Zimbabve

Zimbabve Republic of Zimbabwe (İngilizce) Nyika yeZimbabwe (Shonaca) Ilizwe leZimbabwe (Ndebelece) Dziko la Zimbabwe (Chevaca) Dziko la Zimbabwe (Chibarvece) Hango yeZimbabwe (Kalangaca) Zimbabwe Nù (Koisanca) Inyika yeZimbabwe (Nambyca) Nyika yeZimbabwe (Ndauca) Tiko ra Zimbabwe (Shanganice) Naha ya Zimbabwe (Sothoca) Cisi ca Zimbabwe (Chitongaca) Naga ya Zimbabwe (Tsvanaca) Shango ḽa Zimbabwe (Vendaca) Ilizwe leZimbabwe (Xhosaca) Zimbabve Cumhuriyeti
Bayrak Arma
Slogan "Birlik, Özgürlük, İş"
Millî marş Blessed be the Land of Zimbabwe "Zimbabve arazisi yücedir"
Başkent ve en büyük şehir	Harare 17°50′G 31°3′D
Resmî diller	İngilizce, Shonaca, Ndebelece, Çevaca, Çibarvece, Kalangaca, Koisanca, Nambyaca, Ndau, Tsongaca, Sothoca, Chitongaca, Tsvanaca, Vendaca, Xhosaca
Demonim	Zimbabveli
Hükûmet	Cumhuriyet
• Devlet Başkanı	Emmerson Mnangagwa
• 1. Başkan Yardımcısı	Constantino Chiwenga
Tarihçe
• Güney Rodezya	1901
• İlanı	11 Kasım 1965
• Kabul Edilişi	18 Nisan 1980
• Güncel Anayasa	15 Mayıs 2013
Yüzölçümü
• Toplam	390.757 km2 (150.872 sq mi) (60.)
• Su (%)	1
Nüfus
• 2019 tahminî	14.215.809 (74..)
• 2012 sayımı	12.973.808
• Yoğunluk	26/km2 (67,3/sq mi) (170.)
GSYİH (SAGP)	2020 tahminî
• Toplam	39,234 milyar $ (115.)
• Kişi başına	2.583 $ (162..)
GSYİH (nominal)	2020 tahminî
• Toplam	14,002 milyar $ (130.)
• Kişi başına	922 $ (163.)
Gini (1995)	50.1 yüksek
İGE (2019)	0.571 orta · 150.
Para birimi	Amerikan doları, Euro, Botsvana pulası, İngiliz sterlini ve Güney Afrika randı (eskiden Zimbabve doları). (ZWD)
• Yaz (YSU)	kullanılmamaktadır
Trafik akışı	sol
Telefon kodu	+263
İnternet alan adı	.zw

ⓘ

Zimbabve ya da resmî adıyla Zimbabve Cumhuriyeti, Afrika kıtasının güneyinde, denize kıyısı olmayan bir kara ülkesi. Eski adı Güney Rodezya olan ülkenin sınır komşularını (kuzeyden saat yönünde ilerlendiğinde) Zambiya, Mozambik, Güney Afrika Cumhuriyeti ve Botsvana oluşturmaktadır. Ülkenin Namibya ile olası 100 m uzunluğundaki sınırı tartışmalıdır. Ülkenin başkenti Harare'dir. ⓘ

Zimbabve Cumhuriyeti 13 diğer resmi isimler Shona: Nyika yeZimbabve ⓘ Ndebele: Ilizwe leZimbabwe Chewa: Dziko la Zimbabwe Chibarwe: Dziko la Zimbabwe Kalanga: Hango yeZimbabve Khoisan: Zimbabwe Nù Nambya: Inyika yeZimbabve Ndau: Nyika yeZimbabve Shangani: Tiko ra Zimbabve Sesotho: Naha ya Zimbabwe Tonga: Cisi ca Zimbabve Venda: Shango ḽa Zimbabve Xhosa: Ilizwe lase-Zimbabve
Bayrak Arma
Slogan: "Birlik, Özgürlük, Çalışma"
Marş: "Zimbabve toprakları kutsanmış olsun"
Zimbabve'nin konumu (koyu yeşil)
Sermaye ve en büyük şehir	Harare 17°49′45″S 31°03′08″E
Resmi diller	16 dil: Chewa Chibarwe İngilizce Kalanga "Koisan" (muhtemelen Tsoa) Nambya Ndau Ndebele Shangani Shona "işaret dili" Sotho Tonga Tswana Venda Xhosa
Etnik gruplar (2012 Nüfus Sayımı)	99,38 Siyah Afrikalı (çoğunlukla Shona ve Ndebele) 0,22 Beyaz Afrikalı 0,18 Renkli 0,08 Asyalı 0,02 Diğer 0,01 Belirtilmemiş
Din (2017)	84,1 Hristiyanlık -69,2 Protestanlık -%14,9 Diğer Hristiyan 10,2 Dini yok 4,5 Geleneksel inançlar 1,2 Diğer
Demonim(ler)	Zimbabveli Zimbo (konuşma dili)
Hükümet	Üniter baskın partili başkanlık cumhuriyeti
- Başkan	Emmerson Mnangagwa
- Başkan Yardımcısı	Constantino Chiwenga
Yasama Organı	Parlamento
- Üst ev	Senato
- Alt ev	Ulusal Meclis
Birleşik Krallık'tan bağımsızlık
- Beyan Edildi	11 Kasım 1965
- Cumhuriyet	2 Mart 1970
- Zimbabve Rodezya	1 Haziran 1979
- Bağımsızlık tanındı	18 Nisan 1980
- Mevcut anayasa	15 Mayıs 2013
Alan
- Toplam	390.757 km2 (150.872 sq mi) (60.)
- Su (%)	1
Nüfus
- 2019 tahmini	15,092,171 (74.)
- 2012 nüfus sayımı	12,973,808
- Yoğunluk	26/km2 (67,3/sq mi) (170.)
GSYİH (SAGP)	2022 tahmini
- Toplam	38.077 milyar dolar
- Kişi başına	$2,523
GSYİH (nominal)	2022 tahmini
- Toplam	34.727 milyar dolar
- Kişi başına	$2,301
Gini (2019)	50.3 yüksek
HDI (2019)	0.571 orta - 150.
Para Birimi	Zimbabve doları ABD doları ($) (USD)
Saat dilimi	UTC+2 (CAT)
Tarih biçimi	gg/aa/yyyy
Sürüş tarafı	sol
Çağrı kodu	+263
ISO 3166 kodu	ZW
İnternet TLD	.zw

9. yüzyıldan itibaren, Demir Çağı'nın sonlarında Bantu halkı (etnik Shona olacaklar), 11. yüzyılda Afrika'nın en önemli ticaret merkezlerinden biri haline gelen ve Arap ve Hint devletleriyle bağlantılı olan Swahili kıyılarıyla altın, fildişi ve bakır ticaretini kontrol eden Büyük Zimbabve şehir devletini kurdu. 15. yüzyılın ortalarına gelindiğinde şehir devleti terk edilmişti. Buradan Zimbabve Krallığı kurulmuş, bunu Rozvi ve Mutapa imparatorlukları izlemiştir. ⓘ

Cecil Rhodes'un İngiliz Güney Afrika Şirketi, 1890'da Mashonaland'ı ve daha sonra 1893'te Matabele halkının Birinci Matabele Savaşı olarak bilinen şiddetli direnişinden sonra Matabeleland'ı fethettiklerinde Rodezya bölgesini sınırlandırdı. Şirket yönetimi 1923 yılında Güney Rodezya'nın kendi kendini yöneten bir İngiliz kolonisi olarak kurulmasıyla sona erdi. 1965 yılında beyaz ayrılıkçı azınlık hükümeti tek taraflı olarak Rodezya olarak bağımsızlığını ilan etti. Devlet, uluslararası izolasyona ve siyah milliyetçi güçlerle 15 yıl süren bir gerilla savaşına katlandı; bu, Nisan 1980'de Zimbabve olarak evrensel haklar ve de jure egemenliği tesis eden bir barış anlaşmasıyla sonuçlandı. Zimbabve daha sonra, Robert Mugabe yönetimindeki hükümetinin uluslararası hukuku ihlal etmesi nedeniyle 2002 yılında askıya alındığı ve Aralık 2003'te çekildiği İngiliz Milletler Topluluğu'na katıldı. ⓘ

Mugabe, beyaz azınlık yönetiminin sona ermesinin ardından ZANU-PF partisinin genel seçimleri kazandığı 1980 yılında Zimbabve Başbakanı oldu; 1987'den 2017'deki istifasına kadar Zimbabve Devlet Başkanı olarak görev yaptı. Mugabe'nin otoriter rejimi altında, devlet güvenlik aygıtı ülkeye hakim oldu ve yaygın insan hakları ihlallerinden sorumlu oldu. Zimbabve doları dışındaki para birimlerinin kullanımına izin verilmesinin ardından toparlanmaya başlayan ekonomi 2000-2009 yılları arasında düşüş ve hiperenflasyon yaşadı, ancak büyüme o zamandan beri durakladı. 15 Kasım 2017'de, hükümetine ve Zimbabve'nin hızla gerileyen ekonomisine karşı bir yılı aşkın süredir devam eden protestoların ardından, Mugabe ülkenin ulusal ordusu tarafından bir darbe ile ev hapsine alındı ve Mugabe altı gün sonra istifa etti. Emmerson Mnangagwa o zamandan beri Zimbabve'nin başkanı olarak görev yapmaktadır. ⓘ

Zimbabve Birleşmiş Milletler, Güney Afrika Kalkınma Topluluğu, Afrika Birliği ve Doğu ve Güney Afrika Ortak Pazarı üyesidir. ⓘ

Etimoloji

"Zimbabve" adı, ülkenin güneydoğusunda yer alan ve kalıntıları günümüzde koruma altında olan bir ortaçağ kenti (Masvingo) olan Büyük Zimbabve için kullanılan bir Shona teriminden gelmektedir. Kelimenin kökeni konusunda iki farklı teori bulunmaktadır. Birçok kaynak "Zimbabwe "nin Shona'nın Karanga lehçesinden "taştan evler" olarak çevrilen dzimba-dza-mabwe'den türediğini savunmaktadır (dzimba = imba'nın çoğulu, "ev"; mabwe = bwe'nin çoğulu, "taş"). Karanga dilini konuşan Şona halkı günümüz Masvingo eyaletindeki Büyük Zimbabve çevresinde yaşamaktadır. Arkeolog Peter Garlake, "Zimbabwe "nin Shona'nın Zezuru lehçesinde "saygı duyulan evler" anlamına gelen ve genellikle şeflerin evlerine veya mezarlarına atıfta bulunan dzimba-hwe'nin kısaltılmış bir biçimini temsil ettiğini iddia etmektedir. ⓘ

Zimbabve daha önce Güney Rodezya (1898), Rodezya (1965) ve Zimbabve Rodezya (1979) olarak biliniyordu. "Zimbabve "nin ulusal bir referans terimi olarak kayıtlara geçen ilk kullanımı 1960 yılında siyah milliyetçi Michael Mawema tarafından bir madeni para olarak kullanılmış ve 1961 yılında Zimbabve Ulusal Partisi bu ismi resmi olarak kullanan ilk parti olmuştur. "Rodezya" terimi -19. yüzyılın sonlarında İngiliz sömürgeciliğinin başlıca teşvikçisi olan Cecil Rhodes'un soyadından türetilmişti- Afrikalı milliyetçiler tarafından sömürgeci kökeni ve çağrışımları nedeniyle uygunsuz olarak algılanıyordu. ⓘ

Mawema'ya göre, siyah milliyetçiler 1960 yılında ülke için alternatif bir isim seçmek üzere bir toplantı düzenleyerek "Matshobana" ve "Monomotapa" gibi isimler önermiş ve kendi önerisi olan "Zimbabve" galip gelmiştir. Matabeleland'daki milliyetçiler tarafından öne sürülen bir diğer alternatif ise Bulawayo'nun güneyindeki Matopos Tepelerine atıfta bulunan "Matopos" idi. ⓘ

Seçilen terimin nasıl kullanılacağı başlangıçta belirsizdi - Mawema'nın 1961'de yazdığı bir mektupta "Zimbabweland "dan bahsediliyordu - ancak "Zimbabwe" 1962'de siyah milliyetçi hareketin genel olarak tercih ettiği terim haline gelecek kadar yerleşmişti. Siyah milliyetçi Eddison Zvobgo 2001 yılında verdiği bir röportajda, Mawema'nın bir siyasi miting sırasında bu isimden bahsettiğini ve "bu ismin tuttuğunu ve o kadar" olduğunu hatırladı. Siyah milliyetçi gruplar daha sonra bu ismi 1964-1979 yılları arasındaki Rodezya Bush Savaşı sırasında Rodezya hükümetine karşı yürütülen İkinci Chimurenga kampanyaları sırasında kullandı. Bu kamptaki başlıca gruplar arasında Zimbabve Afrika Ulusal Birliği (1975'ten itibaren Robert Mugabe liderliğinde) ve Zimbabve Afrika Halk Birliği (1960'ların başında kuruluşundan itibaren Joshua Nkomo liderliğinde) yer aldı. ⓘ

Tarihçe

Sömürge öncesi dönem

Büyük Zimbabve Kuleleri. ⓘ

Arkeolojik kayıtlar günümüz Zimbabve'sinde insan yerleşiminin en az 500.000 yıl öncesine dayandığını göstermektedir. Bilinen en eski sakinler muhtemelen arkalarında ok uçları ve mağara resimleri bırakan San insanlarıydı. Bantu dilini konuşan ilk çiftçiler yaklaşık 2.000 yıl önce Bantu yayılması sırasında gelmiştir. ⓘ

Proto-Shona dillerini konuşan toplumlar ilk olarak 9. yüzyılda orta Limpopo Nehri vadisinde ortaya çıkmış ve daha sonra Zimbabve yaylalarına taşınmıştır. Zimbabve platosu 10. yüzyıldan itibaren sonraki Shona devletlerinin merkezi haline geldi. 10. yüzyılın başlarında Hint Okyanusu kıyısındaki Arap tüccarlarla gelişen ticaret, 11. yüzyılda Mapungubwe Krallığı'nın kurulmasına yardımcı olmuştur. Bu, Masvingo yakınlarındaki Büyük Zimbabwe'deki kalıntılar ve diğer küçük alanlarla kanıtlandığı üzere, 13. ve 15. yüzyıllar arasında bölgeye hakim olacak Shona medeniyetlerinin habercisiydi. Ana arkeolojik alan benzersiz bir kuru taş mimarisi kullanmaktadır. Mapungubwe Krallığı, Portekiz'den ilk Avrupalı kaşifler geldiğinde Zimbabve'de gelişmiş olan bir dizi ticaret devletinin ilkiydi. Bu devletler kumaş ve cam karşılığında altın, fildişi ve bakır ticareti yapıyordu. ⓘ

1220 yılına gelindiğinde Zimbabve Krallığı Mapungubwe'yi gölgede bıraktı. Bu Shona devleti, Mapungubwe'nin taş mimarisini daha da geliştirdi ve genişletti; bu mimari günümüze kadar krallığın başkenti Büyük Zimbabwe'nin kalıntılarında varlığını sürdürmektedir. Mutapa Krallığı yaklaşık 1450'den 1760'a kadar bugünkü Zimbabve'nin büyük bir bölümünü ve Mozambik'in orta kesimlerini yönetmiştir. Mwene Mutapa veya Monomotapa'nın yanı sıra "Munhumutapa" olarak da bilinen Mutapa İmparatorluğu da dahil olmak üzere birçok isimle anılan krallık, Araplar ve Portekiz ile olan stratejik ticaret yollarıyla ünlüydü. Portekizliler bu etkiyi tekellerine almaya çalıştılar ve 17. yüzyılın başlarında imparatorluğu neredeyse çöküşe sürükleyen bir dizi savaş başlattılar. ⓘ

İç bölgelerde artan Avrupalı varlığına doğrudan bir yanıt olarak Rozwi İmparatorluğu olarak bilinen yeni bir Shona devleti ortaya çıktı. Yüzyıllar süren askeri, siyasi ve dini gelişimlerine güvenen Rozwi ("yok ediciler" anlamına gelmektedir) 1683 yılında Portekizlileri Zimbabve platosundan silah zoruyla kovmuştur. 1821 civarında Khumalo klanından Zulu general Mzilikazi, Kral Shaka'ya karşı başarılı bir şekilde isyan etti ve kendi klanı olan Ndebele'yi kurdu. Ndebele'ler kuzeye Transvaal'a doğru savaşarak arkalarında bir yıkım izi bıraktılar ve Mfecane olarak bilinen yaygın bir yıkım dönemini başlattılar. Hollandalı trekboerlar 1836'da Transvaal'a yaklaştıklarında, Tswana Barolong savaşçıları ve Griqua komandolarının yardımıyla kabileyi daha da kuzeye sürdüler. Ndebele 1838'e gelindiğinde diğer küçük Shona devletleriyle birlikte Rozwi İmparatorluğu'nu da fethetmiş ve onları vasallığa indirgemişti. ⓘ

William Cornwallis Harris tarafından tasvir edilen bir Matabele çiftliği, 1836 ⓘ

1840'ta kalan Güney Afrika topraklarını da kaybettikten sonra, Mzilikazi ve kabilesi bugünkü Zimbabve'nin güneybatısında Matabeleland olarak bilinen bölgeye kalıcı olarak yerleşti ve Bulawayo'yu başkentleri olarak belirledi. Mzilikazi daha sonra toplumunu Shaka'nınkine benzer alay kraalları ile askeri bir sistem halinde örgütledi ve bu sistem daha sonraki Boer akınlarını püskürtecek kadar istikrarlıydı. Mzilikazi 1868'de öldü; şiddetli bir iktidar mücadelesinin ardından yerine oğlu Lobengula geçti. ⓘ

Sömürge dönemi ve Rodezya (1888-1964)

Union Jack, 13 Eylül 1890 tarihinde Salisbury Kalesi üzerinde göndere çekildi ⓘ

1880'lerde Cecil Rhodes'un İngiliz Güney Afrika Şirketi (1889'da kiralandı) ile Avrupalı sömürgeciler geldi. Rhodes 1888 yılında Ndebele halklarının Kralı Lobengula'dan madencilik hakları için bir imtiyaz aldı. Bu imtiyazı, Birleşik Krallık hükümetini Matabeleland ve Mashonaland gibi tabi eyaletler üzerinde şirkete bir kraliyet beratı vermeye ikna etmek için sundu. Rhodes bu belgeyi 1890 yılında, iyi silahlanmış İngiliz Güney Afrika Polisi (BSAP) tarafından korunan bir grup Avrupalıdan oluşan Pioneer Column'u, Salisbury Kalesi'ni (bugünkü Harare) kurmak ve böylece bölgede şirket egemenliğini tesis etmek üzere Matabeleland ve Shona bölgesine göndermeyi haklı göstermek için kullandı. BSAP, 1893 ve 1894 yıllarında yeni Maxim silahlarının da yardımıyla Birinci Matabele Savaşı'nda Ndebele'yi yenilgiye uğratacaktı. Rhodes ayrıca Limpopo Nehri ile Tanganyika Gölü arasında kalan ve o zamanlar "Zambesia" olarak bilinen tüm bölgeyi kapsayan benzer imtiyazlar için müzakere izni istedi. Söz konusu imtiyazlar ve anlaşmaların şartları uyarınca, İngilizler işgücünün yanı sıra değerli metaller ve diğer maden kaynakları üzerindeki kontrollerini sürdürürken, toplu yerleşim teşvik edildi. ⓘ

Shangani Savaşı 25 Ekim 1893 ⓘ

1895 yılında BSAC, Rodos'un onuruna bölge için "Rodezya" adını benimsedi. 1898'de "Güney Rodezya" Zambezi'nin güneyindeki bölgenin resmi adı oldu ve daha sonra "Zimbabve" adını aldı. Ayrı olarak yönetilen kuzeydeki bölge ise daha sonra Kuzey Rodezya (bugünkü Zambiya) olarak adlandırıldı. Güney Afrika Cumhuriyeti'ne yönelik Rodos destekli Jameson Baskını'ndan (Aralık 1895 - Ocak 1896) kısa bir süre sonra Ndebele, karizmatik dini liderleri Mlimo önderliğinde beyaz yönetime karşı ayaklandı. İkinci Matabele Savaşı (1896-1897) Matabeleland'da, Mlimo'nun Amerikalı izci Frederick Russell Burnham tarafından öldürüldüğü 1896 yılına kadar sürdü. Shona ajitatörleri 1896 ve 1897 yıllarında şirket yönetimine karşı başarısız isyanlar (Chimurenga olarak bilinir) düzenledi. Bu başarısız ayaklanmaların ardından Rhodes yönetimi Ndebele ve Shona gruplarını bastırdı ve araziyi Avrupalılar lehine orantısız bir önyargıyla düzenleyerek birçok yerli halkı yerinden etti. ⓘ

Birleşik Krallık 12 Eylül 1923 tarihinde Güney Rodezya'yı ilhak etti. İlhaktan kısa bir süre sonra, 1 Ekim 1923'te, yeni Güney Rodezya Kolonisi için ilk anayasa yürürlüğe girdi. Yeni anayasa uyarınca Güney Rodezya, 1922'de yapılan referandumun ardından kendi kendini yöneten bir İngiliz kolonisi haline geldi. Her ırktan Rodezyalı, 20. yüzyılın başlarındaki iki Dünya Savaşı sırasında Birleşik Krallık adına görev yaptı. Beyaz nüfusla orantılı olarak Güney Rodezya, Birinci ve İkinci Dünya Savaşlarına kişi başına, Britanya da dahil olmak üzere imparatorluğun diğer bölgelerinden daha fazla katkıda bulundu. ⓘ

1930 tarihli Arazi Bölüşüm Yasası, siyahların toprak sahipliğini ülkenin belirli kesimleriyle sınırlandırarak geniş alanları yalnızca beyaz azınlığın satın alması için ayırdı. Hızla artan eşitsizliğe yol açan bu yasa, daha sonra sık sık toprak reformu çağrılarına konu oldu. 1953 yılında, Afrikalıların muhalefeti karşısında İngiltere, iki Rodezya'yı Nyasaland (Malavi) ile birlikte, Güney Rodezya'nın esasen hakim olduğu talihsiz Orta Afrika Federasyonu'nda birleştirdi. Artan Afrika milliyetçiliği ve özellikle Nyasaland'daki genel muhalefet, İngiltere'yi 1963'te birliği feshetmeye ve üç ayrı bölüm oluşturmaya ikna etti. Kuzey Rodezya ve Nyasaland'a nihayet çok ırklı demokrasi getirilirken, Avrupa kökenli Güney Rodezyalılar azınlık yönetiminden yararlanmaya devam etti. ⓘ

Zambiya'nın bağımsızlığını kazanmasının ardından (Ekim 1964'ten itibaren geçerli olmak üzere), Ian Smith'in Salisbury'deki Rodezya Cephesi hükümeti 1964'te "Güney" tanımlamasını kaldırdı (Kuzey Rodezya adını Zambiya olarak değiştirdikten sonra, Rodezya adının önünde Güney kelimesinin bulunması gereksiz hale geldi ve ülke bundan sonra sadece Rodezya olarak anılmaya başlandı). Yakın zamanda benimsenen "çoğunluk yönetimi olmadan bağımsızlık olmaz" şeklindeki İngiliz politikasını etkin bir şekilde reddetme niyetinde olan Smith, 11 Kasım 1965'te Birleşik Krallık'tan Tek Taraflı Bağımsızlık Deklarasyonu (UDI) yayınladı. Bu, Smith ve diğerlerinin kendi eylemleri için uygun bir emsal teşkil ettiğini iddia ettikleri 1776 Amerikan deklarasyonundan bu yana asi bir İngiliz kolonisi tarafından atılan ilk adım oldu. ⓘ

1893 yılında bölgeyi satın alan Cecil Rhodes, bölgedeki tüm madenlerin, yer altı zenginliklerinin, verimli toprakların kullanımını ve yerlilerin iş gücü olarak kullanılma hakkını İngiltere'den gelen göçmenlere vererek, bu bölgenin işletmesini elinde tutmayı hedeflemiştir. Bu şekilde isminden de esinlenerek bölgenin denize uzak iç kesimlerinde Rodezya ismi ile sömürge sistemi kurulmuş, bu sistem bölgenin 1911 yılında Kuzey Rodezya (günümüzde Zambiya) ve Güney Rodezya (günümüzde Zimbabve) olarak ikiye ayrılmasına kadar devam etmiştir. Özellikle Güney Rodezya 1922 yılından sonra iklim şartlarının da uygun olması nedeniyle sömürge ülkesi sahibi Birleşik Krallık tarafından yerleşim kolonisi olarak kullanılmış, bu şekilde Birleşik Krallık içerisindeki fazla nüfus, suçlular vb. halk bu bölgeye göç ettirilerek yaşamak zorunda bırakılmıştır. Bu şekilde bölgeye gelen beyaz Avrupalıların kendi kendine oluşturdukları kendi kendine yönetim şekli ile bölge içerisindeki verimli toprakların kullanımı tamamen İngiliz göçmenlerin eline teslim edilmiş, yerel Afrikalı halk ise verimsiz bölge topraklarına zorunlu göçe tabi tutulmuştur. Bu yönetim şeklinin başında bulunan kişiler anavatan Birleşik Krallık'tan kimlerin bölgeye gelip gelmeyeceğini tayin etme yetkisine sahip bir konumdaydılar. ⓘ

Bağımsızlık ilanı ve iç savaş (1965-1980)

Ian Smith 11 Kasım 1965'te kabinesi ile birlikte Tek Taraflı Bağımsızlık Deklarasyonunu imzaladı. ⓘ

Birleşik Krallık Rodezya'nın deklarasyonunu bir isyan hareketi olarak kabul etti ancak kontrolü güç kullanarak yeniden tesis etmedi. İngiliz hükümeti, 1966 ve 1968'de Smith yönetimiyle yapılan başarısız görüşmelerin ardından Birleşmiş Milletler'e Rodezya'ya karşı yaptırım uygulanması için başvurdu. Aralık 1966'da örgüt buna uyarak özerk bir devlete ilk zorunlu ticaret ambargosunu uyguladı. Bu yaptırımlar 1968'de tekrar genişletildi. ⓘ

Komünist güçler ve komşu Afrika ülkeleri tarafından aktif olarak desteklenen Joshua Nkomo'nun Zimbabwe Afrika Halk Birliği (ZAPU) ve Robert Mugabe'nin Zimbabwe Afrika Ulusal Birliği (ZANU), Rodezya'nın beyaz ağırlıklı hükümetine karşı gerilla operasyonları başlattığında bir iç savaş ortaya çıktı. ZAPU, Sovyetler Birliği, Varşova Paktı ve Küba gibi ilişkili ülkeler tarafından desteklendi ve Marksist-Leninist bir ideolojiyi benimsedi; ZANU ise Maoizm ve Çin Halk Cumhuriyeti'nin başını çektiği blokla aynı çizgide yer aldı. Smith, bir önceki yıl yapılan referandumun sonuçlarını takiben 1970 yılında Rodezya'yı cumhuriyet ilan etti, ancak bu uluslararası alanda tanınmadı. Bu arada Rodezya'nın iç çatışmaları yoğunlaştı ve sonunda onu militan komünistlerle müzakerelere başlamak zorunda bıraktı. ⓘ

Piskopos Abel Muzorewa, İngiliz Dışişleri Bakanı Lord Carrington'un yanında Lancaster House Anlaşmasını imzaladı. ⓘ

Mart 1978'de Smith, iki ırklı bir demokrasinin kurulması karşılığında beyaz nüfusu rahat bırakmayı teklif eden Piskopos Abel Muzorewa liderliğindeki üç Afrikalı liderle bir anlaşmaya vardı. İç Uzlaşmanın bir sonucu olarak Nisan 1979'da seçimler yapıldı ve Birleşik Afrika Ulusal Konseyi'nin (UANC) parlamentoda çoğunluğu elde etmesiyle sonuçlandı. 1 Haziran 1979'da UANC başkanı Muzorewa başbakan oldu ve ülkenin adı Zimbabve Rodezyası olarak değiştirildi. İç Uzlaşma, Rodezya Güvenlik Güçlerinin, kamu hizmetlerinin, yargının ve parlamento koltuklarının üçte birinin kontrolünü beyazlara bıraktı. 12 Haziran'da Birleşik Devletler Senatosu eski Rodezya üzerindeki ekonomik baskının kaldırılması yönünde oy kullandı. ⓘ

1979'da 1-7 Ağustos tarihleri arasında Zambiya'nın Lusaka kentinde düzenlenen beşinci İngiliz Milletler Topluluğu Hükümet Başkanları Toplantısının ardından İngiliz hükümeti Muzorewa, Mugabe ve Nkomo'yu Lancaster House'da bir anayasa konferansına katılmaya davet etti. Konferansın amacı, bağımsızlık anayasasının şartlarını tartışmak ve bir anlaşmaya varmak ve Zimbabve Rodezya'sının yasal bağımsızlığa geçebilmesi için İngiliz otoritesi altında seçimlerin yapılmasını sağlamaktı. Birleşik Krallık Dışişleri ve Milletler Topluluğu İşlerinden Sorumlu Devlet Bakanı Lord Carrington'un başkanlığında bu tartışmalar 1979 yılında 10 Eylül'den 15 Aralık'a kadar toplam 47 genel oturumda yapıldı. 21 Aralık 1979'da, temsil edilen tüm önemli çıkar gruplarından gelen delegasyonlar Lancaster House Anlaşmasına vararak gerilla savaşını etkin bir şekilde sona erdirdi. ⓘ

11 Aralık 1979'da Rodezya Meclisi 90'a karşı sıfır oyla İngiliz sömürge statüsüne geri dönülmesi yönünde oy kullandı ('evet' oyları arasında Ian Smith de vardı). Tasarı daha sonra senatodan geçti ve başkan tarafından onaylandı. Yeni vali Christopher Soames'in 12 Aralık 1979'da göreve gelmesiyle İngiltere, Güney Rodezya Kolonisi olarak Zimbabve Rodezya'nın kontrolünü resmen ele geçirdi, ancak Soames 13 Aralık'ta görev süresi boyunca Rodezya ve Zimbabve Rodezya isimlerinin kullanılmaya devam edeceğini açıkladı. İngiltere 12 Aralık'ta, Birleşmiş Milletler ise 16 Aralık'ta yaptırımları kaldırdı. ⓘ

Şubat 1980'de yapılan seçimlerde Mugabe ve ZANU partisi ezici bir zafer kazandı. Prens Charles, İngiltere'nin temsilcisi olarak Nisan 1980'de Harare'de düzenlenen bir törenle yeni Zimbabve ulusuna resmen bağımsızlık verdi. ⓘ

Bağımsızlık dönemi (1980'den günümüze)

Zimbabve'nin Çok Boyutlu Yoksulluk Endeksindeki Eğilimler, 1970-2010. ⓘ

Zimbabve'nin bağımsızlığından sonraki ilk devlet başkanı, esasen törensel bir devlet başkanlığı rolü olan Kenan Banana'ydı. Mugabe ülkenin ilk başbakanı ve hükümet başkanıydı. ⓘ

Shona'ların yönetimi ele geçirmesi olarak algılanan bu duruma karşı muhalefet Matabeleland çevresinde hemen patlak verdi. Matabele huzursuzluğu Gukurahundi (Shona: "bahar yağmurlarından önce samanı yıkayan erken yağmur") olarak bilinen olaya yol açtı. Doğrudan Mugabe'ye bağlı olan ve Kuzey Kore tarafından eğitilmiş seçkin bir birlik olan Beşinci Tugay Matabeleland'a girdi ve "muhalifleri" desteklemekle suçlanan binlerce sivili katletti. Beş yıl süren Gukurahundi harekatı sırasında ölenlerin sayısına ilişkin tahminler 3.750 ila 80.000 arasında değişmektedir.

Binlerce kişi de askeri toplama kamplarında işkence gördü. Kampanya, Nkomo ve Mugabe'nin kendi partilerini birleştirerek Zimbabve Afrika Ulusal Birliği - Yurtsever Cephe'yi (ZANU-PF) kuran bir birlik anlaşmasına varmalarının ardından 1987 yılında resmen sona erdi. Mart 1990'da yapılan seçimler Mugabe ve ZANU-PF partisinin bir başka zaferiyle sonuçlandı ve 120 sandalyenin 117'sini aldı. ⓘ

1990'lar boyunca öğrenciler, sendikacılar ve diğer işçiler Mugabe ve ZANU-PF parti politikalarına karşı artan hoşnutsuzluklarını ifade etmek için sık sık gösteri yaptılar. 1996 yılında devlet memurları, hemşireler ve genç doktorlar maaş sorunları nedeniyle greve gittiler. Nüfusun genel sağlığı da önemli ölçüde düşmeye başladı; 1997 yılına gelindiğinde nüfusun tahminen %25'i Güney Afrika'nın çoğunu etkileyen bir salgın olan HIV ile enfekte olmuştu. ⓘ

Arazinin yeniden dağıtımı 1997 yılı civarında ZANU-PF hükümetinin ana meselesi olarak yeniden ortaya çıktı. 1980'lerden beri "istekli alıcı-istekli satıcı" toprak reformu programının varlığına rağmen, yaklaşık %0,6'lık azınlık beyaz Zimbabve nüfusu ülkenin en verimli tarım arazilerinin %70'ini elinde tutmaya devam etti. ⓘ

2000 yılında hükümet, toprakların azınlıktaki beyaz nüfustan çoğunluktaki siyah nüfusa yeniden dağıtılmasını amaçlayan zorunlu toprak alımını içeren bir politika olan Hızlı Toprak Reformu programını uygulamaya başladı. Beyazların tarım arazilerine el konulması, sürekli kuraklık ve dış finansman ve diğer desteklerde ciddi bir düşüş, geleneksel olarak ülkenin önde gelen ihracatçı sektörü olan tarımsal ihracatta keskin bir düşüşe yol açtı. Yaklaşık 58.000 bağımsız siyah çiftçi o zamandan bu yana daha küçük ölçekli çabalarla yok olan nakit ürün sektörlerini canlandırmada sınırlı bir başarı elde etti. ⓘ

Başkan Mugabe ve ZANU-PF parti liderliği kendilerini çok çeşitli uluslararası yaptırımların kuşatması altında buldu. Ülke, pervasızca çiftliklere el konulması ve seçimlere açıkça müdahale edilmesi nedeniyle 2002 yılında İngiliz Milletler Topluluğu'ndan uzaklaştırıldı. Ertesi yıl Zimbabveli yetkililer İngiliz Milletler Topluluğu üyeliğini gönüllü olarak sona erdirdi. 2001 yılında Amerika Birleşik Devletleri Zimbabve Demokrasi ve Ekonomik İyileştirme Yasasını (ZDERA) yürürlüğe koydu. Bu yasa 2002 yılında yürürlüğe girdi ve Zimbabve hükümetine verilen kredileri dondurdu. Tasarı Bill Frist'in sponsorluğunda ve ABD senatörleri Hillary Clinton, Joe Biden, Russ Feingold ve Jesse Helms'in eş sponsorluğunda hazırlanmıştır. ZDERA Bölüm 4C ("Çok Taraflı Finansman Kısıtlaması") aracılığıyla Hazine Bakanı'na, Bölüm 3'te listelenen Uluslararası Finans Kuruluşlarındaki ABD Yöneticilerini "(1) ilgili kurum tarafından Zimbabwe Hükümeti'ne herhangi bir kredi, kredi veya garanti verilmesine veya (2) Zimbabwe Hükümeti'nin Amerika Birleşik Devletleri'ne veya herhangi bir uluslararası finans kuruluşuna olan borcunun iptal edilmesine veya azaltılmasına karşı çıkmaya ve karşı oy kullanmaya" yönlendirmesi emredildi. ⓘ

2003 yılına gelindiğinde ülke ekonomisi çökmüştü. Zimbabve'nin 11 milyonluk nüfusunun dörtte birinin ülkeyi terk ettiği tahmin edilmektedir. Geriye kalan Zimbabvelilerin dörtte üçü günde bir ABD dolarından daha az bir gelirle yaşıyordu. ⓘ

2005'teki seçimlerin ardından hükümet, kasaba ve şehirlerde ortaya çıkan ve kent yoksullarının önemli bir bölümünü evsiz bırakan yasadışı pazarları ve gecekonduları çökertme çabası olan "Murambatsvina Operasyonu "nu başlattı. Zimbabve hükümeti bu operasyonu halka düzgün bir konut sağlama girişimi olarak tanımlasa da Uluslararası Af Örgütü gibi eleştirmenlere göre yetkililer bu iddialarını henüz tam olarak kanıtlayabilmiş değil. ⓘ

Haziran 2008'de Zimbabve'deki gıda güvensizliğini gösteren harita ⓘ

29 Mart 2008 tarihinde Zimbabve'de parlamento seçimleri ile birlikte başkanlık seçimleri de yapıldı. Bu seçimin sonuçları iki hafta boyunca gizli tutuldu ve sonrasında Demokratik Değişim Hareketi - Tsvangirai'nin (MDC-T) parlamentonun alt kanadında bir sandalyelik bir çoğunluk elde ettiği genel olarak kabul edildi. ⓘ

10 Temmuz 2008 tarihinde Rusya ve Çin, Birleşik Krallık ve ABD tarafından Zimbabve'ye yönelik BM yaptırımlarını veto etti. Mugabe rejimine silah ambargosu uygulanmasını öngören dosyayı ABD hazırlamıştı. Ancak BM Güvenlik Konseyi'ndeki 15 ülkeden dokuzu buna karşı çıktı; Vietnam, Güney Afrika ve Libya Zimbabve'nin 'uluslararası barış ve güvenliğe tehdit' oluşturmadığını savundu. ⓘ

2008 yılının sonlarında Zimbabve'deki sorunlar yaşam standartları, kamu sağlığı (Aralık ayında büyük bir kolera salgını ile) ve çeşitli temel işler alanlarında kriz boyutlarına ulaştı. Bu dönemde STK'lar, Zimbabve'de gıda güvensizliğinin yaşandığı bu dönemde birincil gıda sağlayıcısı olarak hükümetin yerini aldı. ⓘ

Eylül 2008'de Tsvangirai ve Başkan Mugabe arasında, Tsvangirai'nin başbakanlık görevini üstlenmesine izin veren bir güç paylaşımı anlaşmasına varıldı. Siyasi partileri arasındaki bakanlık farklılıkları nedeniyle anlaşma 13 Şubat 2009 tarihine kadar tam olarak uygulanamadı. Aralık 2010 itibariyle Mugabe, "batı yaptırımları" kaldırılmadığı takdirde Zimbabve'de özel sektöre ait kalan şirketleri tamamen kamulaştırmakla tehdit ediyordu. ⓘ

Zimbabve Devlet Başkanı Robert Mugabe Temmuz 2011'de Güney Sudan'da Bağımsızlık Günü kutlamalarına katıldı ⓘ

Freedom House tarafından 2011 yılında yapılan bir anket, güç paylaşımı anlaşmasından bu yana yaşam koşullarının iyileştiğini öne sürmüştür. Birleşmiş Milletler İnsani İşler Koordinasyon Ofisi 2012-2013 planlama belgesinde "2009'dan bu yana Zimbabve'de insani durumun iyileştiğini, ancak koşulların birçok insan için tehlikeli olmaya devam ettiğini" belirtti. ⓘ

17 Ocak 2013 tarihinde Başkan Yardımcısı John Nkomo 78 yaşında Harare'deki St Anne's Hastanesi'nde kanserden öldü. Zimbabve'de 2013 yılında yapılan anayasa referandumunda onaylanan yeni anayasa cumhurbaşkanının yetkilerini kısıtlamaktadır. ⓘ

Mugabe, The Economist'in "hileli" ve Daily Telegraph'ın "çalıntı" olarak nitelendirdiği Temmuz 2013 Zimbabve genel seçimlerinde yeniden başkan seçildi. Demokratik Değişim Hareketi büyük bir sahtekarlık yapıldığını iddia etti ve mahkemeler yoluyla çözüm aramaya çalıştı. Aralık 2014'teki ZANU-PF kongresinde şaşırtıcı bir samimiyetle Devlet Başkanı Robert Mugabe yanlışlıkla muhalefetin aslında tartışmalı 2008 seçimlerini %73 gibi şaşırtıcı bir oranla kazandığını ağzından kaçırdı. Seçimleri kazandıktan sonra Mugabe ZANU-PF hükümeti tek parti yönetimini yeniden tesis etti, kamu hizmetini iki katına çıkardı ve The Economist'e göre "kötü yönetime ve göz kamaştırıcı yolsuzluğa" başladı. Güvenlik Çalışmaları Enstitüsü (ISS) tarafından 2017 yılında yapılan bir araştırma, hükümetin ve ekonominin kötüye gitmesi nedeniyle "hükümetin kendi kurumlarını finanse edememesini telafi etmek için yolsuzluğu teşvik ettiği" sonucuna varmış ve yolculara ceza kesmek için yaygın ve gayri resmi polis barikatlarının bunun bir tezahürü olduğu sonucuna varmıştır. ⓘ

22 Ekim 2015 tarihinde Devlet Başkanı Robert Mugabe, ülkenin siyasi ve ekonomik düzenine olan bağlılığı nedeniyle Nobel Barış Ödülü'nün Çin versiyonu olan Konfüçyüs Barış Ödülü'ne layık görüldü. ⓘ

Temmuz 2016'da ülkedeki ekonomik çöküşle ilgili olarak ülke çapında protestolar gerçekleşti ve maliye bakanı "Şu anda kelimenin tam anlamıyla hiçbir şeyimiz yok" itirafında bulundu. ⓘ

Kasım 2017'de ordu, Başkan Yardımcısı Emmerson Mnangagwa'nın görevden alınmasının ardından bir darbe yaparak Mugabe'yi ev hapsine aldı. Ordu, eylemlerinin bir darbe teşkil ettiğini reddetti. 19 Kasım 2017 tarihinde ZANU-PF, Robert Mugabe'yi parti liderliğinden azletti ve yerine eski Başkan Yardımcısı Emmerson Mnangagwa'yı atadı. 21 Kasım 2017 tarihinde Mugabe, görevden alma işlemleri tamamlanmadan önce istifasını sundu. Zimbabve Anayasasına göre Mugabe'nin yerine Grace Mugabe'nin destekçisi olan Başkan Yardımcısı Phelekezela Mphoko'nun geçmesi gerekmesine rağmen, ZANU-PF baş kırbacı Lovemore Matuke Reuters haber ajansına Mnangagwa'nın başkan olarak atanacağını belirtti. ⓘ

30 Temmuz 2018 tarihinde Zimbabve'de yapılan genel seçimleri Mnangagwa liderliğindeki ZANU-PF partisi kazandı. Ana muhalefet partisi MDC İttifakı'nın lideri Nelson Chamisa seçim sonuçlarına itiraz ederek Zimbabve Anayasa Mahkemesi'ne başvurdu. Mahkeme Mnangagwa'nın zaferini onaylayarak onu Mugabe'nin ardından yeni seçilen başkan yaptı. ⓘ

Aralık 2017'de Zimbabwe News adlı internet sitesi, çeşitli istatistikler kullanarak Mugabe döneminin maliyetini hesaplarken, 1980'de bağımsızlık kazanıldığında ülkenin ekonomik olarak yılda yaklaşık yüzde beş büyüdüğünü ve bunu uzunca bir süre yaptığını belirtti. Eğer bu büyüme oranı sonraki 37 yıl boyunca devam etmiş olsaydı, Zimbabve 2016 yılında 52 milyar ABD doları GSYH'ye sahip olacaktı. Bunun yerine resmi sektör GSYH'si sadece 14 milyar ABD doları, yani 38 milyar ABD doları kayıp büyümeye mal oldu. 1980'deki nüfus artışı yılda yaklaşık %3,5 ile Afrika'daki en yüksek artışlardan biriydi ve her 21 yılda bir ikiye katlanıyordu. Bu büyüme devam etseydi nüfus 31 milyon olacaktı. Oysa 2018 itibariyle bu sayı yaklaşık 13 milyondur. Bu farklılığın kısmen açlık ve hastalıklardan kaynaklanan ölümlerden, kısmen de doğurganlığın azalmasından kaynaklandığı düşünülüyor. Ortalama yaşam süresi yarı yarıya azaldı ve 1980'den bu yana hükümet tarafından desteklenen siyasi amaçlı şiddetten kaynaklanan ölümler 200.000'i aştı. Mugabe hükümeti 37 yılda doğrudan ya da dolaylı olarak en az üç milyon Zimbabvelinin ölümüne neden olmuştur. Dünya Gıda Programı'na göre, ülkenin son dönemde yaşadığı kuraklık nedeniyle iki milyondan fazla insan açlıkla karşı karşıya. ⓘ

Coğrafya

Mana Havuzları Ulusal Parkı'ndaki Zambezi Nehri. ⓘ

Köppen iklim sınıflandırmasının Zimbabve haritası. ⓘ

Zimbabve, Afrika'nın güneyinde, 15° ve 23°S enlemleri ile 25° ve 34°E boylamları arasında yer alan, denize kıyısı olmayan bir ülkedir. Güneyde Güney Afrika, batı ve güneybatıda Botsvana, kuzeybatıda Zambiya ve doğu ve kuzeydoğuda Mozambik ile komşudur. Kuzeybatı köşesi Namibya'dan yaklaşık 150 metre uzaklıkta olup neredeyse dört ülkeli bir dörtgen oluşturmaktadır. Ülkenin büyük bir kısmı yükseltidir ve güneybatıdan kuzeye doğru uzanan ve rakımı 1.000 ila 1.600 m arasında değişen merkezi bir platodan (high veld) oluşur. Ülkenin en doğusu dağlıktır ve bu bölge Doğu Yaylaları olarak bilinir ve en yüksek noktası 2.592 m ile Nyangani Dağı'dır. ⓘ

Yaylalar, Nyanga, Troutbeck, Chimanimani, Vumba ve Selinda Dağı'ndaki Chirinda Ormanı gibi turistik yerleriyle doğal ortamlarıyla bilinmektedir. Ülkenin yaklaşık %20'si 900 metrenin altındaki alçak alanlardan (low veld) oluşmaktadır. Dünyanın en büyük ve en görkemli şelalelerinden biri olan Victoria Şelaleleri ülkenin en kuzeybatısında yer alır ve Zambezi nehrinin bir parçasıdır. ⓘ

Büyük Zimbabve ziyaretçileri ⓘ

Jeoloji

Jeolojik zaman içinde Zimbabve, Gondwana sonrası iki büyük erozyon döngüsü (Afrika ve Afrika sonrası olarak bilinir) ve çok ikincil bir Plio-Pleistosen döngüsü yaşamıştır. ⓘ

İklim

Ülke genel itibarıyla tropikal bir iklime sahiptir. Yazları 35 °C üzerine çıkabilen değerler ile nemli ve aşırı sıcak geçebilmektedir. Kış dönemlerinde ise kuru ve 25 °C civarı değerler ile daha ılıman hava koşullarına sahip olabilmektedir. Ülkenin büyük bir bölümünü kaplayan yüksek kesimlerde ise yaz aylarındaki sıcaklık 25 °C ile 30 °C arasında olup, kış aylarında gece -5 °C dereceye kadar düşebilen sıcaklıklar ile don olayları görülebilmektedir. Ülkenin başkenti Harare ve civarında ise yıllık sıcaklık ortalaması 20 °C dolayında seyretmektedir. Yağmur sezonu olarak adlandırılan Kasım - Mart ayları arasındaki dönemde, ülkenin yıllık yağışının %90'ı yağabilmektedir. En son 2007/2008 kış döneminde de yaşandığı üzere belli dönemlerde yağan şiddetli yağışlar can kaybına sebebiyet verebilmekte ve ekili alanlara büyük zarar vererek mahsule zarar getirebilmektedir. ⓘ

Zimbabve, birçok yerel farklılıklar gösteren subtropikal bir iklime sahiptir. Güney bölgeleri sıcağı ve kuraklığı ile bilinirken, orta platonun bazı kısımları kışın don alır. Zambezi vadisi aşırı sıcağıyla bilinirken, Doğu Yaylaları genellikle serin sıcaklıklara ve ülkedeki en yüksek yağış miktarına sahiptir. Ülkenin yağmur mevsimi genellikle Ekim sonundan Mart ayına kadar sürer ve sıcak iklim artan rakımla ılımlılaşır. Zimbabve tekrarlayan kuraklıklarla karşı karşıyadır. 2019 yılında kuraklık nedeniyle en az 55 fil ölmüştür. Şiddetli fırtınalar nadirdir. ⓘ

Biyolojik Çeşitlilik

Hwange Ulusal Parkı'ndaki bir su çukurunda bir fil. ⓘ

Zimbabve'de yedi karasal ekolojik bölge bulunmaktadır: Kalahari akasya-baikiaea ormanları, Güney Afrika çalılıkları, Güney miombo ormanları, Zambezian Baikiaea ormanları, Zambezian ve mopane ormanları, Zambezian halofitikleri ve Doğu Yaylalar'daki Doğu Zimbabwe montan orman-çimenlik mozaiği. ⓘ

Nemli ve dağlık Doğu Yaylaları tropikal yaprak dökmeyen ve sert ağaç ormanlarını desteklese de ülke çoğunlukla savandır. Doğu Yaylalarında bulunan ağaçlar arasında tik ağacı, maun, devasa örneklerde boğucu incir, orman Newtonia'sı, büyük yaprak, beyaz ıhlamur, chirinda ıhlamuru, topuz dikeni ve diğerleri bulunmaktadır. ⓘ

Ülkenin alçak kesimlerinde ateş ağaçları, mopane, combretum ve baobablar bol miktarda bulunmaktadır. Ülkenin büyük bir kısmı, brachystegia türleri ve diğerlerinin hakim olduğu miombo ormanlık alanıyla kaplıdır. Çok sayıda çiçek ve çalı arasında ebegümeci, alev zambağı, yılan zambağı, örümcek zambağı, leonotis, cassia, ağaç morsalkımı ve dombeya bulunmaktadır. Zimbabve'de bulunabilecek yaklaşık 350 memeli hayvan türü vardır. Ayrıca çok sayıda yılan ve kertenkele, 500'den fazla kuş türü ve 131 balık türü bulunmaktadır. ⓘ

Ülkenin genel bitki örtüsünü kuru çayırlar meydan getirmektedir. Az da olsa ufak ağaçlık alanlar görülebilmektedir. Bu ağaçlık alanlarda da ağaçların çok büyük bir bölümün Baobab ağaç türünden olan Afrika baobabıları oluşturmaktadır. Savana bölgesindeki otlaklar kurak dönemde kurumuş ve kahverengi bir görünüme sahipken, yağmur dönemlerinde canlı, yeşil renge sahip olarak, 2 metre uzunluğa erişebilmektedir. Özellikle otlakların bu döneminde çimenler, Afrika kıtasının bu bölgesinde yaşayan yaban hayvanlarına beslenme imkânı sağlamaktadır. ⓘ

Çevresel sorunlar

Zimbabve'nin büyük bölümü bir zamanlar bol miktarda yaban hayatı barındıran ormanlarla kaplıydı. Ormansızlaşma ve kaçak avlanma yaban hayatı miktarını azaltmıştır. Nüfus artışı, kentsel genişleme ve yakıt için kullanımın neden olduğu ormanlık alan bozulması ve ormansızlaşma büyük endişe kaynağıdır ve verimli toprak miktarını azaltan erozyona yol açmıştır. Yerel çiftçiler, tütün ahırlarını ısıtmak için bitki örtüsünü yaktıkları için çevreciler tarafından eleştirilmektedir. Ülkenin 2019 Orman Peyzaj Bütünlüğü Endeksi ortalama puanı 6.31/10 olup 172 ülke arasında 81. sırada yer almaktadır. ⓘ

Hükümet

Harare'deki Zimbabve Parlamentosu ⓘ

Zimbabve, başkanlık hükümet sistemine sahip bir cumhuriyettir. Yarı başkanlık sistemi 2013 yılında yapılan referandum sonrasında yeni bir anayasanın kabul edilmesiyle kaldırılmıştır. 2005'teki anayasa değişiklikleri kapsamında bir üst meclis olan Senato yeniden kurulmuştur. Meclis, Parlamento'nun alt kamarasıdır. 1987'de Mugabe anayasayı revize ederek törensel cumhurbaşkanlığı ve başbakanlık makamlarını kaldırdı ve bir yürütme başkanı -başkanlık sistemi- oluşturdu. ZANU-PF partisi bağımsızlıktan bu yana her seçimi kazandı. 1990 seçimlerinde ikinci sıradaki Edgar Tekere'nin Zimbabve Birlik Hareketi (ZUM) oyların %20'sini aldı. ⓘ

Zimbabve Cumhuriyetinde parlamento Senato ve Temsilciler Meclisinden meydana gelir. Senato 40, Temsilciler Meclisi ise 100 üyelidir. Senatonun 10, meclisin 20 üyesi devlet başkanı tarafından seçilir. Zimbabve 1980’den itibaren Birleşmiş Milletlere üyedir. ⓘ

Siyaset

1995 parlamento seçimleri sırasında ZUM da dahil olmak üzere muhalefet partilerinin çoğu oylamayı boykot etmiş ve sonuçta iktidar partisi seçimleri kıl payı kazanmıştır. Muhalefet 2000 yılında yeniden sandık başına gittiğinde ZANU-PF'den sadece beş sandalye daha az kazanarak 57 sandalye elde etti. Başkanlık seçimleri 2002 yılında oy hilesi, gözdağı ve sahtekarlık iddiaları arasında tekrar yapıldı. 2005 Zimbabve parlamento seçimleri 31 Mart'ta yapıldı ve Demokratik Değişim Hareketi partisi ve Jonathan Moyo tarafından çok sayıda oy hilesi, seçim sahtekarlığı ve gözdağı iddiaları ortaya atıldı ve 120 seçim bölgesinden 32'sinin soruşturulması çağrısında bulunuldu. Moyo iddialara rağmen seçimlere katıldı ve bağımsız milletvekili olarak Parlamento'ya girmeye hak kazandı. ⓘ

2005'te Demokratik Değişim Hareketi destekçileri.

2005 yılında MDC iki gruba ayrıldı: Arthur Mutambara liderliğindeki Demokratik Değişim Hareketi - Mutambara (MDC-M) Senato seçimlerine itiraz etti ve Morgan Tsvangirai liderliğindeki Demokratik Değişim Hareketi - Tsvangirai (MDC-T) hileli bir seçime katılmanın Mugabe'nin geçmiş seçimlerin özgür ve adil olduğu iddiasını onaylamakla eşdeğer olduğunu belirterek seçimlere katılmaya karşı çıktı. İki MDC kampı 2006 yılında kongrelerini yapmış ve Tsvangirai diğer gruptan daha popüler hale gelen MDC-T'nin liderliğine seçilmiştir. ⓘ

2008 genel seçimlerinde resmi sonuçlar Mugabe ve Tsvangirai arasında ikinci tura gidilmesini gerektiriyordu. MDC-T, Mugabe hükümeti tarafından yaygın seçim hilesi yapıldığını iddia ederek bu sonuçlara itiraz etti. İkinci tur 27 Haziran 2008 tarihinde yapılacaktı. Tsvangirai 22 Haziran'da sürecin devam eden adaletsizliğini gerekçe göstererek ve "şiddet içeren, gayrimeşru bir seçim süreci sahtekarlığına" katılmayı reddederek başkanlık ikinci turundan çekildi, seçim komisyonu ikinci turu düzenledi ve Başkan Mugabe ezici bir çoğunluk elde etti. MDC-T Senato seçimlerine katılmazken, MDC-M Senato'da beş sandalye kazandı. MDC-M, parlamento üyelerinden ve manifestolarından hayal kırıklığına uğrayan bireylerden gelen ayrılmalarla zayıfladı. 28 Nisan 2008'de Tsvangirai ve Mutambara Johannesburg'da düzenledikleri ortak basın toplantısında iki MDC oluşumunun işbirliği yaptığını ve MDC'nin parlamentoda net bir çoğunluğa sahip olduğunu duyurdu. Tsvangirai, Mugabe'nin parlamento çoğunluğu olmadan başkan olarak kalamayacağını söyledi. ⓘ

Eylül 2008 ortasında, Güney Afrika ve Mozambik liderlerinin gözetiminde uzun süren müzakerelerin ardından Mugabe ve Tsvangirai, Mugabe'nin ordu üzerindeki kontrolünü koruduğu bir güç paylaşımı anlaşması imzaladı. Donör ülkeler, en az beş yıl süreceği tahmin edilen yeniden inşa çabalarını finanse etmeye başlamadan önce bu birleşmenin gerçek bir değişim getirdiğini görmek isteyerek 'bekle ve gör' tutumunu benimsedi. Tsvangirai 11 Şubat 2009 tarihinde Mugabe tarafından başbakan olarak yemin ettirildi. ⓘ

Kasım 2008'de Zimbabve hükümeti AIDS, Tüberküloz ve Sıtma ile Mücadele Küresel Fonu tarafından bağışlanan 7.3 milyon ABD dolarını harcadı. Kuruluşun bir temsilcisi paranın nasıl harcandığına dair spekülasyon yapmaktan kaçındı, ancak amaçlanan amaç için harcanmadığını ve hükümetin parayı iade etme taleplerini yerine getirmediğini belirtti. ⓘ

Şubat 2013'te Zimbabwe'nin seçim şefi Simpson Mtambanengwe sağlık sorunları nedeniyle istifa etti. İstifası ülkenin anayasa referandumu ve seçimlerinden aylar önce gerçekleşti. ⓘ

Zimbabve siyasetinin durumu, Kasım 2017'de gerçekleşen ve Mugabe'nin 30 yıllık başkanlık görevine son veren bir darbe ile sorgulanmaya başlandı. Emmerson Mnangagwa bu darbenin ardından cumhurbaşkanı olarak atandı ve 2018 Zimbabve genel seçimlerinde %50,8 oy alarak ikinci tura kalmadan resmen seçildi ve Zimbabve'nin üçüncü cumhurbaşkanı oldu. ⓘ

Hükümet, 31 Temmuz'da yapılması planlanan protesto gibi gösteriler sırasında geçmişte interneti sürekli kapattığı için vatandaşları arasında olumsuz yorumlar aldı. 2020. ⓘ

Silahlı Kuvvetler

Zimbabve Savunma Kuvvetleri'nin bayrağı. ⓘ

Zimbabve Savunma Kuvvetleri, İkinci Chimurenga ve 1980'de Zimbabve'nin bağımsızlığını kazanmasının ardından üç isyancı gücün - Zimbabve Afrika Ulusal Kurtuluş Ordusu (ZANLA), Zimbabve Halk Devrimci Ordusu (ZIPRA) ve Rodezya Güvenlik Güçleri (RSF) - birleştirilmesiyle kurulmuştur. Entegrasyon döneminde Zimbabve Ulusal Ordusu (ZNA) ve Zimbabve Hava Kuvvetleri (AFZ), General Solomon Mujuru ve 1982 yılında emekli olan ve yerini 1985 yılında Hava Mareşali Josiah Tungamirai'ye devreden Hava Mareşali Azim Daudpota'nın komutası altında ayrı varlıklar olarak kuruldu. General Constantine Chiwenga 2003 yılında terfi ederek Zimbabve Savunma Kuvvetleri Komutanı olarak atandı. Korgeneral P. V. Sibanda ise onun yerine Kara Kuvvetleri Komutanı oldu. ⓘ

ZNA'nın aktif görev gücü 30,000'dir. Hava Kuvvetleri'nin yaklaşık 5,139 daimi personeli bulunmaktadır. Zimbabve Cumhuriyet Polisi (Polis Destek Birimi, Paramiliter Polisi içerir) Zimbabve Savunma Kuvvetleri'nin bir parçasıdır ve sayısı 25,000'dir. ⓘ

1980'in başlarında çoğunluk yönetiminin ardından İngiliz Ordusu eğitmenleri gerilla savaşçılarının mevcut Rodezya silahlı kuvvetleri üzerine yerleştirilmiş bir tabur yapısına entegre edilmesini denetledi. İlk yıl boyunca en iyi performans gösteren adayın tabur komutanı olduğu bir sistem izlendi. Eğer bu aday ZANLA'dan ise, ikinci komutanı en iyi performans gösteren ZIPRA adayı oluyordu ve bunun tersi de geçerliydi. Böylece komuta yapısında iki hareket arasında bir denge sağlanmış oldu. ⓘ

ZNA başlangıçta toplam 28 taburdan oluşan dört tugaydan oluşuyordu. Tugay destek birimleri neredeyse tamamen eski Rodezya Ordusu'nun uzmanlarından oluşurken, Rodezya Afrika Tüfekleri'nin entegre edilmemiş taburları 1., 3. ve 4. Tugaylara tahsis edildi. Beşinci Tugay 1981 yılında kuruldu ve Gukurahundi olarak bilinen Matabeleland'ın işgali sırasında kitlesel vahşet ve cinayetlerin ortaya çıkmasının ardından 1988 yılında dağıtıldı. Tugay 2006 yılında yeniden kuruldu ve komutanı Tuğgeneral John Mupande tugayın "zengin tarihini" övdü. ⓘ

İnsan hakları

Londra'da Robert Mugabe'ye karşı bir gösteri. Zimbabve'de protestolar Zimbabve polisi tarafından engelleniyor. ⓘ

Mugabe yönetimi ve hakim ZANU-PF partisi altında Zimbabwe'de sistematik ve artan insan hakları ihlallerine ilişkin yaygın raporlar bulunmaktadır. Uluslararası Af Örgütü ve İnsan Hakları İzleme Örgütü gibi insan hakları örgütlerine göre Zimbabve hükümeti barınma, gıda, seyahat ve ikamet özgürlüğü, toplanma özgürlüğü ve yasaların korunması haklarını ihlal etmektedir. 2009 yılında Uluslararası Soykırım Araştırmacıları Derneği Başkanı Gregory Stanton, "Mugabe hükümetinin insanlığa karşı suç işlediğine dair açık kanıtlar bulunduğunu ve Mugabe'nin Uluslararası Ceza Mahkemesi önünde yargılanması için insanlığa karşı suç işlediğine dair yeterli kanıt olduğunu" ifade etmiştir. ⓘ

Zimbabve'de erkek eşcinselliği yasadışıdır. Hükümet 1995 yılından bu yana hem eşcinsel erkeklere hem de kadınlara karşı kampanyalar yürütmektedir. Başkan Mugabe Zimbabve'nin pek çok sorunundan eşcinselleri sorumlu tutmuş ve eşcinselliği Avrupalı sömürgeciler tarafından getirilen ve ülkesinde sadece "birkaç beyaz" tarafından uygulanan "Afrika dışı" ve ahlaksız bir kültür olarak görmüştür. ⓘ

Muhalefet toplantıları, 11 Mart 2007 MDC mitingine ve 2008 seçim kampanyası sırasında diğer bazı mitinglere yapılan baskılarda olduğu gibi, sık sık polis güçlerinin misillemelerine maruz kalmaktadır. Polisin eylemleri BM Genel Sekreteri Ban Ki-moon, Avrupa Birliği ve Amerika Birleşik Devletleri tarafından şiddetle kınanmıştır. Fox Southwest medya hakları ve erişimi konusunda da endişeler bulunmaktadır. Zimbabve hükümeti basın ve ifade özgürlüğünü bastırmakla suçlanıyor. Hükümet defalarca kamu yayıncısı Zimbabwe Broadcasting Corporation'ı bir propaganda aracı olarak kullanmakla suçlandı. Daily News gibi hükümeti eleştiren gazeteler, ofislerinde bombalar patladıktan sonra kapandı ve hükümet lisanslarını yenilemeyi reddetti. BBC News, Sky News ve CNN'in Zimbabve'den çekim yapması veya haber yapması yasaklandı. 2009 yılında BBC ve CNN üzerindeki haber yapma kısıtlamaları kaldırıldı. Sky News, Zimbabve'deki olayları Güney Afrika gibi komşu ülkelerden bildirmeye devam ediyor. ⓘ

24 Temmuz 2020 tarihinde Birleşmiş Milletler İnsan Hakları Yüksek Komiserliği (OHCHR), Zimbabveli yetkililerin COVID-19 krizini ifade özgürlüğünü ve sokaklarda barışçıl bir şekilde toplanmayı bastırmak için bir bahane olarak kullanmış olabileceğini öne süren iddialarla ilgili endişelerini dile getirdi. OHCHR sözcüsü Liz Throssell, insanların yolsuzluğu ya da başka herhangi bir şeyi protesto etme hakkına sahip olduğunu belirtti. Zimbabve'deki yetkililer, daha iyi maaş ve çalışma koşulları için barışçıl bir şekilde protesto gösterisi düzenleyen hemşire ve sağlık çalışanlarını dağıtmak ve tutuklamak için güç kullandı. Raporlar, birkaç muhalefet partisi üyesi ve araştırmacı gazetecinin de protestoya katıldıkları için keyfi olarak tutuklandığını ve gözaltına alındığını göstermektedir. ⓘ

5 Ağustos 2020 tarihinde Twitter'da başlatılan #ZimbabweanLivesMatter kampanyası uluslararası ünlülerin ve siyasetçilerin dikkatini ülkedeki insan hakları ihlallerine çekerek Emmerson Mnangagwa hükümeti üzerindeki baskıyı arttırdı. Kampanya, siyasi aktivistlerin tutuklanması, kaçırılması ve işkence görmesi ile gazeteci Hopewell Chin'ono ve Booker Ödülü sahibi yazar Tsitsi Dangarembga'nın hapsedilmesine tepki olarak başlatılmıştır. ⓘ

İdari bölümler

Zimbabve'nin idari bölümleri ⓘ

Zimbabve merkezi bir hükümete sahiptir ve idari amaçlar doğrultusunda sekiz vilayete ve vilayet statüsünde iki şehre bölünmüştür. Her ilin, hükümet yönetiminin genellikle yürütüldüğü bir il başkenti vardır. ⓘ

İller	Sermaye ⓘ
Bulawayo	Bulawayo
Harare	Harare
Manicaland	Mutare
Mashonaland Merkez	Bindura
Mashonaland Doğu	Marondera
Mashonaland Batı	Chinhoyi
Masvingo	Masvingo şehri
Matabeleland Kuzey	Lupane Bölgesi
Matabeleland Güney	Gwanda
Midlands	Gweru

Eyaletlerin çoğunun ismi kolonizasyon sırasında Mashonaland ve Matabeleland ayrımından türetilmiştir: Mashonaland, ilk olarak İngiliz Güney Afrika Şirketi Pioneer Column tarafından işgal edilen bölge, Matabeleland ise Birinci Matabele Savaşı sırasında fethedilen bölgeydi. Çoğu eyalette önemli etnik azınlıklar olmasına rağmen, bu kabaca Shona halkı ve Matabele halkının sömürge öncesi topraklarına karşılık gelmektedir. Her ilin başında cumhurbaşkanı tarafından atanan bir il valisi bulunmaktadır. İl hükümeti, Kamu Hizmeti Komisyonu tarafından atanan bir il yöneticisi tarafından yönetilir. İl düzeyindeki diğer hükümet işlevleri, ulusal hükümet birimlerinin il ofisleri tarafından yürütülür. ⓘ

İller 59 ilçeye ve 1.200 koğuşa (bazen belediye olarak da adlandırılır) bölünmüştür. Her ilçe, Kamu Hizmeti Komisyonu tarafından atanan bir ilçe yöneticisi tarafından yönetilir. Ayrıca, bir icra müdürü atayan bir Kırsal Bölge Konseyi de bulunmaktadır. Kırsal Bölge Konseyi, seçilmiş bölge meclis üyeleri, bölge yöneticisi ve bölgedeki şeflerin (örf ve adet hukukuna göre atanan geleneksel liderler) bir temsilcisinden oluşur. İlçe düzeyindeki diğer hükümet işlevleri, ulusal hükümet birimlerinin ilçe ofisleri tarafından yürütülmektedir. ⓘ

Koğuş düzeyinde, seçilmiş koğuş meclis üyesi, kraalheads (şeflere bağlı geleneksel liderler) ve Köy Kalkınma Komiteleri temsilcilerinden oluşan bir Koğuş Kalkınma Komitesi bulunmaktadır. Koğuşlar, her biri seçilmiş bir Köy Kalkınma Komitesi ve bir muhtara (kraalhead'e bağlı geleneksel lider) sahip olan köylere bölünmüştür. ⓘ

Yaptırımlar

2000'li yılların başından bu yana Zimbabve, Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa Birliği tarafından uygulanan ve Zimbabve'nin iç siyasetinin yanı sıra ülkenin Batılı ülkelerle ilişkilerini de şekillendiren yaptırımlar altındadır. 2002 yılında Zimbabve'de genel seçimler yapıldı ve bu seçimler öncesinde AB gözlemciler gönderdi, ancak seçim gözlemci ekibi ülkeyi terk etmek zorunda kaldı. Şubat 2002'de AB Zimbabve'yi hedef alan ya da kısıtlayıcı tedbirler aldı. En az 20 hükümet yetkilisinin Avrupa'ya girişi yasaklandı ve AB fonları durduruldu. Seçimlerden önce Zimbabve hükümeti için 2002-2007 yılları arasında 128 milyon dolar bütçe ayrılmıştı, ancak bu bütçe iptal edildi. Bununla birlikte AB, hükümete doğrudan fon sağlamayı durdurmakla kalmadı, sadece yardım kuruluşları ve STK'lar aracılığıyla para göndermeye devam etti. ⓘ

Birkaç yıl sonra AB ve Zimbabve aralarındaki bazı anlaşmazlıkları çözdü ve AB yaptırımlarının birçoğu kaldırıldı. Sadece Mugabe ve eşi listede kalırken diğer hükümet yetkilileri listeden çıkarıldı. Ancak AB yine de Zimbabve'ye para vermedi. Dolayısıyla hükümet, 4 Mart 2019 - 21 Mart 2019 Idai Siklonunda görüldüğü gibi STK'lar aracılığıyla para aktarmaktadır. ⓘ

Amerika Birleşik Devletleri de Zimbabve'ye yaptırım uyguladı. ABD'nin Zimbabve'ye yönelik iki tür yaptırımı bulunmaktadır. Bunlardan ilki Zimbabve Demokrasi ve Ekonomik İyileştirme Yasası (ZIDERA), ikincisi ise Hedefli Yaptırımlar Programı'dır. ZIDERA çeşitli taleplerde bulunuyordu; bunlardan ilki Zimbabve'nin insan haklarına saygı göstermesi, ikincisi Zimbabve'nin Demokratik Kongo Cumhuriyeti'ne müdahalesini durdurması, üçüncüsü ise Zimbabve'nin beyazların çiftliklerini kamulaştırmayı durdurmasıydı. Bu taleplerin hiçbiri yerine getirilmezse, ABD IMF ve Dünya Bankası'nın Zimbabve'ye borç vermesini engelleyecekti. Yeni ZIDERA 2018'de şu sloganla yürürlüğe girdi: Demokrasiyi yeniden tesis edin yoksa dostluk falan kalmayacak, özgür seçimler, özgür medya ve insan hakları olmalı, Zimbabve SADC Mahkemesinin kararını uygulamalı. ABD şirketleriyle iş yapmasına izin verilmeyen Zimbabveli şirket ve kişileri listeleyen Hedefli Yaptırımlar Programı 2003 yılında uygulamaya konmuştur. Zimbabve'ye yönelik yaptırımlar yirmi yılı aşkın bir süredir yürürlükte. Mart 2021'de ABD, Zimbabve'ye yönelik yaptırımlarını yeniledi. ⓘ

Ekonomi

Güney Afrika ülkelerinde 1950'den bu yana kişi başına düşen GSYİH'nin tarihsel gelişimi ⓘ

Zimbabve ihracatının oransal temsili, 2019 ⓘ

Zimbabve'nin başlıca dış ihracatı mineraller, altın ve tarımdır. Turizm de Zimbabve ekonomisinde önemli bir rol oynamaktadır. Dünyanın en büyük platin rezervlerinden bazılarının Anglo American plc ve Impala Platinum tarafından çıkarılmasıyla madencilik sektörü çok kazançlı olmaya devam etmektedir. 2006'da keşfedilen Marange elmas yatakları, yüzyılı aşkın bir süredir bulunan en büyük elmas olarak kabul edilmektedir. Ülkenin mali durumunu önemli ölçüde iyileştirme potansiyeline sahip olmasına rağmen, sahadan elde edilen gelirlerin neredeyse tamamı ordu subaylarının ve ZANU-PF politikacılarının cebine girmiştir. Üretilen karat bakımından Marange sahası dünyanın en büyük elmas üretim projelerinden biridir ve 2014 yılında 350 milyon doların üzerinde bir değerle 12 milyon karat ürettiği tahmin edilmektedir. ⓘ

Zimbabve, Güney Afrika'nın kıtadaki en büyük ticaret ortağıdır. Özel işletmeler için vergi ve tarifeler yüksekken, devlet işletmeleri güçlü bir şekilde sübvanse edilmektedir. Devlet düzenlemeleri şirketler için maliyetlidir; bir iş kurmak ya da kapatmak yavaş ve pahalıdır. Hükümet harcamalarının 2007 yılında GSYİH'nın %67'sine ulaşacağı tahmin edilmektedir. ⓘ

Turizm ülke için önemli bir sektördü ancak son yıllarda başarısız oldu. Zimbabve Koruma Görev Gücü Haziran 2007'de bir rapor yayınlayarak 2000 yılından bu yana Zimbabve'deki vahşi yaşamın %60'ının kaçak avlanma ve ormansızlaşma sonucu öldüğünü tahmin etti. Rapor, yaygın ormansızlaşma ile birleşen can kaybının turizm endüstrisi için potansiyel bir felaket olduğu konusunda uyarıyor. ⓘ

Zimbabve'nin ICT sektörü hızlı bir şekilde büyümektedir. Mobil internet tarayıcı şirketi Opera'nın Haziran/Temmuz 2011 tarihli bir raporu Zimbabve'yi Afrika'nın en hızlı büyüyen pazarı olarak sıralamıştır. ⓘ

Harare, Mbare'de bir pazar ⓘ

1 Ocak 2002'den bu yana Zimbabve hükümetinin uluslararası finans kuruluşlarındaki kredi limitleri, 2001 tarihli Zimbabve Demokrasi ve Ekonomik İyileştirme Yasası (ZDERA) adlı ABD mevzuatı uyarınca dondurulmuştur. Bölüm 4C, Hazine Bakanı'na uluslararası finans kuruluşlarındaki yöneticilere Zimbabve hükümetine kredi ve borç verilmesini veto etme talimatı vermektedir. Amerika Birleşik Devletleri'ne göre bu yaptırımlar sıradan vatandaşları değil, hükümet yetkililerinin sahip olduğu veya kontrol ettiği sadece yedi belirli işletmeyi hedef almaktadır. ⓘ

Komşu ülkelerle karşılaştırıldığında kişi başına düşen GSYİH (cari) (dünya ortalaması = 100) ⓘ

Zimbabve 1980'ler (yıllık %5 GSYİH büyümesi) ve 1990'lar (yıllık %4,3 GSYİH büyümesi) boyunca pozitif ekonomik büyümeyi sürdürmüştür. Ekonomi 2000 yılından itibaren düşüşe geçmiştir: 2000 yılında %5, 2001 yılında %8, 2002 yılında %12 ve 2003 yılında %18 düşüş. Zimbabve'nin 1998'den 2002'ye kadar Demokratik Kongo Cumhuriyeti'ndeki savaşa katılması ekonomiden yüz milyonlarca doları çekmiştir. 1999'dan 2009'a kadar Zimbabve, yıllık %6,1'lik GSYİH düşüşü ile şimdiye kadarki en düşük ekonomik büyümeyi gördü. ⓘ

Ekonominin aşağıya doğru sarmalı esas olarak hükümetin kötü yönetimi ve yolsuzluğu ile 2000 yılındaki tartışmalı arazi müsaderelerinde 4,000'den fazla beyaz çiftçinin tahliye edilmesine bağlanmaktadır. Zimbabve hükümeti ve destekçileri, ekonomiyi sabote edenin Batı'nın akrabalarının sürülmesinin intikamını almak için uyguladığı politikalar olduğunu savunuyor. ⓘ

2005 yılına gelindiğinde, ortalama bir Zimbabveli'nin satın alma gücü reel olarak 1953 yılıyla aynı seviyelere düşmüştü. 2005 yılında Merkez Bankası Başkanı Gideon Gono liderliğindeki hükümet, beyaz çiftçilerin geri dönebileceği yönünde girişimlerde bulunmaya başladı. Ülkede hala 400 ila 500 çiftçi kalmıştı ama el konulan toprakların çoğu artık verimli değildi. 2016 yılına gelindiğinde, beyaz çiftçilere ait orijinal 4.500 çiftlikten geriye yaklaşık 300 tanesi kalmıştı. Geriye kalan çiftlikler ya çok uzaktı ya da sahipleri koruma için para ödemiş ya da rejimle işbirliği yapmıştı. ⓘ

Ocak 2007'de hükümet bazı beyaz çiftçilere uzun vadeli kira kontratları verdi. Ancak aynı zamanda hükümet, daha önce tahliye tebligatları verilen beyaz çiftçilerden topraklarını boşaltmalarını ya da tutuklanma riskini göze almalarını talep etmeye devam etti. Mugabe, Zimbabve ekonomisindeki çöküşün ve ülkedeki %80'lik resmi işsizlik oranının nedeni olarak yabancı hükümetleri ve "sabotaj" iddialarını gösterdi. ⓘ

Ülkenin Merkezi İstatistik Ofisi'ne göre enflasyon 1998'de yıllık %32'den Ağustos 2008'de resmi olarak tahmin edilen %11.200.000'e yükseldi. Bu durum bir hiperenflasyon durumunu temsil ediyordu ve merkez bankası yeni bir 100 trilyon dolarlık banknot çıkardı. ⓘ

29 Ocak 2009'da Maliye Bakanı Patrick Chinamasa, aşırı enflasyonla mücadele etmek amacıyla Zimbabvelilerin iş yapmak için Zimbabve dolarının yanı sıra daha istikrarlı diğer para birimlerini de kullanmalarına izin verileceğini açıkladı. Enflasyonla mücadele etmek ve ekonomik büyümeyi teşvik etmek amacıyla Zimbabve doları 12 Nisan 2009 tarihinde süresiz olarak askıya alındı. 2016 yılında Zimbabve, ABD doları ve Rand (Güney Afrika), Pula (Botsvana), Avro ve Sterlin (Birleşik Krallık) gibi çeşitli diğer para birimleriyle ticaret yapılmasına izin verdi. Şubat 2019'da RBZ Başkanı, Zimbabve'nin bazı ekonomik ve mali zorluklarını ele almak amacıyla yeni bir yerel para birimi olan RTGS Doları'nı tanıttı. ⓘ

Birlik Hükümeti'nin kurulmasının ve 2009 yılında Zimbabve Doları yerine çeşitli para birimlerinin kullanılmaya başlanmasının ardından Zimbabve ekonomisi toparlandı. GSYİH 2009 ve 2012 yılları arasında yılda %8-9 oranında büyüdü. Kasım 2010'da IMF, Zimbabve ekonomisini "canlı ekonomik büyümenin ikinci yılını tamamlıyor" olarak tanımladı. 2014 yılına gelindiğinde Zimbabve 1990'larda görülen seviyelere ulaşmıştı ancak 2012 ve 2016 yılları arasında büyüme durakladı. ⓘ

Ülkenin en büyük platin şirketi olan Zimplats, Mugabe'nin şirketi kamulaştırma tehditlerine rağmen 500 milyon ABD$'lık genişletme çalışmalarına devam etti ve 2 milyar ABD$'lık ayrı bir projeyi de sürdürüyor. Pan-Afrika yatırım bankası IMARA, Şubat 2011'de Zimbabve'deki yatırım beklentilerine ilişkin olumlu bir rapor yayınladı ve gelir tabanındaki iyileşme ile vergi gelirlerindeki artışı gerekçe gösterdi. ⓘ

Ocak 2013'ün sonlarında Zimbabve maliye bakanlığı hazinelerinde sadece 217 dolar olduğunu ve 107 milyon dolara mal olacağı tahmin edilen yaklaşan seçimleri finanse etmek için bağış başvurusunda bulunacaklarını bildirdi. ⓘ

Ekim 2014 itibariyle Metallon Corporation Zimbabve'nin en büyük altın madencisi konumundaydı. Grup 2019 yılına kadar üretimini yıllık 500.000 troy onsa çıkarmayı hedefliyor. ⓘ

Zimbabve'de enflasyon 2018 yılında %42 olarak gerçekleşmiştir. Haziran 2019'da enflasyon oranı %175'e ulaşarak ülke genelinde ve Harare'de kitlesel huzursuzluklara yol açtı. ⓘ

Zimbabve ekonomisi çeşitlilik arz eder. Tarım, madencilik ve imalat sektörlerinin hepsi önemlidir. Çalışan nüfusun %35’i tarımla, %30’u sanayi ve ticaretle, %20’si hizmetlerle, %15’i hükûmet işleriyle uğraşır. ⓘ

Ülkenin belli başlı tarım ürünleri tütün, şeker, pamuk, mısır ve buğdaydır. Giyim, kimya sanayileri ve hafif endüstri gelişmiştir. İmalat için gerekli enerjinin çoğu Kariba Hidroelektrik Santralinde üretilir. ⓘ

Ticari ilişkilerde bulunduğu ülkelerin başlıcaları Güney Afrika, Birleşik Krallık, ABD ve Almanya’dır. ⓘ

Tarım

Zimbabve'nin ticari tarım sektörü geleneksel olarak bir ihracat ve döviz kaynağıydı ve 400.000 kişiye istihdam sağlıyordu. Ancak hükümetin toprak reformu programı sektöre büyük zarar vererek Zimbabve'yi net bir gıda ürünleri ithalatçısı haline getirdi. Örneğin 2000-2016 yılları arasında yıllık buğday üretimi 250.000 tondan 60.000 tona, mısır üretimi iki milyon tondan 500.000 tona ve sığır eti için kesilen büyükbaş hayvan sayısı 605.000 baştan 244.000 başa düştü. Bir zamanlar değerli bir ihraç ürünü olan kahve üretimi, 2000 yılında beyazlara ait kahve çiftliklerine el konulması ya da kamulaştırılmasının ardından neredeyse durma noktasına geldi ve bir daha da toparlanamadı. ⓘ

Uluslararası Yarı Kurak Tropik Bitkiler Araştırma Enstitüsü, son on yıldır Zimbabve'deki çiftçilere, verimi artırmaya yardımcı olabilecek sürdürülebilir bir tarım yöntemi olan korumalı tarım tekniklerini benimsemeleri için yardımcı oluyor. Minimum toprak bozulması, baklagil bazlı ekim ve organik malç kullanımı gibi üç prensibi uygulayarak çiftçiler infiltrasyonu iyileştirebilir, buharlaşmayı ve toprak erozyonunu azaltabilir ve organik toprak içeriği oluşturabilir. 2005 ve 2011 yılları arasında Zimbabve'de korumacı tarım uygulayan küçük çiftçilerin sayısı 5.000'den 150.000'in üzerine çıkmıştır. Tahıl verimi farklı bölgelerde yüzde 15 ila 100 arasında artmıştır. Hükümet 2012 yılında patatesi ulusal stratejik gıda güvenliği ürünü ilan etti. ⓘ

Mashonaland Central Eyaleti'nde bir bölge olan Mvurwi, bir zamanlar verimli topraklarıyla Zimbabve'nin "ekmek sepeti bölgesi" içinde yer alıyordu. Ancak son 30 yılda toprak reformundan olumsuz etkilenen bölgelerden biri olan Mvurwi, 20. yüzyılın sonlarına kıyasla daha az müreffeh bir yer haline gelmiştir. ⓘ

Turizm

Victoria Şelaleleri, yukarı Zambezi'nin sonu ve orta Zambezi'nin başlangıcı. ⓘ

2000'deki toprak reformu programından bu yana Zimbabve'de turizm istikrarlı bir şekilde geriledi. Turizm 2018 yılında 2,6 milyon turist ile zirve yapmıştır. 2016 yılında turizmin Zimbabve'ye toplam katkısı 1,1 milyar dolar (USD) ya da Zimbabve'nin GSYH'sinin yaklaşık %8,1'i olmuştur. Seyahat ve turizmin yanı sıra seyahat ve turizmin dolaylı olarak desteklediği sektörlerdeki istihdam, ulusal istihdamın %5,2'sini oluşturmuştur. ⓘ

Birçok havayolu şirketi 2000 ve 2007 yılları arasında Zimbabve'den çekilmiştir. Avustralya'nın Qantas, Almanya'nın Lufthansa ve Avusturya Havayolları ilk çekilenler arasındaydı ve 2007 yılında British Airways Harare'ye tüm doğrudan uçuşlarını askıya aldı. Afrika genelinde ve Avrupa ile Asya'da birkaç noktaya uçuş gerçekleştiren ülkenin amiral gemisi havayolu Air Zimbabwe, Şubat 2012'de faaliyetlerini durdurdu. 2017 yılı itibariyle, birkaç büyük ticari havayolu Zimbabve'ye uçuşlarına yeniden başlamıştır. ⓘ

Zimbabve'de birçok önemli turistik yer bulunmaktadır. Zambiya ile paylaşılan Zambezi Nehri üzerindeki Victoria Şelaleleri, Zimbabve'nin kuzeybatısında yer almaktadır. Ekonomik değişikliklerden önce, bu yerler için turizmin çoğu Zimbabve tarafına geliyordu, ancak şimdi Zambiya ana yararlanıcı. Victoria Şelaleleri Milli Parkı da bu bölgededir ve en büyüğü Hwange Milli Parkı olan Zimbabve'deki sekiz ana milli parktan biridir. ⓘ

Doğu Yaylaları, Mozambik sınırına yakın bir dizi dağlık alandır. Zimbabve'nin en yüksek zirvesi olan 2,593 m (8,507 ft) yüksekliğindeki Nyangani Dağı'nın yanı sıra Bvumba Dağları ve Nyanga Milli Parkı da burada yer almaktadır. World's View bu dağlardadır ve buradan 60-70 km (37-43 mil) kadar uzaktaki yerler görülebilir ve açık günlerde Rusape kasabası görülebilir. ⓘ

Zimbabve, kendine özgü kuru taş tarzında inşa edilmiş çok sayıda antik ve ortaçağdan kalma harabe şehirleriyle Afrika'da alışılmadık bir yerdir. Bunların en ünlüleri arasında Masvingo'daki Büyük Zimbabve harabeleri yer almaktadır. Diğer harabeler arasında Khami Harabeleri, Zimbabve, Dhlo-Dhlo ve Naletale bulunmaktadır. Matobo Tepeleri, Zimbabve'nin güneyindeki Bulawayo'nun yaklaşık 35 km (22 mil) güneyinden başlayan granit kopjeler ve ormanlık vadilerden oluşan bir alandır. Tepeler 200 milyar yıl önce granitin yüzeye çıkmaya zorlanmasıyla oluşmuş, daha sonra aşınarak pürüzsüz "balina sırtlı dwalalar" ve kayalarla kaplı ve bitki örtüsü çalılıklarıyla serpiştirilmiş kırık kopjlar üretmiştir. Ndebele ulusunun kurucusu Mzilikazi, bölgeye 'Kel Başlar' anlamına gelen adını vermiştir. Antik şekilleri ve yerel yaban hayatı nedeniyle turistik bir cazibe merkezi haline gelmiştir. Cecil Rhodes ve Leander Starr Jameson gibi diğer ilk beyaz sömürgeciler World's View'daki bu tepelere gömülmüştür. ⓘ

Su temini ve sanitasyon

Çok sayıda küçük ölçekli başarılı su temini ve sanitasyon programı bulunmakla birlikte, Zimbabve'nin çoğunluğu için iyileştirilmiş su ve sanitasyon sistemlerinin genel bir eksikliği de söz konusudur. Dünya Sağlık Örgütü'ne göre 2012 yılında Zimbabvelilerin %80'inin iyileştirilmiş, yani temiz içme suyu kaynaklarına erişimi vardı ve Zimbabvelilerin sadece %40'ının iyileştirilmiş sanitasyon tesislerine erişimi vardı. İyileştirilmiş su temini ve sanitasyona erişim kırsal bölgelerde belirgin bir şekilde daha azdır. Zimbabve'de öngörülebilir gelecekte su temini ve sanitasyonun niteliğini belirlemeye devam eden birçok faktör bulunmaktadır. Bu faktörlerin başında Zimbabve ekonomisinin içinde bulunduğu ciddi bunalım, yabancı yardım kuruluşlarının altyapı projeleri inşa etme ve finanse etme konusundaki isteksizliği ve devletin içinde bulunduğu siyasi istikrarsızlık gelmektedir. ⓘ

Bilim ve teknoloji

Güney Afrika'da yayınlar açısından bilimsel araştırma çıktısı, alanlara göre kümülatif toplamlar, 2008-2014. Kaynak: UNESCO Bilim Raporu: 2030'a doğru (2015), Şekil 20.6 ⓘ

Zimbabve nispeten iyi gelişmiş bir ulusal altyapıya ve 1930'lardan bu yana pazar araştırmalarını teşvik etmek için tütün üreticilerine uygulanan verginin de gösterdiği gibi araştırma ve geliştirmeyi teşvik eden uzun süreli bir geleneğe sahiptir. Ülke iyi gelişmiş bir eğitim sistemine sahiptir ve her 11 yetişkinden biri yüksek öğrenim derecesine sahiptir. Ülkenin sağlam bilgi temeli ve bol doğal kaynakları göz önüne alındığında, Zimbabve büyük bir büyüme potansiyeline sahiptir. Zimbabve, 2019 yılında 122. sırada yer aldığı Küresel İnovasyon Endeksi'nde 2021 yılında 113. sıraya yükselmiştir. ⓘ

Büyüme potansiyeline ulaşmak için Zimbabve'nin bir dizi yapısal zayıflığı düzeltmesi gerekecektir. Örneğin, inovasyonu tetiklemek için gereken kritik araştırmacı kitlesinden yoksundur. Zimbabve'nin sosyo-ekonomik kalkınmasında araştırma ve geliştirmeden yararlanmak için gerekli altyapı mevcut olsa da, üniversiteler ve araştırma kurumları araştırma yapmak için gerekli mali ve insan kaynaklarından yoksundur ve düzenleyici ortam yeni teknolojilerin iş sektörüne aktarılmasını engellemektedir. Ekonomik kriz, üniversite öğrencilerinin ve kilit uzmanlık alanlarındaki (tıp, mühendislik vb.) profesyonellerin ülkeyi terk etmesine yol açmıştır ve bu durum giderek artan bir endişe yaratmaktadır. Zimbabveli yüksek öğrenim öğrencilerinin %22'sinden fazlası 2012 yılında yurt dışında eğitimlerini tamamlarken, bu oran Sahraaltı Afrika genelinde %4'tür. 2012 yılında kamu sektöründe dörtte biri kadın olmak üzere 200 araştırmacı (kişi sayısı) istihdam edilmiştir. Bu rakam kıta ortalamasının (2013'te 91) iki katıdır ancak Güney Afrika'daki araştırmacı yoğunluğunun (milyon kişi başına 818) yalnızca dörtte biridir. Hükümet, diasporaya Zimbabve'deki iş ve yatırım fırsatları hakkında bilgi sağlamak için Zimbabve İnsan Sermayesi Web Sitesini oluşturmuştur. ⓘ

En üretken SADC ülkelerindeki bilimsel yayın eğilimleri, 2005-2014. Kaynak: UNESCO Bilim Raporu: 2030'a doğru (2015), Thomson Reuters Web of Science, Science Citation Index Expanded verileri ⓘ

İnsan kaynaklarının her türlü araştırma ve inovasyon politikasının temel direği olmasına rağmen, 2011-2015 Orta Vadeli Plan'da fen ve mühendislik alanlarında lisansüstü çalışmaların teşvik edilmesine yönelik açık bir politikadan bahsedilmemiştir. Zimbabve Üniversitesi'nden 2013 yılında fen ve mühendislik alanlarında yeni doktora mezunlarının azlığı bu ihmalin bir göstergesidir. ⓘ

Ayrıca 2018 kalkınma gündemi olan Sürdürülebilir Ekonomik Dönüşüm için Zimbabve Gündemi de bilim insanı ve mühendis sayısını artırmaya yönelik herhangi bir özel hedef ya da sanayi ve diğer üretken sektörler için personel gereksinimi içermemektedir. Buna ek olarak, yönetim yapıları arasında koordinasyon ve uyum eksikliği, araştırma önceliklerinin çoğalmasına ve mevcut politikaların zayıf bir şekilde uygulanmasına yol açmıştır. ⓘ

Ülkenin İkinci Bilim ve Teknoloji Politikası, UNESCO'nun desteğiyle hazırlandıktan sonra Haziran 2012'de uygulamaya konulmuştur. Bu politika 2002 tarihli önceki politikanın yerini almıştır. 2012 politikası biyoteknoloji, bilgi ve iletişim teknolojileri (ICTs), uzay bilimleri, nanoteknoloji, yerli bilgi sistemleri, henüz ortaya çıkmamış teknolojiler ve ortaya çıkan çevresel sorunlara bilimsel çözümlere öncelik vermektedir. İkinci Bilim ve Teknoloji Politikası ayrıca hükümetin GSYİH'nin en az %1'ini araştırma ve geliştirmeye ayırma, üniversite eğitiminin en az %60'ını bilim ve teknoloji becerilerini geliştirmeye odaklama ve okul öğrencilerinin zamanlarının en az %30'unu fen derslerine ayırmalarını sağlama taahhüdünü de ortaya koymaktadır. ⓘ

Thomson Reuters'in Web of Science (Genişletilmiş Bilim Atıf Endeksi) verilerine göre 2014 yılında Zimbabve'de uluslararası kataloglanmış dergilerde milyon kişi başına 21 yayın düşüyordu. Bu rakam Zimbabve'yi 15 SADC ülkesi arasında Namibya (59), Mauritius (71), Botswana (103) ve hepsinden önemlisi Güney Afrika (175) ve Seyşeller'in (364) ardından altıncı sıraya yerleştirmiştir. Milyon kişi başına 176 olan küresel ortalamaya kıyasla Sahra-altı Afrika'da ortalama bilimsel yayın sayısı milyon kişi başına 20'dir. ⓘ

Ekonomi verileri

Gayri safi yurt içi hasıla, enflasyon, bütçe ve dış ticaret değerlerinin yıllar içerisinde değişimini gösteren bilgiler şu şekile sıralanmaktadır:

Gayri Safi Yurt içi Hasıla (GSYH), gerçek ⓘ
bir önceki yıla göre yüzde
Yıl	2000	2001	2002	2003	2004	2005	2006	2007	2008	2009	2010	2011
Bir önceki yıla göre yüzdesel değişim	-3,1	+1,4	-8,9	-17,0	-5,8	-5,7	-3,5	-3,7	-17,7	+6,0	+9,6	+9,4
Kaynak: Dünya Bankası

GSYH gelişimi (nominal) ⓘ
total (Milyar USD)				kişi başı (1.000 USD)
Yıl	2004	2005	2006	Yıl	2004	2005	2006
GSYH Milyar USD	4,7	?	?	GSYH kişi başı (1.000 USD)	0,4	?	?
Kaynak: bfai

1997 - 2008 arası enflasyon gelişimi ⓘ
% olarak bir önceki aya göre (Yıl ortalaması)
Yıl	1997	1998	1999	2000	2001	2002	2003	2004	2005	2006	2007	2008
Enflasyon oranı	18,9	31,7	58,5	55,9	71.9	133	365	350	238	1017	6724	100.580,2
Kaynak: Reserve Bank of Zimbabwe Zimbabwe Central Statistics Office

2008 enflasyon gelişimi ⓘ
	% olarak bir önceki yılın aynı ayına göre değişim							% olarak bir önceki yıla göre değişim
Yıl	Ocak 2008	Şubat 2008	Mart 2008	Nisan 2008	Mayıs 2008	Haz. 2008	Tem. 2008	29.8. 2008	26.9. 2008	24.10. 2008	14.11. 2008
Enflasyon oranı	101 Trilyon	165 Trilyon	418 Trilyon	651 Trilyon	2,23 Milyon	11,3 Milyon	231 Milyon	9,69 Milyar	471 Milyar	26,1 Bilyon	89,7 Trilyon
	Kaynak: Reserve Bank of Zimbabwe							Kaynak: Steve H. Hanke

Bütçe gelişimi ⓘ
% olarak GSYH'de oranı („eksi“ = Bütçe açığı)
Yıl	2003	2004	2005	2006
Bütçe	-0,4	-7,1	~ -7,7	~ -6
Kaynak: bfai		~ = tahmini

Ana ticaret ülkeleri (2005) ⓘ
İhracat (Yüzde olarak) ülkesi		İthalat (Yüzde olarak) ülkesi
Güney Afrika Cumhuriyeti	30,0	Güney Afrika Cumhuriyeti	65,2
Çin Halk Cumhuriyeti	6,8	Çin Halk Cumhuriyeti	4,1
İsviçre	6,6	Botsvana	3,5
Japonya	5,8	Zambiya	2,9
Hollanda	4,4	Kuveyt	2,1
İtalya	3,9	Mozambik	2,0
Zambiya	3,8	Almanya	1,5
diğer ülkeler	38,7	diğer ülkeler	18,7
toplam Avrupa Birliği	20,3	toplam Avrupa Birliği	5,7
Kaynak: bfai

Önemli dış ticaret kalemleri (2005) ⓘ
İhracat ürünleri (Yüzdesel olarak oranı)		İthalat ürünleri (Yüzdesel olarak oranı)
Tarım ürünleri	22,8	Yakıt ve Enerji	23,2
Altın	15,8	Makina ve Taşımacılık ekipmanları	20,2
Platin	10,4	Kimyasal ürünler	20,2
Nikel	5,7
Feroalaşımlar	10,1
Pamuk kumaşlar	7,2
Kaynak: bfai

Dış ticaretin gelişimi ⓘ
Milyar USD olarak ve bir önceki yıla göre % değişim
	2003		2004		2005		2006
	Milyar USD	% Gg. Vj.	Milyar USD	% Gg. Vj.	Milyar USD	% Gg. Vj.	Milyar USD (1. Hj.)	% Gg.Vj.
İhracat	1,78	-2,2	1,99	11,8	2,75	38,2	??	?
İthalat	1,67	19,3	1,68	0,6	2,12	26,2	?	?
Sonuç	-0,11		-0,31		-0,63		?
Kaynak: bfai

Demografi

Zimbabve'de + Nüfus ⓘ
Yıl	Milyon
1950	2.7
2000	11.9
2021	16

Shona halkından bir n'anga (Geleneksel Şifacı), elinde bir kudu boynuzu trompeti tutuyor ⓘ

Zimbabve'nin toplam nüfusu 12,97 milyondur. Birleşmiş Milletler Dünya Sağlık Örgütü'ne göre erkekler için beklenen yaşam süresi 56 yıl, kadınlar için ise 60 yaştır (2012). 2006 yılında Zimbabve'deki bir doktorlar derneği, dönemin Devlet Başkanı Mugabe'ye zor durumdaki sağlık hizmetlerine yardımcı olmak için harekete geçmesi çağrısında bulundu. Zimbabve'de HIV enfeksiyon oranının 2009 yılında 15-49 yaş arası kişiler için %14 olduğu tahmin edilmektedir. UNESCO, hamile kadınlar arasında HIV yaygınlığının 2002'de %26'dan 2004'te %21'e düştüğünü bildirmiştir. ⓘ

Zimbabvelilerin yaklaşık %85'i Hristiyandır; nüfusun %62'si düzenli olarak dini ayinlere katılmaktadır. En büyük Hıristiyan kiliseleri Anglikan, Roma Katolik, Yedinci Gün Adventist ve Metodist'tir. ⓘ

Diğer Afrika ülkelerinde olduğu gibi Hıristiyanlık, süregelen geleneksel inançlarla karışmış olabilir. Atalara tapınma, ruhani şefaati içeren ve en çok uygulanan Hristiyan olmayan dindir; "ataların sesi" anlamına gelen mbira dzavadzimu, Afrika'da her yerde bulunan birçok lamellophone ile ilgili bir enstrüman, birçok tören işleminin merkezinde yer alır. Mwari basitçe "Yaratıcı Tanrı" anlamına gelmektedir (Shona dilinde musika vanhu). Nüfusun yaklaşık %1'i Müslüman'dır. ⓘ

Bir Tonga kadını sepet örerken ⓘ

Etnik gruplar

Bantu dili konuşan etnik gruplar nüfusun %98'ini oluşturmaktadır. Çoğunluğu oluşturan Shona halkı ise %82'lik bir orana sahiptir. Ndebele'ler nüfusun %14'ü ile ikinci en kalabalık halktır. Ndebele'ler 19. yüzyıldaki Zulu göçlerinden ve evlendikleri diğer kabilelerden türemişlerdir. Son beş yıl içinde bir milyon kadar Ndebele, çoğunlukla Güney Afrika'ya gitmek üzere ülkeyi terk etmiş olabilir. Diğer Bantu etnik grupları %2 ila 5 ile üçüncü büyük grubu oluşturmaktadır: bunlar Venda, Tonga, Tsonga, Kalanga, Sotho, Ndau, Nambya, Tswana, Xhosa ve Lozi'dir. ⓘ

Azınlık etnik gruplar arasında toplam nüfusun %1'inden azını oluşturan beyaz Zimbabveliler de bulunmaktadır. Beyaz Zimbabveliler çoğunlukla İngiliz kökenlidir, ancak Afrikaner, Yunan, Portekiz, Fransız ve Hollandalı topluluklar da vardır. Beyaz nüfus 1975'te 278.000 civarındaki zirve noktasından ya da nüfusun %4,3'ünden 1999'da muhtemelen 120.000'e düşmüştür ve 2002'de 50.000'den fazla olmadığı ve muhtemelen çok daha az olduğu tahmin edilmektedir. 2012 nüfus sayımına göre toplam beyaz nüfus 28,782'dir (yaklaşık olarak nüfusun %0.22'si) ve 1975'teki tahmini büyüklüğünün yirmide biri kadardır. Göçlerin çoğu Birleşik Krallık (200.000 ila 500.000 arasında Rodezya veya Zimbabve kökenli İngiliz), Güney Afrika, Botsvana, Zambiya, Mozambik, Kanada, Avustralya ve Yeni Zelanda'ya olmuştur. Renkliler nüfusun %0,5'ini oluştururken, çoğunluğu Hint ve Çin kökenli olan çeşitli Asyalı etnik gruplar da %0,5'lik bir orana sahiptir. ⓘ

2012 Nüfus Sayımı raporuna göre nüfusun %99,7'si Afrika kökenlidir. Son on yıldaki resmi doğurganlık oranları 3,6 (2002 Sayımı), 3,8 (2006) ve 3,8 (2012 Sayımı) olmuştur. ⓘ

En büyük şehirler

Zimbabve'deki en büyük şehirler veya kasabalar 2012 Nüfus Sayımına göre ⓘ
	Rütbe		İller	Pop.
Harare Bulawayo	1	Harare	Harare	1,485,231	Mutare
	2	Bulawayo	Bulawayo	653,337
	3	Chitungwiza	Harare	356,840
	4	Mutare	Manicaland	186,208
	5	Epworth	Harare	167,462
	6	Gweru	Midlands	154,825
	7	Kwekwe	Midlands	100,900
	8	Kadoma	Mashonaland Batı	91,633
	9	Masvingo	Masvingo	87,886
	10	Chinhoyi	Mashonaland Batı	68,273

Ülke genelinde en kalabalık şehri, başkent konumunda da olan Harare oluşturmaktadır. Zimbabve'nin toplam nüfusunun neredeyse %10'u başkent bölgesinde yaşamaktadır. Ülkenin nüfus bakımından en kalabalık altı şehri şu şekildedir: Harare 1.444.534 kişi, Bulawayo 676.787 kişi, Chitungwiza 321.782 kişi, Mutare 170.106 kişi, Gweru 141.260 kişi ve Epworth 113.884 kişi. ⓘ

Mülteci krizi

Zimbabve'deki ekonomik çöküş ve baskıcı siyasi önlemler komşu ülkelere mülteci akınına yol açtı. Tahminen 3.4 milyon Zimbabveli, yani nüfusun dörtte biri, 2007 ortası itibariyle yurtdışına kaçmıştır. Bunların yaklaşık 3,000,000'u Güney Afrika ve Botswana'ya gitmiştir. ⓘ

Komşu ülkelere kaçanların dışında yaklaşık 36,000 ülke içinde yerinden edilmiş kişi (IDP) bulunmaktadır. Aşağıdaki rakamlar mevcut olmasına rağmen kapsamlı bir araştırma bulunmamaktadır:

Anket	Sayı	Tarih	Kaynak ⓘ
Ulusal Anket	880–960,000	2007	Zimbabve Hassasiyet Değerlendirme Komitesi
Eski Çiftlik İşçileri	1,000,000	2008	UNDP
Murambatsvina Operasyonu Kurbanları	570,000	2005	BM
Siyasi Şiddet Nedeniyle Yerinden Edilen İnsanlar	36,000	2008	BM

Yukarıdaki anketler Chikorokoza Chapera Operasyonu nedeniyle yerinden edilen ya da hızlı toprak reformu programından yararlanan ancak daha sonra tahliye edilen kişileri kapsamamaktadır. ⓘ

Diller

İngilizce, eğitim ve yargı sistemlerinde kullanılan ana dildir. Bantu dilleri Shona ve Ndebele Zimbabve'nin başlıca yerli dilleridir. Shona nüfusun %78'i, Ndebele ise %20'si tarafından konuşulmaktadır. Diğer azınlık Bantu dilleri arasında Venda, Tsonga, Shangaan, Kalanga, Sotho, Ndau ve Nambya bulunmaktadır. Başta beyaz ve "renkli" (karışık ırk) azınlıklar olmak üzere %2,5'ten azı İngilizceyi ana dilleri olarak kabul etmektedir. Shona'nın zengin bir sözlü geleneği vardır ve bu gelenek Solomon Mutswairo'nun 1956 yılında yayınlanan ilk Shona romanı Feso'ya dahil edilmiştir. İngilizce öncelikle şehirlerde konuşulurken, kırsal bölgelerde daha az konuşulmaktadır. Radyo ve televizyon haberleri artık Shona, Sindebele ve İngilizce olarak yayınlanmaktadır. ⓘ

Mozambik ile olan geniş sınırı nedeniyle Zimbabve'de, özellikle Mozambik ile olan sınır bölgelerinde ve Harare ve Bulawayo gibi büyük şehirlerde Portekizce konuşan büyük bir topluluk vardır. 2017'den itibaren Portekizce öğretimi Zimbabve'de ortaöğretime dahil edilmiştir. ⓘ

Zimbabve'de 16 resmi dil bulunmaktadır ve anayasaya göre bir Parlamento Yasası diğer dilleri de resmi olarak tanınan diller olarak belirleyebilir. ⓘ

Dinler

Harare'deki Katolik kilisesi ⓘ

Zimbabve Ulusal İstatistik Ajansı tarafından yapılan 2017 Nüfus Sayımları Arası Demografi Araştırmasına göre Zimbabvelilerin yüzde 69.2'si Protestan Hıristiyanlığa, yüzde 8.0'ı Roma Katolikliğine mensup olup toplamda yüzde 84.1'i Hıristiyanlığın mezheplerinden birini takip etmektedir. Nüfusun yüzde 10,2'si herhangi bir dine mensup değilken, yüzde 0,7'si Müslüman'dır. Özellikle Hıristiyanlığın Pentekostal-Karizmatik formları son yıllarda hızla büyümüş ve kamusal, sosyal ve siyasi hayatta önemli bir rol oynamaya başlamıştır. Sömürgecilik öncesine dayanan yerli din nispeten marjinal hale gelmiş olsa da Zimbabve dini alanının önemli bir parçası olmaya devam etmektedir. ⓘ

Kültür

Zimbabve, inanç ve törenleri de içeren birçok farklı kültüre sahiptir; bunlardan biri de Zimbabve'nin en büyük etnik grubu olan Shona'dır. Shona halkı, mevcut en iyi malzemelerle yapılmış birçok heykel ve oymaya sahiptir. ⓘ

Zimbabve bağımsızlığını ilk kez 18 Nisan 1980 tarihinde kutlamıştır. Kutlamalar Harare'deki Ulusal Spor Stadyumu ya da Rufaro Stadyumu'nda yapılmaktadır. İlk bağımsızlık kutlamaları 1980 yılında Zimbabwe Grounds'da yapılmıştır. Bu kutlamalarda barışı simgelemek üzere güvercinler salınır, savaş uçakları uçar ve ulusal marş söylenir. Başkanlık ailesi ve Zimbabve silahlı kuvvetleri mensuplarının geçit törenlerinin ardından bağımsızlık ateşi başkan tarafından yakılır. Başkan ayrıca Zimbabve halkına hitaben bir konuşma yapar ve bu konuşma stadyuma gelemeyenler için televizyonda yayınlanır. Zimbabve'de ayrıca 2012 yılından bu yana her yıl düzenlenen Miss Heritage Zimbabwe adlı ulusal bir güzellik yarışması da düzenlenmektedir. ⓘ

Sanat

"Uzlaşma", Amos Supuni tarafından yapılmış bir taş heykel ⓘ

Zimbabve'deki geleneksel sanatlar arasında çömlekçilik, sepetçilik, tekstil, mücevher ve oymacılık yer almaktadır. Simetrik desenli dokuma sepetler ve tek parça ahşaptan oyulmuş tabureler ayırt edici nitelikler arasındadır. Uzun bir kültürel geçmişe sahip olan Shona heykeltıraşlığı, 1900'lerin ortalarında modern formuna evrilmeye başlamış ve giderek artan bir uluslararası popülerlik kazanmıştır. Stilize kuş ve insan figürlerinden oluşan oyma figürlerin çoğu sabuntaşı gibi tortul kayaçların yanı sıra serpantin ve nadir bulunan verdite taşı gibi daha sert magmatik kayaçlardan yapılır. Zimbabve eserleri Singapur, Çin ve Kanada gibi ülkelerde bulunabilir. Örneğin Dominic Benhura'nın Singapur Botanik Bahçeleri'ndeki heykeli. ⓘ

Shona heykeltıraşlığı çağlar boyunca varlığını sürdürmüştür ve modern tarz, Afrika folkloru ile Avrupa etkilerinin bir füzyonudur. Dünyaca ünlü Zimbabveli heykeltıraşlar arasında Nicholas, Nesbert ve Anderson Mukomberanwa, Tapfuma Gutsa, Henry Munyaradzi ve Locardia Ndandarika sayılabilir. Uluslararası alanda Zimbabveli heykeltıraşlar, Zimbabve'deki usta heykeltıraşların yanında uzun süren çıraklık dönemleri sayesinde yeni nesil sanatçıları, özellikle de siyah Amerikalıları etkilemeyi başarmıştır. New Yorklu heykeltıraş M. Scott Johnson ve Kaliforniyalı heykeltıraş Russel Albans gibi çağdaş sanatçılar, hem Afrika hem de Afro-diasporik estetiği, Amerika Birleşik Devletleri'ndeki geçmiş kuşaklardan bazı siyahi sanatçıların Afrika sanatını basitçe taklit etmelerinin ötesine geçecek şekilde birleştirmeyi öğrendiler. ⓘ

Bazı yazarlar Zimbabve içinde ve dışında iyi tanınmaktadır. Charles Mungoshi, Zimbabve'de İngilizce ve Shona dilinde yazdığı geleneksel öykülerle tanınmaktadır ve şiirleri ve kitapları hem siyah hem de beyaz toplumda çok satmıştır. Catherine Buckle, 2000 Toprak Reformu kapsamında yaşadığı çileli süreci anlattığı African Tears ve Beyond Tears adlı iki kitabıyla uluslararası alanda tanınmıştır. Rodezya'nın ilk Başbakanı Ian Smith, The Great Betrayal ve Bitter Harvest adlı iki kitap yazmıştır. Dambudzo Marechera'nın Açlık Evi adlı kitabı 1979 yılında İngiltere'de ödül kazanmıştır ve Nobel Ödüllü yazar Doris Lessing'in ilk romanı The Grass Is Singing, The Children of Violence dizisinin ilk dört cildi ve kısa öykü derlemesi African Stories Rodezya'da geçmektedir. NoViolet Bulawayo'nun We Need New Names adlı romanı 2013 yılında Booker Ödülü için kısa listeye kalmıştır. Roman, 1980'lerin başında Gukurahundi sırasında Zimbabveli sivillerin acımasızca bastırılmasının yol açtığı yıkım ve göçü anlatmaktadır. ⓘ

Önemli sanatçılar arasında Henry Mudzengerere ve Nicolas Mukomberanwa bulunmaktadır. Zimbabve sanatında yinelenen bir tema da insanın hayvana dönüşmesidir. Thomas Mapfumo, Oliver Mtukudzi, Bhundu Boys; Stella Chiweshe, Alick Macheso ve Audius Mtawarira gibi Zimbabveli müzisyenler uluslararası tanınırlığa ulaşmıştır. Beyaz azınlık topluluğu üyeleri arasında tiyatro büyük bir takipçi kitlesine sahiptir ve Zimbabve'nin kentsel bölgelerinde çok sayıda tiyatro topluluğu sahne almaktadır. ⓘ

Mutfak

Sadza (sağda), yeşillik ve keçi sakatatından oluşan bir yemek. Keçinin ince bağırsakları pişirilmeden önce küçük kalın bağırsak parçalarının etrafına sarılır. ⓘ

Birçok Afrika ülkesinde olduğu gibi, Zimbabvelilerin çoğunluğu birkaç temel gıdaya bağımlıdır. Mısır unu olarak da bilinen "Mealie unu", sadza veya isitshwala'nın yanı sıra bota veya ilambazi olarak bilinen yulaf lapasını hazırlamak için kullanılır. Sadza, mısır ununun su ile karıştırılarak koyu kıvamlı bir macun/ lapa haline getirilmesiyle yapılır. Macun birkaç dakika piştikten sonra, macunu koyulaştırmak için daha fazla mısır unu eklenir. ⓘ

Bu yemek genellikle öğle veya akşam yemeği olarak, genellikle sos, sebze (ıspanak, çomolia veya bahar yeşillikleri / karalahana), fasulye ve et (haşlanmış, ızgara, kavrulmuş veya güneşte kurutulmuş) gibi garnitürlerle birlikte yenir. Sadza ayrıca yaygın olarak "lakto" (mukaka wakakora) olarak bilinen kesilmiş süt (ekşi süt) veya yerel olarak kapenta veya matemba olarak bilinen kurutulmuş Tanganyika sardalyası ile yenir. Bota, ilave mısır unu olmadan pişirilen ve genellikle fıstık ezmesi, süt, tereyağı veya reçel ile tatlandırılan daha ince bir yulaf lapasıdır. Bota genellikle kahvaltıda yenir. ⓘ

Mezuniyetler, düğünler ve diğer aile toplantıları genellikle aile tarafından mangalda pişirilecek ya da kızartılacak bir keçi ya da ineğin öldürülmesiyle kutlanır. ⓘ

Çiğ boereworlar ⓘ

Afrikanerler beyaz azınlık grubu içinde küçük bir grup (%10) olsalar da Afrikaner yemek tarifleri popülerdir. Bir tür kurutulmuş et olan Biltong, baharatlı çiğ et parçalarının gölgede kuruması için asılmasıyla hazırlanan popüler bir atıştırmalıktır. Boerewors sadza ile servis edilir. Genellikle iyi baharatlanmış, domuz eti yerine sığır etinden oluşan ve mangalda pişirilen uzun bir sosis türüdür. ⓘ

Zimbabve bir İngiliz kolonisi olduğu için buradaki bazı insanlar koloni döneminden kalma bazı İngiliz yeme alışkanlıklarını benimsemiştir. Örneğin, çoğu insan sabahları yulaf lapası ve saat 10 çayını (öğlen çayı) içer. Öğle yemeğinde genellikle bir önceki geceden kalanlar, taze pişmiş sadza veya sandviç (şehirlerde daha yaygındır) yerler. Öğle yemeğinden sonra, genellikle akşam yemeğinden önce servis edilen saat 4 çayı (ikindi çayı) vardır. Çayın akşam yemeğinden sonra içilmesi de nadir değildir. ⓘ

Pirinç, makarna ve patates bazlı yiyecekler (patates kızartması ve patates püresi) de Zimbabve mutfağının bir parçasını oluşturur. Yerel bir favori, kalın sos, karışık sebze ve et ile alınan fıstık ezmesi ile pişirilmiş pirinçtir. Nzungu olarak bilinen yer fıstığı, haşlanmış ve güneşte kurutulmuş mısır, nyemba olarak bilinen börülce ve nyimo olarak bilinen bambara yer fıstığından oluşan bir potpuri, mutakura adı verilen geleneksel bir yemektir. Mutakura, yukarıdaki malzemelerin ayrı ayrı pişirilmesiyle de yapılabilir. ⓘ

Ayrıca maputi (patlamış mısıra benzer kavrulmuş/patlatılmış mısır taneleri), kavrulmuş ve tuzlanmış yer fıstığı, şeker kamışı, tatlı patates, balkabağı ve boynuzlu kavun, gaka, adansonia, mawuyu, uapaca kirkiana, mazhanje (şeker eriği) gibi yerel meyveler gibi yerel atıştırmalıklar da bulunabilir. ⓘ

Spor

Zimbabve kadın milli futbol takımı 2016 Olimpiyat Oyunları'nda ⓘ

Futbol (futbol olarak da bilinir) Zimbabve'de en popüler spordur. Savaşçılar beş kez (2004, 2006, 2017, 2019, 2021) Afrika Uluslar Kupası'na katılmaya hak kazanmış ve altı kez (2000, 2003, 2005, 2009, 2017, 2018) Güney Afrika şampiyonluğunu ve bir kez de (1985) Doğu Afrika kupasını kazanmıştır. Takım dünyada 115. sırada yer almaktadır (Fifa Dünya Sıralaması Kasım 2018). ⓘ

Rugby birliği Zimbabve'de önemli bir spordur. Milli takım 1987 ve 1991 yıllarında 2 Rugby Dünya Kupası turnuvasında ülkeyi temsil etmiştir. Takım, World Rugby tarafından dünyada 26. sırada gösterilmektedir. ⓘ

Kriketin de beyaz azınlık arasında bir takipçisi vardır. Test kriketi oynayan on iki ülkeden biridir ve aynı zamanda ICC'nin tam üyesidir. Zimbabveli önemli kriket oyuncuları arasında Andy Flower, Heath Streak ve Brendan Taylor sayılabilir. ⓘ

Zimbabve, Moskova'da düzenlenen 1980 Yaz Olimpiyatları'nda kadın takımıyla çim hokeyinde bir, 2004 Yaz Olimpiyatları'nda üç ve 2008 Yaz Olimpiyatları'nda dört olmak üzere yüzücü Kirsty Coventry ile yedi olmak üzere sekiz Olimpiyat madalyası kazanmıştır. ⓘ

Zimbabve ayrıca Commonwealth Oyunları ve All-Africa Oyunları'nda Kirsty Coventry'nin farklı yarışmalarda elde ettiği 11 altın madalya ile yüzme alanında da başarılı olmuştur. Zimbabve tenis alanında da Wayne Black, Byron Black ve Cara Black'ten oluşan Black ailesi ile Wimbledon ve Davis Cup'ta mücadele etmiştir. Zimbabve golfte de başarılı olmuştur. Zimbabveli Nick Price, sıralamanın 24 yıllık tarihinde Afrika'dan herhangi bir oyuncunun elde ettiğinden daha uzun süre resmi Dünya 1 Numarası statüsünü elinde tuttu. ⓘ

Zimbabve'de oynanan diğer sporlar basketbol, voleybol, netball ve su topunun yanı sıra squash, motor sporları, dövüş sanatları, satranç, bisiklet, polocrosse, kayak ve at yarışıdır. Ancak bu sporların çoğunun uluslararası temsilcileri bulunmamakta, bunun yerine gençler ya da ulusal düzeyde kalmaktadırlar. ⓘ

Yurtdışında oynayan Zimbabveli profesyonel rugby ligi oyuncuları Masimbaashe Motongo ve Judah Mazive'dir. Eski oyuncular arasında Güney Afrika adına Super League World Nines'ta boy gösteren ve Sydney Bulldogs'ta yer alan SANZAAR CEO'su Andy Marinos ve Brisbane Broncos'ta zaman geçiren Zimbabve doğumlu eski İskoçya rugby birliği uluslararası oyuncusu Scott Gray de bulunuyor. ⓘ

Zimbabve karatede de başarılı oldu ve Zimbabveli Samson Muripo 2009'da Japonya'nın Osaka kentinde Kyokushin dünya şampiyonu oldu. Muripo iki kez Dünya Kyokushi Karate Şampiyonu olmuş ve Dünya Kyokushin Karate Şampiyonu olan ilk siyah ve Afrikalı kişi olmuştur. ⓘ

Medya

Zimbabve medyası, 2002 ve 2008 yılları arasında ülkede giderek büyüyen ekonomik ve siyasi kriz sırasında hükümet tarafından sıkı bir kısıtlama altına alındıktan sonra, şimdi yeniden çeşitlilik kazanmıştır. Zimbabve anayasası medya ve ifade özgürlüğü vaat etmektedir. 2013'te yeni bir medya ve enformasyon bakanının atanmasından bu yana medya daha az siyasi müdahaleyle karşılaşıyor ve yüksek mahkeme katı medya yasalarının bazı bölümlerinin anayasaya aykırı olduğuna karar verdi. Temmuz 2009'da BBC ve CNN faaliyetlerine devam edebildi ve Zimbabve'den yasal ve açık bir şekilde haber yapabildi. CNN bu hareketi memnuniyetle karşıladı. Zimbabve Medya, Enformasyon ve Tanıtım Bakanlığı, "Zimbabve hükümetinin BBC'nin Zimbabve'de yasal faaliyetler yürütmesini hiçbir zaman yasaklamadığını" belirtti. BBC de bu kararı memnuniyetle karşılayarak "Zimbabve'de bir kez daha açık bir şekilde faaliyet gösterebilecek olmaktan memnuniyet duyuyoruz" dedi. ⓘ

2010 yılında kapsayıcı ve güç paylaşımına dayalı hükümet tarafından Zimbabve Medya Komisyonu kurulmuştur. Mayıs 2010'da Komisyon, aralarında daha önce yasaklanan Daily News'in de bulunduğu üç yeni özel gazeteye yayın izni verdi. Sınır Tanımayan Gazeteciler Örgütü bu kararları "büyük bir ilerleme" olarak nitelendirdi. Haziran 2010'da NewsDay yedi yıl sonra Zimbabve'de yayınlanan ilk bağımsız günlük gazete oldu. ⓘ

ZBC'nin yayıncılık sektöründeki tekeli 2012 yılında iki özel radyo istasyonuna lisans verilmesiyle sona erdi. ⓘ

2002 yılında Bilgiye Erişim ve Mahremiyetin Korunması Yasası'nın (AIPPA) kabul edilmesinden bu yana, aralarında genel müdürü Wilf Mbanga'nın daha sonra etkili The Zimbabwean'ı kuracağı Daily News'in de bulunduğu bir dizi özel haber kuruluşu hükümet tarafından kapatıldı. Sonuç olarak, sürgündeki Zimbabveliler tarafından hem komşu ülkelerde hem de Batı ülkelerinde birçok basın kuruluşu kuruldu. İnternet sınırsız olduğu için pek çok Zimbabveli sürgündeki gazeteciler tarafından kurulan online haber sitelerine erişebiliyor. Sınır Tanımayan Gazeteciler, Zimbabve'deki medya ortamının "gözetim, tehdit, hapis, sansür, şantaj, gücün kötüye kullanılması ve adaletin inkarını içerdiğini ve bunların hepsinin haberler üzerinde sıkı bir kontrol sağlamak için uygulandığını" iddia ediyor. Yayımlanan başlıca gazeteler sırasıyla Harare ve Bulawayo'da basılan The Herald ve The Chronicle'dır. Medya üzerindeki ağır baskı 2009 yılından bu yana giderek gevşemiştir. ⓘ

Sınır Tanımayan Gazeteciler Örgütü 2021 raporunda Zimbabve medyasını 180 ülke arasında 130. sırada göstererek "bilgiye erişimin iyileştiğini ve otosansürün azaldığını ancak gazetecilerin hala sık sık saldırıya uğradığını ya da tutuklandığını" belirtmiştir. Hükümet ayrıca CBC, Sky News, Channel 4, American Broadcasting Company, Australian Broadcasting Corporation (ABC) ve Fox News dahil olmak üzere birçok yabancı yayın kuruluşunun Zimbabve'den yayın yapmasını yasaklıyor. Diğer Batı ülkelerinden ve Güney Afrika'dan haber ajansları ve gazetelerin de ülkeye girişi yasaklanmıştır. ⓘ

İzcilik

Baden-Powell'ın İzci Şefi Burnham'ı çizimi, Matobo Tepeleri, 1896 ⓘ

İkinci Matabele Savaşı sırasında Zimbabve'deki Matabeleland bölgesinde, İzciliğin kurucusu Robert Baden-Powell ve İngiliz Ordusu'nun Amerikan doğumlu İzci Şefi Frederick Russell Burnham ilk kez tanıştılar ve ömür boyu sürecek dostlukları başladı. Haziran 1896'nın ortalarında, Matobo Tepeleri'ndeki bir izcilik devriyesi sırasında Burnham, Baden-Powell'a ahşap işçiliğini öğretmeye başladı. Baden-Powell ve Burnham, genç erkekler için keşif, iz sürme, arazi becerileri ve kendine güven açısından zengin, geniş bir ağaç işleri eğitim programı konseptini tartıştılar. Baden-Powell, Burnham'ın taktığı gibi kendine özgü kampanya şapkasını ilk kez bu dönemde Matobo Tepeleri'nde takmaya başladı. ⓘ

Eski Rodezya ve Nyasaland'da izcilik 1909 yılında ilk izci oymağının kaydedilmesiyle başladı. İzcilik hızla büyüdü ve 1924 yılında Rodezya ve Nyasaland, Danimarka'nın Ermelunden kentinde düzenlenen ikinci Dünya İzci Jamboree'sine büyük bir grup gönderdi. Rodezya 1959 yılında Ruwa'da Orta Afrika Jamboree'sine ev sahipliği yaptı. 2009 yılında İzciler Zimbabve'de İzciliğin 100. yılını kutladılar ve yüzlerce İzci bu kutlamaların bir parçası olarak bir İzci kamp alanı ve eğitim alanı olan Gordon Park'ta kamp yaptı. ⓘ

Ulusal semboller

Geleneksel Zimbabve Kuşu tasarımı ⓘ

Taştan oyulmuş Zimbabve Kuşu, hem Zimbabve hem de Rodezya'nın ulusal bayraklarında ve armalarında, ayrıca banknot ve madeni paralarda (önce Rodezya poundu ve ardından Rodezya doları) yer almaktadır. Muhtemelen bateleur kartalını ya da Afrika balık kartalını temsil etmektedir. ⓘ

Ünlü sabuntaşı kuş oymaları, 13. ve 16. yüzyıllar arasında Shona'nın ataları tarafından inşa edildiği düşünülen Büyük Zimbabve antik kentinin duvarlarında ve monolitlerinde yer alıyordu. Modern Zimbabve'ye adını veren kalıntılar yaklaşık 730 hektarlık (1.800 dönüm) bir alanı kaplamaktadır ve Zimbabve'deki en büyük antik taş yapıdır. ⓘ

Dengeleyici Kayalar, Zimbabve'nin dört bir yanındaki jeolojik oluşumlardır. Kayalar başka destekler olmadan mükemmel bir şekilde dengelenmiştir. Eski granit girintileri, etraflarını saran daha yumuşak kayalar aşındıkça ayrışmaya maruz kaldıklarında oluşurlar. Sık sık dikkat çekerler ve hem Zimbabve banknotlarında hem de Rodezya doları banknotlarında tasvir edilmişlerdir. Zimbabve'nin mevcut banknotlarında bulunan ve Banknot Kayalıkları olarak adlandırılanlar, Harare'nin yaklaşık 14 km (9 mil) güney doğusundaki Epworth'da yer almaktadır. Kayaların, 3 veya daha fazla kayadan oluşan tek ve çift sütunları içeren birçok farklı oluşumu vardır. Bu oluşumlar Güney Afrika'nın kuzeyinden Sudan'a kadar güney ve doğu tropikal Afrika'nın bir özelliğidir. Zimbabve'deki en önemli oluşumlar Matabeleland'daki Matobo Ulusal Parkı'nda yer almaktadır. ⓘ

Zimbabve'nin Ulusal Marşı "Zimbabve Ülkesi Kutsanmıştır" (Shona: "Simudzai Mureza wedu WeZimbabwe"; Kuzey Ndebele: "Kalibusiswe Ilizwe leZimbabwe"). Mart 1994'te "Ishe Komborera Africa "nın yerine belirgin bir Zimbabve şarkısı olarak ülke çapında düzenlenen bir yarışmanın ardından tanıtıldı. Kazanan şarkı Profesör Solomon Mutswairo tarafından yazılmış ve Fred Changundega tarafından bestelenmiştir. Şarkı Zimbabve'nin üç ana diline de çevrilmiştir. ⓘ

Sağlık

Seçilmiş Güney Afrika ülkelerinde ortalama yaşam süresi, 1950-2019. HIV/AIDS ortalama yaşam süresinin düşmesine neden olmuştur. ⓘ

Barış Annesi AIDS yetimhanesi, Mutoko (2005) ⓘ

Bağımsızlık döneminde, ırksal eşitsizlik politikaları siyah çoğunluğun hastalık örüntülerine yansımıştır. Bağımsızlıktan sonraki ilk beş yılda bağışıklama kapsamı, sağlık hizmetlerine erişim ve gebeliği önleyici yöntemlerin yaygınlık oranı gibi alanlarda hızlı kazanımlar elde edildi. Bu nedenle Zimbabve uluslararası alanda sağlık alanında iyi bir gelişme kaydetmiş olarak kabul edildi. ⓘ

Zimbabve zaman zaman akut hastalık salgınlarına maruz kalmıştır (1994'teki veba gibi). Ulusal sağlık alanındaki kazanımlar 1990'lardaki yapısal uyum, HIV/AIDS salgınının etkisi ve 2000 yılından bu yana yaşanan ekonomik kriz nedeniyle aşınmıştır. 2006 yılında Zimbabve, BM rakamlarına göre dünyadaki en düşük ortalama yaşam sürelerinden birine sahipti. 1990 yılında 60 olan ortalama yaşam süresi erkekler için 44, kadınlar için 43'tü, ancak 2015 yılında 60'a yükseldi. Bu hızlı düşüş esas olarak HIV/AIDS salgınına bağlanmıştır. Bebek ölümleri 1990'ların sonunda %6 iken 2004'te %12,3'e yükselmiştir. HIV/AIDS yaygınlığı 1998'de %40 iken 2016'da %13,5'e düşmüştür. ⓘ

Sağlık sistemi aşağı yukarı çökmüş durumda. Kasım 2008 sonunda, Zimbabve'nin dört büyük sevk hastanesinden üçündeki bazı ameliyatlar, Zimbabve Tıp Fakültesi ile birlikte durdurulmuştu ve dördüncü büyük hastanede iki koğuş vardı ve ameliyathaneler çalışmıyordu. Hiperenflasyon nedeniyle hala açık olan hastaneler temel ilaçları temin edemiyordu. Şubat 2009'da Birlik Hükümeti'nin kurulması ve çoklu para birimi sistemine geçilmesinden sonra durum büyük ölçüde değişmiş, ancak siyasi ve ekonomik kriz doktorların ve tıbbi bilgiye sahip kişilerin göç etmesine de katkıda bulunmuştur. ⓘ

Koleranın Zimbabve ve çevresindeki yayılımını gösteren ve çeşitli kaynaklardan derlenen harita. ⓘ

Ağustos 2008'de Zimbabve'nin geniş bölgeleri devam eden kolera salgınından etkilendi. Aralık 2008 itibariyle Zimbabve'nin biri hariç tüm eyaletlerinde 10.000'den fazla kişi salgına yakalanmış ve salgın Botsvana, Mozambik, Güney Afrika ve Zambiya'ya yayılmıştır. 4 Aralık 2008'de Zimbabve hükümeti salgını ulusal acil durum olarak ilan etti ve uluslararası yardım istedi. ⓘ

9 Mart 2009 itibariyle Dünya Sağlık Örgütü (WHO), salgının başladığı Ağustos 2008'den bu yana 4.011 kişinin su kaynaklı hastalığa yenik düştüğünü ve kaydedilen toplam vaka sayısının 89.018'e ulaştığını tahmin etmektedir. Harare'de belediye meclisi kolera kurbanlarına ücretsiz mezar teklif etti. Kolera enfeksiyonlarının yaklaşık %50 oranında azalarak haftada yaklaşık 4.000 vakaya düşmesiyle birlikte hastalığın azalmakta olduğuna dair işaretler görülmüştür. ⓘ

Zimbabve'de her 100,000 doğumda 2014 anne ölüm oranı 614 iken bu oran 2010-11'de 960 ve 1990'da 232 idi. Her 1.000 doğumda beş yaş altı ölüm oranı 2014'te 75'tir (2009'da 94). Her 1.000 canlı doğum başına düşen ebe sayısı 2016'da mevcut değildi ve hamile kadınlar için yaşam boyu ölüm riski 42'de 1'di. ⓘ

Dönem	Türkiye'de beklenen yaşam süresi Yıllar	Dönem	Türkiye'de beklenen yaşam süresi Yıllar ⓘ
1950–1955	48.5	1985–1990	60.2
1955–1960	50.6	1990–1995	54.7
1960–1965	52.5	1995–2000	47.4
1965–1970	54.1	2000–2005	44.1
1970–1975	55.8	2005–2010	48.4
1975–1980	57.8	2010–2015	57.6
1980–1985	60.5

Kaynak: BM Dünya Nüfus Beklentileri ⓘ

Eğitim

St George's College, Harare 1896 yılında bir Fransız Cizvit tarafından kurulmuştur. ⓘ

Bağımsızlıktan bu yana eğitime yapılan büyük yatırımlar nedeniyle Zimbabve, 2013 yılında %90,70 olan Afrika'daki en yüksek yetişkin okuryazarlık oranına sahiptir. Bu oran Birleşmiş Milletler Kalkınma Programı tarafından 2010 yılında kaydedilen %92'den ve 2002 nüfus sayımında kaydedilen %97,0'dan düşük olmakla birlikte 1992 nüfus sayımında kaydedilen %80,4'ten oldukça yüksektir. ⓘ

Eğitim Bakanlığı 2007 yılından bu yana 20,000 öğretmenin Zimbabve'den ayrıldığını ve Zimbabve'deki çocukların yarısının ilkokuldan öteye gidemediğini belirtmiştir. ⓘ

Nüfusun daha varlıklı kesimi çocuklarını genellikle bağımsız okullara gönderirken, çoğunluğun gittiği devlet okulları devlet tarafından sübvanse edilmektedir. Okul eğitimi 1980 yılında ücretsiz hale getirilmiştir, ancak 1988'den bu yana hükümet okula kayıt ücretlerini sürekli olarak arttırarak 1980'deki ücretlerin gerçek değerini büyük ölçüde aşmıştır. Zimbabve Eğitim Bakanlığı devlet okullarının bakım ve işletmesini üstlenirken bağımsız okullardan alınan ücretler Zimbabve kabinesi tarafından düzenlenmektedir. ⓘ

Zimbabve'nin eğitim sistemi iki yıllık okul öncesi, yedi yıllık ilköğretim ve öğrencilerin ülke içinde veya dışında üniversiteye girebilmelerinden önce altı yıllık ortaöğretimden oluşmaktadır. Zimbabve'de akademik yıl Ocak-Aralık ayları arasında, birer aylık aralarla ayrılmış üç dönem ve yılda toplam 40 haftalık okul süresiyle devam eder. Ulusal sınavlar Kasım ayındaki üçüncü dönemde yapılmakta, "O" seviyesi ve "A" seviyesi dersleri de Haziran ayında verilmektedir. ⓘ

Zimbabve'de tamamen uluslararası akreditasyona sahip yedi devlet üniversitesinin yanı sıra kiliseye bağlı dört üniversite bulunmaktadır. İlk ve en büyük üniversite olan Zimbabve Üniversitesi 1952 yılında inşa edilmiştir ve Harare'nin Mount Pleasant banliyösünde yer almaktadır. Zimbabve üniversitelerinin önemli mezunları arasında Welshman Ncube, Peter Moyo, Tendai Biti, Chenjerai Hove ve Arthur Mutambara bulunmaktadır. Zimbabve hükümetinde yer alan siyasetçilerin birçoğu Amerika Birleşik Devletleri'ndeki üniversitelerden ya da yurtdışındaki diğer üniversitelerden derece almıştır. ⓘ

Ulusal Bilim ve Teknoloji Üniversitesi (NUST) Bulawayo'da bulunan Zimbabve'nin en büyük ikinci kamu araştırma üniversitesidir. Üniversite 1991 yılında kurulmuştur. Ulusal Bilim ve Teknoloji Üniversitesi, sadece Zimbabve ve Güney Afrika'da değil, aynı zamanda uluslararası Üniversiteler kardeşliği arasında da gelişen ve saygın bir kurum olmaya çalışmaktadır. Rehberliği, kültürel değerleri, tüm üyelerinin ve toplumun, her zaman adalet, barış ve uyumun sağlanması ve sürdürülmesi için gerekli olan adil düşünce, anlayış, hoşgörü ve insanlara ve görüşlere saygı tutumlarının teşvik edilmesidir. ⓘ

Afrika Üniversitesi, Manicaland'da bulunan ve en az 36 Afrika ülkesinden öğrenci çeken Birleşik Metodistlere bağlı bir üniversite kurumudur. Kurum istikrarlı bir şekilde büyümektedir ve istikrarlı çalışma materyalleri ve öğrenim olanaklarına sahiptir. Muhasebeciler için en yüksek mesleki kurul, Güney Afrika, Kanada, İngiltere ve Avustralya'daki benzer kuruluşlarla doğrudan ilişkileri olan Zimbabve Yeminli Muhasebeciler Enstitüsü'dür (ICAZ). Zimbabveli nitelikli bir Yeminli Mali Müşavir, bir dönüşüm belgesi yazdıktan sonra bu ülkelerdeki benzer kuruluşlara da üye olabilmektedir. Ayrıca, Zimbabve'de eğitim görmüş doktorların Amerika Birleşik Devletleri'nde tam lisanslı doktor olabilmeleri için yalnızca bir yıl ikamet etmeleri gerekmektedir. Zimbabve Mühendisler Enstitüsü (ZIE) mühendisler için en yüksek mesleki kuruldur. ⓘ

Zimbabve'de eğitim 2000 yılındaki ekonomik değişikliklerden sonra tehdit altına girmiş, öğretmenler düşük ücretler nedeniyle greve gitmiş, öğrenciler açlık nedeniyle konsantre olamamış ve üniforma fiyatları artarak bu standardı bir lüks haline getirmiştir. Öğretmenler aynı zamanda Mugabe'nin saldırılarının ana hedeflerinden biriydi çünkü Mugabe onların güçlü destekçiler olmadığını düşünüyordu. ⓘ

Cinsiyet eşitliği

Zimbabve'de kadınlar ekonomik, siyasi ve sosyal alanlar da dahil olmak üzere pek çok alanda dezavantajlı konumda bulunmakta ve Cinsiyet ve Toplumsal Cinsiyete Dayalı Şiddete maruz kalmaktadır. 2014 tarihli bir BM raporu, köklü kültürel meselelerin, ataerkil tutumların ve dini uygulamaların ülkedeki kadın hak ve özgürlüklerini olumsuz etkilediğini ortaya koymuştur. Kadınlara yönelik bu olumsuz bakış açıları ve toplumsal normlar, kadınların ekonomiye katılımını teşvik etmekte ve ekonomik üretimlerini engellemektedir. Zimbabve'nin 2013 yılında kabul edilen anayasasında daha fazla toplumsal cinsiyet eşitliği sağlanması için teşvik edici hükümler yer almaktadır ancak veriler uygulamanın gevşek ve benimsemenin yavaş olduğunu göstermektedir. Aralık 2016'da Uluslararası Kızılhaç ve Kızılay Dernekleri Federasyonu, toplumsal cinsiyet şiddeti ve eşitlik yasalarının uygulanması gibi konuları ele almak için etkili politikaların en iyi nasıl uygulanacağını belirlemek amacıyla bir vaka çalışması yürütmüştür. Afet (sel, kuraklık, hastalık) yaşanan bölgelerde kadınlara ve kız çocuklarına yönelik Cinsiyet ve Toplumsal Cinsiyete Dayalı Şiddetin arttığı tespit edilmiş ancak artışın boyutu ölçülememiştir. Bu sorunlarla mücadelenin önündeki engellerden bazıları, CTCDŞ'nin kabul edilemez olduğunun ilan edilmesinin önündeki ekonomik engellerin yanı sıra sosyal engellerin de bulunmasıdır. Buna ek olarak, halkı bu konularda eğitmek ve mağdurlara hizmet sunmak üzere kurulmuş olan hükümet hizmetleri yetersiz finanse edilmekte ve görevlerini yerine getirememektedir. BM ayrıca Zimbabve'de kadınları olumsuz etkileyen bu uygulamaların caydırılmasına yönelik politikaların benimsenmesi için ekonomik teşvik sağlamıştır. ⓘ

İş gücünde ayrımcılık

Zimbabveli kadınlar mesleki yaşamlarında kültürel ve sosyal zorluklarla karşılaşmakta ve bu da eğitimlerini, mesleki gelişimlerini ve ilerlemelerini etkilemektedir. 2009 yılında Güney Afrika Eğitim Dergisi, rastgele örneklem grubundaki ilkokul öğretmenlerinin çoğunluğunun idari pozisyonlara yükselebilecek nitelikte olmalarına rağmen, hiçbirinin idari pozisyonlar için başvuruda bulunmadığını tespit etmiştir. Kadınlar kendilerini erkek meslektaşlarıyla eşit görmemekte ve eş ve anne rollerinin hayatlarının diğer tüm bölümlerinden üstün olduğuna inanmaktadır. Bu araştırmada ankete katılan kadınların özgüvenlerinin de düşük olduğu görülmüştür; bu da toplumsal rolleri ve toplumsal cinsiyet kalıp yargılarıyla ilişkili olabilir. FAO 2016 yılında kadınların sadece %60'ının bir şekilde ekonomiye katıldığını, buna karşılık erkeklerin oranının %74,3 olduğunu tespit etmiştir. Kadınlar aynı zamanda tarım iş gücünün %70'i gibi düşük eğitimli işlerin çoğunluğunu oluştururken, özel sektördeki yerel otorite ve yöneticilerin sırasıyla yalnızca %16,7 ve %21'ini oluşturmuştur. Kamu sektöründe, nüfus oranı 1 kadına 0,95 erkek olmasına rağmen kadınlar Zimbabve Meclisi'nin %14'ünü ve Senato'nun %33'ünü oluşturuyordu. Ekonomideki cinsiyet eşitsizliğini ele almak için BM, ana hatlarıyla belirtilen Milenyum Kalkınma Hedeflerinin 3'ü doğrultusunda artan fonlarla okul müdürleri gibi liderlik rollerindeki kadın sayısını artırmaya yardımcı olan politikaları desteklemektedir. Bu politikalar sayesinde Zimbabve okula kayıtta cinsiyetler arası farkı kapatma konusunda kazanımlar elde etmiştir: Erkeklerin %50,5'i ortaokullara kayıtlıyken bu oran kadınlarda %49,5'tir. ⓘ

Aile içi şiddet

Zimbabve'de aile içi ve cinsel şiddet oranları yüksektir; Zimbabve Ulusal İstatistik Ofisi bu oranların arttığını göstermektedir. Zimbabve'de günde 21 tecavüz vakası rapor edilmektedir - bu oran 100,000 kişi başına günde 0.12 tecavüz vakası anlamına gelmektedir. Tüm tecavüzler rapor edilmediği için gerçek sayı muhtemelen daha yüksektir. Rapor edilen tecavüz vakaları 2010 ile 2016 yılları arasında %42 artmıştır. Zimbabve'de rapor edilen kız çocuklarına ve kadınlara yönelik şiddetin %78'i eşleri, babaları ya da evdeki partnerleri tarafından uygulanmıştır. UNICEF raporları, Zimbabve'de büyüyen her üç kız çocuğundan birinin 18 yaşına gelmeden cinsel saldırıya maruz kaldığını ve bu durumun çocuk yaşta evlilik gibi kültürel normlar nedeniyle daha da kötüleştiğini göstermektedir. Genç kızlar genellikle eğitim olanakları kısıtlı olduğunda ya da şiddet gören bir evden kaçmak için kendilerinden yaşça büyük erkeklerle kaçmaktadır. Zimbabve kültüründe erkekler kadınlardan üstün görüldüğünden ve ilişkideki baskın kişi olarak rolleri eşlerini genellikle şiddet kullanarak disipline etmek olduğundan, bu aile içi şiddet vakaları veya genç kızların yaşlı erkeklerle kaçması genellikle polis tarafından soruşturulmamaktadır. Şiddetin bir güç ve sevgi gösterisi olabileceğine dair kökleşmiş bir kültürel norm vardır ve bu da Zimbabve'de aile içi istismarı sona erdirmeyi zorlaştırmaktadır. Zimbabve Kadın Avukatlar Derneği, 2013 anayasasında tanımlanan yasal çerçevenin kadınlara yardımcı olmak üzere uygulanmasına yardımcı olan bir kuruluştur. Dernek, kadınları hakları konusunda eğitmeye yardımcı olan programlar sunmakta ve aile içi ve cinsel şiddetle mücadele etmenin bir yolu olarak onlara fırsatlar sağlamaktadır. ⓘ

Siyasi temsil

Zimbabve'de kadınlar, nüfusun küçük bir çoğunluğunu oluşturmalarına rağmen parlamentonun alt ve üst kanadında sırasıyla %14 ve %33 oranında temsil edilmemektedir. Kadınların kamu görevlerine aday olabilmeleri için aşmaları gereken kültürel ve şiddet içeren engeller bulunmaktadır; "hafifmeşrep ve ahlaksız" olarak görülmekte, fahişe olarak adlandırılmakta, erkek olmak istedikleri iddia edilmekte ve özel hayatları yoğun bir şekilde mercek altına alınmaktadır. Siyasete aday ya da seçmen olarak katılmak isteyen kadınlar, katılmaktan caydırılmalarının başlıca nedenlerinden biri olarak şiddeti göstermektedir. Maddi kaynaklarının olmaması ve yeteneklerine güvenmemeleri pek çok genç kadını aday olma girişiminden alıkoyarken, siyasette yer alan kadınlara ilişkin önyargılar da siyasete katılımlarını ve siyasette yer alma isteklerini sınırlayan bir ortam yaratmaktadır. Kadınlar ayrıca Zimbabve'deki kırsal yoksulların orantısız bir kısmını ve tarımsal iş gücünün %70'ini oluşturmaktadır. Kırsal kesimdeki yoksullar, siyasetle ilgili bilgi ve materyallere ulaşmanın yanı sıra oy verme merkezlerine gidip oy kullanmak için kayıt yaptırmakta da zorlanmaktadır. Kadınlar, 2013 anayasasında yer alan ve sandalyelerin en az %30'unun kadınlar tarafından işgal edilmesini zorunlu kılan hüküm sayesinde parlamentodaki sandalyelerin %35'ini toplu olarak kontrol etmektedir. Bu yetki 2022 yılına kadar geçerli olduğu ve nüfus dağılımına göre eşit temsil henüz sağlanamadığı için 10 yıllık bir uzatma düşünülüyor. Araştırma ve Savunuculuk Birimi tarafından yapılan bir çalışma, ülkedeki siyasi partilerin kadınları siyasi ilerlemeleri için değil "vitrin süsü" olarak atadığını ortaya koymuştur. ⓘ

Toplum ve kültür

Zimbabve toplumu ve kültüründe kadınlar genellikle aşağı görülmekte, nesne olarak muamele görmekte ve tarih ve felsefede ikincil rollerde değerlendirilmektedir. Bir Afrika felsefesinin ruhani yönü olan Ubuntu, erkek çocukların soyu devam ettirmesi ve inanç sisteminin atalara saygıya büyük değer vermesi nedeniyle erkek çocuklara kız çocuklardan daha fazla değer verilmesi gerektiği inancını aşılamaktadır. Mahkemede kullanılan yaygın bir ifade olan "vakadzi ngavanyarare", "kadınlar sessiz kalmalı" anlamına gelir ve sonuç olarak kadınlar karar alma süreçlerinde danışılmazlar; erkeklerin isteklerini uygulamak zorundadırlar. Zimbabve'de kadınların ikincilleştirilmesi ve ne olmaları gerektiğini dikte eden kültürel güçler, eş, anne ve ast rollerini yerine getirebilmeleri için ölümlere ve mesleki ilerlemenin feda edilmesine yol açmıştır. Kadınlara, sadakatsizlik nedeniyle HIV virüsü taşıdıklarını bilseler dahi kocalarının cinsel tekliflerini asla reddetmemeleri gerektiği öğretilmektedir. Bu uygulamanın bir sonucu olarak, 15-49 yaş arası Zimbabveli kadınların HIV yaygınlık oranı %16,1'dir ve bu yaş grubunda HIV ile enfekte olan toplam nüfusun %62'sini oluşturmaktadır. ⓘ

Nüfus

Din

Ülke nüfusunun %85'i Hristiyan inancına göre yaşamakta olup, bu topluluğun %62'si dini görevlerini kilise ziyaretleri gerçekleştirerek yerine getirmektedir. Bunun haricinde hristiyan inancı ile birlikte karışmış yerel dinlere inanan nüfus da mevcuttur. Zimbabve içerisinde İslami inancına göre yaşayan nüfusun oranı %1'in de altındadır. Azınlık konumunda olan bu topluluğun oranı 100.000 - 120.000 kişi arasında değişmektedir. Bu toplulukta çoğunluğu İngiliz sömürge döneminde Hindistan ve Pakistan'dan gelen müslümanlar oluştururken, Mozambik ve Malavi gibi komşu ülkelerden göç ederek Zimbabve'ye yerleşen müslümanlar da mevcuttur. Ülkede en çok cami 18 adet ile ülkenin başkenti Harare'de bulunmaktadır. ⓘ

Sosyal durum

Sağlık

Ülkede temiz su kaynaklarına ulaşabilen nüfusun oranı Afrika ortalamasına göre yüksek düzeyde olup, 2012 tahmini verilerine göre nüfusun %79,7'si temiz kaynaklardan su temin edebilmektedir. Buna karşılık nüfusun sadece %39,9'unun tam teçhizatlı sağlık hizmetlerinden yararlandığı ülkede, nüfusun %60,1'i daha ilkel şartlarda sağlık hizmeti alabilmektedir. Ülke içerisinde ishal, hepatit, tifo, sıtma ,humma ve kuduz çok sık görülen hastalıklar arasındadır. AIDS, Afrika kıtasının genelinde olduğu gibi yüksek oranda görülmekte olup, bu oran 2013 verilerine göre %14,99 düzeyindedir. ⓘ

Ülkede yetersiz beslenme de yüksek düzeydedir. Ülkede dört milyon kişinin yetersiz beslenmeye bağlı sorunlar ile karşı karşıya kaldığı ifade edilmiştir. Özellikle Şubat 2016 yılında bu yana Afrika'nın güney kesimlerinde görülen şiddetli kuraklık nedeniyle dörtte birini 18 yaş altı kişilerin oluşturduğu kişilerin yetersiz beslenmenin etkisi altında olduğu belirtilmiştir. ⓘ

Eğitim

Ülke genelinde 15 yaş ve üzerinde olan nüfusta okuma yazma bilenlerin oranı 2015 verilerine göre %86,5 düzeyindedir. Bu oran erkeklerde %88,5 iken, kadınlarda %84,6 seviyesindedir. Zimbabve'de hem erkek hem de kız çocukları 11 yıllık bir öğrenim hayatına iştirak etmektedirler. ⓘ

Tarih

Sömürge dönemi öncesi

Yaklaşık olarak 2000 yıl önce ilk Bantu ailesine mensup yerlilerin bu bölgelere gelmesi ve yerleşmesi ile yaşam bulan bölgede, gelenler arasında günümüzde nüfusun %80'ini oluşturan Shona halkının da ataları bulunmaktaydı. Shonaların atalarının çabaları ile oluşturulan medeniyet kalıntıları günümüzde Zimbabve sınırları içerisinde bulunan ve Büyük Zimbabve olarak adlandırılan tarihi eser kalıntılarından gözlemlenebilmektedir. Bu zenginliğin en önemli nedenlerinden bir tanesi de doğu Afrika kıyılarında daha sonradan bu bölgelere yerleşen müslüman tüccarlar ile yapılan alışverişler oluşturmaktaydı. Kıyı kesimlerde bu yerleşim ile oluşan Swahili kültürü ile ticaretine devam eden Swahili tüccarları zamanla Portekizliler tarafından yerlerinden edilerek bölgeden gönderilmişlerdir. Bu dönemde Portekiz bölgenin belli bir kısmını elde etmeye çalışsa da bunda başarılı olamamıştır. 1837 yılında Shona topluluklarının oluşturduğu şehir devletleri, Güney Afrika'dan gelen Ndebeleler tarafından yıkıma uğratılmıştır. ⓘ

İdari yapılanma

Zimbabve idari yapılanması ⓘ

Zimbabve kendi içerisinde sekiz ile ve iki il statüsüne sahip şehre bölünmüş konumdadır. Toplamda var olan 10 il, kendi içerisinde 59 ilçeye ve 1200 beldeye ayrılmış durumda olup, beldelerde kendi içerisinde köylere ayrılmıştır. Aşağıdaki tabloda belirtilen nüfus sayıları 18 Ağustos 2002 tarihinde gerçekleştirilen resmi nüfus sayım sonuçlarını içermektedir. ⓘ

Nr.	İl	Yüzölçümü (km²)	Nüfus	Nüfus yoğunluğu (km²) ⓘ
1	Bulawayo	479	676.787	1.413
2	Harare	872	1.903.510	2.183
3	Manicaland	36.459	1.566.889	43
4	Mashonaland Merkez	28.437	998.265	35
5	Mashonaland Doğu	32.230	1.125.355	35
6	Mashonaland Batı	57.441	1.222.583	21
7	Masvingo	56.566	1.318.705	23
8	Matabeleland Kuzey	75.025	701.359	9
9	Matabeleland Güney	54.172	654.879	12
10	Midlands	49.166	1.466.331	30
	Zimbabve toplam	390.757	11.634.663	30

Ulaşım

Ülke genelinde var olan irili ufaklı 404 havaalanından sadece 17 tanesinin pisti asfaltlanmış konumdadır. Başkent Harare'de bulunan havaalanı ise uluslararası standartlara uygun tek havaalanıdır. ⓘ

Tüm ülkede var olan toplam 97.440 km karayolundan 18.514 km'si asfaltlanmış bir konumdadır. ⓘ

Ülkede ayrıca 3077 km uzunluğunda demiryolu mevcut olup, bağlantıların neredeyse tamamı devlet demiryolu olan National Railways of Zimbabwe (NRZ) tarafından sağlanmaktadır. ⓘ

Galeri

• Resim:Zimbabwe Topography.png

  Ülkenin topoğrafik haritası

• Resim:Zimbabwe Gonarezhou Landscape Chilojo Cliffs.jpg

  Chilojo platosu

• Resim:Central nyanga np.jpg

  Nyangani Dağı

• Resim:Sunrise Matobo Zimbabwe.jpg

  Savanda gün doğumu

• Resim:Down the water hole.jpg

  Hwange millî parkı

• Resim:Diamond-gem7-49a.jpg

  Elmas

• 

  Başkent Harare, Second Street

• 

  Ülkenin ulusal sembolü Zimbabve Kuşu ⓘ