Maskat
Muskat
مَسْقَط ⓘ | |
---|---|
Metropolis | |
Koordinatlar: 23°35′20″N 58°24′30″E / 23.58889°N 58.40833°EKoordinatlar: 23°35′20″N 58°24′30″E / 23.58889°N 58.40833°E | |
Ülke | Umman |
Valilik | Maskat Valiliği |
Hükümet | |
- Tip | Mutlak monarşi |
- Sultan | Haitham bin Tariq Al Said |
Alan | |
- Arazi | 273,9 km2 (105,8 sq mi) |
- Metro | 3,797 km2 (1,466 sq mi) |
Nüfus (2021) | 31.409 (vilayet) 1,294,101 (valilik) |
- Yoğunluk | 450/km2 (1.200/q mi) |
- Metro | 1,720,000 |
Saat dilimi | UTC+4 (GST) |
Web sitesi | Muskat Belediyesi |
Maskat (Arapça: مَسْقَط, Masqaṭ okunuşu [ˈmasqatˤ]) Umman'ın başkenti ve en kalabalık şehridir. Maskat Valiliği'nin merkezidir. Ulusal İstatistik ve Bilgi Merkezi'ne (NCSI) göre, Maskat Valiliği'nin toplam nüfusu Eylül 2018 itibarıyla 1,4 milyondur. Metropoliten alan yaklaşık 3.500 km2 (1.400 sq mi) alana yayılmakta ve wilayats adı verilen altı ili içermektedir. MS 1. yüzyılın başlarından beri batı ile doğu arasında önemli bir ticaret limanı olarak bilinen Maskat, tarihinin çeşitli dönemlerinde çeşitli yerli kabilelerin yanı sıra Persler, Portekiz İmparatorluğu, İber Birliği ve Osmanlı İmparatorluğu gibi yabancı güçler tarafından yönetilmiştir. XVIII. yüzyılda bölgesel bir askeri güç olan Maskat'ın etkisi Doğu Afrika ve Zanzibar'a kadar uzanmıştır. Umman Körfezi'nde önemli bir liman kenti olan Maskat, Persler ve Beluciler gibi yabancı tüccarları ve yerleşimcileri kendine çekmiştir. Kabus bin Said'in 1970 yılında Umman Sultanı olarak tahta çıkmasından bu yana Maskat, canlı bir ekonomi ve çok etnikli bir toplumun büyümesine yol açan hızlı bir altyapı gelişimi yaşamıştır. Maskat, Küreselleşme ve Dünya Şehirleri Araştırma Ağı tarafından Beta - Küresel Şehir olarak adlandırılmaktadır. ⓘ
Kayalık Batı Al Hajar Dağları Maskat'ın manzarasına hakimdir. Şehir Umman Körfezi boyunca Umman Denizi'nde yer alır ve stratejik Hürmüz Boğazı'na yakındır. Alçak beyaz binalar Maskat'ın kentsel peyzajının çoğunu oluştururken, korniş ve limanıyla Muttrah liman bölgesi şehrin kuzeydoğu çevresini oluşturmaktadır. Maskat'ın ekonomisine ticaret, petrol, sıvılaştırılmış doğal gaz ve limancılık hakimdir. ⓘ
Maskat | |
---|---|
مسقط | |
Maskat Haritası. | |
Ülke | Umman |
Valilik | Maskat |
Yüzölçümü | |
• Toplam | 3.500 km² (1.300 mil²) |
Nüfus (2014) | |
• Toplam | 1,208,114 [1] |
Resmî site www.omanet.om |
Maskat, Umman Sultanlığı'nın başkenti ve en büyük şehri. Arabistan yarımadasının güneydoğu sahilinde olup eskiden beri denizcilikle uğraşan Umman halkının başlıca ticaret limanıdır. 2014 yılı verilerine göre şehrin toplam nüfusu 1.208.114 olup bu nüfusun 464.236'sı Ummanlıdır. ⓘ
2010 yılı Asya Plaj Oyunları Maskat'ta gerçekleştirilmiştir. ⓘ
Toponimi
Batlamyus'un Arabistan Haritası Cryptus Portus ve Moscha Portus bölgelerini tanımlar. Akademisyenler bu ikisinden hangisinin Maskat şehriyle ilgili olduğu konusunda fikir ayrılığına düşmüşlerdir. Benzer şekilde Arrianus da Nearchus'un Seyahati'nde Omana ve Moscha'ya atıfta bulunur. Arrianus'un eserinin William Vincent ve Jean Baptiste Bourguignon d'Anville tarafından yapılan yorumlarında Omana'nın Umman'a, Moscha'nın ise Maskat'a atıfta bulunduğu sonucuna varılmıştır. Benzer şekilde, diğer akademisyenler Yaşlı Plinius'un Amithoscuta'ya yaptığı atıfı Muskat olarak tanımlamaktadır. ⓘ
Muskat kelimesinin kökeni tartışmalıdır. Bazı yazarlar kelimenin Arapça kökenli olduğunu iddia etmektedir - şişirilmiş bir deri veya deri anlamına gelen moscha'dan. Diğer yazarlar ise Muscat isminin demirleme yeri ya da "demir atma" yeri anlamına geldiğini iddia etmektedir. Diğer türetmeler arasında güçlü kokulu anlamına gelen Eski Farsça'dan veya düşme yeri ya da gizli anlamına gelen Arapça'dan muskat bulunmaktadır. Cryptus Portus, Umman ("saklı ülke") ile eş anlamlıdır. Ancak "Ov-man" (Omman) ve eski Sümer adı Magan (Maa-kan), Arapça'da deniz insanları anlamına gelir. Bir bölge sakini Muscatter, Muscatian, Muscatite veya Muscatan'dır. MS 1793 yılında başkent Rustaq'tan Muscat'a taşınmıştır. ⓘ
Tarihçe
900 yıl önce kurulan ve tarihi rolüyle ünlü Maskat, modern bir yol ağı ve gelişmiş organize hizmetlerle karakterize edilen bir yeşillik, temizlik ve düzen vahasıdır. Maskat çevresindeki toplumsal faaliyetlere dair kanıtlar, balıkçı mezarlarının bulunduğu Ras al-Hamra'da M.Ö. 6. binyıla kadar uzanmaktadır. Mezarlar iyi biçimlendirilmiş gibi görünmekte ve ölü gömme ritüellerinin varlığına işaret etmektedir. Maskat'ın güneyinde, Harappa çanak çömlek kalıntıları İndus Vadisi uygarlığıyla belli bir düzeyde temas olduğunu göstermektedir. Maskat'ın bir liman olarak önemi MS 1. yüzyılda Yunan coğrafyacı Batlamyus tarafından Cryptus Portus (Gizli Liman) ve Yaşlı Plinius tarafından Amithoscuta olarak adlandırılmasıyla kabul edilmiştir. ⓘ
Liman, MS 3. yüzyılda I. Şapur'un yönetimi altında Sasani istilasına uğramış, 7. yüzyılda ise İslam'a geçmiştir. Muskat'ın bir ticaret limanı olarak önemi, takip eden yüzyıllarda yerel bir kabile olan Azd hanedanının etkisi altında artmaya devam etti. Birinci İmamlığın 9. yüzyılda kurulması, farklı Umman kabile gruplarını bir İbadi devletinin bayrağı altında birleştirmenin ilk adımıydı. Ancak kabile çatışmaları devam etti ve Bağdat Abbasilerinin Umman'ı fethetmesine izin verdi. Abbasiler, yerel Yahmad kabilesi tarafından kovuldukları 11. yüzyıla kadar bölgeyi işgal ettiler. Umman üzerindeki güç, Yahmad kabilesinden Azdi Nebahinah klanına geçti ve bu klanın yönetimi sırasında Maskat gibi kıyı limanlarının halkı, Umman'ın iç kesimlerindeki halkın yabancılaşması pahasına deniz ticaretinden ve Hint alt kıtasıyla yakın ittifaklardan zenginleşti. ⓘ
Portekizli amiral Afonso de Albuquerque, ticari ilişkiler kurmak amacıyla 1507 yılında Maskat'a yelken açtı. Limana yaklaştığında gemilerine ateş açıldı. Bunun üzerine Maskat'ı fethetmeye karar verdi. Çatışmalar sırasında ve sonrasında şehrin büyük bir kısmı yanarak yerle bir oldu. ⓘ
Portekizliler, İran'dan gelen meydan okumalara ve 1546'da Osmanlı Türklerinin şehri bombalamasına rağmen bir yüzyıldan fazla bir süre Maskat'ı ellerinde tuttular. Türkler Maskat'ı 1552'de ve 1581-88 yılları arasında iki kez Portekizlilerin elinden almıştır. Nasır bin Mürşid El-Ya'rubi'nin 1624 yılında Umman İmamı olarak seçilmesi, bölgedeki güç dengesini Persler ve Portekizlilerden yerel Ummanlılara doğru yeniden değiştirmiştir. Maskat'taki en önemli kale ve hisarlar arasında Al Jalali Hisarı ve Al-Mirani Hisarı Portekizlilerden kalan en önemli yapılardır. 16 Ağustos 1648'de İmam Maskat'a bir ordu gönderdi ve bu ordu Portekizlilerin yüksek kulelerini ele geçirip yıkarak şehir üzerindeki hakimiyetlerini zayıflattı. Kararlı bir şekilde, 1650'de İmam'ın birliklerinden oluşan küçük ama kararlı bir birlik gece limana saldırarak Portekizlileri 23 Ocak 1650'de nihai olarak teslim olmaya zorladı. Bir iç savaş ve 18. yüzyılda Pers kralı Nadir Şah'ın tekrarlanan istilaları bölgeyi istikrarsızlaştırdı ve iç kesimlerle Maskat arasındaki ilişkileri daha da gerdi. Umman'daki bu güç boşluğu, o zamandan beri Umman'ı yöneten Al Bu Sa'id hanedanının ortaya çıkmasına yol açtı. ⓘ
"Maskat büyük ve çok kalabalık bir şehirdir, iki tarafı yüksek dağlarla çevrilidir ve ön tarafı su kenarına yakındır; arkada, iç tarafa doğru, Lizbon'un meydanı kadar geniş bir düzlük vardır ve hepsi tuz tavalarıyla kaplıdır. [Burada meyve bahçeleri, bostanlar ve palmiye koruları ile bunları sulamak için kepçe ve diğer araçlarla kullanılan kuyular vardır. Liman küçüktür, at nalı şeklindedir ve her rüzgârdan korunaklıdır."
-Afonso de Albuquerque, 1507'de Maskat'ın düşmesinden sonra. ⓘ
Maskat'ın deniz ve askeri üstünlüğü, 21 Eylül 1833'te ABD Başkanı Andrew Jackson'ın temsilcisi Edmund Roberts ile bir antlaşma imzalayan Said bin Sultan tarafından 19. yüzyılda yeniden tesis edildi. Zanzibar üzerinde kontrolü ele geçiren Said, 1840 yılında başkentini Zanzibar şehrinin eski mahallesi olan Stone Town'a taşıdı; ancak 1856'da ölümünden sonra, altıncı oğlu Mecid bin Said (1834/5-1870) döneminde bağımsız bir sultanlık haline gelen Zanzibar üzerindeki kontrol kaybedilirken, üçüncü oğlu Thuwaini bin Said Umman Sultanı oldu. ⓘ
XIX. yüzyılın ikinci yarısında Al Bu Sa`id'in serveti azaldı ve iç bölgelerdeki imamlarla sürtüşmeler yeniden su yüzüne çıktı. Maskat ve Muttrah 1895'te ve 1915'te iç kesimlerden gelen kabileler tarafından saldırıya uğradı. İngilizler tarafından geçici bir ateşkes sağlandı ve iç bölgelere daha fazla özerklik verildi. Ancak iç kesimlerdeki farklı kabileler arasında ve Maskat ve Umman Sultanı ile olan çatışmalar 1950'lere kadar devam etti ve sonunda Dhofar İsyanı'na (1962) dönüştü. İsyan, Sultan Said bin Taimur'u iç bölgelerdeki ayaklanmaları bastırmak için İngilizlerden yardım istemek zorunda bıraktı. Said bin Taimur'a yönelik 26 Nisan 1966'daki başarısız suikast girişimi, ikametgahını Maskat'tan Salalah'a taşıyan Sultan'ın sivil silahlı çatışmaların ortasında daha da yalnızlaşmasına yol açtı. 23 Temmuz 1970'te Sultan'ın oğlu Kabus bin Said, İngilizlerin yardımıyla Salalah sarayında kansız bir darbe düzenleyerek yönetimi devraldı. ⓘ
İngilizlerin yardımıyla Kabus bin Said, Zufar ayaklanmasına son verdi ve farklı kabile bölgelerini birleştirdi. Ülkenin adını Umman Sultanlığı (o güne kadar Maskat ve Umman olarak anılıyordu) olarak değiştirerek iç kesimin Maskat'tan izole edilmesine son verdi. Kabus, yeni hükümetindeki pozisyonları doldurmak için Petroleum Development Oman gibi şirketlerden yararlanarak yetenekli Ummanlıların hizmetlerini aldı. Sağlık ve eğitim gibi sosyal hizmetler için yeni bakanlıklar kuruldu. Başlangıçta Sa`id bin Taimur tarafından tasarlanan yeni bir liman olan Mina Qaboos'un inşası, Qaboos'un iktidarının ilk günlerinde geliştirildi. Benzer şekilde Maskat'ın Seeb bölgesinde yeni bir uluslararası havaalanı geliştirildi. Ofisler, depolar, dükkanlar ve evlerden oluşan bir kompleks, Muttrah'taki eski Ruwi köyünü ticari bir bölgeye dönüştürdü. 1976'daki ilk beş yıllık kalkınma planı, 1980-1990'larda ticaret ve turizm için yeni fırsatlar sağlayan ve bölgenin dört bir yanından göçmenleri çeken Muskat'ın altyapısal gelişimini vurguladı. 6 Haziran 2007'de Muskat'ı vuran Gonu Kasırgası mülklere, altyapıya ve ticari faaliyetlere büyük zarar vermiştir. ⓘ
Şehrin ve limanın 20. yüzyılın başlarında Alman kaşif ve fotoğrafçı Hermann Burchardt tarafından çekilen ilk fotoğrafları şu anda Berlin Etnoloji Müzesi'nde tutulmaktadır. ⓘ
1507 yılında Portekiz hakimiyetine girmeden önce önemli bir yerleşim olarak bilinmemekteydi. İbnü’l-Fakih şehri, Makdisî adıyla “meyveleri bol güzel bir liman şehri” olarak tanımlamış ve Hindistan’a ve Çin’e giden gemilerin bu limandan su aldıklarını belirtirmiştir. 13. yüzyıl Arap denizci ve coğrafyacılarından İbnü’l-Mücâvir, Maskat’ın bölgede seyahat eden gemilerin uğrak yeri olduğunu belirtmiştir. Şehrin önemi 16. yüzyılın başlarında Portekizlilerin bölgeye gelmesiyle ortaya çıkmıştır. Basra Körfezine girişi sağlayan Hürmüz Boğazı ile birlikte Maskat’ın da önemi arttı. Basra Körfezi ve Hindistan ticaret yoluna hakimiyeti dolayısıyla Pîrî Reis 1552’de şehri ele geçirerek Osmanlı topraklarına kattı. Fakat kısa bir süre sonra şehir Portekizliler tarafından yeniden ele geçirildi. Basra körfezinde yeniden hakimiyet kuran Portekizliler, muhtemel Türk baskınlarına karşı şehrin limanı kontrol edecek şekilde Celâlî (St. John) ve Mirânî (Fort Capital) adlarıyla iki kale inşa ettiler. ⓘ
1648’da Portekizlilerden Maskat’ı alan Ya'rubîler (Umman İmamlığı) Hindistan, Doğu Afrika kıyıları ve Zengibar’la ticaretlerini genişletme yolunda bu liman şehrini bir üs olarak kullandılar. İbadiye mezhebine bağlı Umman halkının karıştığı Maskat iç savaşlarında 40.000 kişi hayatını kaybetti. Hinâvîlerle Gafirîler arasındaki şiddetli mücadelelerle İran Hükümdarı Nadir Şah’ın Hint seferi sırasında Maskat’ı ele geçirmesi Ya'rubîlerin son dönemlerine rastlar. Ya'rubîlerin ardından gelen Bû Saîd hanedanı döneminde Maskat güçlü devletlerin sahip çıkmak istedikleri bir yer oldu. Hanedanın kurucusu Ahmed bin Saîd Maskat’ı İranlıların işgalinden kurtardı. Doğu Afrika limanlarından Zengibar ve Kilve ile yapılan ticaret Maskat üzerinden Hindistan’a bağlandı ve bu durum şehrin gelişmesine yol açtı. Bu arada İngilizlerin siyasi ve ticarî merkezlerini karşı İran kıyılarındaki Benderabbas'tan 1763 yılında buraya taşımalarıyla sonucu şehir bölgenin en önemli limanı oldu. 1784'te Umman’ın başşehrinin iç kesimlerdeki Rustak’tan Maskat’a taşınması önemini daha da arttırdı. 1798’de İngilizler burada daimî temsilcilik kurdular. Mısır’ı işgal eden Napolyon Bonapart’ın da 1803'te konsolosluk açmasıyla Maskat, Basra Körfezi-Hindistan-Afrika ticaret ve siyasetinde çok hareketli bir merkez haline geldi. Seyyid Sultan’ın ölümü üzerine bir ara yönetimi ele geçiren yeğeni Bedir b. Seyf döneminde (1804-1806) Maskat çok zenginleşti. Bedir b. Seyf’i öldürerek tahta geçen Seyyid Sultan’ın oğlu Saîd b. Sultan yönetim merkezini Maskat’tan Zengibar’a taşıdı. Önceleri bu iki şehirde de ikamet eden Saîd b. Sultan daha sonra Zengibar’da oturmayı tercih etti. Öldüğünde oğlu Süveynî Maskat’ta, diğer oğlu Mâcid Zengibar’da kaldı. Bu yıllardan itibaren Maskat önemini yitirmeye başladı. 1899’da şehirde çıkan veba salgını halkın başka yerlere göç etmesine yol açtı. Ancak buharlı motorların icadından sonra Maskat’ın gemiler için kömür deposu haline gelmesi burayı yeniden hareketlendirdi. ⓘ
Sultan Kâbus'un 1970'te Umman İmamlığı ve Maskat Sultanlığı'nı birleştirerek "Umman Sultanlığı"nı kurmasıyla şehir ekonomik ve altyapı yönüyle gelişmeye başladı. ⓘ
Coğrafya ve jeoloji
Muskat, Umman'ın kuzeydoğusunda yer almaktadır. Yengeç Dönencesi bölgenin güneyinden geçer. Batısında Al Batinah Bölgesi ovaları ve doğusunda Ash Sharqiyah Bölgesi ile sınırlanmıştır. Ad Dakhiliyah Bölgesi'nin iç düzlükleri Maskat'ı güneyden sınırlarken, Umman Körfezi şehrin kuzey ve batı çevresini oluşturur. Maskat kıyısı boyunca akan su derin olup Muttrah ve Maskat'ta iki doğal liman oluşturmaktadır. Orta Hajar Dağları şehrin kuzey kıyı şeridi boyunca uzanmaktadır. ⓘ
Muskat bölgesinde ağırlıklı olarak serpantinit ve diyoritten oluşan volkanik kayalar görülür ve Umman Körfezi kıyısı boyunca Darsait bölgesinden Yiti'ye kadar on ya da on iki 16 kilometre (9,9 mil) boyunca uzanır. Plütonik kayalar Maskat'ın tepelerini ve dağlarını oluşturur ve Darsait'ten Ras Jissah'a kadar yaklaşık 30 mil (48 km) boyunca uzanır. Bu magmatik kayalar, Arap Yarımadası'nın güneydoğu bölgelerindeki kayalara özgü serpantinit, yeşil taş ve bazalttan oluşur. Maskat'ın güneyinde volkanik kaya tabakaları parçalanmış ve bozulmuş olup, ülkenin en yüksek sıradağları olan Jebel Akhdar'ı içeren bir bölge olan Al-Dakhiliyah'ta maksimum 6.000 feet (1.800 m) yüksekliğe kadar yükselmektedir. Maskat'taki tepeler çoğunlukla bitki örtüsünden yoksundur ancak demir açısından zengindir. ⓘ
Maskat'ta halofitik sabkha tipi çöl bitki örtüsü hakimdir. Qurum Doğa Koruma Alanı Arthrocnemum Macrostachyum ve Halopeplis Perfoliata gibi bitkiler içermektedir. Maskat'ta mercan resifleri yaygındır. Jussah ve Khairan uydu kentlerinin korunaklı koylarında Acropora resifleri bulunmaktadır. Ayrıca, Hayran'da daha küçük Porites resif kolonileri mevcuttur ve bunlar kaynaşarak gelgitte görülebilen düz bir üst tabaka oluşturmuştur. Muskat bölgesi sularında yengeçler ve dikenli kerevitlerin yanı sıra sardalya ve palamut da bulunur. Cam balıkları, Qurum Doğa Koruma Alanı gibi tatlı su haliçlerinde yaygındır. ⓘ
Sultan Qaboos Caddesi, Maskat'ın ana arterini oluşturmakta ve şehir boyunca batıdan doğuya uzanmaktadır. Cadde sonunda Al Wattayah yakınlarında Al Nahdah Caddesi'ne dönüşür. Nizwa Yolu ve Al Amrat Yolu gibi birkaç şehirlerarası yol, Al Sultan Qaboos Yolu ile kesişmektedir (sırasıyla Rusail ve Ruwi'de). Muskat Limanı, Corniche ve Mina Qaboos'un bulunduğu Muttrah, Umman Körfezi'ne komşu olarak şehrin kuzeydoğu kıyı şeridinde yer almaktadır. Maskat'ın diğer kıyı bölgeleri arasında Darsait, Mina Al Fahal, Ras Al Hamar, Al Qurum Heights, Al Khuwair ve Al Seeb bulunmaktadır. Daha iç kesimlerdeki yerleşim ve ticaret bölgeleri arasında Al Hamriyah, Al Wadi Al Kabir, Ruwi, Al Wattayah, Madinat Qaboos, Al Azaiba ve Al Ghubra bulunmaktadır. ⓘ
İklim
Muskat, uzun ve çok sıcak yazları ve ılık "kışları" ile sıcak, kurak bir iklime (Köppen iklim sınıflandırması BWh) sahiptir. Maskat'ta yıllık yağış miktarı yaklaşık 10 cm (4 inç) olup, çoğunlukla Aralık-Nisan ayları arasında düşmektedir. Genel olarak Maskat'ta yağış azdır ve ortalama olarak birkaç ay sadece bir miktar yağış görülür. Ancak son yıllarda Umman Denizi'nden kaynaklanan tropikal sistemlerden kaynaklanan şiddetli yağış olayları şehri etkilemiştir. Haziran 2007'de Gonu Siklonu ve Haziran 2010'da Phet Siklonu, tek bir günde 100 mm'yi (4 inç) aşan yağış miktarları ve zarar verici rüzgarlarla şehri etkilemiştir. İklim genellikle çok sıcak ve yaz aylarında da çok nemlidir, sıcaklıklar yaz aylarında sıklıkla 40 °C'ye (104 °F) kadar ulaşır. ⓘ
Maskat için iklim verileri ⓘ | |||||||||||||
---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
Ay | Jan | Şubat | Mar | Nisan | Mayıs | Haziran | Temmuz | Ağustos | Eylül | Ekim | Kasım | Aralık | Yıl |
Rekor yüksek °C (°F) | 34.6 (94.3) |
38.2 (100.8) |
41.5 (106.7) |
44.9 (112.8) |
48.3 (118.9) |
48.5 (119.3) |
49.1 (120.4) |
49.2 (120.6) |
47.2 (117.0) |
43.6 (110.5) |
39.4 (102.9) |
37.8 (100.0) |
49.2 (120.6) |
Ortalama yüksek °C (°F) | 25.5 (77.9) |
26.1 (79.0) |
29.8 (85.6) |
34.7 (94.5) |
39.5 (103.1) |
40.4 (104.7) |
38.6 (101.5) |
36.2 (97.2) |
36.3 (97.3) |
35.0 (95.0) |
30.5 (86.9) |
27.1 (80.8) |
33.3 (92.0) |
Günlük ortalama °C (°F) | 21.3 (70.3) |
21.9 (71.4) |
25.2 (77.4) |
29.8 (85.6) |
34.2 (93.6) |
35.2 (95.4) |
34.3 (93.7) |
32.0 (89.6) |
31.4 (88.5) |
29.7 (85.5) |
25.7 (78.3) |
22.6 (72.7) |
28.6 (83.5) |
Ortalama düşük °C (°F) | 17.3 (63.1) |
17.6 (63.7) |
20.7 (69.3) |
24.7 (76.5) |
29.1 (84.4) |
30.6 (87.1) |
30.4 (86.7) |
28.4 (83.1) |
27.5 (81.5) |
24.9 (76.8) |
20.9 (69.6) |
18.9 (66.0) |
24.3 (75.7) |
Kayıt düşük °C (°F) | 1.6 (34.9) |
2.3 (36.1) |
7.0 (44.6) |
10.3 (50.5) |
17.2 (63.0) |
21.6 (70.9) |
23.5 (74.3) |
21.3 (70.3) |
19.0 (66.2) |
14.3 (57.7) |
9.4 (48.9) |
4.5 (40.1) |
1.6 (34.9) |
Ortalama yağış mm (inç) | 12.8 (0.50) |
24.5 (0.96) |
15.9 (0.63) |
17.1 (0.67) |
7.0 (0.28) |
0.9 (0.04) |
0.2 (0.01) |
0.8 (0.03) |
0.0 (0.0) |
1.0 (0.04) |
6.8 (0.27) |
13.3 (0.52) |
100.3 (3.95) |
Ortalama bağıl nem (%) | 63 | 64 | 58 | 45 | 42 | 49 | 60 | 67 | 63 | 55 | 60 | 65 | 58 |
Ortalama aylık güneş ışığı saatleri | 268.6 | 244.8 | 278.3 | 292.5 | 347.4 | 325.7 | 277.7 | 278.6 | 303.9 | 316.9 | 291.9 | 267.0 | 3,493.3 |
Kaynak: NOAA (1961-1990) |
Ekonomi
Umman'da olduğu gibi Maskat'ın ekonomisine de ticaret hâkimdir. Şehrin geleneksel ihraç ürünleri arasında hurma, sedef ve balık yer almaktadır. Muttrah çarşılarının çoğunda bu ürünler ve geleneksel Umman eserleri satılmaktadır. Petrol Geliştirme Umman, en az 1962'den beri Maskat ekonomisinin merkezinde yer almaktadır ve hükümetten sonra ülkenin en büyük ikinci işverenidir. Başlıca hissedarları arasında Royal Dutch/Shell, Total ve Partex bulunmaktadır ve üretiminin günde yaklaşık 720.000 varil (114.000 m3/gün) olduğu tahmin edilmektedir. Muskat ayrıca Toshiba, Subaru, Seiko, Hewlett Packard, General Motors, RAK Ceramics gibi şirketlerin ticaret ortağı olan Suhail Bahwan Group; ticaret ortakları Toyota, Daihatsu, KIA ve Hertz Rent-a-Car olan Saud Bahwan Group gibi büyük ticaret şirketlerine de sahiptir; Ticari ortakları arasında Mitsubishi ve Dodge gibi Chrysler markaları bulunan Zubair Automotive; ve 1927 yılında kurulan ve tüm bölgedeki en eski otomotiv acentelerinden biri olarak faaliyet gösteren Moosa AbdulRahman Hassan. Maskat, Umman'ın özel sağlık sektöründe çok sayıda hastane ve klinik bulunmaktadır. ⓘ
Muskat Menkul Kıymetler Piyasası Umman'ın başlıca borsasıdır. Maskat'ın Merkezi İş Bölgesi'nde yer alan borsa 1988 yılında kurulmuştur ve o zamandan bu yana şeffaflık ve açıklama düzenlemeleri ve gereklilikleri açısından bölgesel emsalleri arasında öncü olarak kendini göstermiştir. ⓘ
Muskat'ın ana ticaret limanı olan Mina'a Sultan Qaboos, yıllık yaklaşık 1,6 milyon tonluk hacmiyle Basra Körfezi, Hint alt kıtası ve Uzak Doğu arasında bir ticaret merkezidir. Ancak Birleşik Arap Emirlikleri'nin komşusu Dubai'deki Jebel Ali Serbest Bölgesi'nin ortaya çıkması, bu limanı yılda yaklaşık 44 milyon ton kargo ticareti ile bölgenin önde gelen deniz ticaret limanı haline getirmiştir. Birçok altyapı tesisi Umman hükümetine aittir ve Umman hükümeti tarafından işletilmektedir. Omantel, Umman'daki başlıca telekomünikasyon kuruluşudur ve yerel, uzun mesafe ve uluslararası arama olanakları sağlar ve ülkenin tek ISP'si olarak faaliyet gösterir. Yakın zamanda mobil telefon pazarının liberalleşmesiyle ikinci bir sağlayıcı olan Ooredoo kurulmuştur. ⓘ
Muskat, merkezi Ruwi'de bulunan milyarlarca dolarlık holding CK Industries'e ev sahipliği yapmaktadır. Ajman merkezli Amtek Industries'in de şehirde birkaç ofisi bulunmaktadır. Ayrıca P. Mohammed Ali tarafından yönetilen Galfar Engineering'e de ev sahipliği yapmaktadır. ⓘ
Oman Air havayolu şirketinin merkez ofisi Maskat Uluslararası Havalimanı'nda bulunmaktadır. ⓘ
Muskat ekonomisinde; ticaret, petrol ve deniz taşımacılığı ön plandadır. 1998 yılında Maskat Menkul Kıymetler Borsası kurulmuştur. Maskat (Seeb) Uluslararası Havaalanı şehir merkezine 32 km uzaklıkta yer almaktadır. ⓘ
Demografi
Umman Ulusal Ekonomi Bakanlığı tarafından 2003 yılında yapılan nüfus sayımına göre Maskat'ın nüfusu 370.000 erkek ve 260.000 kadın olmak üzere 630.000'in üzerindedir. Maskat, Al Batinah'tan sonra ülkenin ikinci büyük vilayetini oluşturmaktadır ve Umman'ın toplam nüfusunun %27'sini oluşturmaktadır. 2003 yılı itibariyle Maskat'ın toplam nüfusunun %60'ını Ummanlılar, yaklaşık %40'ını ise gurbetçiler oluşturuyordu. Şehrin nüfus yoğunluğu km2 başına 162.1'dir. ⓘ
Maskat Valiliği altı vilayetten oluşmaktadır: Muttrah, Bawshar, Seeb, Al Amrat, Muscat ve Qurayyat. Valiliğin batı bölümünde yer alan Seeb, 220.000'den fazla sakini ile en kalabalık vilayet iken, Muttrah 100.000'den fazla gurbetçi ile en fazla nüfusa sahip vilayettir. Nüfusun yaklaşık %71'i 15-64 yaş grubunda olup, ortalama Ummanlı yaşı 23'tür. Nüfusun yaklaşık %10'u okuma yazma bilmemektedir. 1993 nüfus sayımında kaydedilen %18'lik okuma yazma bilmeme oranına kıyasla bir iyileşme söz konusudur. Gurbetçiler işgücünün %60'ından fazlasını oluşturmakta olup, kentteki toplam işgücünün %80'ini erkekler oluşturmaktadır. Gurbetçilerin çoğunluğu (%34) mühendislikle ilgili mesleklerde çalışırken, Ummanlıların çoğu mühendislik, büro, bilimsel veya teknik alanlarda çalışmaktadır. Savunma sektörü Ummanlılar için en büyük işveren olurken, inşaat, toptan ve perakende ticaret en fazla sayıda gurbetçiyi istihdam etmiştir. ⓘ
Muskat'ın etnik yapısı tarihsel olarak Arap Yarımadası'nın yerlisi olmayan insanlardan etkilenmiştir. İngiliz Parlamentosu'nun 19. yüzyıldan kalma belgeleri, şehirde önemli bir Hindu Gujarati tüccarının varlığına işaret etmektedir. Gerçekten de Maskat'ta yaklaşık olarak dört Hindu tapınağı bulunmaktaydı. 1760. Hristiyanlık Umman'da (Bēṯ Mazūnāyē "Maganitlerin ülkesi"; Sümerce adından türeyen bir isim) 4. yüzyılın sonlarından 5. yüzyılın başlarına kadar gelişmiştir. Doğu Kilisesi'ne bağlı Süryanilerin misyonerlik faaliyetleri, bölgede önemli bir Hristiyan nüfusun yaşamasına neden olmuş ve MS 424 yılında Fars ve Arabistan Metropoliti'ne bağlı bir piskoposun varlığı belgelenmiştir. İslam'ın yükselişiyle birlikte Süryanice ve Arapça konuşan Hıristiyan nüfus zamanla yok olmuştur. Bu nüfusun 1507 yılında Portekizliler tarafından geri getirildiği düşünülmektedir. Protestan misyonerler 19. yüzyılda Maskat'ta bir hastane kurmuştur. ⓘ
Umman'ın geri kalanında olduğu gibi, Arapça şehrin baskın dilidir. Bunun yanı sıra İngilizce, Beluci, Sindhi, Svahili ve Bengalce, Gujarati, Hintçe, Konkani, Malayalam, Marathi, Odia, Tamil, Telugu ve Urduca gibi Hint dilleri de Maskat sakinleri tarafından konuşulmaktadır. ⓘ
İslam, şehirdeki baskın dindir ve takipçilerinin çoğu İbadi Müslümanlarıdır. Gayrimüslimlerin dinlerini uygulamalarına izin verilir, ancak alenen din propagandası yapamaz veya dini yayın dağıtamazlar. 2017 yılında Umman Sultanlığı, Umman Vakıflar ve Din İşleri Bakanlığı'nın talimatıyla interaktif bir kaligrafik Kur'an olan Mushaf Muscat'ı tanıtmıştır. ⓘ
Önemli simge yapılar
Şehirde Sultan Qaboos Ulu Camii, Ruwi Camii, Saeed bin Taimoor ve Zawawi Camii gibi çok sayıda cami bulunmaktadır. Burada birkaç Şii camisi de bulunmaktadır. Maskat'ta çok sayıda müze bulunmaktadır. Bunlar arasında Umman Mirası Müzesi, Umman Ulusal Müzesi, Umman Çocuk Müzesi, Bait Al Zubair, Umman Petrol ve Gaz Sergi Merkezi, Umman Fransız Müzesi, Sultan'ın Silahlı Kuvvetleri Müzesi ve Umman Akvaryumu ve Deniz Bilimleri ve Balıkçılık Merkezi bulunmaktadır. Bait Al Falaj Kalesi Muskat'ın askeri tarihinde önemli bir rol oynamıştır. ⓘ
Son projeler arasında 14 Ekim 2011'de açılan bir opera binası da bulunmaktadır. En dikkat çekici yeni projelerden biri Umman Ulusal Müzesi'dir. Sultan Qaboos Ulu Camii ile birlikte mimari bir mücevher olması beklenmektedir. Ziyaretçiler ayrıca Eski Muskat ve Eski Saray'ı ziyaret etmeye teşvik edilmektedir. Ana alışveriş bölgesi Al Qurum Ticaret Bölgesi'nde yer almaktadır. Ancak, alışveriş merkezleri şehrin her tarafına yayılmıştır. Umman'daki en büyük alışveriş merkezlerinden biri Ghubra'da bulunan Oman Avenues Mall'dur. İkinci en büyük alışveriş merkezi ise Seeb'de, uluslararası havalimanının yakınında bulunan City Centre Muscat'tır ve tüm büyük uluslararası markaları ve en büyük Carrefour hipermarketini barındırmaktadır. Yakın zamanda Muskat'ın Mabela bölgesinde açılan iki yeni mega alışveriş merkezi Al Araimi Boulevard ve Mall of Muscat'tır. Mall of Muscat ayrıca Umman Akvaryumu'na ve 2019'un sonlarında açılacak olan bir kar parkına da ev sahipliği yapmaktadır. ⓘ
Maskat'ta Ulaşım
Su Yolları ⓘ
Sultan Qaboos Limanı, birçok ticari gemi ve teknenin sefer yaptığı yer olarak bilinen Maskat Valiliği'nin en önemli limanlarından biri olarak hizmet vermektedir. Burada ayrıca Arap Yarımadası'nın geleneksel tekneleri olan Dhows da görülebilir. Bu liman yüzyıllardan beri uluslararası deniz ticareti açısından ana ticaret ve finans merkezi olmuştur. ⓘ
Havaalanı ⓘ
Ana havaalanı, şehrin iş merkezi Ruwi'ye yaklaşık 25 km (16 mil) ve Al-Khuwair, Madinat Al Sultan Qaboos, Shati Al-Qurm ve Al-Qurm'un ana yerleşim bölgelerine 15 ila 20 km mesafedeki Muscat Uluslararası Havaalanı'dır (eski adıyla Seeb Uluslararası Havaalanı). Maskat, Orta Doğu, Hint Alt Kıtası, Doğu Afrika ve Avrupa'da çeşitli noktalara uçan yerel Oman Air'in merkezidir. Qatar Airways, Pakistan International Airlines, Türk Hava Yolları, KLM, SriLankan, Royal Jordanian, British Airways, Emirates, Swiss International Air Lines, Kuwait Airways, Air India, GoAir, IndiGo, SpiceJet ve Thai Airways gibi diğer havayolları da Muskat Uluslararası Havalimanı üzerinden uçmaktadır. ⓘ
Karayolu Taşımacılığı ⓘ
Maskat bölgesine asfalt yollarla iyi bir şekilde hizmet verilmektedir ve çift şeritli otoyol ülkedeki çoğu büyük şehir ve kasabayı birbirine bağlamaktadır. ⓘ
Kasım 2015'ten bu yana Maskat'ta toplu taşıma, modern Mwasalat (önceki adıyla Umman Ulusal Taşımacılık Şirketi) otobüslerinden oluşan bir filoyla şehrin en önemli bölgelerini birbirine bağlayan bir otobüs ağıyla yenilenmiştir. Hollanda'nın VDL ve Almanya'nın MAN firmalarından temin edilen Mwasalat otobüsleri, ücretsiz Wi-Fi dahil olmak üzere çeşitli yüksek teknoloji özelliklerine sahiptir.
- Rota 1 (Ruwi-Mabela) büyük alışveriş merkezlerine (Oman Avenues Mall, Muscat Grand Mall, Qurum City Centre, Muscat City Centre, Markaz al Bhaja) ve Muscat Havaalanı'na seyahat edenlere hizmet vermektedir.
- Güzergah 2 (Ruwi-Wadi Kabir) Wadi Kabir'in yerleşim ve sanayi bölgesine hizmet vermektedir.
- Güzergah 3 (Ruwi-Wadi Adei), Wadi Adei'nin düşük piyasa konut kuşağına hizmet vermektedir.
- Güzergah 4 (Ruwi-Mattrah) Muttrah Corniche, Al Alam Sarayı, Muttrah Kalesi, Ulusal Müze ve Sultan Qaboos Limanı ve kiliseler / tapınaklar gibi turistik yerlere hizmet vermektedir.
- Güzergah 5 (Ruwi-Amerat) hızla gelişmekte olan Amerat banliyösüne hizmet vermektedir.
- Güzergah 6 (Ruwi-SQU&KOM) Sultan Qaboos Üniversitesi (SQU) öğrenci topluluğuna ve Knowledge Oasis Muscat (KOM) ofis yolcularına hizmet vermektedir.
- 7. Güzergah Maskat'taki üç büyük alışveriş merkezine - Al Araimi Bulvarı, Mall of Muscat ve Markaz al Bhaja ve Maskat Şehir Merkezi - hizmet vermektedir.
- 8. Güzergah Al Khuwair ve Al Mouj Entegre Kompleksine hizmet vermektedir
- Güzergah 9 Ansab ve Misfah sanayi bölgesine hizmet vermektedir.
- Rota 10 Seeb Souq ve Mawelah Sebze Pazarı'na hizmet vermektedir.
- Rota 12 Umman Kongre ve Sergi, Ghala bölgelerine hizmet vermektedir.
- 14. Güzergah Umman Petrol Geliştirme, Kurm Doğal Parkı, Kurm Şehir Merkezi, Khoula Hastanesi'ne hizmet vermektedir.
- 1b ve 1A numaralı güzergahlar Maskat Uluslararası Havalimanı'na giden özel otobüslerdir. ⓘ
Umman'da çeşitli toplu taşıma türleri popülerdir. En popüler olanı, Umman riyalinin alt birimi olan baiza (Hint alt birimi paisa'nın bir uyarlaması) ile adlandırılan "Baiza" otobüsleridir. Bunlar nispeten ucuzdur ve tüm ana yolların yanı sıra Maskat metropol alanındaki daha küçük otoyollardan oluşan geniş ve gevşek bir ağa hizmet eder, fırsatçı bir şekilde herhangi bir yerde yolcu bırakır ve alır. Daha az popüler ve biraz daha pahalı olan kırmızı ve yeşil renkli büyük halk otobüsleri, Umman'ın büyük şehirleri ve kasabaları arasındaki ana karayolları ve noktadan noktaya seyahat rotalarıyla sınırlıdır. Yine turuncu ve beyaz renklerle kodlanmış taksiler, hem bireysel kiralama hem de Baiza otobüsleriyle aynı fırsatçı karayolu hizmeti şeklinde yarı kişisel ulaşım sağlar. ⓘ
Baiza otobüsleri ve turuncu-beyaz renklerle kodlanmış taksiler, hükümetin sayaç uygulamasına yönelik girişimlerinin reddedilmesinin ardından sayaçsızdır. Ücret pazarlık yoluyla belirlenir, ancak taksi şoförleri genellikle şehir içindeki ücretler için yazılı olmayan bazı kurallara uyarlar. Birçok ülkede taksiye binmeden önce şoförle ücret konusunda pazarlık yapılması tavsiye edilir. Ancak Umman'da ücreti önceden sormak genellikle yolcunun acemiliğini ve bölgeye yabancılığını gösterir. Bir kişi taksi aramadan önce otelinden veya ev sahibinden yolculuğu için normalde kabul edilen ücreti öğrenmelidir. Taksiler yolcuları genellikle Sohar, Buraimi ve Dubai gibi şehir dışındaki yerlere de götürecektir. ⓘ
Kültür
Dışarıdan bakıldığında Umman, Arap komşularının, özellikle de Körfez İşbirliği Konseyi'ndekilerin kültürel özelliklerinin çoğunu paylaşmaktadır. Bu benzerliklere rağmen, önemli faktörler Umman'ı Orta Doğu'da benzersiz kılmaktadır. Bunlar coğrafya ve tarih kadar kültür ve ekonomiden de kaynaklanmaktadır. Umman devletinin nispeten yeni ve yapay yapısı, ulusal bir kültürün tanımlanmasını zorlaştırmaktadır; ancak Umman'ı Basra Körfezi'ndeki diğer Arap Devletlerinden farklı kılmak için ulusal sınırları içinde yeterli kültürel heterojenlik mevcuttur. Umman'ın kültürel çeşitliliği, Swahili Sahili ve Hint Okyanusu'na doğru tarihsel yayılımı göz önüne alındığında, Arap komşularından daha fazladır. ⓘ
Umman'ın uzun bir gemi inşa geleneği vardır, zira deniz yolculuğu Ummanlıların antik dünyanın medeniyetleriyle temas halinde kalabilmelerinde önemli bir rol oynamıştır. Sur, Hint Okyanusu'nun en ünlü gemi inşa şehirlerinden biriydi. Al Ghanja gemisinin yapımı tam bir yıl sürer. Umman gemilerinin diğer türleri arasında As Sunbouq ve Al Badan sayılabilir. ⓘ
Mart 2016'da Al-Hallaniyah Adası açıklarında çalışan arkeologlar, Vasco da Gama'nın 1502-1503 filosundan Esmeralda'ya ait olduğuna inanılan bir gemi enkazı tespit etmiştir. Batık ilk olarak 1998 yılında keşfedilmiştir. Daha sonra Umman Kültür ve Miras Bakanlığı ile bir gemi enkazı kurtarma şirketi olan Blue Water Recoveries Ltd. ortaklığında 2013-2015 yılları arasında sualtı kazıları gerçekleştirilmiştir. Gemi, "Hindistan ile ticaret için basılmış bir Portekiz sikkesi (bu türden var olduğu bilinen sadece iki sikkeden biri) ve da Gama'nın dayısı ve Esmeralda'nın komutanı Vincente Sodré'nin baş harfleri gibi görünen taş gülleler" gibi eserler aracılığıyla tanımlanmıştır. ⓘ
Önemli kişiler
- Mohammed Al Barwani (d. 1952), milyarder ve MB Holding'in kurucusu
- Mahesh Bhupathi (d. 1974), Hintli tenisçi, Muscat'taki Hint Okulu'nda okudu
- Sarah-Jane Dias (d. 1974), Hintli aktris, Muskat'taki Hint Okulu'nda eğitim gördü
- Isla Fisher (d. 1976), İskoç bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelen ve Avustralya'da yaşayan Avustralyalı aktris
- Ali Al-Habsi (d. 1981), profesyonel futbolcu, Umman milli takımının kaptanı ve Suudi kulübü Al Hilal'in kalecisi
- Amad Al-Hosni (d. 1984), profesyonel futbolcu
- Ahmad Al Harthy (d. 1981), yarış arabası sürücüsü
- Fatma Al-Nabhani (d. 1991), tenis oyuncusu
- Ali bin Masoud al Sunaidy (d. 1964), Umman eski Ticaret ve Sanayi Bakanı
- Sneha Ullal (d. 1987), Hintli Bollywood Oyuncusu, Muskat'taki Hint Okulu'nda okudu
- Nitya Vidyasagar (d. 1985), Amerikalı aktris
- Al Faisal Al Zubair (d.1998), yarış arabası sürücüsü ⓘ
Kardeş şehirler
- Ankara, Türkiye (2014) ⓘ