Rakun

Rakun Yaşadığı dönem aralığı: 10,3-0 Ma Hemphillian-Günümüz  PreЄ Є O S D C P T J K Pg N
Bayağı rakun (Procyon lotor)
Korunma durumu
Hassas (IUCN 2.3)
Bilimsel sınıflandırma
Âlem: Animalia Şube: Chordata Sınıf: Mammalia Takım: Carnivora İnfra takım: Arctoidea Familya: Procyonidae Cins: Procyon Storr, 1780
Türler
Metne bakınız.

ⓘ

Bayağı rakun ⓘ

Rakun (Procyon), rakungiller (Procyonidae) familyasından bir yırtıcı memeli cinsi. ⓘ

Rakun'un yurdu su yollarının, göllerin ve bataklıkların çevresidir. Geceleri buralarda su kıyılarına dadanan başka hayvanları avlar. İnce parmaklı rakun iyi bir yüzücüdür. Yüzerken balık, kerevit, kurbağa, semender ve midye gibi avları yakalar. Fakat bu hayvan, yumurta, kuş, böcek, sıçan ve sürünen herhangi bir yaratıkla da aynı iştahla karnını doyurur. Mevsiminde cevize, meyvelere, özellikle çilek ve böğürtlene bayılır. Mısırlar olgunlaştığı zaman, mısır tarlaları da rakun'un gece baskınına uğrar. Rakun'un, yiyeceği eti önce suya batırması âdeti ilgi çekicidir. Bundan ötürü kendisine «yıkayıcı» (lotor) adı yakıştırılmıştır. Et parçası ne kadar temiz olursa olsun, onu o yakınlardaki bir suya iyice batırıp yıkamadan yemez. ⓘ

Rakun'un parmakları uzundur. Dokunma duyusu çok gelişmiştir. Bir ağaç kovuğunda veya kayaların arasındaki ılık bir mağarada barınır. Bu etobur hayvan ağaca çok rahat çıkabildiği ve çok kere bu sayede hayatını kurtardığı halde, uyanık saatlerinin çoğunu yerde geçirir. Gündüzleri dinlenmek, geceleri ise yiyecek aramakla geçen uzun bir yazdan sonra inine çekilerek ilkbahara kadar uyur. Bu arada çiftleşmek veya karnını doyurmak için bazen uyandığı olur. Erkek rakun, tıpkı ayı gibi, aile problemlerini hiçbir sorumluluk kabul etmemek suretiyle çözümler. Kış ortasındaki kısa bir flört devresinden sonra yine bekâr hayatına döner. ⓘ

Procyon Zamansal aralık: Pliyosen-Güncel, 4.9-0 Ma PreꞒ Ꞓ O S D C P T J K Pg N ↓ ⓘ
Bayağı rakun (P. lotor)
Yengeç yiyen rakun (P. cancrivorus)
Bilimsel sınıflandırma
Krallık:	Hayvanlar Alemi
Filum:	Kordalılar
Sınıf:	Memeliler
Sipariş:	Carnivora
Aile:	Procyonidae
Alt familya:	Procyoninae
Kabile:	Procyonini
Alt kabile:	Procyonina
Cins:	Procyon Storr, 1780
Tip türler
Ursus lotor Linnaeus, 1758
Türler
Procyon cancrivorus Procyon lotor Procyon pygmaeus †Procyon rexroadensis

Cozumel rakunu (P. pygmaeus) ⓘ

Procyon, Procyonidae familyasında yaygın olarak rakun olarak bilinen üç türden oluşan bir gece memelisi cinsidir. En tanıdık tür olan bayağı rakun (P. lotor) genellikle sadece "rakun" olarak bilinir, çünkü cinsteki diğer iki rakun türü sadece tropik bölgelere özgüdür ve daha az bilinir. Genetik çalışmalar rakunların en yakın akrabalarının, yaklaşık 10 milyon yıl önce ayrıldıkları Bassariscus cinsinden halka kuyruklu kediler ve kakomistiller olduğunu göstermiştir. ⓘ

Genel özellikleri

Rakunlar sıra dışıdır, çünkü başparmakları (zıt yönlü olmasa da) birçok kapalı kabı (çöp kutuları ve kapılar gibi) açmalarını sağlar. Zeki ve yaramaz olmalarıyla ün salmış omnivorlardır; zekaları ve becerileri onları çok çeşitli ortamlarda hayatta kalabilecek şekilde donatır ve insan istilası başladığından beri menzillerini genişleten birkaç orta ila büyük boy hayvandan biridir (bir diğeri çakaldır). Rakunların arka ayakları insanların ve ayılarınkine benzer şekilde bitkigezerdir. Rakunlar bazen haşarat ya da baş belası olarak görülürler. Kentsel ortamlara kolayca adapte olmuşlardır (kentsel opossumlar, kokarcalar ve tilkilerle karşılaştırın), çöp kutularını ve diğer besin kaynaklarını karıştırırlar. ⓘ

Türlere bağlı olarak bazı farklılıklar olsa da rakunların uzunluğu 20-40 inç (51-102 cm) (kuyruk dahil) ve ağırlıkları 10 ila 35 lb (4,5 ila 15,9 kg) arasında değişir. Rakunların kuyruğunun uzunluğu 8 ila 16 inç (20 ila 41 cm) arasında değişir. Erkek rakunlar genellikle dişilerden daha büyüktür. Yavru rakunlara yavru rakun denir. ⓘ

Rakunlar vahşi doğada 16 yıla kadar yaşayabilir, ancak çoğu ikinci yılını tamamlayamaz. Gençliğinden sonra hayatta kalan bir rakun ortalama beş yıl yaşayacaktır. Ölümlerin başlıca nedenleri arasında insanlar (avlanma, tuzağa düşürme, arabalar) ve yetersiz beslenme yer alır. ⓘ

Türler

Üç rakun türü bulunmaktadır: ⓘ

Resim	Bilimsel adı	Ortak İsim	Açıklama	Dağıtım ⓘ
	Procyon lotor	Rakun, bayağı rakun, kuzey rakunu	Rakunlar şehirde ya da vahşi doğada yaşayabilir. Evcilleştirilmemelerine rağmen, nadiren de olsa evcil hayvan olarak beslenirler.	Güney Kanada'dan Panama'ya, kıta Avrupa'sına ve Japon takımadalarına kadar yayılmıştır.
	P. cancrivorus	Yengeç yiyen rakun, güney rakunu	Genetik çalışmalara dayanarak, adi ve yengeç yiyen rakunların soylarının yaklaşık 4,2 milyon yıl önce ayrıldığı düşünülmektedir. Daha kısa kürklü ve daha zariftir.	Kosta Rika'dan And Dağları'nın doğusundaki Güney Amerika'nın çoğu bölgesinden kuzey Arjantin ve Uruguay'a kadar.
	P. pygmaeus	Cozumel rakunu, pigme rakun	Sıradan rakundan daha küçük baş ve gövde. Kuyruk sarı renktedir.	Cozumel, Meksika'nın Yucatán yarımadasının doğu kıyısında bir ada.

Bir zamanlar ayrı türler olarak kabul edilen bazı rakunların artık Barbados rakunu (P. gloveralleni), Nassau rakunu (P. maynardi), Guadeloupe rakunu (P. minor) ve Tres Marias rakunu (P. insularis) dahil olmak üzere adi rakunla aynı veya onun alt türleri olduğu düşünülmektedir (Helgen ve Wilson 2005). Procyon brachyurus Wiegmann, 1837 tutsak örneklerden tanımlanmıştır; bu taksona atanan iki hayvanın kalıntıları bulunamadığı ve kaybolmuş olabileceği için kimliği belirlenememektedir. ⓘ

Rakun kafatası (solda) ve Cozumel rakunu kafatası (sağda). ⓘ

İsimlendirme

"Rakun" kelimesi Algonquian dilinde "elleriyle tırmalayan" anlamına gelen aroughcoune kelimesinden türetilmiştir. İspanyolca konuşan sömürgeciler de benzer şekilde mapache terimini Nahuatl dilinde hayvan için kullanılan ve kabaca "elleri olan" anlamına gelen mapachtli kelimesinden türetmişlerdir. ⓘ

Procyon cins ismi Yunanca "köpekten önce" anlamına gelmektedir; bu terim aynı zamanda Canis Minor takımyıldızındaki Procyon yıldızı için de kullanılmaktadır. ⓘ

Rakunların bugün ayılarla nispeten gevşek bir evrimsel ilişkiye sahip olduğu anlaşılmaktadır, ancak yine de ilk taksonomistler tarafından önemli görülmüştür; Carl Linnaeus rakunu ilk olarak Ursus cinsine yerleştirmiştir. Birçok dilde rakun, karakteristik ıslatma davranışı nedeniyle o dilin "ayı" terimiyle birlikte adlandırılır: Almanca'da Waschbär, Macarca'da mosómedve, Danca ve Norveççe'de vaskebjørn, İsveççe'de tvättbjörn, Hollandaca'da wasbeer, Estonca'da pesukaru ve Fince'de pesukarhu, Japonca'da araiguma (アライグマ), İtalyanca'da orsetto lavatore, Çince'de huànxióng (浣熊) ve Bulgarca'da mieshta mechka (миеща мечка) "yıkanan ayı" anlamına gelir. Bunun bir istisnası, rakun ve genet kürkleri arasındaki benzerlik nedeniyle rakunun yenot (енот) olarak adlandırıldığı Rusçadır. Ancak rakunun Rusçadaki tam adı da suyla ilgilidir: yenot-poloskun (енот-полоскун) olarak adlandırılır ve "durulayan rakun" anlamına gelir. ⓘ

Bazı durumlarda, "yıkama" tanımlayıcısı yalnızca yaygın rakun türlerine uygulanır: örneğin, Fransızca'da yaygın rakun raton laveur veya "yıkama sıçanı" olarak adlandırılırken, Linnaean binomiali Procyon lotor veya kabaca "yıkama ön köpeği" dir. Buna karşılık, yengeç yiyen rakun Fransızca ve Latince'de sırasıyla "yengeç yakalayan küçük sıçan" (raton crabier) ve "yengeç yiyen ön köpek" (Procyon cancrivorus) olarak adlandırılır. ⓘ

Literatür

• Helgen, K.M.; Wilson, D.E. (2003). "Batı Hint Adaları rakunlarının (Procyon spp.) taksonomik durumu ve koruma açısından önemi". Journal of Zoology. Londra. 259: 69-76. doi:10.1017/S0952836902002972. S2CID 86210627.
• Helgen, K.M. & Wilson, D.E. 2005. Meksika ve Orta Amerika rakunlarına sistematik ve zoocoğrafik bir bakış. Pp. 219-234 in Sanchez-Cordero, V. & Medellin, R.A. (eds.). Contribuciones Mastozoologicas: en Homenaje a Bernardo Villa. Mexico City: Instituto de Biologia e Instituto de Ecologia, UNAM. ⓘ