Esav

bilgipedi.com.tr sitesinden
Matthias Stom'un resmettiği Çorba karşılığı Esav, ilk oğulluk hakkını Yakup'a satarken

Esav, Tanah'a göre İshak'ın oğlu, Yakup'un ise ikiz kardeşi olan İbrani din büyüğü. Yaratılış Kitabında, Obadiah ve Malachi patriklerinin kitaplarında kendisinden bahsedilir.

İbranice Kutsal Kitap'a göre Esav, Edomluların atası ve İsrailoğullarının atası Yakup'un ağabeyidir. Yakup ve Esav, İshak ve Rebeka'nın oğulları, İbrahim ve Sara'nın torunlarıdır. İkizlerden ilk doğan Esav'dı ve Yakup onun topuğundan tutarak onu takip ediyordu. Oğullar doğduğunda İshak altmış yaşındaydı.

Bir "tarla adamı" olan Esav, kendisini ikiz kardeşinden ayıran "kaba" niteliklere sahip bir avcı oldu. Bu nitelikler arasında kırmızılığı ve göze çarpan tüylülüğü de vardı. Yakup, İbranice tam (aynı zamanda "nispeten mükemmel adam" anlamına gelir) kelimesinin çevirisine bağlı olarak sade ya da basit bir adamdı. Yakup'un renginden bahsedilmemiştir. Yaratılış boyunca Esav sık sık küçük ikizi Yakup'un (İsrail) yerini almış olarak gösterilir.

Müslüman geleneğine göre Yakub peygamber ya da İsrail annesinin, ikiz kardeşi Esav ise babası İshak peygamberin gözdesiydi ve Kısas-ı Enbiya'daki "Yakub'un Hikâyesi "nde kendisinden bahsedilir.

Tekvin'de

Esav doğduğu zaman rivayetlere göre dedesi İbrahim 160 yaşındaydı. Esav'ın doğumundan Tevrat'ın Yaratılış Kitabı'nda şöyle bahsedilmektedir.

  • Yakup'la Esav

25: 19 İbrahim'in oğlu İshak'ın öyküsü: 25: 20 İshak Aramlı Lavan'ın kızkardeşi, Paddan-Aramlı Betuel'in kızı Rebeka'yla evlendiğinde kırk yaşındaydı. 25: 21 İshak karısı için RAB'be yakardı, çünkü karısı kısırdı. RAB İshak'ın yakarışını yanıtladı, Rebeka hamile kaldı. 25: 22 Çocuklar karnında itişiyordu. Rebeka, "Nedir bu başımagelen?" diyerek RAB'be danışmaya gitti. 25: 23 RAB onu şöyle yanıtladı: "Rahminde iki ulus var, Senden iki ayrı halk doğacak, Biri öbüründen güçlü olacak, Büyüğü küçüğüne hizmet edecek." 25: 24 Doğum vakti gelince, Rebeka'nın ikiz oğulları oldu. 25: 25 İlk doğan oğlu kıpkırmızı ve tüylüydü; kırmızı bir cüppeyi andırıyordu. Adını Esav koydular.

Doğum

Yaratılış 25:25 Esav'ın doğumunu şöyle anlatır: "İlk doğan çocuğun her yanı tüylü bir giysi gibi kırmızıydı; ona Esav adını verdiler." Esav sözcüğünün anlamı tam olarak kesin değildir. Diğerleri "kıllı" anlamına gelen Arapça 'athaa (عثا) ile benzerliğine dikkat çekmişlerdir. Edom adı da Esav'a atfedilir ve "kırmızı" (İbranice: `admoni) anlamına gelir; Esav'ın saçlarının rengini tanımlamak için kullanılan renkle aynıdır. Yaratılış onun kırmızılığını, doğum hakkını sattığı "kırmızı mercimek çorbası" ile paralelleştirir. Esav Seir'deki Edomluların atası oldu.

Doğum Hakkı

Esav ve Yakup İshak'a Sunuldu (1779-1801 dolaylarında Benjamin West tarafından yapılan resim)

Yaratılış'ta Esav, tarlalardan aç bir şekilde ikiz kardeşi Yakup'un yanına döner. Yakup'a kendisine "kızıl yahni" vermesi için yalvarır (İbranice: אדום`Edom, "kızıl" anlamına gelen lakabıyla bir oyun). Yakup, Esav'ın doğum hakkı (İbranice: בְּכֹרָה bəḵōrāh, aile üzerinde otoriteye sahip ilk doğan oğul olarak tanınma hakkı) karşılığında Esav'a bir kase mercimek yahnisi teklif eder ve Esav kabul eder. Böylece Yakup Esav'ın doğum hakkını elde eder. Bu, İngilizce'deki "to sell one's birthright for a mess of pottage" deyiminin kökenidir.

Yaratılış 27:1-40'ta Yakup, kör babası İshak'ın doğuştan ilk doğan Esav'a ait olan kutsamasına sahip çıkmak için annesi Rebeka'nın yönlendirmesiyle hileye başvurur.

Yaratılış 27:5-7'de İshak oğlu Esav'la konuşurken Rebeka onu dinlemektedir. Esav eve getirmek üzere geyik eti avlamak için tarlaya gittiğinde, Rebeka oğlu Yakup'a şöyle der: "Bak, babanın kardeşin Esav'a şöyle dediğini duydum: 'Bana geyik eti getir, lezzetli bir yemek hazırla da yiyeyim ve ölmeden önce Rab'bin önünde seni kutsayayım." Rebeka daha sonra Yakup'a, İshak'ın Esav'ı kutsamasını ve Esav'ın teoride Yakup'a vermeyi kabul ettiği mirasını Esav'dan çalmak için, Yakup'un Esav gibi davranacağı ayrıntılı bir aldatmaca öğretir. Yakup, babası İshak'ın istediği yemeği getirerek ve Esav gibi davranarak kardeşinin doğuştan gelen hakkını çalma planını uygular. Yakup, kör babası ona dokunmaya gittiğinde pürüzsüz derisinin onu kıllı kardeşinin taklidi olarak ele vermemesi için kıllı kuzu derisine bürünerek kılık değiştirir. Yakup babası İshak'ın kutsamasını başarıyla aldı. Sonuç olarak Yakup, İshak'ın ölümünden sonra ailenin ruhsal önderi ve İbrahim'in vaatlerinin mirasçısı olur (Yaratılış 27:37).

Esav kardeşinin hırsızlık yaptığını öğrenince öfkelenir ve babasına kutsamayı geri alması için yalvarır. İshak büyük oğlunun yalvarışına, verecek sadece bir kutsaması olduğunu ve kutsal kutsamayı geri alamayacağını söyleyerek karşılık verir. Esav öfkelenir ve Yakup'u öldürmeye yemin eder (Yaratılış 27:41). Rebeka bir kez daha küçük oğlunu büyük ikiz kardeşi Esav tarafından öldürülmekten kurtarmak için araya girer.

Bu nedenle Rebeka'nın ısrarıyla Yakup amcası Laban'ın yanında çalışmak üzere uzak bir ülkeye kaçar (Yaratılış 28:5). Yakup babasının mirasını Esav'dan almak için yapılan taklitten sonra mirası hemen alamaz. Canını kurtarmak için kaçan Yakup, İshak'ın sürülerinden, topraklarından ve çadırlarından oluşan serveti Esav'ın ellerine bırakmıştır. Yakup açık arazide uyumaya ve daha sonra Laban'ın evinde hizmetçi olarak ücret karşılığı çalışmaya zorlanır. Kardeşini kandıran ve aldatan Yakup, amcası tarafından da kandırılır ve aldatılır. Yakup kuyuda tanıştığı Laban'ın kızı Rahel'le evlenmek ister ve Laban, Yakup'un kendisine yedi yıl hizmet etmesi koşuluyla bunu kabul eder. Yakup bunu yapar, ancak düğünden sonra duvağın altındakinin Rahel değil, Laban'ın büyük kızı Lea olduğunu görür. Yedi yıl daha çalışmayı kabul eder ve sonunda Yakup ve Rahel evlenirler. Ancak Laban'a rağmen Yakup sonunda Laban'ın ve Laban'ın oğullarının kıskançlığını uyandıracak kadar zengin olur.

Francesco Hayez: Esav ve Yakup barışıyor (1844)

Yaratılış 32-33 Yakup ve Esav'ın sonunda barışmalarını anlatır. Yakup, Esav'ın canını bağışlayacağını umarak, birbirlerine yaklaştıklarında Esav'a birçok hediye dalgası gönderir. Esav artık çok zengin olduğu ve onlara ihtiyacı olmadığı için hediyeleri reddeder. Yakup Esav'dan yaptıkları için asla özür dilemez; Yakup yine de Esav'ın önünde eğilir ve hediyeleri alması için ısrar eder. Esav bu şiddetli çatışmaya rağmen bağışlayıcılığını gösterir. (Bu olaydan sonra Tanrı Yakup'u "İsrail" olarak yeniden adlandırdığını onaylar).

Esav gençlik yıllarında kırları seven usta bir avcıydı. Yakup Peygamber ise daha çok kervanlarla ilgilenir, tarlada çalışır ve ev işlerine bakardı.

Yakup'un aldatmacası

Kral James Versiyonu İncil'in Yaratılış Bölümü 27. ayet 16: "Ve keçi oğlaklarının derilerini onun elleri üzerine ve boynunun düz yeri üzerine koydu." 19. ayet: "Yakup babasına, 'Ben senin ilk oğlun Esav'ım' dedi, 'Bana ne kötülük ettiysen onu yaptım; kalk, yalvarırım, otur da av etimden ye ki, canın beni kutsasın." 22-23. ayetler: "Ve Yakub babası İshak'a yaklaştı; ve onu hissetti ve dedi: Ses Yakub'un sesidir, fakat eller Esav'ın elleridir. Ve onu ayırt etmedi, çünkü elleri kardeşi Esav'ın elleri gibi kıllıydı; ve onu kutsadı."

Aile

Yaratılış 26:34-35 Esav'ın kırk yaşındayken iki Kenanlı kadınla evlendiğini anlatır: Hititli Beeri'nin kızı Judith ve Hititli Elon'un kızı Basemath. Bu evlilik anne ve babasını çok üzdü. Kardeşinin kutsandığını ve babalarının Esav'ın Kenanlılarla evlenmesini reddettiğini gören Esav, amcası İsmail'in evine gider ve kuzeni, İsmail'in kızı ve Nebajot'un kız kardeşi Mahalath'la evlenir. Esav'ın ailesi Yaratılış 36'da tekrar ele alınır, bu bölümde iki Kenanlı eşin adı geçer; Hititli Elon'un kızı Adah ve Hivli Zibeon'un kızı Anah'ın kızı Aholibamah ve üçüncü bir eş: İsmail'in kızı ve Nebajot'un kız kardeşi Bashemath. Bazı bilginler Yaratılış 26 ve 28. bölümlerde sözü edilen üç eşi Yaratılış 36. bölümdekilerle bir tutarlar. İsmailoğulları'nın tarafını tutarak Horlular'ı Seir Dağı'ndan çıkarıp o bölgeye yerleşmeyi başardı. Bazı görüşlere göre Esav sadece Edomluların değil, Kenizzlilerin ve Amaleklilerin de atası olarak kabul edilir.

Esav'ın beş oğlu vardı:

  • Adah'tan: Eliphaz
  • Aholibamah tarafından: Jeush, Jaalam, Korah
  • Basemath tarafından: Reuel

Aile ağacı

Esav'ın Ailesi
Terah
SarahAbrahamHagarHaran
Nahor
IshmaelMilcahÇokIscah
İsmaililer7 oğulBethuel1. kız2. kızım
IsaacRebeccaLabanMoabitesAmmonitler
JacobRachel
Bilhah
Zilpah
Leah
1. Reuben
2. Simeon
3. Levi
4. Judah
9. Issachar
10. Zebulun
11. Dinah
7. Gad
8. Asher
5. Dan
6. Naphtali
12. Joseph
13. Benjamin
EsauAdah
Aholibamah
Mahalath/ Basemath
Reuel, Nahath, Zerah, Shammah ve MizzahJeushJaalamKorahEliphaz

Diğer referanslar

Küçük peygamber referansları

Esav aynı zamanda Edom olarak da bilinirdi ve İsraillilerin güneyinde kurulmuş olan Edomluların atasıydı. İsrail'in eski bir düşman ulusuydular. Obadiah gibi küçük peygamberler Edomluların MÖ 587'de Nebukadnezar tarafından Birinci Tapınağın yıkılmasına katıldıklarını iddia ederler. Edomluların tam olarak nasıl katıldıkları açık değildir. Mezmur 137 ("Babil sularının yanında") sadece Edom'un Babillileri cesaretlendirdiğini öne sürer: Rab'den "Edomlular'a karşı Yeruşalim gününü, 'yerle bir et, temellerine kadar yık' dedikleri günü anımsaması" istenir. Ancak Obadiah'ın kehaneti, Edomlular "halkımın kapısından girdiğinde..., mallarını yağmaladığında..., kaçağı kesmek için yol ayrımında durduğunda... sıkıntı gününde hayatta kalanları teslim ettiğinde" Esav'ın "kardeşin Yakup'a yaptığı" gerçek "şiddet" üzerinde ısrar eder.

Eserler arası döneme gelindiğinde, tapınağı yakan ulus olarak Babil'in yerini Edom almıştı ("Yahuda Keldaniler tarafından harap edildiğinde Edomluların yaktığı tapınağını inşa etmeye de ant içtin").

Yeni Ahit referansları

İbraniler 12:15-16 Esav'ı doğuştan gelen hakkını düşüncesizce bir kenara attığı için ruhani olmayan biri olarak tasvir eder. Romalılar 9:13, Malaki 1:2-3'e dayanarak "Yakup'u sevdim, Esav'dan nefret ettim" der, ancak bu pasaj İsrail (Yakup) ve Edom (Esav) uluslarını tasvir etmeye devam eder.

İslam geleneğinde

İslam âlimlerine göre Eyyub Peygamber, Esav'ın oğlu Reuel'in büyük torunudur.

Rabbinik Yahudi kaynakları

Targum Pseudo-Jonathan, Esav ismini İbranice asah ile ilişkilendirir ve "çünkü saçı, sakalı, dişleri ve azı dişleriyle tamamen tamamlanmış olarak doğdu" der. Diğer geleneksel kaynaklar kelimeyi "değersiz" anlamına gelen İbranice šāv` (İbranice: שָׁוְא) ile ilişkilendirir.

Yahudi yorumcular, Yakup'la olan rekabeti nedeniyle Esav'a olumsuz bir bakış açısı getirmiş ve aynı şekilde Yaratılış 32-33'te anlatılan kardeşler arasındaki görünürdeki uzlaşmayı da Esav açısından samimiyetsiz olarak değerlendirmişlerdir. Midraş, Rebeka'nın hamileliği sırasında ne zaman bir Tora çalışma evinin önünden geçse, Yakup'un dışarı çıkmak için mücadele ettiğini; ne zaman bir putperestlik evinin önünden geçse, Esav'ın dışarı çıkmak için ajitasyon yaptığını söyler.

Doğuştan gelen hakkını Yakup'a sattığı 15 yaşına kadar ikili bir yaşam sürdüren asi bir oğul olarak kabul edilir. Talmud'a göre, doğum hakkının satışı İbrahim öldükten hemen sonra gerçekleşmiştir. Talmud'a göre hem Esav hem de Yakup o sırada 15 yaşındadır. Yakup'un pişirdiği mercimekler babası İshak içindi, çünkü mercimek Yahudiler için geleneksel yas yemeğidir. O gün dönmeden önce, İbrahim'in ölümüne duyduğu öfkeyle Esav beş günah işlemiştir; nişanlı bir genç kadına tecavüz etmiş, cinayet işlemiş (Nemrut), Tanrı'yı inkâr etmiş, ölülerin dirilişini reddetmiş ve doğuştan gelen hakkını reddetmiştir.

Haman'ın soyu Targum Sheni'de şu şekilde verilir: "Agagalı Hammedatha oğlu Haman, Srach oğlu, Buza oğlu, İflotas oğlu, Dyosef oğlu, Dyosim oğlu, Prome oğlu, Ma'dei oğlu, Bla'akan oğlu, İntimros oğlu, Haridom oğlu, Ş'gar oğlu, Nigar oğlu, Farmashta oğlu, Vayezatha oğlu, (Agag oğlu, Sumkei oğlu) Amalek oğlu, Eliphaz'ın cariyesinin oğlu, Esav'ın ilk doğan oğlu".

Raşi'ye göre, İshak, Esav'ın yerine Yakup'u kutsarken, Yakup odasına girdiğinde Gan Eden'in (Cennet) cennet kokusunu almış ve bunun aksine, Esav odaya girdiğinde altında açılan Cehennem'i algılamış ve ona Esav'ın dindarlık gösterisiyle başından beri aldatıldığını göstermiştir.
Yahudi folkloruna göre Roma İmparatoru Titus Esav'ın soyundan geliyordu.

Ölüm

Esav Doğuştan Gelen Hakkını Satıyor, Hendrick ter Brugghen, 1627 civarı

Babil Talmudu'na göre Esav, Yakup'un oğlu Dan'ın oğlu Huşim tarafından öldürülmüştür, çünkü Esav Yakup'un Machpelah mağarasına gömülmesini engellemiştir. Yakup mağaraya gömülmek üzere getirildiğinde, Esav mağaraya gömülme hakkının kendisinde olduğunu iddia ederek gömülmeyi engellemiş; bazı müzakerelerden sonra Naftali, Esav'ın mağaradaki payını Yakup'a sattığına dair belgeyi almak üzere Mısır'a gönderilmiştir. Kulakları ağır işiten Huşim neler olup bittiğini ve dedesinin neden gömülmediğini anlayamaz ve bir açıklama ister; kendisine bir açıklama yapılınca sinirlenir ve şöyle der: "Naftali Mısır'dan dönene kadar dedem orada hor mu yatacak?" Sonra bir sopa alıp Esav'ı öldürdü ve Esav'ın başı mağaranın içine yuvarlandı. Bu, Esav'ın başının da mağaraya gömüldüğü anlamına gelir.

Yahudi kaynakları Esav'ın mağaraya gömülme hakkını sattığını belirtir. Şemot Rabbah'a göre Yakup, Patrikler Mağarası'nda bir mezar edinmek için tüm mal varlığını verir. Esav'ın önüne büyük bir altın ve gümüş yığını koyar ve "Kardeşim, bu mağaradaki payını mı yoksa tüm bu altın ve gümüşü mü tercih edersin?" diye sorar. Esav'ın Patrikler Mağarası'na gömülme hakkını Yakup'a satması da Sefer HaYaşar'da kayıtlıdır.

Jübileler

Jubilees Kitabı'nda Esav'ın babası İshak, Esav'ı İshak öldükten sonra Yakup'a saldırmayacağına ya da onu öldürmeyeceğine dair yemin etmeye zorlar. Ancak İshak'ın ölümünden sonra, Esav'ın oğulları babalarını, Yakup'u ve ailesini öldürmek ve servetlerini (özellikle de İshak'ın ölümünden sonra Yakup'a bıraktığı servetin bir kısmını) ele geçirmek için paralı askerlerle birlikte kendilerini Yakup'a karşı yönlendirmeye ikna ederler. "Bunun üzerine Ya'akov yayını gerip okunu fırlattı ve kardeşi Esav'ı sağ göğsünden vurup öldürdü (Jübileler 38:2) . . . Ya'akov kardeşini Aduram'daki tepeye gömdü ve evine döndü (Jübileler 38:9b)."

Batı Şeria'daki tanınmış mezar

Batı Şeria'daki Filistin kasabası Sa'ir'in güneyinde Esav'a ait olduğu söylenen bir mezar bulunmaktadır - Arapçadaki adıyla El 'Ais.

PEF'in Batı Filistin Araştırması (SWP) şöyle yazmıştır:

Mezar doğu ve batıda 37 feet, kuzey ve güneyde 20 feet uzunluğunda bir odadadır ve güney duvarında bir Mihrap bulunmaktadır. Mezar 12 feet uzunluğunda, 3 1/2 feet genişliğinde, 5 feet yüksekliğinde, koyu yeşil bir kumaşla kaplı ve üzerinde bir gölgelik bulunmaktadır. Yakınına bir devekuşu yumurtası asılmıştır. Odanın kuzeyinde eşit büyüklükte tonozlu bir oda, doğusunda ise incir ağacı bulunan açık bir avlu ve Esav'ın kölesine ait olduğu söylenen, kabaca sıvanmış ikinci bir mezar anıtı vardır. Bu yerin güneybatısında kayaya oyulmuş mezarlar bulunmaktadır.

SWP bu tanımlamanın yanlış olduğunu ve Esav'ın mezarının İncil'deki Seir Dağı'nda olduğunu belirtmiştir.

Galeri