Hazaralar
 Kabil, Afganistan'da Hazara erkekleri | |
| Toplam nüfus | |
|---|---|
| 8 milyondan fazla | |
| Önemli nüfusa sahip bölgeler | |
 Afganistan | 4,000,000 (2009) |
 Pakistan | 500.000'i Quetta'da olmak üzere 1.550.000 |
 İran | 500,000 |
 Avrupa | 130,000 |
 Türkiye | 26,000 |
 Avustralya | 20,000 (2014) |
 Kanada | 10,300 |
 Endonezya | 3,800 |
| Diller | |
| Hazaragi ve Dari (Farsçanın doğu çeşitleri) | |
| Din | |
| Ağırlıklı olarak İslam (Şii çoğunluk, önemli Sünni azınlık) | |
| İlgili etnik gruplar | |
| Aimaq halkı, Özbekler, Tacikler, Moğol ve Türk halkları | |
| Üzerine bir serinin parçası ⓘ |
| Hazaralar |
|---|
 |
|
|
 WikiProject Kategori  Müşterekler |
Hazaralar (Farsça: هزاره, romanize: Hazāra; Hazaragi: آزره, romanize: Āzra), Afganistan'ın merkezinde yer alan Hazarajat bölgesinde yaşayan ve genellikle Afganistan'a dağılmış olan etnik bir grup ve Afganistan nüfusunun ana bileşenidir. Afganistan'ın iki resmi dilinden biri olan Dari ile karşılıklı anlaşılabilir olan Farsça'nın Hazaragi lehçesini konuşurlar. ⓘ
Afganistan'daki en büyük etnik gruplardan biridir ve komşu Pakistan'da, çoğunlukla Quetta'da ve İran'da da önemli azınlık gruplarıdır. Hazaralar bazıları tarafından Afganistan'daki en savunmasız gruplardan biri olarak kabul edilir ve geçtiğimiz on yıllar boyunca çeşitli kereler zulme uğramışlardır. ⓘ
Hazaralar, Afganistan nüfusunun yaklaşık %9'unu oluşturan etnik grup. Hazaralar, çoğunlukla Şiî inancına sahiptirler, ve bazıları Sünni ve Hristiyan. Yoğun olarak Bamyan'ı da içine alan Hazaristan bölgesinde yaşarlar. Hazaralar, Afganistan'daki en kalabalık üçüncü etnik gruptur. Ayrıca 650.000 ve 900.000 arasında olduğu tahmin edilen nüfuslarıyla Pakistan'daki azınlık gruplardan biridir. Pakistan'daki Hazara nüfusunun çoğu Ketta şehrinde yaşar. ⓘ
Etimoloji
"Hazara" kelimesinin etimolojisi hala tartışmalıdır, ancak bazılarının terim hakkında farklı görüşleri vardır. ⓘ
- Babür İmparatorluğu'nun 16. yüzyılın başlarında kurucusu olan Babür, Baburnama'da "Hazara" adını kaydetmiştir. Baburnama'da "Hazara "dan birkaç kez "Turkoman Hazaras" olarak bahsetmiştir. ⓘ
- Tarihçi Abdul Hai Habibi, "Hazara" (hazāra هزاره) kelimesinin çok eski olduğunu ve zamanla "Hazara" olarak değişen ve "iyi kalpli" anlamına gelen "Hazala" (hazāla هزاله) kelimesinden türetildiğini düşünmektedir. ⓘ
- Bir diğer görüş ise "Hazara" (hazāra هزاره) isminin Farsça "bin" ("Hazar") (hazār هزار) kelimesinden türediği yönündedir. Cengiz Han zamanında 1.000 askerden oluşan bir askeri birlik olan Moğolca (mingghan) kelimesinin çevirisi olabilir. Zamanla bu terim Moğol kelimesinin yerine kullanılmış olabilir ve şu anda bir grup insanı ifade ederken, Hazara halkı kendi dillerinde kendilerini "Azra" (āzra آزره veya azra ازره) olarak adlandırmaktadır. ⓘ
Köken
Afganistan'ın başlıca nüfus unsurlarından biri olmasına rağmen, Hazara halkının kökenleri tam olarak yeniden yapılandırılmamıştır. Ancak genetik ve dilbilimsel analizler sonucunda Hazara'ların etnik olarak karışık bir grup olduğu ve Hazaraların çeşitli derecelerde İrani, Moğol ve Türki soylara sahip olduğu kesindir. Ortak fiziksel özelliklerinin, fiziksel görünümlerinin, kültürlerinin ve dillerinin bazı kısımlarının Orta Asya Türk boylarına ve Moğollara benzemesinin bir sonucu olarak. Her ne kadar karışık bir etnik grup olsalar da, bazı Hazaraların Avrupalılara veya İran platosuna özgü halklara benzeyebileceğini belirtenler de vardır. ⓘ
Yüzyıllar boyunca, İstilacı Moğollar ve Türk-Moğollar yerel yerli Türk ve İranlı nüfusla karışmıştır. Özellikle Moğol Karunalar ve Orta Asyalı Çağatay Türk-Moğolları, İlhanlılar ve Timurlular Hazaracat'a yerleşmiş ve yerel halkla karışmışlardır. Akademisyenler, Hazaraların nihayetinde çeşitli Türk, Moğol ve İrani kabilelerin birleşiminin bir sonucu olduğu konusunda hemfikir olsa da, bu birleşimde en büyük rolü hangi grupların oynadığı konusunda anlaşmazlık vardır. ⓘ
Birden fazla farklı etnisitenin bir karışımı olmasına rağmen, bazı araştırmacılar çalışmalarında Moğol bileşenine odaklanarak yazmaktadır. Elizabeth Emaline Bacon, Barbara A. West, Yuri Averyanov, Elbrus Sattsayev ve diğerleri gibi yazarlar Hazaralar teriminin yanı sıra Hazara Moğolları adını da kullanmaktadır. Tarihçi Lutfi Temirkhanov'a göre, Cengiz Han veya halefleri tarafından Afganistan'da bırakılan Moğol müfrezeleri, Hazara etnogenezinin başlangıç katmanı, temeli olmuştur. Ghilji mahallesindeki Hazaralar Moğollar olarak adlandırılır. Moğolların Hazaraların etnogenezine katılımı, dilbilimsel veriler, tarihi kaynaklar, toponimi verileri ve nüfus genetiği çalışmaları ile kanıtlanmaktadır. 16. yüzyılda Hazaralar arasında Moğol dili yaygındı. Büyük Rus Ansiklopedisi'ne göre 19. yüzyıla kadar Hazaralar Moğolca konuşuyordu. Vasily Bartold, Ármin Vámbéry, Vadim Masson, Vadim Romodin, Ilya Petrushevsky, Allah Rakha, Fatima, Min-Sheng Peng, Atif Adan, Rui Bi, Memona Yasmin, Yong-Gang Yao gibi akademisyenler de Hazaralar tarafından Moğol dilinin kullanımı hakkında yazmışlardır. ⓘ
Genetik
Genetik olarak Hazara, batı Avrasya ve doğu Avrasya bileşenlerinin bir karışımıdır, yani ırksal olarak Avrasyalıdır. Genetik araştırmalar, Afganistan'daki Hazaraların ülkedeki Özbek nüfusuyla yakın kümelendiğini, her iki grubun da Afganistan'ın Tacik ve Peştun nüfusundan kayda değer bir uzaklıkta olduğunu ve genellikle Afganistan'daki diğer etnik gruplara Moğollardan daha yakın olduklarını göstermektedir. Bazı Hazaralar arasında Türk halkları ve Moğollarla hem anne hem de baba tarafından akrabalık bağları olduğuna dair kanıtlar bulunmaktadır. ⓘ
Doğu Avrasyalı erkek ve kadın soyu, genetik şecere çalışmalarıyla da desteklenmektedir. Doğu Asyalı maternal haplogruplar (mtDNA) yaklaşık %35'lik bir orana sahiptir, bu da Türk ve Moğol halklarının erkek torunlarına Doğu Asya kökenli kadınların eşlik ettiğini düşündürmektedir, ancak Hazaralar bir bütün olarak çoğunlukla Batı Avrasyalı mtDNA'ya sahiptir. Hazaralarda Doğu Asyalı olmayan mtDNA'ya sahip kadınların oranı yaklaşık %65'tir ve bunların çoğu Batı Avrasyalı, bir kısmı da Güney Asyalı'dır. ⓘ
Bir çalışmada Pakistanlı Hazara arasında bulunan en sık baba haplogrupları %40 (10/25) ile haplogrup C-M217 ve %32 (8/25) ile haplogrup R1b'dir. Doğu Rusya Tatarları ve Başkurtlarda da nispeten yüksek R1b frekansları bulunmuştur. Her üç grubun da Altın Orda ile ilişkili olduğu düşünülmektedir. ⓘ
Afganistan'ın baba DNA haplogrupları hakkında yapılan bir çalışma, Y-DNA haplogrupları R1a ve C-M217'nin en yaygın haplogruplar olduğunu, bunları J2-M172 ve L-M20'nin izlediğini göstermektedir. Bazı Hazaralar ayrıca Taciklerde, Peştunlarda ve Hint popülasyonlarında yaygın olan R1a1a-M17, E1b1b1-M35, L-M20 ve H-M69 haplogruplarına da sahiptir. Bir çalışmada, küçük bir azınlık normalde Doğu Afrika'da bulunan B-M60 haplogrubuna sahipti ve Hazara'da yapılan bir mtDNA çalışmasında, mtDNA Haplogroup L (Afrika kökenli) %7,5 sıklıkta tespit edildi. ⓘ
Yakın zamanda yapılan bir çalışma Uygurların Hazaralarla yakından akraba olduğunu göstermektedir. Çalışma ayrıca Pakistan ve Hindistan'ın diğer nüfuslarında küçük ama kayda değer bir Doğu Asya kökenine işaret etmektedir. ⓘ
Tarih
Hazara'dan ilk kez 16. yüzyılın başlarında Babür ve daha sonra Safevi hanedanından Şah Abbas'ın saray tarihçileri bahsetmiştir. Safevi döneminde, 16. yüzyılın sonu ile 17. yüzyılın başı arasında Şii İslam'ı benimsedikleri bildirilmektedir. Hazara erkekleri, diğer etnik gruplardan olanlarla birlikte 18. yüzyılda Ahmed Şah Durrani'nin ordusuna alınmıştır. ⓘ
19. yüzyıl
Dost Muhammed Han'ın 19. yüzyıldaki ikinci hükümdarlığı sırasında, Hazaracat'tan Hazara ilk kez vergilendirilmeye başlandı. Ancak, 19. yüzyılın sonlarında Abdurrahman Han'ın boyun eğdirmesi başlayana kadar çoğunlukla bölgesel özerkliklerini korumayı başardılar. ⓘ
Gandomak Antlaşması imzalanıp İkinci İngiliz-Afgan Savaşı 1880'de sona erdiğinde Abdurrahman Han, Hazaracat ve Kafiristan'ı kontrolü altına almayı hedefledi. Hazara'nın direnişi nedeniyle Hazaracat'ta kuvvetlerinin zulüm yaptığı birkaç sefer başlattı. Hazaracat'ın güney kısmı onun yönetimini kabul ettiği için bağışlanırken, Hazaracat'ın diğer kısımları Abdur Rahman'ı reddetti ve bunun yerine amcası Şer Ali Han'ı destekledi. Buna karşılık Abdur Rahman, politikalarını ve yönetimini reddeden kabile liderlerine karşı bir savaş başlattı. Bu olay Hazara Ayaklanmaları olarak bilinir. Abdurrahman, Şeyh Ali Hazaralarının lideri Seyit Cafer'i tutuklayarak Mezar-ı Şerif'te hapsetti. ⓘ
Bu kampanyaların Hazaraların demografisi üzerinde yıkıcı bir etkisi oldu ve Hazaraların %60'ından fazlasının hayatını kaybetmesine, bir kısmının da yerlerinden edilmesine neden oldu. ⓘ
20. ve 21. yüzyıl
1901 yılında Abdur Rahman'ın büyük oğlu ve halefi Habibullah Han, selefi tarafından sürgüne gönderilen herkese af çıkardı. Hazara 20. yüzyılın büyük bölümünde sosyal, ekonomik ve siyasi ayrımcılığa maruz kalmaya devam etti. 1933 yılında Afganistan Kralı Muhammed Nadir Şah, Abdul Khaliq Hazara tarafından öldürüldü. Afgan hükümeti daha sonra onu ve aile üyelerinden birkaçını yakalayıp idam etti. ⓘ
Hazaralar tarafından merkezi hükümete duyulan güvensizlik ve yerel ayaklanmalar devam etti. Özellikle 1945'ten 1946'ya kadar, Zahir Şah'ın yönetimi sırasında, sadece Hazara'ya uygulanan yeni vergilere karşı bir isyan gerçekleşti. Bu arada Kuçiler sadece vergilerden muaf tutulmakla kalmadı, aynı zamanda Afgan hükümetinden ödenek de aldılar. Öfkeli isyancılar hükümet yetkililerini yakalamaya ve öldürmeye başladı. Bunun üzerine merkezi hükümet bölgeyi kontrol altına almak için bir güç gönderdi ve daha sonra vergileri kaldırdı. ⓘ
1978'deki Saur Devrimi'nden sonra Afganistan Demokratik Halk Partisi'nin (PDPA) baskıcı politikaları ülke genelinde ayaklanmalara neden oldu. İran etkisinden korkan Hazaralar özellikle zulme uğradı. Devlet Başkanı Hafizullah Amin Ekim 1979'da Taraki hükümetinin 12.000 kurbanının listesini yayınladı. Bunların arasında kötü şöhretli Pul-e-Charkhi hapishanesinde kurşuna dizilen 7,000 Hazar da vardı. ⓘ
Sovyet-Afgan Savaşı sırasında Hazaracat bölgesi Afganistan'ın diğer bölgeleri kadar ağır çatışmalara sahne olmamıştır. Hazara mücahitlerinin çoğu Hazaracat bölgesinin çevresinde yer alan bölgelerde Sovyetlerle savaştı. Hazara milliyetçileri ve seküler entelektüellerden oluşan Quetta merkezli Tanzeem Nasle Nau Hazara partisi ile Hazaracat'taki İslamcı partiler arasında bir bölünme vardı. 1979 yılına gelindiğinde Hazara-İslamcı gruplar Hazaracat'ı Sovyet destekli merkezi Afgan hükümetinden kurtarmış ve daha sonra Hazaracat'ın kontrolünü laiklerin elinden tamamen almışlardı. 1984 yılına gelindiğinde Hazaracat'ta İslamcıların hakimiyeti tamamlanmıştı. ⓘ
Sovyetler 1989'da çekilirken, İslamcı gruplar siyasi cazibelerini genişletme ihtiyacı hissetti ve Hazara milliyetçiliğine odaklandı. Bu durum tüm Hazara direniş gruplarının (Harakat-e İslami hariç) bir ittifakı olan Hizbe-Vahdet'in kurulmasına yol açtı. 1992'de Kabil'in düşmesiyle birlikte Harakat-e İslami Burhanuddin Rabbani hükümetinin yanında yer alırken Hizbe-Vahdet muhalefetin yanında yer aldı. Hizbe-Vahdet sonunda 1995 yılında Taliban hareketinin liderleri Abdul Ali Mazari'yi yakalayıp öldürmesiyle Kabil'den çıkarıldı. Taliban'ın 1996'da Kabil'i ele geçirmesiyle birlikte tüm Hazara grupları ortak yeni düşmana karşı yeni Kuzey İttifakı ile birleşti. Ancak şiddetli direnişe rağmen Hazaracat 1998'de Taliban'ın eline geçti. Taliban, Birleşmiş Milletler'in Bamyan, Ghor, Maidan Wardak ve Daykundi vilayetlerine gıda ulaştırmasına izin vermeyecek kadar ileri giderek Hazaracat'ı dünyanın geri kalanından izole etti. ⓘ
.jpg)
Hazaralar da Pakistan'ın kuruluşunda önemli bir rol oynamıştır. Bu Hazara'lardan biri, Muhammed Ali Cinnah ile yakın arkadaş olan ve birbirleriyle ilk kez Londra'da okurken tanışan Şeyh Ali aşiretinden Qazi Muhammed Essa'ydı. Kendi eyaleti olan Belucistan'dan Bar-at-Law derecesi alan ilk kişi olmuş ve Belucistan'da Tüm Hindistan Müslüman Birliği'nin kurulmasına yardımcı olmuştu. ⓘ
Hazaralar Sovyet karşıtı harekette rol oynamış olsalar da, diğer Hazaralar Afgan azınlıklara aktif olarak kur yapan yeni komünist hükümete katıldılar. Bir Hazara olan Sultan Ali Kiştmand 1981'den 1990'a kadar (1988'de kısa bir kesintiyle) Afganistan başbakanı olarak görev yaptı. Baghlan Vilayeti'ndeki İsmaili Hazara da aynı şekilde komünistleri destekledi ve pirleri (dini liderleri) Cafer Naderi bölgede komünist yanlısı bir milis gücüne liderlik etti. ⓘ
Takip eden yıllarda Hazara'lar ağır baskılara maruz kalmış, etnik kökenleri ağırlıklı olan Peştun Taliban tarafından birçok etnik katliam, soykırım ve pogrom gerçekleştirilmiş ve bunlar İnsan Hakları İzleme Örgütü gibi gruplar tarafından belgelenmiştir. ⓘ
Amerika Birleşik Devletleri'ndeki 11 Eylül 2001 saldırılarının ardından Amerikan ve Koalisyon güçleri Afganistan'ı işgal etti. Taliban'ın düşüşünden sonra birçok Hazaralı Afganistan'da önemli figürler haline gelmiştir. Hazara aynı zamanda yüksek öğrenim görmüş, orduya katılmış ve birçoğu üst düzey devlet görevlerinde bulunmuştur. Örneğin, Hizb-i Vahdet partisinden bir Hazara olan Mohammad Mohaqiq 2004 Afganistan başkanlık seçimlerinde aday oldu ve Karim Khalili Afganistan Başkan Yardımcısı oldu. Sima Samar, Habiba Sarabi, Sarwar Danish, Sayed Hussein Anwari, Abdul Haq Shafaq, Sayed Anwar Rahmati, Qurban Ali Oruzgani gibi bazı bakanlar ve valiler Hazara idi. Daykundi Vilayetindeki Nili'nin belediye başkanı, Afganistan'ın ilk kadın belediye başkanı olan Azra Caferi'dir. Diğer bazı önemli Hazaralar arasında Sultan Ali Keshtmand, Abdul Wahed Sarābi, Ghulam Ali Wahdat, Akram Yari, Sayed Mustafa Kazemi, Muhammad Arif Shah Jahan bulunmaktadır, Ghulam Husain Naseri, Abbas Noyan, Abbas İbrahim Zada, Ramazan Bashardost, Ahmad Shah Ramazan, Ahmad Behzad, Nasrullah Sadiqi Zada Nili, Fahim Hashimy, Maryam Monsef ve daha fazlası. ⓘ
Afganistan tarihsel olarak dünyanın en yoksul ülkelerinden biri olmasına rağmen, Hazarajat bölgesi geçmiş hükümetler tarafından daha az gelişmiş tutulmuştur. Taliban'ın 2001 yılının sonlarında devrilmesinden bu yana, yeniden yapılanma için Afganistan'a milyarlarca dolar aktı ve Ağustos 2012'den itibaren Afganistan'da birçok büyük ölçekli yeniden yapılanma projesi gerçekleştirildi. Örneğin, Afganistan genelinde 5000 kilometreden fazla yol kaplaması tamamlanmış olup bunların çok azı orta Afganistan'da (Hazarajat) yapılmıştır. Öte yandan Bamyan Vilayetindeki Band-e Amir, Afganistan'ın ilk milli parkı oldu. Bamyan Vilayeti, Daykundi Vilayeti ve diğerlerinde yeni polis karakolları, devlet kurumları, hastaneler ve okulların yanı sıra Kabil'den Bamyan'a bir yol da inşa edildi. Afganistan'ın ilk kayak merkezi de Bamyan Vilayeti'nde kuruldu. ⓘ
Ayrımcılık, Kuçilerin (tarihsel olarak mevsime bağlı olarak bölgeden bölgeye göç eden Peştun göçebeler) yaz mevsiminde Hazarajat meralarını kullanmalarına izin verildiğini göstermektedir. Kuçilerin Hazaracat'taki otlakların bir kısmını kullanmalarına izin verilmesinin Abdurrahman Han döneminde başladığına inanılıyor. Çok az tarım arazisinin bulunduğu dağlık Hazaracat'ta yaşayan Hazara halkı, uzun ve sert kış aylarında geçimlerini sağlamak için bu mera alanlarına güveniyor. 2007 yılında bazı Kuchi göçebeleri hayvanlarını otlatmak için Hazarajat'ın bazı bölgelerine girmiş ve yerel Hazara direniş gösterince çatışma çıkmış ve her iki taraftan da birkaç kişi saldırı tüfekleri kullanılarak öldürülmüştür. Cumhurbaşkanı Hamid Karzai de dahil olmak üzere merkezi hükümet müdahale etmek zorunda kaldıktan sonra bile bu tür olaylar meydana gelmeye devam etti. Temmuz 2012'nin sonlarında Uruzgan vilayetinde bir Hazara polis komutanının iki yerel Hazara'nın ölümünün intikamını almak için 9 Peştun sivili toplayıp öldürdüğü bildirildi. Konu Afgan hükümeti tarafından soruşturulmaktadır. ⓘ
Devlet Başkanı Hamid Karzai'nin Barış Jirgası'nın ardından Taliban liderleriyle anlaşma yoluna gitmesi, Afganistan'da Taliban'la en uzun süre savaşan ve Taliban yönetimi sırasında en çok acı çeken azınlık topluluklarında derin bir huzursuzluk yarattı. Tacik, Özbek ve Hazara topluluklarının liderleri, Taliban döneminde Hazara sivillerine yönelik geniş çaplı katliamlara atıfta bulunarak Taliban'ın iktidara dönmesine karşı direneceklerine dair yemin ettiler. ⓘ
Afganistan'daki savaşı sona erdiren Kabil'in 2021'de Taliban'ın eline geçmesinin ardından, Taliban'ın 1990'larda olduğu gibi Hazaralara yönelik zulmü yeniden uygulayıp uygulamayacağına dair endişeler ortaya çıktı. Melbourne La Trobe Üniversitesi'nden bir akademisyen, Taliban'ın 1990'lardaki eski kötü yöntemlere geri dönmeyeceklerine dair güvence vermesine rağmen "Hazaralar, Taliban'ın 1990'lardaki politikaları yeniden uygulamaya koyacağından çok korkuyor" dedi. ⓘ
Afganistan 2. Başkan Yardımcısı Karim Khalili (sarıklı) Muhammed Fahim'in yanında duruyor, George W. Bush, Hamid Karzai ile karşı karşıya
Habiba Sarabi ve Laura Bush Afganistan'ın Bamyan kentinde Afgan Ulusal Polis Komutanı ile görüştü
Nasrullah Sadiqi Zada Nili, Afganistan Parlamentosu'nun on beşinci ve on altıncı parlamento oturumlarında Daykundi vilayeti halkının temsilcisidir
Abbas Noyan, 2005-2010 yılları arasında Kabil vilayeti halkını temsilen Afganistan Parlamentosu üyesi olarak görev yapmış bir siyasetçidir. Şu anda Afganistan'ın İsveç Büyükelçisidir.
Maryam Monsef, etnik Hazara Afgan kökenli Kanadalı bir siyasetçidir. Kanada'da Kadın ve Cinsiyet Eşitliği Bakanı olarak görev yapmıştır. ⓘ
Demografik Bilgiler
Bazı kaynaklar Hazaraların Afganistan'ın toplam nüfusunun yaklaşık yüzde 20 ila 30'unu oluşturduğunu iddia etmektedir. Geçmişte açık ara en büyük etnik grup olan Hazaraların 1888-1893 ayaklanmalarında %60'ından fazlası katledilmiş, bir kısmı da yerlerinden edilmiştir. ⓘ
Coğrafi dağılım
Hazaraların büyük çoğunluğu Hazaracat'ta yaşarken, birçoğu da komşu ülkeler ya da yurtdışı da dahil olmak üzere şehirlerde yaşamaktadır. ⓘ
Diaspora
Alessandro Monsutti, son antropoloji kitabında, göçün Hazara halkının geleneksel yaşam biçimi olduğunu savunarak, mevsimsel ve tarihsel göçlerin hiç durmadığını ve sadece savaş gibi acil durumlar tarafından dikte edilmediğini belirtiyor. Afganistan'da onlarca yıldır süren savaş ve Pakistan'daki mezhepsel şiddet nedeniyle pek çok Hazaralı kendi toplumlarını terk ederek Avustralya, Yeni Zelanda, Kanada, Amerika Birleşik Devletleri, Birleşik Krallık ve özellikle İsveç ve Danimarka gibi Kuzey Avrupa ülkelerine yerleşmiştir. Bazıları bu ülkelere değişim öğrencisi olarak giderken, bazıları da bazen hayatlarına mal olan insan kaçakçılığı yoluyla gitmektedir. 2001 yılından bu yana yaklaşık 1.000 kişi Endonezya'dan teknelerle Avustralya'ya ulaşmaya çalışırken okyanusta hayatını kaybetti. Bunların çoğu, aralarında yüzme bilmeyen kadın ve küçük çocukların da bulunduğu Hazaralardı. Tampa olayında, çoğu Hazara olan bir gemi dolusu mülteci Norveç yük gemisi MV Tampa tarafından kurtarılmış ve daha sonra Nauru'ya gönderilmiştir. Yeni Zelanda mültecilerin bir kısmını almayı kabul etmiş ve bunlardan biri hariç hepsine kalış izni verilmiştir. ⓘ
Pakistan'da Hazara
Hazaralar, 19. yüzyılda Hint alt kıtasındaki İngiliz sömürge yönetimi döneminde, kış aylarında kömür madenlerinde, yol yapımında ve bugünkü Pakistan'ın bazı şehirlerindeki diğer işçi sınıfı işlerinde çalıştılar. Hazara'nın Pakistan topraklarındaki en eski kaydı 1835 yılında Quetta'da Broadfoot's Sappers şirketinde bulunmaktadır. Bu şirket Birinci Anglo-Afgan Savaşı'na da katılmıştı. Bazı Hazaralar da Sind'deki tarım çiftliklerinde ve Sukkur barajının inşasında çalışmıştır. ⓘ
Günümüzde Pakistanlı Hazaraların çoğu Pakistan'ın Belucistan eyaletindeki Quetta şehrinde yaşamaktadır. Quetta kentinde Hazara nüfusunun yoğun olduğu yerler arasında Hazara Kasabası ve Mehr Abad yer alırken, Sardar gibi Hazara kabileleri sadece Pakistanlılardan oluşmaktadır. Pakistan'daki Hazara topluluğu arasında okuryazarlık seviyesi Afganistan'daki Hazaralara kıyasla nispeten yüksektir ve yerel toplumun sosyal dinamiklerine iyi bir şekilde entegre olmuşlardır. Hazara bir kadın olan Saira Batool, Pakistan Hava Kuvvetleri'nin ilk kadın pilotlarından biriydi. Diğer önemli Hazaralar arasında Qazi Mohammad Esa, 1958-1968 yılları arasında Pakistan Ordusu Başkomutanı olarak görev yapan Muhammad Musa Khan, Hava Mareşali Sharbat Ali Changezi, Hazara Demokratik Partisi'nin öldürülen başkanı Hussain Ali Yousafi, Quetta milletvekili Syed Nasir Ali Shah ve Zia-ul-Haq döneminde senatör ve Meclis-i Şura üyesi olan babası Haji Sayed Hussain Hazara yer almaktadır. ⓘ
Tüm bunlara rağmen Hazaralar sıklıkla Lashkar-e-Jhangvi ve diğerleri gibi militan gruplar tarafından hedef alınmaktadır. "Aktivistler 1999'dan bu yana en az 800-1.000 Hazaranın öldürüldüğünü ve bu sayının giderek arttığını söylüyor. İnsan Hakları İzleme Örgütü'ne göre Ocak ayından bu yana Quetta ve çevresinde yüzden fazla kişi öldürüldü." Topluluğun siyasi temsili Abdul Khaliq Hazara'nın başkanlığını yaptığı laik liberal demokratik bir parti olan Hazara Demokratik Partisi tarafından sağlanmaktadır. ⓘ
İran'da Hazara
İran'daki Hazaralar aynı zamanda Khawaris veya Barbaris olarak da anılmaktadır. Uzun yıllar boyunca Afganistan'daki siyasi huzursuzluğun bir sonucu olarak bazı Hazaralar İran'a göç etmiştir. Yerel Hazara nüfusunun 500,000 kişi olduğu tahmin edilmektedir ve bunların en az üçte biri hayatlarının yarısından fazlasını İran'da geçirmiştir. ⓘ
Kültür
Hazara, Hazarajat dışında, Afgan Tacik ve Peştunların gelenek ve göreneklerine benzeyen, yaşadıkları şehirlerin kültürlerini benimsemişlerdir. Geleneksel olarak Hazara'lar yayla çiftçileridir ve Hazaracat'ta yerleşik olmalarına rağmen, bazıları Afgan Taciklerinden ziyade Orta Asya'dakilerle daha yakından ilişkili olan kendi gelenek ve göreneklerinin çoğunu korumuşlardır. Hazaralar çadır yerine evlerde; Aimaq Hazaraları ve Aimaqlar ise ev yerine çadırlarda yaşarlar. ⓘ
Müzik
Birçok Hazara müzisyeni, Kazakistan, Özbekistan ve Tacikistan gibi diğer Orta Asya ülkelerinde de bulunan yerel, bölgesel bir lavta enstrümanı olan damburayı çalma konusunda yetenekli olarak tanınmaktadır. Popüler Hazara damburacılarından bazıları Sarwar Sarkhosh, Dawood Sarkhosh, Safdar Tawakoli, Sayed Anwar Azad ve diğerleridir. ⓘ
Mutfak
Hazara mutfağı Orta Asya, Güney Asya ve İran mutfaklarından güçlü bir şekilde etkilenmiştir. Bununla birlikte, kendilerine özgü özel yiyecekler, pişirme yöntemleri ve farklı pişirme stilleri vardır. Misafirperver bir yemek adabına sahiptirler. Kültürlerinde misafirler için özel yemek hazırlamak adettendir. ⓘ
Dil
Hazarajat (Hazaristan) bölgelerinde yaşayan Hazara halkı, Farsçanın Hazaragi lehçesini konuşur ve bu lehçeye birçok Türki ve birkaç Moğolca kelime karışmıştır. Farsça ve Hazaraca arasındaki başlıca farklar aksanlardır. Bu farklılıklara rağmen Hazaraca, Afganistan'ın iki resmi dilinden biri olan Dari ile karşılıklı olarak anlaşılabilir. ⓘ
Din
Hazaralar ağırlıklı olarak İslam'ı, çoğunlukla da Şii mezhebini uygulamakta olup, önemli ölçüde Sünni, bazı İsmaililer ve mezhepsel olmayan Müslüman azınlıklar da bulunmaktadır. Afganistan nüfusunun çoğunluğu Sünni İslam'ı benimsemektedir; bu durum onlara karşı ayrımcılık yapılmasına katkıda bulunmuş olabilir. Hazaraların Şii İslam'ı kabul etmesine ilişkin tek bir teori yoktur. Muhtemelen çoğu 16. yüzyılın ilk yarısında, Safevi Hanedanlığı'nın ilk günlerinde Şii İslam'a geçmiştir. Hazara olmayan kabilelere bağlı olan bazı Sünni Hazaralar Timuriler ve Aymak Hazaralar iken, İsmaili Hazaralar dini inançları ve siyasi amaçları nedeniyle her zaman diğer Hazaralardan ayrı tutulmuşlardır. ⓘ
Hazara kabileleri
Hazara halkı çeşitli kabileler tarafından örgütlenmiştir. Bunlar arasında Şeyh Ali, Jaghori, Muhammed Khwaja, Jaghatu, Qara Baghi, Ghaznichi, Behsudi, Dai Mirdadi, Turkmani, Uruzgani, Dai Kundi, Dai Zangi, Dai Chopan, Dai Zinyat, Qarlugh ve diğerleri bulunmaktadır. Farklı kabileler Hazarajat'tan, Parwan, Bamyan, Ghazni, Ghor, Urozgan, Daykundi, Maidan Wardak gibi bölgelerden gelmektedir ve Hazarajat'tan (ana bölge) Afganistan'ın diğer bölgelerine doğru yayılmıştır. ⓘ
Spor
.jpg)
Birçok Hazaralı futbol, voleybol, güreş, dövüş sanatları, boks, karate, tekvando, judo, wushu, Jujitsu, Kriket, Tenis ve daha fazlası dahil olmak üzere çeşitli sporlarla uğraşmaktadır. Pahlawan Ebrahim Khedri, 62 kg güreşçisi, Afganistan'da yirmi yıl boyunca ulusal şampiyon olmuştur. Bir diğer ünlü Hazara güreşçi Wakil Hussain Allahdad 22 Nisan 2018'de Kabil'in Dashte Barchi bölgesinde düzenlenen intihar saldırısında hayatını kaybetti. ⓘ
Rohullah Nikpai, 2008 Pekin Olimpiyatları'nda tekvandoda dünya şampiyonu İspanyol Juan Antonio Ramos'u play-off finalinde 4-1 yenerek bronz madalya kazandı. Bu Afganistan'ın ilk Olimpiyat madalyasıydı. Daha sonra Londra 2012 oyunlarında Afganistan için ikinci bir Olimpiyat madalyası kazandı. ⓘ
Bir diğer ünlü Hazara sporcu Syed Abdul Jalil Waiz, 2005 yılında Asya Gençler Şampiyonası'nda Afganistan'ı temsil eden ilk badminton oyuncusuydu ve 15-13, 15-1 ile Irak'a karşı ülkesinin ilk galibiyetini elde etti. Waiz 2005'ten bu yana birçok uluslararası şampiyonaya katıldı ve Avustralya, Filipinler ve Moğolistan'a karşı zaferler elde etti. Hamid Rahimi Afganistan'dan yeni bir boksör ve Almanya'da yaşıyor. Hazara'nın ünlü futbolcuları arasında şu anda Afganistan milli futbol takımında oynayan Zohib Islam Amiri, HIFK'de oynayan Afgan-Fin futbolcu Moshtagh Yaghoubi, Danimarka Superliga kulübü AGF ve Avustralya milli takımında orta saha oyuncusu olarak oynayan Afgan-Avustralyalı futbolcu Mustafa Amini, Brisbane Roar'da orta saha oyuncusu olarak oynayan Afgan-Avustralyalı futbolcu Rahmat Akbari ve Ali Hazara ve Zahra Mahmoodi gibi isimler yer alıyor. ⓘ
Eski bir Olimpiyat boksörü olan Abrar Hussain adlı Pakistanlı bir Hazara, Pakistan Spor Kurulu'nun genel müdür yardımcısı olarak görev yaptı. Pakistan'ı Olimpiyatlarda üç kez temsil etmiş ve Pekin'deki 1990 Asya Oyunları'nda altın madalya kazanmıştır. Pakistanlı bir diğer Hazara boksör ise Commonwealth Oyunları'nda altın madalya kazanan ve şu anda emekli olan Haider Ali. Pakistanlı bazı Hazara'lar da sporda üstün başarı göstermiş ve özellikle boks, futbol ve çim hokeyinde çok sayıda ödül almışlardır. Pakistanlı efsanevi futbolcu Qayum Changezi de bir Hazara'ydı. Yeni Hazara gençlerinin Pakistan'daki birçok spor dalında çoğunlukla Quetta'dan çıktığı görülüyor. Rajab Ali Hazara, 16 yaş altı Pakistan Futbol takımını kaptan olarak yönetiyor. ⓘ
Buzkashi
Buzkashi, atlı oyuncuların bir keçi veya dana leşini kaleye yerleştirmeye çalıştıkları bir Orta Asya sporudur. Afganistan'ın ulusal sporudur ve Hazara halkının ana sporlarından biridir ve hala Afganistan'da bu sporu yapmaktadırlar. ⓘ