İlerlemecilik

İlerlemecilik, insan toplumlarının zaman içinde gelişmesinin siyasi eylem yoluyla mümkün olduğunu savunan bir düşünce biçimidir. Siyasi bir hareket olarak ilerlemecilik, bilim, teknoloji, ekonomik kalkınma ve sosyal örgütlenmedeki ilerlemelere dayanan sosyal reform yoluyla insanlık durumunu ilerletmeyi amaçlar. Bu düşünce tarzının taraftarları ilerlemeciliğin evrensel bir uygulama alanı olduğunu savunur ve bu fikri her yerdeki insan toplumlarına yaymaya çalışır. İlerlemecilik, Aydınlanma Çağı'nda, yeni ampirik bilgilerin toplumun yönetimine uygulanması sayesinde Avrupa'da uygarlığın geliştiği inancıyla ortaya çıkmıştır. ⓘ

20. yüzyılın başlarındaki ilerlemecilik, zorunlu kısırlaştırma, temperance hareketi, Amerika'nın I. Dünya Savaşı'na katılımı ve Milletler Cemiyeti'nin kurulmasına yönelik başarısız girişimi desteklemeyi de içeriyordu. İlericiler, ilerlemenin ekonomik eşitsizlik, yetersiz düzenlenmiş tekelci şirketler ve işçiler ile elitler arasındaki çatışma nedeniyle engellendiği görüşünü benimsemiş ve düzeltici önlemlere ihtiyaç olduğunu savunmuşlardır. ⓘ

Modern siyasi söylemde ilerlemecilik sıklıkla sosyal liberalizm ile ilişkilendirilmektedir. Bu durum, bazı ilerici tiplerin bazen ifade özgürlüğü ve temsili demokrasi gibi bazı liberal ilkelerle karşıtlık içinde olabilmesine ve böylece hem liberal düşüncenin hem de geleneğin yanlış temsil edilmesine ve kafa karışıklığına yol açmasına rağmen böyledir. 21. yüzyılda ilerici olarak tanımlanan bir hareket, "siyasi değişim ve hükümet eylemlerinin desteklenmesi yoluyla sıradan insanların çıkarlarını temsil etmeyi amaçlayan sosyal veya siyasi bir harekettir". ⓘ

Tarih

Aydınlanma'dan Sanayi Devrimi'ne

Immanuel Kant ⓘ

Avrupa'nın, toplumun temeli olarak gördüğü deneysel bilgiyi güçlendirerek bir toplumun barbar koşullardan medeniyete ulaşabileceğini gösterdiğini düşünen ilerlemecilik, Aydınlanma Çağında Avrupa'da büyük önem kazanmıştır. Aydınlanma Çağı figürleri ilerlemenin bütün toplumlara yönelik evrensel bir uygulamasının olduğunu, bu fikirlerin Avrupa'dan dünyaya yayılacağına inanmışlardır. ⓘ

Immanuel Kant ilerlemeyi barbarlıktan uzaklaşarak medeniyete ulaşan bir hareket olarak tanımlar. 18. yüzyılda, filozof ve politik bilimci Marquis de Condorcet politik ilerlemeciliğin köleliği yok edeceğini, okur-yazarlığı artıracağını, cinsiyetler arası eşitsizlikleri azaltacağını, sert hapis koşullarının değiştireceğini ve yoksulluğu ortadan kaldıracağını öngörmüştür. Sosyolog Robert Nisbet, ilerleme fikrinin çok önemli beş öncülünü geçmişin değeri; Batı medeniyetinin üstünlüğü; ekonomik/teknolojik büyümenin değeri; nedensellik ve nedenselliğe dayalı edinilmiş bilgiye olan güven; dünyevi hayatın değerinin içsel önemi olarak tanımlar. ⓘ

Modernite veya modernleşme, 19. ve 20. yüzyıllarda ekonominin ve toplumun hızlı modernleşmesini, serbest piyasaların ve insanların serbest dolaşımının önündeki geleneksel engelleri kaldırmak için çağrıda bulunan klasik liberaller tarafından desteklenen ilerleme fikrinin kilit bir biçimiydi. ⓘ

John Stuart Mill ⓘ

19. yüzyılın sonlarında varsıllar ve yoksullar arasındaki büyük ekonomik eşitsizlik, minimal düzeyde düzenlenmiş laissez-faire kapitalizm, kontrol dışı tekelci şirketler, yoğun ve sıklıkla kapitalistler ve işçiler arasındaki şiddetli çatışmaların ilerlemeyi bastırdığı ve bu sorunların çözümü için önlemlere gereksinildiği görüşünün Batı dünyasında popülerlik kazanmasına yol açtı. ⓘ

İlerlemecilik çeşitli siyasi hareketleri etkilemiştir. Sosyal liberalizm, İngiliz liberal filozof John Stuart Mill'in insanları "ilerici varlıklar" olarak görmesinden etkilenmiştir. İngiltere Başbakanı Benjamin Disraeli, tek uluslu Toryizm altında ilerici muhafazakarlığı geliştirmiştir. ⓘ

Fransa'da sosyal devrim ile sosyal muhafazakar laissez-faire merkez sağ arasındaki boşluk, sosyal ilerlemenin ruhbanlık karşıtlığı, hümanizm ve cumhuriyetçiliği gerektirdiğini düşünen radikalizmin ortaya çıkmasıyla doldu. Özellikle ruhbanlık karşıtlığı, 20. yüzyılın ortalarına kadar Fransızca ve Romanca konuşulan birçok ülkede merkez sol üzerinde baskın etkiydi. İmparatorluk Almanya'sında Şansölye Otto von Bismarck, işçileri zamanın sosyalist hareketinden uzaklaştırmak ve Sanayi Devrimi'ni sürdürmeye yardımcı olmak için insancıl yollar olarak ataerkil muhafazakar motivasyonlardan yola çıkarak çeşitli ilerici sosyal refah önlemlerini yürürlüğe koydu. ⓘ

1891'de, Papa Leo XIII tarafından yayınlanan Roma Katolik Kilisesi ansiklopedisi Rerum novarum, emeğin sömürülmesini kınadı ve mülkiyet hakkını korurken ve sosyalizmi eleştirirken, işçi sendikalarına ve sosyal adaletin çıkarları doğrultusunda işletmelerin hükümet tarafından düzenlenmesine destek çağrısında bulundu. Kuzey Amerika'da, ekonomik sömürü ve yoksulluğa meydan okumaya odaklanan ve 1890'ların ortalarında Amerika Birleşik Devletleri'ndeki birçok Protestan ilahiyat fakültesinde yaygın olan Sosyal İncil adı verilen Protestan ilerici bir bakış açısı ortaya çıktı. ⓘ

Çağdaş ana akım siyasi anlayış felsefeye

Theodore Roosevelt ⓘ

Amerika Birleşik Devletleri'nde ilerlemecilik, John Locke ve Amerikan Cumhuriyeti'nin kurucuları tarafından ifade edilen ve hükümetin otoritesinin, adil yetkileri üzerindeki sınırlamalara uyulmasına bağlı olduğu Anayasacılık siyasi felsefesine karşı entelektüel bir isyan olarak başladı. 1890'larda sosyal bir hareket olarak başlayan bu akım, İlerici dönem olarak anılan popüler bir siyasi harekete dönüştü; 1912 Amerika Birleşik Devletleri başkanlık seçimlerinde üç ABD başkan adayı da ilerici olduklarını iddia etti. İlericilik terimi, her zaman bir araya gelmeyen bir dizi farklı siyasi baskı grubunu temsil etse de, ilericiler sosyal Darwinizmi reddederek toplumun karşı karşıya olduğu sınıf savaşı, açgözlülük, yoksulluk, ırkçılık ve şiddet gibi sorunların en iyi şekilde iyi eğitim, güvenli bir çevre ve verimli bir işyeri sağlayarak çözülebileceğine inandılar. İlericiler çoğunlukla şehirlerde yaşıyordu, üniversite eğitimliydi ve hükümetin değişim için bir araç olabileceğine inanıyorlardı. Cumhuriyetçi Parti'den ve daha sonra İlerici Parti'den Başkan Theodore Roosevelt, "her zaman akıllı ilericiliğin ve akıllı muhafazakarlığın el ele gittiğine inandığını" beyan etmiştir. ⓘ

Woodrow Wilson ⓘ

Başkan Woodrow Wilson da Demokrat Parti içindeki Amerikan ilerici hareketinin bir üyesiydi. İlerici duruşlar zaman içinde evrim geçirmiştir. Emperyalizm, 19. yüzyılın sonlarında ve 20. yüzyılın başlarında, özellikle de bazı ilericilerin Amerikan emperyalizmini desteklerken diğerlerinin buna karşı çıktığı Amerika Birleşik Devletleri'nde ilericilik içinde tartışmalı bir konuydu. Birinci Dünya Savaşı'na yanıt olarak Başkan Woodrow Wilson'ın On Dört Noktası ulusal kendi kaderini tayin kavramını ortaya koymuş ve emperyalist rekabet ile sömürgeci adaletsizlikleri eleştirmiştir. Bu görüşler, dünyanın emperyal yönetime direnen bölgelerindeki anti-emperyalistler tarafından desteklendi. ⓘ

Ekonomik Keynesçiliğin kabul gördüğü dönemde (1930'lar-1970'ler), birçok ülkede ekonomide devlet müdahalesinin büyük bir rol oynadığına dair yaygın bir kabul vardı. Neoliberalizmin yükselişi ve 1970'ler ve 1980'lerde devlet müdahaleci politikalarına meydan okunmasıyla birlikte merkez sol ilerici hareketler, piyasa ekonomisinin önemli bir rol oynadığını vurgulayan Üçüncü Yol'u benimseyerek karşılık vermiştir. Sosyal demokrat hareketin Üçüncü Yol'un ötesine geçmesi için çağrıda bulunan sosyal demokratlar olmuştur. İngiliz Muhafazakar Partisi'nin önde gelen ilerici muhafazakar unsurları neoliberalizmi eleştirmiştir. ⓘ

21. yüzyılda ilericiler, ekonomik eşitsizliğin yanı sıra kurumsal ırkçılık gibi sistemik ayrımcılığın zararlı etkilerini azaltacak veya iyileştirecek kamu politikalarını desteklemeye; sosyal güvenlik ağları ve işçi haklarının yanı sıra çevreye duyarlı politikaları savunmaya ve tekellerin veya şirketlerin demokratik süreç üzerindeki etkisinin çevre ve toplum üzerinde yarattığı olumsuz dışsallıklara karşı çıkmaya devam etmektedir. BirleĢtirici tema, mevcut kurumların veya iĢ yapma biçimlerinin olumsuz etkilerine dikkat çekmek ve sosyal ilerlemeyi, yani demokrasinin geniĢlemesi, ekonomik ve sosyal eĢitlik Ģeklinde artan eĢitlikçilik ve bir nüfusun refahının iyileĢtirilmesi gibi çeĢitli standartlardan herhangi biriyle tanımlanan olumlu değiĢimi savunmaktır. Sosyal demokrasinin savunucuları kendilerini ilerici davayı destekleyenler olarak tanımlamışlardır. ⓘ

Türleri

Kültürel ilerlemecilik

Genel anlamda ilerlemecilik, esas olarak sosyal ve kültürel ilerlemecilik anlamına gelmektedir. Büyük ölçüde benzer bir anlamda kullanılan benzer bir terim olarak kültürel liberalizm vardır. Ancak kültürel liberaller ve kültürel ilericiler azınlık hakları, sosyal adalet, iptal kültürü ve siyasi doğruculuk gibi çeşitli kültürel konulardaki pozisyonlarında farklılık gösterebilirler. ⓘ

Bazı kültürel ilericiler, daha geniş anlamda ilericilerin aksine, ekonomik olarak merkezci veya muhafazakar ya da siyasi olarak özgürlükçü olabilirler. Çek Korsan Partisi (kültürel veya sosyal) ilerici bir parti olarak sınıflandırılır, ancak kendisini "ekonomik olarak merkezci ve sosyal olarak liberal" olarak adlandırır. ⓘ

Ekonomik ilerlemecilik

Ekonomik ilerlemecilik, kültürel alanlardaki ilerlemecilikten ayırt etmek için kullanılan bir terimdir. Ekonomik ilerlemeci görüşlerin kökleri genellikle sosyal adalet kavramına dayanır ve hükümet düzenlemeleri, sosyal korumalar ve kamu mallarının bakımı yoluyla insanlık durumunu iyileştirme hedefine sahiptir. ⓘ

Hükümet kararnamesinin sosyal değişimin en iyi aracı olduğunu ilan eder. İlerlemeciliğin merkezi teorisi, ulusun en yüksek otoritesi olarak hükümetin, kapitalizmin kâr amacını toplumsal önceliklere yönlendiren parametreleri belirleyebilmesi ve bu kâr güdüsünün kontrolden çıkmasını önleyebilmesidir. ⓘ

Bazı ekonomik ilericiler kültürel konularda merkez sağ görüşler sergileyebilir. Bu hareketler Hristiyan demokrasisi ve Tek ulus muhafazakarlığı gibi cemaatçi muhafazakar hareketlerle ilişkilidir. ⓘ

İlerici partiler veya ilerici fraksiyonları olan partiler

Not: Mümkün olduğunca uzun bir geçmişe sahip ana akım merkez sol veya sol partiler yerine, Çek Korsan Partisi, Más Madrid ve Syriza gibi sosyal olarak ilerici eğilimleri öne çıkan siyasi partilere odaklanılması tavsiye edilmektedir. ⓘ

Güncel partiler

•  Arjantin: Frente de Todos (hizipler)
•  Avustralya: Avustralya Yeşilleri, Reason Partisi
•  Brezilya: İşçi Partisi (hizipler)
•  Kanada: Yeni Demokrat Parti
•  Şili: Sosyal Yakınlaşma, Şili Liberal Partisi
•  Çek Cumhuriyeti: Çek Korsan Partisi
•  Fransa: Radikal Sol Parti, Yeni Anlaşma
•  Yunanistan: Syriza
•  Hindistan: Bahujan Samaj Partisi
•  Japonya: Japon Komünist Partisi, Reiwa Shinsengumi
•  Hollanda: Demokratlar 66
•  Pakistan: Pakistan Halk Partisi
•  Filipinler: Akbayan
•  Polonya: Polonya Girişimi
•  Rusya: Yabloko
•  Sırbistan: Radikal Sol Parti
•  Güney Kore: Adalet Partisi, İlerici Parti
•  İspanya: Unidas Podemos, Más Madrid
•  İsveç: İlerici Parti
•  Tayvan: Demokratik İlerici Parti, Yeni Güç Partisi
•  Tayland: İleriye Doğru Hareket Partisi, Tayland Liberal Partisi
•  Türkiye: Halkların Demokratik Partisi
•  Birleşik Krallık: İngiltere ve Galler Yeşiller Partisi, İşçi Partisi (fraksiyonlar), Liberal Demokratlar (fraksiyonlar), İskoç Ulusal Partisi, Konvervatif Parti (fraksiyonlar)
•  Birleşik Devletler: Demokratik Parti (hizipler), Amerika Birleşik Devletleri Yeşiller Partisi ⓘ

Eski partiler

•  Arjantin: Zafer Cephesi
•  Kanada : Kanada İlerici Partisi
•  Fransa : Hareket Partisi, Oportünist Cumhuriyetçiler
•  Hong Kong: Demosistō
•  Hollanda: Özgür Düşünen Demokratik Birlik
•  Yeni Zelanda: Jim Anderton'un İlerici Partisi
•  Polonya: Hareketiniz, Bahar
•  Güney Kore: İlerici Parti (1956), Demokratik İşçi Partisi
•  Birleşik Devletler: İlerici Parti (1912), İlerici Parti (1924), İlerici Parti (1948) ⓘ