Şuayb

Peygamber Shuaib ⓘ
شُـعَـيْـب
İslami hatla yazılmış Şuayb
Diğer isimler	Jethro (tartışmalı)
Öncül	Eyyub
Halef	Musa
Akrabalar	Issachar (büyükbaba)

Eskiden Midyan olan ya da günümüzde Suudi Arabistan'daki Tebük şehrinin dağlık bölgesinde bulunan mağaralar ⓘ

Şuayb, Şoaib, Şuayb veya Şu'ayb (Arapça: شعيب, IPA: [ʃuʕajb]; anlamı: "doğru yolu gösteren") İslam'da eski bir Midyanlı Nebi (Peygamber) ve Dürzi inancında en saygı duyulan peygamberdir. Şuayb geleneksel olarak Musa'nın kayınpederi olan İncil'deki Jethro ile özdeşleştirilir. Şuayb'dan Kur'an'da toplam 11 kez bahsedilir. İbrahim'den sonra yaşadığına inanılır ve Müslümanlar onun bir topluluğa peygamber olarak gönderildiğine inanır: büyük bir ağaca taptıkları için Aṣḥāb al-Aykah ("Ağaç Yoldaşları") olarak da bilinen Midyanlılar. Şuayb halka doğru yolu ilan etti ve insanları hileli yollarına son vermeleri için uyardı. Topluluk tövbe etmediğinde, Allah (Tanrı) topluluğu yok etti. ⓘ

Şuayb, Müslümanlar tarafından Kur'an'da adı geçen birkaç Arap peygamberden biri olarak kabul edilir; diğerleri Salih, Hud ve Muhammed'dir. Şuayb'ın Müslümanlar tarafından "peygamberler arasında belagatlı vaiz" olarak bilindiği söylenir, çünkü geleneğe göre ona kendi dilinde yetenek ve belagat verilmiştir. ⓘ

Dürziler Şuayb'a baş peygamberleri olarak saygı duyarlar ve Aşağı Celile'de mezarının bulunduğu iddia edilen Nebi Şuayb'a her yıl hac ziyareti düzenlerler. ⓘ

Tarihsel bağlam

Şuayb'ın gönderildiği bölge Kur'an'da 'Medyen' olarak adlandırılır, İngilizce'de Midyan olarak bilinir ve İncil'de sıkça anılır. Midyanlıların Arap kökenli oldukları söylenir, ancak İncil'deki Kenanlıların komşuları oldukları için onlarla karışmışlardır. Gezgin bir kabile oldukları ve Musa'nın zamanında ana bölgelerinin Sina Yarımadası olduğu söylenir. ⓘ

Yethro ile özdeşleştirilmeleri tartışmalıdır

Yitro'dan Kutsal Kitap'ta (Çıkış 3:1) Musa'nın kayınpederi olarak bahsedilir. Şuayb sık sık Midyanlı rahip Cetro ile özdeşleştirilse de, modern akademisyenlerin çoğu bu özdeşleştirmeyi reddeder. İbn Kesir gibi klasik yorumcular Şuayb'ın İbrahim'in büyük torunu olduğunu söylerler: Şuayb'ın, İbrahim'in oğlu Midyan'ın oğlu İssakar'ın oğlu Mikil'in oğlu olduğuna inanılır. Bu durum, İbrahim'den yüzlerce yıl sonra Musa'nın zamanında yaşamış olan Yitro ile özdeşleştirmeyi imkânsız hale getirecektir. ⓘ

Midyan'da Kehanet

İslam inancında Şuayb'ın peygamberlik için gönderildiği bölge olan Midyan'ın haritası ⓘ

Kuran, Şuayb'ın Allah tarafından Medyen halkına peygamber olarak atandığını belirtir. Bu toprakların insanlarının özellikle sahtekârlık yoluyla başkalarını kandırmak ve putperestlik konusunda kötü şöhrete sahip oldukları söylenir. Şuayb'ın peygamberliği esas olarak Midyanlıları Tanrı'nın doğru yoluna çağırmayı ve sahte tanrılara tapınmalarını yasaklamayı içeriyordu. ⓘ

Ayrıca halkına günlük faaliyetlerinde sahtekârlığı bırakmalarını söylediği de söylenir. Uzun bir süre vaaz verip peygamberlik etmesine rağmen, halkın çoğunluğu onu dinlemeyi reddetti. Ancak Şuayb kararlılığını sürdürdü. Sürekli olarak kötülere karşı güçlü bir şekilde vaaz verdi ve onlara kendilerinden önce günahkârların başına gelen cezayı anlattı. Şuayb halkı, cehaletlerinin Medyen'in yok olmasına yol açacağı konusunda uyardı ve Nuh, Hud, Salih ve Lut gibi daha önceki peygamberlerin kavimlerinin Tanrı tarafından yok edildiğine dair tarihsel örnekler verdi. ⓘ

Halk Şuayb'la alay etti ve ona, geldiği saygın aile olmasaydı, kesinlikle taşlanarak öldürüleceğini söyledi. Şuayb, "Ailem sizin için Tanrı'dan daha mı önemli?" diye karşılık verdi. Medyenliler iman etmeyi reddedince, büyük bir depremle yok edildiler. Ancak Kur'an, Şuayb'ın ve inanan arkadaşlarının gök gürültülü azaptan kurtarıldığından bahseder. ⓘ

Diğer peygamberlerle paralellikler

Şuayb'ın misyonu Kur'an'da sık sık Nuh, Hud, Salih ve Lut'un misyonuyla birlikte anılır. Âlimler bu beş peygamberin ilk peygamberlik misyonlarını örneklediğine işaret etmişlerdir: Peygamber kendi toplumuna gönderilir; toplum onun uyarılarını dikkate almaz ve bunun yerine onu cezalandırmakla tehdit eder; yıllarca vaaz verdikten sonra Allah ondan toplumunu terk etmesini ister ve kavmi daha sonra bir ceza olarak yok edilir. Akademisyenler beş peygamberin listesini kronolojik olarak yorumlarlar, bu nedenle Şuayb, Nuh (Büyük Tufan hakkında vaaz verdi) ve İbrahim Peygamber'in soyundan geliyordu. ⓘ

Şuayb'ın gömüldüğü iddia edilen yerler

Şuayb'a ait olduğu iddia edilen bir mezar Ürdün'de, Mahis kasabasının 2 km (1,2 mil) batısında, Vâdî Şuayb (Arapça: وَادِي شُـعَـيْـب) olarak adlandırılan bir bölgede bulunmaktadır. ⓘ

Dürziler Nebi Şuayb'ın mezarının Aşağı Celile'de Hittin yakınlarında bulunduğuna inanırlar. Dürziler her yıl Nisan ayının 25'inde topluluk meselelerini görüşmek üzere bu bölgede toplanırlar. ⓘ

Ayrıca İran'ın güneybatısında (Guriyeh, Şuştar köyünde) Şuayb'ın mezarı olarak kaydedilmiş bir türbe bulunmaktadır. ⓘ

• 

  Şuayb'a ait olduğu iddia edilen türbelerden biri, Wadi Shuʿayb, Ürdün, Levant

• 

  Dürziler ve bazı Müslümanlar tarafından inanıldığı üzere, Celile'de Hittin yakınlarındaki Şuayb Türbesi ⓘ

Yaşamı

Tevrat'a Göre

Şuayb ayrıca Tevrat'ta önemli bir yere sahiptir. Musa'nın kayınpederidir ve Tevrat'ta geçen "Jethro" (İbranicesi יִתְרוֹ Yitro) ile aynı kişidir. Tevrat'a göre ahlaki değer yargıları zayıf bir şehir olan Midyan'da Yitro önceleri putperest inanca sahipken daha sonra tek tanrı inancına dönmüştür ve peygamber olmuştur. Peygamber olması ile Midyan şehrindeki putperestlerce dışlanmıştır. Şuayb yaşadığı süre boyunca damadı Musa'ya her zaman destek olmuş, birçok tavsiyelerde bulunmuş ve Musa da ona karşı saygıda kusur etmemiş ve tavsiyelerinin çoğuna uymuştur. Tevrat'ta Yitro'ya olan saygı ifadesi olarak Tora'nın 54 alt bölümünden birine Yitro adı verilmiştir. ⓘ

Yitro'nun kızı olan Tsipora'dan Musa'nın iki oğlu olmuş Musa bunlara Gerşom ve Eliezer adlarını vermiştir. Musa Firavuna halkını salması için gitmeden evel, Karısı ve iki çocuğunu Yitro'ya bırakmıştır. Yitro, kızı ve torunları daha sonra Mısır çıkışında çölde Musa'ya katılmıştır. Urfa'ya bağlı Harran yakınlarında bulunan Şuayb Şehri, yerel inanca göre Şuayb'in yaşayıp vefat ettiği yerdir. Şuayb adı Türkiye'de Urfa kökenli olanlar arasında yaygındır. Doğru yazılışı şuayip değil Şuayb'dır. ⓘ

Dinî kaynaklarda Şuayb

Kur'an'a göre Medyen halkının peygamberi olan Şuayb, İbrahim'in soyundandı. Musa Mısır'dan kaçtıktan sonra geldiği Medyen ülkesinde Şuayb'in kızıyla evlendi. Şuayb Medyenlilere Allah'ın birliğine inanmalarını, ölçü ve tartıda dürüst olmalarını ve münafıklıktan uzak durmalarını bildirdi. Onlar bu öğütlere uymayınca Allah tarafından lanetlendiler, deprem ve ateş yağmuruyla yok edildiler. (Araf 85, Hud 84, Şuara 186) ⓘ

Medyen halkı Tevrat'ta Midianlılar (İng. Midianites) adıyla anılan kavimdir. Bugünkü Suriye'nin güneyi ile Ürdün ve Hicaz'ın kuzeyine denk gelen alanda oturdular. Tevrat'a göre Musa Mısır'dan kaçtığında Midianlılara sığınarak 40 yıl onların arasında yaşadı. Baş rahipleri Yetro'nun kızıyla evlendi. İsrailoğulları Musa önderliğinde Mısır'dan ayrıldıklarında da Midianlılardan yardım gördüler. Ancak daha sonra Midianlılar onlara düşman olup Allah'ın gazabına uğradılar. Tüm şehirleri ateşle yok edildi. Tevrat Midian halkının İbrahim soyundan olduğunu belirtir. ⓘ

Midianlıların Asur ve Hitit kaynaklarında adı geçen ve Harran yöresinde yerleşik oldukları anlaşılan Mitanniler olup olmadığı açık değildir. ⓘ