Havva
Eve ⓘ | |
|---|---|
 Pantaleon Szyndler tarafından Eve, 1889 | |
| Eş(ler) | Adam |
| Çocuklar | Awan (kızı) Cain (oğul) Azura (kızı) Habil (oğul) Seth (oğul) Aclima (kız) |
| Ebeveyn(ler) | Tanrı (Yaratıcı/Baba) |
Aziz Havva ⓘ | |
|---|---|
 | |
| Doğan | Cennet Bahçesi |
| Saygıdeğer |
|
| Şölen | 24 Aralık |
Havva (/ˈiːv/; İbranice: חַוָּה, Modern: Ḥava, Tiberce: Ḥawwā; Arapça: حَوَّاء, romanlaştırılmış: Ḥawwāʾ; Yunanca: Εὕα, romanize edilmiştir: Heúa; Latince: Eva, Heva; Süryanice: ܚܰܘܳܐ romanize: ḥawâ) İbranice Kutsal Kitap'ın Yaratılış Kitabı'nda yer alan bir figürdür. İbrahimi dinlerin köken hikayesine göre ilk kadındır, ancak Yahudilik içindeki bazı tartışmalar bu konumu Lilith'e de vermiştir. Havva aynı zamanda Adem'in karısı olarak da bilinir. ⓘ
Yaratılış'ın ikinci bölümüne göre Havva, Tanrı (Yahve) tarafından Adem'in kaburga kemiğinden alınarak Adem'e eş olması için yaratılmıştır. Havva yaratılmadan önce Adem bahçeyi korumak ve muhafaza etmekle görevlendirilmiştir; Tanrı Adem'e yasak meyveyi yememesini emrettiğinde Havva orada değildir - ancak bu emirden haberdar olduğu açıktır. Yılanın onu öldürmeyeceği ama ona fayda sağlayacağı yönündeki argümanını duyduktan sonra iyilik ve kötülüğü bilme ağacından yasak meyveyi yemeye karar verir. Meyveyi Adem'le paylaşır ve hayat ağacından yiyemeden Cennet Bahçesi'nden kovulurlar. Hıristiyan kiliseleri hem Adem ve Havva'nın Tanrı'ya itaatsizliğini (genellikle insanın düşüşü olarak adlandırılır) hem de bu eylemlerin insanlığın geri kalanı üzerindeki sonuçlarını nasıl gördükleri konusunda farklılık gösterir. Hıristiyan ve Yahudi öğretileri bazen Adem'i (ilk insan) ve Havva'yı "düşüş" için farklı düzeyde sorumlu tutmaktadır. ⓘ
Katolik Kilisesi, Adem ile birlikte Havva'yı da eski geleneklere göre aziz olarak kabul eder ve Orta Çağ'dan bu yana Estonya, Almanya, Macaristan, Litvanya ve İskandinav ülkeleri de dahil olmak üzere birçok Avrupa ülkesinde 24 Aralık'ta Aziz Adem ve Havva'nın geleneksel ayin bayramı kutlanmaktadır. ⓘ
Havva, değişik inançlarda ve İbrahimi dinlerde ilk insan Âdem'in eşidir. Bu dinlere göre tüm insanlar Âdem ve Havva'nın çocuklarıdır. Bazı Batı dillerinde Eski Ahit'ten geldiği şekliyle Eva diye adlandırılır. ⓘ
Mitolojik orijin
Havva isminin Sümer Kiş krallığında 3. hanedanın 1. kraliçesi olan "Khabu"dan türediği ileri sürülmüştür. Hitit Güneş tanrıçası Hepat, Yunan gençlik tanrıçası Hebe ve aşk tanrıçası Hera Havva mitinin diğer olası kaynaklarıdır. ⓘ
Sümer mitolojisindeki tanrıça Ninti (kaburga kemiğinin kadını, can veren kadın) Havva'nın yaratılış efsanesindeki "Âdem'in kaburga kemiği" imgesinin kaynağı olarak düşünülmektedir. Eva (Eve, Havva) ile benzeşik bir söyleyişe sahip olan Ea, Adapa efsanesinde Tevratın havva figürüne benzer şekilde Adapa'yı yönlendirir. ⓘ
Havva Amarna mektuplarında bronz çağında Kudüste tapınılan bir tanrı olduğu anlaşılan Hurrilerin tanrıçası Hebat ile de ilişkilendirilir. Hitit yazıtlarında Hepa, Hepat ya da Hepatu diye adlandırılır ve ‘sedir ağaçlarının ülkesinde’ tapıldığı belirtilir. Sedir ağaçlarının ülkesi, Lübnan, Filistin’dir. Hepat’ın sonraki dönemlerde başka kültürlerde ortaya çıkan yansımaları da “Ana” kimliği çerçevesinde olmuştur. MÖ 1. binyılda hiyeroglif yazıtlarda Ha-pa-tu, He-ba-tu ve Hi-pa-tu, Lykçe yazıtlarda ise Hepat, hba-eni olarak ifade edilir ki anlamı “Heba Ana”dır. ⓘ
Asherah, Ela, Elat (Chawat); İlahi-evrensel anne. O insan, hayvan ve ürünlerin verimliliğini sembolize eden, besleyen, destekleyen bir akıl idi ve hayat ağacı ile sembolize edilmişti. Milattan önce 1. binyılda Semitik bir tanrı olan El'in karısı olan, tanrılar annesi Asheraha Chawat ( Aramice Havva (İng. eva)) adı verilir. Ela veya Elat El'in dişi formudur. O'nun tam adı Rabat Chawat, Büyük hanımefendi, tanrıça Havva idi ve yılanla sembolize edilirdi. ⓘ
Sosyolojik bakış açısıyla Orta Doğu coğrafyasında değişik mitolojilerde benzer telaffuzlara sahip “ana tanrıça” figürünün evrimiyle tektanrıcı İbrani ataerkil kültüründe ölümlü ve günahkar bir kadın şekline indirgendiği ve yaratılış mitosunun bir figürü halinde yeniden yaratılmış olduğu görülmektedir. ⓘ
Bir başka çalışma ise Havva'yı Hint bereket ve doğurganlık tanrıçası Shiva ile ilişkilendirmektedir. Ayrıca Türk mitolojisindeki Eje karakteri ile benzerlik kurulmaktadır. ⓘ
Yahudilik
İlk yaratılış anlatısında (Elohim) "erkek ve dişi [Elohim] onları yarattı" (Yaratılış 1:27) denmektedir ki bu da erkek ve kadının aynı anda yaratıldığı şeklinde yorumlanmıştır. Oysa ikinci yaratılış anlatısı, YHWH'nin Havva'yı Adem'in kaburga kemiğinden yarattığını, çünkü Adem'in yalnız olduğunu belirtir (Yaratılış 2:18 vd.). Dolayısıyla, bu bariz tutarsızlığı çözmek için, bazı ortaçağ hahamları ikinci anlatımdaki Havva ile Elohim anlatımındaki kadının iki ayrı birey olduğunu öne sürmüşlerdir: Havva ve Lilith. ⓘ
Haham Joshua'ya göre Havva'nın yaratılışı şöyledir: "Tanrı kadını hangi üyeden yaratacağını düşündü ve kendisiyle şöyle muhakeme etti: Onu Adem'in başından yaratmamalıyım, çünkü o gururlu bir insan olur ve başını dik tutar. Eğer onu gözden yaratırsam, her şeyi araştırmak isteyecek; kulaktan yaratırsam, her şeyi duymak isteyecek; ağızdan yaratırsam, çok konuşacak; kalpten yaratırsam, insanları kıskanacak; elden yaratırsam, her şeyi almak isteyecek; ayaktan yaratırsam, hovarda olacak. Bu nedenle, onu saklı olan üyeden, yani insan çıplakken bile görülmeyen kaburga kemiğinden yaratacağım." ⓘ
Yaratılış Rabba'nın Midraş'ına ve daha sonraki diğer kaynaklara göre, ya Kabil'in bir ikiz kız kardeşi vardı ve Habil'in iki ikiz kız kardeşi vardı ya da Kabil'in Lebuda adında bir ikiz kız kardeşi ve Habil'in Qelimath adında bir ikiz kız kardeşi vardı. Geleneksel Yahudi inanışına göre Havva Machpelah Mağarası'na gömülmüştür. ⓘ
Midraş Rabbah Yaratılış VIII:1 ayetini "onları erkek ve dişi olarak yarattı" şeklinde yorumlayarak Tanrı'nın Adem'i başlangıçta hermafrodit olarak yarattığı anlamına gelir. Bu şekilde Adem bedensel ve ruhsal olarak erkek ve dişiydi. Tanrı daha sonra "Adem'in yalnız kalmasının iyi olmadığına" karar verir ve ayrı varlıklar olan Adem ve Havva'yı yaratır. Bu, iki ayrı ruhun birleşmesini sağlamak için iki insanın bir araya gelmesi fikrini teşvik eder. ⓘ
Erken dönem haham literatürü Havva'yı daha az olumlu bir şekilde tasvir eden gelenekler de içerir. Yaratılış Rabbah 18:4'e göre Adem, Havva'nın kaderinde kendisiyle sürekli kavga etmek olduğunu çabucak anlar. İlk kadın aynı zamanda Sikninli Rabbi Joshua'ya atfedilen suçlamaların da nesnesi haline gelir; ona göre Havva ilahi çabalara rağmen "şişmiş kafalı, cilveli, kulak misafiri, dedikoducu, kıskançlığa eğilimli, hafif parmaklı ve hoppa" olmuştur (a.g.e. 18:2). Benzer bir suçlama Yaratılış Rabbah 17:8'de de yer alır; buna göre Havva'nın topraktan değil de Adem'in kaburga kemiğinden yaratılmış olması onu Adem'den aşağı kılar ve hiçbir şeyden tatmin olmaz. Son olarak, Havva'ya atfedilen en büyük kötülükler Yaratılış Rabbah 17:8'de ortaya çıkar:
Neden bir erkek başı açık dışarı çıkarken, bir kadın başı örtülü dışarı çıkar? Kadın yanlış yapan ve insanlardan utanan biri gibidir; bu nedenle başı örtülü olarak dışarı çıkar. Neden onlar [kadınlar] [cenazede] cesedin önünde yürürler? Dünyaya ölümü getirdikleri için, bu nedenle cesedin önünde yürürler, [yazıldığı gibi], "Çünkü o mezara götürülür... ve ondan önce sayısız olduğu gibi, bütün insanlar onun ardından çekilir" (Eyüp 21:32f). Ve neden ona âdet görme (nidah) emri verildi? Çünkü [ölüme neden olarak] Âdem'in kanını döktü, bu nedenle ona âdet görme emri verildi. Ve neden ona "hamur" (halah) emri verildi? Çünkü o, dünyanın hamuru olan Adem'i bozdu, bu nedenle ona hamur emri verildi. Ve Şabat ışıklarının (nerot şabat) emri neden ona verildi? Çünkü o Adem'in ruhunu söndürdü, bu nedenle Şabat ışıkları emri ona verildi.
Buna ek olarak, erken dönem haham literatürü Havva'nın çeşitli cinsel ihlallerle suçlandığı çok sayıda örnek içerir. Yaratılış 3:16'da "arzun kocan için olacak" denilen Havva, Hahamlar tarafından aşırı gelişmiş bir cinsel güdüye sahip olmakla (Yaratılış Rabbah 20:7) ve Adem'i sürekli baştan çıkarmakla (ibid. 23:5) suçlanır. Bununla birlikte, metinsel popülerlik ve yayılma açısından, Havva'nın ilkel yılanla çiftleşmesi motifi diğer cinsel ihlallerine göre önceliklidir. Bu anlatım oldukça rahatsız edici bir resimselliğe sahip olmasına rağmen, pek çok yerde aktarılmıştır: Yaratılış Rabbah 18:6, Sotah 9b, Şabat 145b-146a ve 196a, Yevamot 103b ve 'Avodah zarah 22b. ⓘ
Yahudilere göre kadının iki tür yaratılışı bulunmaktadır.
Birincisinde kadın, Âdem’le birlikte yaratıldığında, Âdem kadına hükmetmeye çalışır. Kadın “İkimiz de aynı maddeden yaratıldık, bana hükmedemezsin” der, Âdem’i terk eder ve cin olur. ⓘ
İslam’da Âdem ve Havva’nın yaratılışı
"Biz insanı pişmiş çamurdan, değişmiş cıvık balçıktan yarattık." (Hicr Suresi, 26) ⓘ
"...Sizi bir tek nefisten yaratan ve ondan da eşini yaratan, ikisinden birçok erkek ve kadın üretip yayan rabbinize itaatsizlikten sakının." (Nisa Suresi, 1) ⓘ
Biz insanı muhakkak ki çamurun özünden yarattık. (Müminun suresi, 12) ⓘ
"Kadınlar hakkında hayır tavsiye ediniz. Çünkü kadın, eğri “kaburga kemiği”nden yaratılmıştır. Kaburga kemiğinin en eğri tarafı, en üst tarafıdır. Onu doğrultmaya çalışırsan kırarsın, hali üzerinde bırakırsan öyle kalır.” (Hadis) ⓘ
Ancak Kuran'da Havva ismi ve Âdem'in kaburga kemiğinden yaratıldığı geçmez. Kuran'da ikisinin de tek bir nefisten yaratıldığı belirtilir. ⓘ
Cennetten kovulma
Âdem ve Havva yaratılmış oldukları mutlu cennetlerinden işledikleri günah sebebiyle kovulurlar. Yılan ya da şeytan Havvayı, Havva da Âdem’i kandırır. Yahudi ve Hristiyan kaynaklarında Havva ilk günahı işleyen insandır, Âdem onun vasıtasıyla yasak meyveyi yemiştir. Kur'an'da ise her ikisi de kınanmakla beraber suç doğrudan Âdem'e izafe edilir. Yaratılış mitosundaki başka bazı unsurlar gibi iyiyi kötüden ayırt edebilme yetisi veren bilgelik ağacının meyvesinden yeme ve yılan motifinin de Sümerlerin Adapa efsanelerinden kaynaklandığı ifade edilmiştir. ⓘ
Hristiyan kaynaklar Âdem-Havva ikilisinin günahından tüm insanları sorumlu tutarlar. İsa'nın bu günahı kaldırmak için geldiğine inanırlar. ⓘ
Sufi inancına göre ise Âdem-Havva Kıssası, büyük ölçüde semboliktir. Âdem, insanoğlunu temsil etmekte olup, yasak meyveyi yiyen ve Âdem'i de suça ortak eden Havva insan nefsini (egoyu) sembolize etmektedir. Bununla birlikte peygamber olarak gelen bir Âdem ve eşi Havva aynı zamanda gerçek kişiliklerdir. Bahailer de bu açıklamaya katılırlar. ⓘ
Tevrat'a göre soy ağacı
| Âdem | Havva | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Kabil | Habil | Şit | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Enoh | Enoş | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| İrad | Kenan | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Mehuyael | Mahalalel | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Metuşael | Yared | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Adah | Lameh | Tsillah | Enoh | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Yaval | Yuval | Tuval-Kayin | Naamah | Metuselah | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Lameh | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Nuh | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Sam | Ham | Yafes | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
Ayrıca bakınız
- Kabil ve Habil
- İnsanın evrimi, Mitokondriyal Havva ⓘ
Dış okumalar
ⓘ |
Wikimedia Commons'ta Havva ile ilgili ortam dosyaları bulunmaktadır. |
- Yaratılış mitosu; Adem Havva, yasak meyve, Sümer etkisi 10 Haziran 2016 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ⓘ
Etimoloji
Lorenzo Maitani'nin Orvieto Katedrali'ndeki mermer rölyefi, İtalya ⓘ
İbranice'de "Havva" "Ḥawwāh "tır ve Sami kökü ḥyw'den gelen "ḥāyâ", "yaşamak" ile fonetik olarak benzer olduğu için çoğunlukla "yaşayan" veya "yaşam kaynağı" anlamına geldiğine inanılır. ⓘ
Hawwāh, Amarna mektuplarında Geç Tunç Çağı'nda Kudüs'te tapınıldığı gösterilen Hurrili tanrıça Ḫepat ile karşılaştırılmıştır. Ḫepat isminin Kiş'in Üçüncü Hanedanlığı'nın ilk hükümdarı olan Kubau'dan türemiş olabileceği öne sürülmüştür. ⓘ
İbranice Havva isminin (חַוָּה) aynı zamanda Aramice "yılan" kelimesiyle de benzerlik taşıdığı öne sürülmüştür (Eski Aramice חוה; Aramice חִוְיָא). Bu etimolojik hipotezin kökeni, İbranice Ḥawwāh ile Aramice ḥiwyāʾ arasındaki benzerliği kullanan Genesis Rabbah 20:11'de bulunan rabbinik kelime oyunudur. ḥiwyāʾ. Hahamların ideolojik kullanımına rağmen Julius Wellhausen ve Theodor Nöldeke gibi akademisyenler kelimenin etimolojik anlamını savunmuşlardır. ⓘ
Gerda Lerner, Havva'nın Adem'in kaburga kemiğinden doğuş hikayesinin Mezopotamya'daki Enki ve Ninhursag mitinden kaynaklanmış olabileceğini öne sürer. Bu efsanede Enki, kendisine hastalık veren zehirli bitkiler yer. Bunun üzerine karısı Ninhursag, bu hastalıkların her birini iyileştirmek için çeşitli tanrılar yaratır. Bunlardan biri olan Ninti'nin kaderi Enki'nin kaburgasını iyileştirmektir. Ninti'nin adı hem "kaburganın hanımı" hem de "yaşamın hanımı" anlamına gelir. Kaburga kemiği ve yaşam arasındaki bu ilişki, adı yaşamla bağlantılı olan ve bir kaburga kemiğinden doğan Havva'da bulunana benzer. ⓘ
Yaratılış'ta
Cennetten Kovulma
Havva, bilgelik geleneğinde bir mesel ya da "bilgelik öyküsü" olarak nitelendirilen Yaratılış 3'teki Aden'den kovulma anlatısında bulunur. Bu anlatı bölümü, YHWH'nin kullanımı nedeniyle belgesel hipotez tarafından Yahvist'e (J) atfedilir. ⓘ
Aden'den kovulma anlatısında bacaklı bir yılan ile kadın arasında bir diyalog geçer (3:1-5). Yılan 2:19'da Yahve tarafından kır hayvanları arasında yaratılmış bir hayvan olarak tanımlanır. Kadın yılanla konuşmaya isteklidir ve yaratığın alaycılığına Yahve'nin 2:17'deki yasağını tekrarlayarak karşılık verir. Yılan RAB'bin buyruğuna doğrudan karşı çıkar. Adem ve kadın günah işler (3:6-8). RAB Adem'i sorgular, o da kadını suçlar (3:9-13). Yahve daha sonra kadına kendini açıklaması için meydan okur, o da yılanı suçlar, yılan karnı üzerinde sürünmekle lanetlenmiştir, bu yüzden uzuvlarını kaybeder. ⓘ
Ardından tüm suçlulara karşı ilahi üç yargı bildirilir (3:14-19). Bir yargı kehaneti ve suçun niteliği önce yılana, sonra kadına ve son olarak da Adem'e yüklenir. Yılan RAB tarafından lanetlendikten sonra, kadın iki temel rolünü etkileyen bir ceza alır: çocuk doğurma ve kocasıyla olan itaatkâr ilişkisi. Bunu Adem'in cezası takip eder. Adem'in tepkisi, Havva'nın isimlendirilmesi ve Yahve'nin deri giysiler yapması kısa bir anlatımla anlatılır (3:20-21). Bahçe anlatısı, çiftin kovulmasına karar veren Elohim'in konuşması ve bu kararın uygulanmasıyla sona erer (3:22-24). ⓘ
İnsanlığın annesi
Havva (ve ondan sonraki kadınlar) kederli bir hayata, doğum sancılarına ve kocasının gücü altında olmaya mahkûm edilir. Adem ve Havva'nın iki oğlu olmuştur: Kabil ve Habil (Kayin ve Heḇel), birincisi toprağı işler, ikincisi koyun güder. Habil'in ölümünden sonra Havva, Nuh'un (ve dolayısıyla tüm modern insanlığın) soyundan geldiği Şit (Šet) adında üçüncü bir oğul dünyaya getirmiştir. Yaratılış'a göre Şit, Adem 130 yaşındayken "onun benzerliğinde ve onun suretinde bir oğul" olarak doğmuştur. Yaratılış 5:4 Havva'nın Habil, Kabil ve Şit'in ötesinde oğulları ve kızları olduğunu söyler. ⓘ
Diğer eserlerde
Yılanın Şeytan olarak tanımlanması, Havva'nın günahının cinsel ayartma olması veya Adem'in ilk eşinin Lilith olması gibi bazı kavramlar, çeşitli Yahudi apokriflerinde bulunan edebi eserlerden gelir, ancak Yaratılış Kitabı veya Tevrat'ın hiçbir yerinde bulunmaz. Lilith, Floransalı yazar Giovanni Boccaccio'nun 1361-62 yıllarında yazdığı tarihi ve mitolojik kadınların biyografilerinden oluşan De Mulieribus Claris adlı eserinde anılmaktadır. Batı edebiyatında yalnızca kadın biyografilerine ayrılmış ilk koleksiyon olarak dikkat çekmektedir. ⓘ
Bu konuları ele alan yazılar Yunanca, Latince, Slavca, Süryanice, Ermenice ve Arapça olarak eski Yahudi düşüncesine kadar uzanan bir literatüre sahiptir. Bunların etkili kavramları daha sonra Hıristiyan teolojisine uyarlanmış, ancak modern Yahudiliğe uyarlanmamıştır. Bu durum iki din arasında radikal bir bölünmeye işaret etmiştir. Apokrifanın en eski Yahudi bölümlerinden bazıları, bazı eserlerin Hıristiyanlaştırıldığı Birincil Adem Edebiyatı olarak adlandırılır. Hıristiyanlaştırılmış eserlere örnek olarak, Adem ve Havva'nın Şeytan'la Çatışması olarak bilinen ve Solomon Caesar Malan tarafından Etiyopya Ge'ez'inden çevrilen Adem ve Havva Kitabı (1882) ve August Dillmann'ın belirttiği gibi Çatışma ile yakın benzerlikleri olan Hazineler Mağarası adlı orijinal bir Süryanice eser verilebilir. ⓘ
- Yahudi kitabı The Alphabet of Ben-Sira'da Havva Adem'in "ikinci eşi", Lilith ise ilk eşidir. Avrupa'ya 6. yüzyılda Doğu'dan giren bu alternatif versiyonda, Lilith'in aynı zamanda, aynı topraktan (Sümer Ki), Adem'in dengi olarak, Babil Lilitu, Sümer Ninlil, Enlil'in karısı gibi yaratıldığını öne sürer. Lilith Adem'in altında uyumayı ya da hizmet etmeyi reddeder. Adem onu "aşağı" pozisyona zorlamaya çalıştığında, Cennet'ten havaya uçar ve orada iblislerle çiftleşerek her gün yüzlercesine gebe kalır (Arapça cin kelimesinden türetilmiştir). Tanrı onun peşinden üç melek gönderir ve Âdem'e dönmeyi reddederse yavrularını öldürmekle tehdit eder. Kadın bunu reddeder ve Tanrı'ya Adem için ikinci bir eş yaratma görevi verir, ama bu kez onun kaburga kemiğinden.
- Adem ile Havva'nın Hayatı ve onun Yunanca versiyonu olan Musa'nın Apokalipsi, Adem ile Havva'nın Cennet Bahçesi'nden kovulmalarından ölümlerine kadarki yaşamlarını anlatan bir grup Yahudi pseudepigrafik yazıdır.
- Deuterokanonik Tobit Kitabı Havva'nın Adem'e yardımcı olarak verildiğini onaylar (viii, 8; Sept., viii, 6). ⓘ
Dini görüşler
Gnostisizm
Gnostisizm'de Havva genellikle Barbelo adı verilen en yüce dişil ilkenin vücut bulmuş hali olarak görülür. Sophia'nın ışık bakiresi, Tanrı'nın sözünün (Logos) yaratıcısı, tou fotoğraflarının tiryakisi ya da sadece Bakire Kız, Parthenos ile bir tutulur. Başka metinlerde ise Zoe (Hayat) ile bir tutulur. Archonların Hypostasis'i gibi diğer Gnostik metinlerde Pistis Sophia, Havva'nın kızı, Seth'in karısı Norea ile bir tutulur. ⓘ
İslam
Adem'in eşinden Kur'an'da 2:30-39, 7:11-25, 15:26-42, 17:61-65, 18:50-51, 20:110-124 ve 38:71-85'te bahsedilir, ancak "Havva" (Arapça: حواء, Ḥawwā') adı Kur'an'da hiç geçmez veya kullanılmaz. Havva'dan sadece hadislerde ismen bahsedilir. ⓘ
Kur'an ve Sünnet kitaplarını içeren İslami metinlerdeki Adem ve Havva anlatıları, Tevrat ve İncil'dekilere benzer ancak onlardan farklıdır. Kuran'da Allah'ın "bir tek nefis yarattığı, ondan da eşini yarattığı ve her ikisinden birçok erkek ve kadın türettiği" (4:1) anlatılır, ancak kadının "bir kaburga kemiğinden" yaratıldığını destekleyen hadisler vardır (Sahih Buhari 4:55:548, Sahih Buhari 7:62:114, Sahih Müslim 8:3467, Sahih Müslim 8:3468). Havva, Adem'i yasak meyveyi yemeye ikna ettiği için suçlanmaz (ilk günah kavramı da yoktur). Aksine, Kur'an "ondan yediklerini" ve her ikisinin de bu günahtan sorumlu olduklarını belirtir (Kur'an 20:121-122). ⓘ
Muhammed'in Havva'yı kadın ihanetinin timsali olarak tanımladığına dair, gerçekliği tartışmalı olan (Ebu Hureyre tarafından rivayet edilen) müteakip hadisler vardır. "Ebu Hureyre'den rivayetle: Peygamber, 'Beni İsrail olmasaydı et çürümezdi; Havva olmasaydı hiçbir kadın kocasına ihanet etmezdi' dedi." (Sahih Buhari, Hadis 611, Cilt 55). Aynı fakat daha açık bir versiyon, peygamberlik rivayetlerinin en saygın ikinci kitabı olan Sahih-i Müslim'de de bulunmaktadır. "Ebu Hureyre (Allah ondan razı olsun) Allah'ın Elçisi'nin (Allah'ın selamı üzerine olsun) şöyle dediğini rivayet etmiştir: Eğer Havva olmasaydı, kadın kocasına karşı asla sadakatsizlik etmezdi." (Hadis 3471, Cilt 8). ⓘ
Bahai İnancı
Bahai Dini'nde Havva'nın hikâyesi Bazı Cevaplanmış Sorular'da anlatılmaktadır. Abdülbaha Havva'yı ruhun bir sembolü ve ilahi gizemleri içeren bir varlık olarak tanımlar. Bahai İnancı, Havva'nın önceki İbrahimî geleneklerde anlatılan hikâyesinin mecazi olduğunu iddia eder. ⓘ
Aile ağacı
ⓘ| Adam | Eve | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Cain | Abel | Seth | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Enoch | Enos | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Irad | Kenan | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Mehujael | Mahalalel | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Methushael | Jared | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Adah | Lamech | Zillah | Enoch | ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Jabal | Jubal | Tubal-Cain | Naamah | Methuselah | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Lamech | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Noah | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||
| Shem | Ham | Japheth | |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||