarak Uluslararası Narkotik Kontrol Kurulu anketlerinin doldurulmasında hükümetlere yardımcı olacak bilgiler Narkotik ilaçlarla ilgili, yani form A, form B ve form C. ⓘ

Tıpta, uyuşukluk, koma veya ağrıya karşı duyarsızlık yaratan kimyasal bir madde (narkotik analjezik olarak da adlandırılır). ⓘ

Uluslararası uyuşturucu kontrolü bağlamında, "narkotik ilaç" herhangi bir ilaç anlamına gelir 1961 Sözleşmesi kapsamında bu şekilde tanımlanmıştır. ⓘ

Dünya Sağlık Örgütü

DSÖ üye ülkelerinde sahte ilaç tanımına ilişkin çalışmalar

4. Üye Devletlerdeki sahte ilaç (veya eşdeğeri) tanımlarının değerlendirilmesi ⓘ

4.2 Yasal tanımların doğası: açıklık gerekliliği ⓘ

Kanun koyucular (kodifikatörler) yorum farklılıklarından kaçınmak için bazen etimolojik (definiendum plus definientia) tanımlardan saparlar. Bunu yaparken, terime kanun uygulama bakış açısıyla yaklaşırlar. Bunun en iyi örneği Birleşmiş Milletler Sözleşmelerindeki narkotik tanımıdır. Narkotikler, uyuşukluk, uyku, sersemlik, duyarsızlık vb. etkilere neden olan ve bu etkilerin (ve oranlarının) örneğin dava sırasında kanıtlanması karmaşık olan maddeler ve preparatlardır. Bu nedenle, bir uyuşturucunun yasal tanımı, sözleşmenin Çizelgelerinde listelenip listelenmediğidir. Eğer bazı Çizelgelerde yer alıyorsa, narkotiktir. ⓘ

Dünya Sağlık Örgütü tarafından yayınlanan alkol ve uyuşturucu terimleri sözlüğü

Bu terim genellikle narkotik analjezikler olarak adlandırılan opiyatları veya opioidleri ifade eder. Yaygın kullanımda ve yasal kullanımda, farmakolojilerine bakılmaksızın, yasadışı uyuşturucuları ifade etmek için genellikle kesin olmayan bir şekilde kullanılır. Örneğin, Kanada, ABD ve diğer bazı ülkelerdeki narkotik kontrol mevzuatı opioidlerin yanı sıra kokain ve esrarı da kapsamaktadır (ayrıca bkz. sözleşmeler, uluslararası uyuşturucu). Kullanımdaki bu çeşitlilik nedeniyle, bu terimin yerine daha spesifik bir anlam taşıyan bir terimin (örneğin opioid) kullanılması daha uygun olacaktır. ⓘ

Birleşik Devletler

Bölüm 1300.01 Kontrol altındaki maddelere ilişkin tanımlar:

(b) Bu bölümün 1301'den 1308'e kadar olan kısımlarında ve 1312. kısmında kullanıldığı şekliyle, aşağıdaki terimler belirtilen anlamlara sahip olacaktır:

(30) Narkotik uyuşturucu terimi, doğrudan veya dolaylı olarak bitkisel kökenli maddelerden ekstraksiyon yoluyla veya bağımsız olarak kimyasal sentez kullanılarak veya ekstraksiyon ve kimyasal sentezin bir kombinasyonu ile üretilen aşağıdakilerden herhangi biri anlamına gelir:

(i) Afyon, afyonlar, afyon ve afyon türevleri, bunların izomerleri, esterleri, eterleri, tuzları ve izomerlerin, esterlerin ve eterlerin tuzları dahil olmak üzere, belirli bir kimyasal tanımlama dahilinde bu tür izomerlerin, esterlerin, eterlerin ve tuzların varlığı mümkün olduğunda. Böyle bir terim afyonun izokinolin alkaloidlerini içermez. ⓘ
(ii) Haşhaş samanı ve haşhaş samanı konsantresi. ⓘ
(iii) Koka yaprakları, kokain, ekgonin ve ekgonin türevleri veya bunların tuzlarının çıkarıldığı koka yaprakları ve koka yaprakları ekstraktları hariç. ⓘ
(iv) Kokain, tuzları, optik ve geometrik izomerleri ve izomerlerin tuzları. ⓘ
(v) Ekgonin, türevleri, bunların tuzları, izomerleri ve izomerlerin tuzları. ⓘ
(vi) Bu bölümün (b)(31)(i) ila (v) paragraflarında atıfta bulunulan maddelerden herhangi birini herhangi bir miktarda içeren herhangi bir bileşik, karışım veya preparat.

21 USC (Kontrollü Maddeler Yasası), Bölüm 802'de 1984 yılında yapılan değişiklik "narkotik uyuşturucu" tanımı, haşhaş samanı, kokain ve ekgonin terimlerini de içerecek şekilde genişletilmiş ve gözden geçirilmiştir. ⓘ

ABD v. Stieren

608 F.2d 1135 ⓘ

Birleşik Devletler Temyiz Mahkemesi, Sekizinci Daire. Karar 31 Ekim 1979. LAY, Yargıç. ⓘ
John Arthur Stieren, 21 U.S.C. § 841(a)(1) uyarınca dağıtmak ve dağıtmak amacıyla kokain bulundurmaktan mahkumiyet kararını temyiz etmektedir. Stieren, "bilimsel ve tıbbi gerçeklere göre kokain uyuşturucu olmayıp narkotik olmayan bir uyarıcı olduğu halde, kokainin 21 U.S.C. § 812(c)'nin II sayılı cetvelinde uyuşturucu olarak sınıflandırılması" nedeniyle yasanın anayasaya aykırı olduğunu iddia etmektedir. ⓘ
Kanıtların yeterliliği tartışmalı değildir. Stieren, özel ajanların büyük miktarda kokain bulundurduğuna ve satmaya çalıştığına dair ifadelerinin ardından mahkum edilmiştir. Sanık, doktorların ve bilim adamlarının ifadelerinin ve raporlarının kokainin bir uyuşturucu olmadığını gösterdiğini ileri sürmektedir. Ayrıca, kokainin farmakolojik tanımına göre narkotik olmadığına hükmeden davalara da atıfta bulunmaktadır. State v. Erickson, 574 P.2d 1 (Alaska 1978). ⓘ
Narkotik olmayan bir merkezi sinir sistemi uyarıcısı olan kokaini ceza ve düzenleme amacıyla narkotik olarak sınıflandırmak yasama yetkisi dahilindedir. 21 U.S.C. § 802(16)(A). Kokain kullanımı toplum için ciddi sorunlar teşkil etmektedir ve yüksek bir kötüye kullanım potansiyeline sahiptir. Kongre'nin ceza seçimi, mahkemeler tarafından uyulması gereken toplumsal bir politikayı yansıtmaktadır.2 Kongre kokaini yeniden sınıflandırma yetkisine sahiptir. Bu yetki Başsavcıya devredilmiştir. 21 U.S.C. § 811(a)(1). Kokain yeniden sınıflandırılacaksa, sanığın iddiaları mahkemelere değil yasama organına yapılmalıdır. ⓘ
Kongre'nin, kokaini ceza uygulamak üzere II. derece uyuşturucu olarak sınıflandırırken rasyonel bir yasama amacına sahip olduğuna karar veriyoruz. ⓘ
KARAR ONAYLANMIŞTIR.

ⓘ

Tarihçe

"Narkotik" teriminin Yunan hekim Galen tarafından uyuşturan veya uyuşturmayan, felce veya his kaybına neden olan ajanları ifade etmek için icat edildiğine inanılmaktadır. Yunanca ναρκωσις (narkoz) kelimesine dayanmaktadır, Hipokrat tarafından uyuşma süreci veya uyuşmuş durum için kullanılan terim. Galen, adamotu kökü, altercus (eclata), tohumlar ve haşhaş suyunu (afyon) başlıca örnekler olarak sıralamıştır. Başlangıçta ağrıyı dindiren, duyuları körelten veya uykuya neden olan herhangi bir maddeyi ifade ediyordu. Şimdi ise bu terim birçok şekilde kullanılmaktadır. Bazı insanlar narkotikleri opioid reseptörlerine (eroin veya morfin gibi maddeler tarafından aktive edilen hücresel membran proteinleri) bağlanan maddeler olarak tanımlarken, diğerleri herhangi bir yasadışı maddeyi narkotik olarak adlandırmaktadır. ABD hukuku açısından bakıldığında narkotikler afyon, afyon türevleri ve bunların yarı sentetik ikamelerini ifade etmektedir, ancak ABD hukukunda uyuşturma özelliği nedeniyle kokain de narkotik olarak kabul edilmektedir. ⓘ

"Herhangi bir yasadışı uyuşturucuyu" kapsayan tanım ilk kez 1926 yılında kaydedilmiştir. Sıfat olarak ilk kullanımı ise 1600'lere kadar uzanmaktadır. Birçok farklı narkotik türü vardır. Narkotik ilaçların en yaygın iki türü morfin ve kodeindir. Her ikisi de tıbbi kullanım için afyondan sentezlenir. Afyondan üretilen eğlence amaçlı en yaygın kullanılan uyuşturucu eroindir. Ağrı tedavisinde kullanılmak üzere afyon bazlı olarak sentezlenen ilaçlar fentanil, oksikodon, tramadol, petidin (Demerol), hidrokodon, metadon ve hidromorfondur. Mevcut ağrı kesici ilaçların yeni formları düzenli olarak oluşturulmaktadır. Ortaya çıkan en yeni formülasyon, 2014 yılında hidrokodonun dozajı arttırılmış bir formülü olan zohidro'nun piyasaya sürülmesiydi; bu şimdiye kadar ağrı yönetimi için oluşturulan en güçlü hidrokodon formülasyonudur ve orta dozda oksikodon ile aynı seviyededir. ⓘ

Analjezikler

Analjezikler ağrıyı dindiren ilaçlardır. İki ana türü vardır: hafif ağrılar için narkotik olmayan analjezikler ve şiddetli ağrılar için narkotik analjezikler. ⓘ

Narkotik analjezikler

Narkotik analjezikler opioid olma eğilimindedir. Beyin, omurilik, sindirim sistemi, periferik nöronlarda dağılmış G-Protein bağlı reseptörler olan opioid reseptörlerine bağlanırlar. ⓘ

Mekanizma

Üç tip opioid reseptörü vardır: Mu (μ-opioid reseptörleri), delta ve kappa (κ-opioid reseptörü). Endojen opioidler (enkefalinler, dynorphin, endorphin) spesifik olarak herhangi bir opioid reseptörüne bağlanmaz. Opioidin reseptöre bağlanması, kanalın açılmasına ve nöronun hiperpolarizasyonuna yol açan bir kademeye neden olur. Opioid reseptörleri aşağıdaki kanal tiplerine sahiptir: Mu, K+ kanalı; l Delta, K+ kanalı; Kappa, Ca2+ kanalı. Hiperpolarizasyon, post-sinaptik nöral inhibisyona ve nörotransmitter salınımının presinaptik inhibisyonuna yol açabilir. Post-sinaptik nöral inhibisyon analjeziyi azaltabilir ve santral hiperaktivite etkinliğini azaltabilir. Kappa reseptörlerinin mekanizması Mu ve Delta'dan biraz farklıdır, çünkü K+ kanalları yerine Ca2+ kanalları kapanır ve mu ve delta'da K+ kanalları açılır. ⓘ

Tıbbi amaçlı kullanılan psikoaktif maddeler

Günümüzde uyuşturucu amaçla kullanılan maddelerin bir kısmı normal tıbbi kullanımı olan ilaçlardır. Bu ilaçlara hydrocodone, kodein, metadon, afyonritalin örnek olarak gösterilebilir. ⓘ

Madde bağımlılığında kullanılan psikoaktif maddeler

Esrar, eroin, amfetamin-metamfetamin, kokain, kubar, haşhaş, afyon, bonzai (sentetik kenevir) vs. isimlerle tanınırlar ve genellikle bitkisel kaynaklı maddelerden elde edilirler. Bazıları sağlık açısından zararlıdırlar. Dünyada hızla yayılmaya başlamıştır ve günümüzde daha çok gençler arasında yaygındır. Bazı uyuşturucular önlenmediği sürece ölüme kadar götürebilmektedir. Psikiyatri ve Adli Psikiyatri uygulamalarında bu maddelere yönelik bağımlılık "toksik madde bağımlılığı" ya da "madde bağımlılığı" olarak nitelendirilir. Bu tür maddeler tıp disiplini açısından 4 ana grupta toplanırlar:

Uyarıcı maddeler (kokain, amfetaminler, kafein),
Uyutucu/uyuşturucu maddeler (opium alkaloidleri, barbitüratlar, benzodiazepinler),
Halüsinojenler (esrar, lysergic acid diethylamide-LSD, phencyclidine-PCP),
Uçucular (tiner ve benzerleri). ⓘ

Bu tür maddelerin başlıcalarının insan vücudundaki zararlı etkileri aşağıda verilmektedir: ⓘ

Kokain

Deri (enjeksiyon yeri): Kronik granülomatöz yangı
Göz (crack kullanımı): Kornea ülserleri ve infeksiyonlar
Ağız ve Dişler (toz çekme): Damak perforasyonu, diş minesi aşınması
Burun (toz çekme): Nekrozlar, septum delinmesi (perforasyonu)
Dolaşım sistemi: damarlarda büzüşme (vazokonstriksiyon) ve hipertansiyon, kardiyomyopatiler, kalp durmasına bağlı ansızın ölüm
Gebelik: Düşükler (abortuslar) ve yenidoğan bebekte yoksunluk sendromu. ⓘ

Opium alkaloidleri (Morfin ve Eroin)

Deri (enjeksiyon yeri): Ekimoz, ülser, nedbe, lenfödem, abseler (sepsis kaynağı)
Kalp: Aritmilere bağlı ansızın ölüm, kapak (triküspid) endokarditi (Staphylococcus aureus), kalp büyümesi (kardiyomegali), infarkt
Damarlar: Septik trombus/embolizm, anevrizma, sepsis
Akciğerler: Yüksek doz madde alımında akut ödeme bağlı ansızın ölüm, metastatik abseler, emfizem, talk granülomları, Candida pnömonisi
Beyin: Hipoksik ensefalit (hipokampus nekrozları), infarktlar, metastatik abseler
Böbrek: Eroin nefropatisi, glomerülonefrit, hiperemi
RES: Lenfadenomegali
Virüs infeksiyonları: HBV, HCV, HIV ⓘ

Amfetamin-Metamfetamin ve Ekstazi

Beyin: Psikiyatrik bozukluklar, nöron yitirilmesi, kanama, iskemik lezyonlar
Kalp: Koroner vazokonstriksiyonu (akut/kronik koroner yetmezliği), aritmiler, kardiyomyopatiler
Akciğerler: Pulmoner hipertansiyon ⓘ

Esrar

Akciğerler: Tütüne benzer etkiler (KOAH, Akciğer ca, hipoksi)
Fertilite etkilenmesi: Erkeklerde kısırlığa (steriliteye) varabilen sonuç ⓘ

Tiner

Beyin: Nöron yitirilmesine bağlı nöropsikiyatrik bulgular
Kemik iliği: İnhibisyon
Akciğerler: Pnömoni, KOAH ⓘ

Yasallaştırılmasına dair görüşler

Uyuşturucu maddeler çoğu ülkede yasa dışı olmakla birlikte, bu durum maddenin tipine göre ve ülkeden ülkeye farklılık göstermektedir. ⓘ

Alman bilim adamı Christian Rätsch uyuşturucunun kullanımı üzerine çeşitli görüşler ileri sürmüştür. Uyuşturucunun yasallaşması gerektiğini ileri süren Rätsch'ın en önemli gerekçelerinden biri uyuşturucu tüketiminin hukuksal bir hak olduğu düşüncesidir. Bunun dışında uyuşturucunun yasak olduğu bir ortamda tüketiminin de doğru yapılamayacağını, çok fazla alındığı takdirde her maddenin ölüme götürebileceğini ileri sürmüştür. Ona göre devlet uyuşturucuyu yasallaştırırsa, karaborsa maddeler piyasada olmayacak ve böylece denetimli tüketim sağlanıp, ölümlerin önüne geçilebilecektir. ⓘ

İstatistik veriler

2014 yılında 29 milyon insanda uyuşturucu bağımlılığı saptanmıştır. Teşhis konulan her altı uyuşturucu bağımlısından sadece biri tedaviye başvurmaktadır. Dünyada en fazla afyon üretimi ise Afganistan'da yapılmaktadır. Birleşmiş Milletler yaptığı bir açıklama ile Avrupa ülkelerinin en büyük uyuşturucu pazarları arasında olduğu belirtildi. ⓘ

Birleşmiş Milletler 2016 raporuna göre hayatında en az bir kere uyuşturucu kullananların sayısı 2013'te 246 milyon, 2015 yılında ise 247 milyon olarak açıklandı. Uyuşturucu kategorisinde en fazla Esrar üretimi yapılmaktadır. Esrar 129 ülkede yasadışı yollarla üretilmektedir. Dünyada esrar kullananların sayısı ise 182 milyon civarındadır. ⓘ

Konu hakkında kitaplar

Alfred R. Lindesmith, “Addiction and Opiates”
Ashley Montagu, “Refelections”
Edward M. Brecher “Licit and Illicit Drugs” ⓘ