Franklar
Franci | |
---|---|
Diller | |
Eski Frenkçe | |
Din | |
Frenk paganizmi, Katolik Hıristiyanlık | |
İlgili etnik gruplar | |
Germen halkları, Fransız halkı, Hollandalı halklar |
Franklar (Latince: Franci veya gens Francorum), adları ilk kez 3. yüzyıl Roma kaynaklarında geçen ve Aşağı Ren ile Ems Nehri arasında, Roma İmparatorluğu'nun sınırındaki kabilelerle ilişkilendirilen bir grup Germen halkıydı. Daha sonra bu terim, çökmekte olan Batı Roma İmparatorluğu içindeki Romalılaşmış Cermen hanedanlarıyla ilişkilendirilmiş ve sonunda Loire ve Ren nehirleri arasındaki tüm bölgeye hakim olmuşlardır. Diğer birçok Roma sonrası krallık ve Cermen halkları üzerinde güç uyguladılar. 800'de Charlemagne ile başlayan Frank hükümdarları, Katolik Kilisesi tarafından Batı Roma İmparatorluğu'nun eski hükümdarlarının halefleri olarak tanındı. ⓘ
Frank adı 3. yüzyıla kadar görülmese de, orijinal Frank kabilelerinin en azından bazıları Romalılar tarafından hem asker sağlayan müttefikler hem de düşmanlar olarak uzun zamandır kendi adlarıyla biliniyordu. Yeni isim ilk kez Romalılar ve müttefikleri Ren bölgesinin kontrolünü kaybederken ortaya çıkar. Frankların ilk olarak Roma topraklarına baskın yapmak için birlikte çalıştıkları bildirilmiştir. Ancak Franklar başlangıçtan itibaren sınır bölgelerinin dışından, örneğin Saksonlar tarafından da saldırıya uğramış ve sınır kabileleri olarak yüzyıllardır yakın temas halinde oldukları Roma topraklarına girmek istemişlerdir. ⓘ
Geç Antik Çağ'da Frank federasyonunu oluşturan Germen kabileleri Weser-Rhine Germen/İstvaeon kültürel-dilsel gruplaşmasıyla ilişkilendirilir. ⓘ
Roma'nın Ren nehri sınırındaki Frank halkları arasında, ilk ortaya çıkışlarından itibaren Roma topraklarında yaşamalarına izin verilen Salian Frankları ve birçok girişimden sonra sonunda Roma sınır şehri Köln'ü fetheden ve Ren nehrinin sol kıyısını kontrol altına alan Ripuarian veya Rhineland Frankları vardı. Daha sonra, 450'li ve 460'lı yıllarda hizip çatışmalarının yaşandığı bir dönemde, bir Frank olan I. Childeric, Roma Galya'sında (kabaca modern Fransa) çeşitli etnik aidiyetlere sahip Roma kuvvetlerine komuta eden birkaç askeri liderden biriydi. Childeric ve oğlu I. Clovis, Roma Loire kuvvetlerine bağlı Frankların "krallığı" için Romalı Aegidius'un rekabetiyle karşılaştı. (Tours'lu Gregory'ye göre, Childeric sürgündeyken Aegidius Frankların krallığını 8 yıl boyunca elinde tutmuştur). Belki de I. Alaric'ten esinlenen bu yeni krallık türü, 6. yüzyılda Galya'nın çoğunu fethetmeyi başaran ve Ren sınırındaki tüm Frank krallıkları üzerinde liderliğini kuran Merovenj hanedanının başlangıcını temsil eder. İşte bu Merovenj imparatorluğu temelinde yeniden dirilen Karolenjler 800 yılında Batı Avrupa'nın yeni İmparatorları olarak görülmeye başlandı. ⓘ
"Frank" ya da "Frenk" terimleri daha sonra birkaç farklı düzeyde gelişerek bazen Avrupa'nın çok büyük bir bölümünü temsil ederken bazen de Fransa ile sınırlı kalmıştır. Yüksek ve Geç Orta Çağ'da Batı Avrupalılar Roma Katolik Kilisesi'ne bağlılıklarını paylaştılar ve Avrupa'nın ötesinde Levant'a yapılan Haçlı Seferleri'nde müttefik olarak çalıştılar. 1099 yılında Kudüs'teki Haçlı nüfusu çoğunlukla, o dönemde hala Frank olarak anılan Fransız yerleşimcilerden ve İspanyollar, Almanlar ve Macarlar gibi diğer Avrupalılardan oluşuyordu. Haçlı Seferleri'nin iki yüz yıllık süresi boyunca Fransız şövalyeler sürekli gelen takviye birliklerinin büyük bir kısmını oluşturdu; öyle ki Araplar Haçlıları ve Batı Avrupalıları, gerçekten Fransa'dan gelip gelmediklerine pek aldırmadan, tekdüze bir şekilde Franjî olarak adlandırmaya devam ettiler. Fransız Haçlılar aynı zamanda Fransız dilini Levant'a ithal ederek Fransızcayı Haçlı devletlerinin lingua franca'sının ("Frenk dili") temeli haline getirdiler. Bu durum birçok dilde Batı Avrupalılar için kullanılan isimler üzerinde kalıcı bir etki yaratmıştır. Batı Avrupa, Persler tarafından alternatif olarak "Frangistan" olarak bilinir. ⓘ
843'teki Verdun Antlaşması'nın ardından Frank Krallığı üç ayrı krallığa bölünmüştür: Batı Francia, Orta Francia ve Doğu Francia. 870 yılında Orta Francia tekrar bölündü ve topraklarının büyük bir kısmı Batı ve Doğu Francia arasında paylaştırıldı; böylece sırasıyla gelecekteki Fransa Krallığı ve Kutsal Roma İmparatorluğu'nun çekirdeklerini oluşturacak ve Batı Francia (Fransa) sonunda koronimi koruyacaktı. ⓘ
Fransa tarihi dizisinin bir parçası |
---|
Zaman çizgisi |
Makale serilerinden ⓘ |
Almanya tarihi |
---|
Franklar, Roma İmparatorluğu'nun yıkılmasında büyük rol oynamış bir Cermen boyudur. 4. yüzyıl sonlarından itibaren Galya eyaletinin kuzeyine Roma müttefiki sıfatıyla sızmaya başlar, 406 tarihinden itibaren ise tam güçle Kuzey Galya'yı istila ederler. 6. yüzyılda Güney Galya'dan Vizigotları kovarak hakimiyetlerini pekiştirirler. Bu tarihten sonra Galya artık Fransiya yani Fransa olarak anılacaktır. ⓘ
Etimoloji
Franci adı bir kabile adı değildi, ancak birkaç yüzyıl içinde onları oluşturan orijinal halkların adlarını gölgede bırakmıştı. Edward Gibbon ve Jacob Grimm'in emsallerini takiben Frankların adı, aslen "özgür" anlamına gelen İngilizce frank sıfatıyla ilişkilendirilmiştir. Frank kelimesinin Cermen dilinde "cirit" anlamına gelen kelimeden (Eski İngilizce franca veya Eski İskandinavca frakka gibi) geldiği de öne sürülmüştür. Diğer Germen dillerinde "şiddetli", "cesur" veya "küstah" anlamına gelen kelimeler (Almanca frech, Orta Felemenkçe vrac, Eski İngilizce frǣc ve Eski Norveççe frakkr) de önemli olabilir. ⓘ
Eumenius, 306 yılında I. Konstantin tarafından Trier'deki sirkte Frank esirlerin idam edilmesi ve diğer bazı önlemler konusunda Franklara hitap etmiştir: Ubi nunc est illa ferocia? Ubi semper infida mobilitas? ("Nerede şimdi senin o vahşetin? Nerede o hiç güvenilmez dönekliğin?"). Latince feroces, Frankları tanımlamak için sıklıkla kullanılmıştır. Frank etnik kökeninin çağdaş tanımları hem döneme hem de bakış açısına göre değişmektedir. MS 700'lerde yazılan Marculf'un formülerinde, "(memurun eyaletinde) yaşayan tüm halklar, Franklar, Romalılar, Burgundyalılar ve diğer uluslardan olanlar... kendi yasalarına ve geleneklerine göre yaşarlar" denilerek karma bir nüfus içinde ulusal kimliklerin devamı tanımlanmıştır. 2009 yılında yazan Profesör Christopher Wickham, "'Frank' kelimesi kısa sürede özel bir etnik çağrışım yapmayı bıraktı. Loire Nehri'nin kuzeyinde herkes en geç 7. yüzyılın ortalarında (Bretonlar hariç) Frank olarak kabul edilmiş gibi görünmektedir; Romani (Romalılar) bundan sonra esasen Aquitaine sakinleri olmuştur". ⓘ
Mitolojik kökenleri
Tours'lu Gregory'nin Frankların Tarihi'nin yanı sıra, iki erken dönem kaynağı Frankların mitolojik kökenini anlatır: Fredegar'ın Kroniği olarak bilinen 7. yüzyıl eseri ve bir yüzyıl sonra yazılan anonim Liber Historiae Francorum. ⓘ
Birçokları Frankların aslen Pannonia'dan geldiklerini ve ilk olarak Ren Nehri kıyılarında yaşadıklarını söyler. Daha sonra nehri geçip Thüringen'e doğru ilerlediler ve her bir vilayet bölgesine ve her bir şehre en önde gelen ve en soylu aileden seçilen uzun saçlı krallar yerleştirdiler.
- Tours'lu Gregory, Frankların Tarihi (MS 6. yüzyıl) ⓘ
Chronicle of Fredegar'ın yazarı Frankların aslen Troia'dan geldiğini iddia etmiş ve Virgil ile Hieronymous'un eserlerinden alıntılar yapmıştır:
Kutsanmış Jerome, hikayeleri ilk olarak şair Virgil tarafından anlatılan Frankların eski kralları hakkında yazmıştır: ilk kralları Priam'dı ve Truva hile ile ele geçirildikten sonra ayrıldılar. Daha sonra Friga'yı kral olarak seçtiler, sonra ikiye ayrıldılar, ilki Makedonya'ya gitti, Friga ile Asya'dan ayrılan ikinci gruba Frigii adı verildi, Tuna ve Okyanus Denizi kıyılarına yerleştiler. Yine iki gruba ayrılan Friglerin yarısı kralları Francio ile birlikte Avrupa'ya girdi. Eşleri ve çocuklarıyla birlikte Avrupa'yı geçtikten sonra Ren kıyılarını işgal ettiler ve Ren'den çok uzak olmayan bir yerde "Troya" şehrini (Colonia Traiana-Xanten) inşa etmeye başladılar.
- Fredegar, Chronicle of Fredegar (MS 7. yüzyıl) ⓘ
Tarihçi Patrick J. Geary'ye göre bu iki hikâye "hem Frankların geçmişleri hakkında çok az şey bildiklerini hem de eski bir isme ve görkemli bir geleneğe sahip olan diğer antik halklarla karşılaştırıldıklarında bir miktar aşağılık duygusuna kapılmış olabileceklerini göstermesi bakımından birbirine benzemektedir. (...) Elbette her iki efsane de aynı derecede hayal ürünüdür, çünkü çoğu barbar halktan daha fazla Frankların ortak bir tarihi, soyu ya da kahramanca bir göç çağı geleneği yoktu. Alemannik komşuları gibi onlar da altıncı yüzyılda oldukça yeni bir oluşumdu; uzun süre ayrı kimliklerini ve kurumlarını korumuş olan Ren kabile gruplarının bir koalisyonuydu." ⓘ
Diğer eser, Bruno Krusch tarafından 1888'de yeniden yayınlanmadan önce Gesta regum Francorum olarak bilinen Liber Historiae Francorum, Priam ve Antenor önderliğindeki 12.000 Truvalının Truva'dan Rusya'daki Don Nehri'ne ve oradan da Tuna Nehri üzerindeki Pannonia'ya yelken açarak Azak Denizi yakınlarına nasıl yerleştiklerini anlatmaktadır. Orada Sicambria adında bir şehir kurdular. (Sicambri, erken Roma imparatorluğu döneminde Frank anavatanının en tanınmış kabilesiydi, Frank adının ortaya çıkmasından çok önce yenilmiş ve dağılmış olmalarına rağmen hala hatırlanmaktadırlar). Troyalılar, düşmanlarını Mæotis bataklıklarına sürme görevini yerine getirmek için Roma ordusuna katıldılar ve bu nedenle Franklar ("vahşi" anlamına gelir) adını aldılar. On yıl sonra Romalılar Priam'ı öldürdüler ve Priam ile Antenor'un oğulları Marcomer ile Sunno'yu ve diğer Frankları sürdüler. ⓘ
Tarih
Fransa Tarihi |
---|
Konular |
|
Zaman Çizelgesi |
Erken tarihçe
Erken dönem Franklar hakkındaki başlıca birincil kaynaklar arasında Panegyrici Latini, Ammianus Marcellinus, Claudian, Zosimus, Sidonius Apollinaris ve Tours'lu Gregory sayılabilir. Franklardan ilk olarak Roma imparatorlarının biyografilerinin derlendiği Augustus Tarihi'nde bahsedilir. Bu kaynakların hiçbiri hangi kabilelerin ya da kabile parçalarının Franklaştığına ya da siyaset ve tarihe ilişkin ayrıntılı bir liste sunmaz, ancak James'ten (1988, s. 35) alıntı yapmak gerekirse:
- Dördüncü yüzyıla ait bir kaynakta neşeyle kaydedilen bir Roma marşı 260'lı yıllarla ilişkilendirilir; ancak Frankların çağdaş bir kaynakta ilk kez ortaya çıkışı 289 yılında olmuştur. [Chamavi 289 gibi erken bir tarihte, Bructeri 307'de, Chattuarri 306-315'te, Salii ya da Salianlar 357'de, Amsivarii ve Tubantes ise yaklaşık 364-375'te Frank halkı olarak anılmıştır. ⓘ
Franklar Roma metinlerinde hem müttefik (laeti) hem de düşman (dediticii) olarak tanımlanmıştır. Yaklaşık 260 yılında bir grup Frank bugünkü İspanya'da Tarragona'ya kadar ilerlemiş ve burada Romalılar tarafından bastırılıp kovulmadan önce yaklaşık on yıl boyunca bölgeye musallat olmuşlardır. 287 ya da 288 yılında Romalı Sezar Maximian, Frank lider Genobald ve halkını savaşmadan teslim olmaya zorladı. ⓘ
288 yılında İmparator Maximian, Ren Nehri boyunca yaşayan Salian Franklarını, Chamavi, Frisii ve diğer Germen halklarını yenerek, insan gücü sağlamak ve diğer Germen kabilelerinin yerleşmesini önlemek için onları aşağı Germania'ya taşıdı. 292 yılında I. Konstantin'in babası Constantius, Ren Nehri'nin ağzına yerleşmiş olan Frankları yenilgiye uğrattı. Bunlar yakındaki Toxandria bölgesine taşındı. Eumenius, Constantius'un oraya yerleşen Frankları ve Ren'i geçen diğerlerini "öldürdüğünden, kovduğundan, yakaladığından [ve] kaçırdığından" bahseder ve ilk kez nationes Franciae terimini kullanır. Bu ilk dönemde Frank teriminin bazen kıyı Frizlerini de içeren daha geniş bir anlama sahip olması muhtemel görünmektedir. ⓘ
Muhtemelen Vopiscus tarafından yazılmış olan Aurelianus'un Hayatı, 328 yılında Frank akıncıların Mainz'da konuşlu 6. Lejyon tarafından yakalandığından bahseder. Bu olay sonucunda 700 Frank öldürülmüş ve 300'ü köle olarak satılmıştır. Ren Nehri üzerindeki Frank akınları o kadar sıklaştı ki, Romalılar Frankları kontrol etmek için sınırlarına yerleştirmeye başladı. ⓘ
Roma yollarının bir atlası olan Tabula Peutingeriana'da Franklardan bahsedilmektedir. Bu, 3. yüzyıla ait bilgileri yansıtan 4. ya da 5. yüzyıla ait bir belgenin 13. yüzyıldaki kopyasıdır. Romalılar Avrupa'nın şeklini biliyorlardı, ancak bu bilgileri, bir noktadan diğerine takip edilecek yollar için sadece pratik bir rehber olan haritadan anlaşılmıyordu. Haritanın orta Ren bölgesinde, Francia kelimesi Bructeri'nin yanlış yazımına yakındır. Mainz'in ötesinde Suevia, Suebi'lerin ülkesi ve onun da ötesinde Alamannia, Alamanni'lerin ülkesi vardır. Ren Nehri'nin ağzında dört kabile tasvir edilmiştir: Chauci, Amsivarii ('Ems sakinleri'), Cherusci ve Chamavi, ardından qui et Pranci ('aynı zamanda Frank olanlar'). Bu da Chamavi'nin Frank olarak kabul edildiğini göstermektedir. Tabula muhtemelen Augustus tarafından yaptırılan ve daha sonra vergilerin değerlendirilmesi için Roma hazine dairesi tarafından saklanan, yirmi yıllık bir çalışmanın ürünü olan Orbis Pictus haritasına dayanıyordu. Bu haliyle günümüze ulaşmamıştır. Galya'nın imparatorluk bölümleri hakkındaki bilgiler muhtemelen bu haritadan alınmıştır. ⓘ
Salianlar
Salianlardan ilk kez Ammianus Marcellinus bahsetmiştir ve Julianus'un 358 yılında "geleneklerin Salianlar olarak adlandırdığı ilk Frankları" yendiğini anlatmıştır. Julianus, Ren-Maas deltasından buraya taşınmış olan Frankların Texuandria'da İmparatorluk içinde fœderati olarak kalmalarına izin verdi. 5. yüzyıla ait Notitia Dignitatum bir grup askeri Salii olarak listeler. ⓘ
Birkaç on yıl sonra, aynı bölgedeki Franklar, muhtemelen Saliiler, Scheldt Nehri'ni kontrol ediyor ve Manş Denizi'nde Britanya'ya ulaşım bağlantılarını bozuyorlardı. Roma kuvvetleri onları pasifize etmeyi başarsa da, korsan olarak korkulmaya devam eden Frankları kovmayı başaramadılar. ⓘ
Salianlar genellikle güneybatıya, bugünkü modern Fransa'ya doğru ilerleyen ve sonunda Merovenjler tarafından yönetilmeye başlanan Frankların öncülleri olarak görülür (aşağıya bakınız). Çünkü Merovenj hanedanı Salian yasasını (Lex Salica) yayınladığında, bu yasa Liger (Loire) nehrinden Silva Carbonaria'ya kadar uzanan Neustrian bölgesinde, Frank yerleşiminin orijinal alanının dışında kurdukları batı krallığında uygulanmıştır. 5. yüzyılda Chlodio yönetimindeki Franklar, modern batı Valonya bölgesinden geçen "Silva Carbonaria" veya "Kömür ormanı" içinde ve ötesinde Roma topraklarına girdiler. Bu orman, kuzeydeki orijinal Salian toprakları ile güneydeki Roma eyaleti Belgica Secunda'nın (kabaca Julius Caesar'ın uzun zaman önce "Belçika" olarak adlandırdığı bölgeye eşdeğer) daha Romalılaşmış bölgesinin sınırıydı. Chlodio Tournai, Artois, Cambrai ve Somme nehrine kadar olan bölgeyi fethetti. Chlodio genellikle gelecekteki Merovingian hanedanının atası olarak görülür. Tours'lu Gregory'ye göre Chlodio'nun soyundan geldiği söylenen I. Childeric, daha sonra Roma Belgica Secunda'sının ve muhtemelen diğer bölgelerin idari yöneticisi olarak görülmüştür. ⓘ
Childeric'le ilgili kayıtlar onun Roma kuvvetleriyle birlikte oldukça güneydeki Loire bölgesinde aktif olduğunu göstermektedir. Onun soyundan gelenler Roma Galya'sını oraya kadar yönetmiş ve burası ortaçağ Fransa'sının temeli olan Frank krallığı Neustria'ya dönüşmüştür. Childeric'in oğlu I. Clovis de Silva Carbonaria ve Belgica II'nin doğusundaki daha bağımsız Frank krallıklarının kontrolünü ele geçirdi. Bu krallıklar daha sonra Frankların Austrasia Krallığı'na dönüştü ve ilk hukuk kuralları "Ripuarian" olarak anılmaya başlandı. ⓘ
Ripuarians
Ren Nehri'nin kabaca Mainz'den Duisburg'a kadar uzanan kısmında, Köln şehrinin bulunduğu bölgede yaşayan Ren Frankları genellikle Salianlardan ayrı olarak değerlendirilir ve bazen modern metinlerde Ripuarian Frankları olarak anılırlar. Ravenna Kozmografyası, Francia Renensis'in Germania II'deki (Germania Inferior) eski Ubii civitas'ını ve aynı zamanda Mainz dahil Germania I'in (Germania Superior) kuzey kısmını içerdiğini öne sürer. Saliiler gibi onlar da Roma kayıtlarında hem akıncılar hem de askeri birliklere katkıda bulunanlar olarak görünürler. Salii'lerin aksine, imparatorluğun onların imparatorluk içindeki ikametlerini ne zaman resmen kabul ettiğine dair bir kayıt yoktur. Sonunda Köln şehrini ele geçirmeyi başarmışlar ve bir noktada "nehir halkı" anlamına gelebilecek Ripuarians adını almış gibi görünmektedirler. Her halükarda Merovenj hukuk kanunu Lex Ribuaria olarak adlandırılıyordu, ancak muhtemelen orijinal Salian bölgeleri de dahil olmak üzere tüm eski Frank topraklarında uygulanıyordu. ⓘ
Jordanes, Getica'da Riparii'den 451'deki Châlons Savaşı sırasında Flavius Aetius'un yardımcıları olarak bahseder: "Hi enim affuerunt auxiliares: Franci, Sarmatae, Armoriciani, Liticiani, Burgundiones, Saxones, Riparii, Olibriones ..." Ancak bu Riparii ("nehir sakinleri") bugün Ripuarian Frankları olarak değil, Rhone nehri merkezli bilinen bir askeri birlik olarak kabul edilmektedir. ⓘ
Ren nehrinin her iki yakasındaki toprakları, Roma Germania Inferior'u (daha sonra Germania Secunda, orijinal Salian ve Ripuarian topraklarını içeriyordu ve kabaca ortaçağ Aşağı Lotharingia'ya eşittir) ve Gallia Belgica Prima'yı (geç Roma "Belçika", kabaca ortaçağ Yukarı Lotharingia) ve Ren'in doğu yakasındaki toprakları içerecek şekilde genişleyen Merovenj Austrasia'sının merkezi bir parçası haline geldi. ⓘ
Merovingian Krallığı (481-751)
Tours'lu Gregory (Kitap II) beşinci yüzyıl boyunca Köln, Tournai, Cambrai ve başka yerlerde küçük Frank krallıklarının var olduğunu bildirmiştir. Merovingianların krallığı, muhtemelen Frank askeri güçlerinin bir dereceye kadar entegre olduğu kuzey Galya'daki Roma güç yapılarıyla olan ilişkisi nedeniyle, sonunda diğerlerine hükmetmeye başladı. Aegidius, aslında Majorian tarafından atanan kuzey Galya'nın magister militum'uydu, ancak Majorian'ın ölümünden sonra Frank güçlerine dayanan bir Romalı isyancı olarak görüldü. Tours'lu Gregory, Aegidius "Frankların Kralı" unvanını taşırken I. Childeric'in 8 yıl boyunca sürgünde kaldığını bildirmiştir. Sonunda Childeric geri döndü ve aynı unvanı aldı. Aegidius 464 ya da 465 yılında öldü. Childeric ve oğlu I. Clovis, Clovis zamanındaki ruhani lider Aziz Remigius tarafından Belgica Secunda Roma Eyaleti'nin hükümdarı olarak tanımlanmıştır. ⓘ
Clovis daha sonra 486 ya da 487 yılında Aegidius'un oğlu Syagrius'u yenmiş ve ardından Frank kralı Chararic'i hapsettirip idam ettirmiştir. Birkaç yıl sonra, Cambrai'nin Frank kralı Ragnachar'ı ve kardeşlerini öldürdü. Soissons Krallığı'nı fethettikten ve Vouillé Muharebesi'nde Vizigotları güney Galya'dan sürdükten sonra, Burgonya, Provence ve Bretanya hariç olmak üzere Galya'nın büyük bölümünde Frank hegemonyasını kurdu. 490'lara gelindiğinde, Ripuarian Frankları dışında Maas Nehri'nin batısındaki tüm Frank krallıklarını fethetmiş ve Paris şehrini başkent yapacak konuma gelmişti. Köln'ü fethettikten sonra 509 yılında tüm Frankların ilk kralı oldu. ⓘ
I. Clovis krallığını dört oğlu arasında paylaştırdı ve bunlar 534 yılında Burgonya'yı yenmek için birleştiler. I. Sigebert ve I. Chilperic kardeşlerin hükümdarlıkları sırasında, büyük ölçüde kraliçeleri Brunhilda ve Fredegunda'nın rekabetinden kaynaklanan ve oğulları ile torunlarının hükümdarlıkları sırasında da devam eden kan davaları meydana geldi. Üç farklı alt krallık ortaya çıktı: Austrasia, Neustria ve Burgundy, her biri bağımsız olarak gelişti ve diğerleri üzerinde nüfuz sahibi olmaya çalıştı. Austrasia'daki Arnulfing klanının etkisi, krallığın siyasi ağırlık merkezinin yavaş yavaş doğuya, Rhineland'a kaymasını sağladı. ⓘ
Frank krallığı 613 yılında Chilperic'in oğlu Chlothar II tarafından yeniden bir araya getirilmiş, Chlothar yolsuzluğu azaltmak ve otoritesini yeniden tesis etmek amacıyla soylularına Paris Fermanı'nı vermiştir. Oğlu ve halefi I. Dagobert'in askeri başarılarının ardından, kraliyet otoritesi geleneksel olarak les rois fainéants olarak bilinen bir dizi kral döneminde hızla azaldı. 687'deki Tertry Savaşı'ndan sonra, daha önce kralın baş ev görevlisi olan her bir saray belediye başkanı, 751'de Papa'nın ve soyluların onayıyla Kısa Pepin son Merovenj kralı Childeric III'ü tahttan indirip kendisine taç giydirene kadar iktidarı fiilen elinde tuttu. Böylece yeni bir hanedan olan Karolenjler ortaya çıktı. ⓘ
Karolenj İmparatorluğu (751-843)
Merovenjler tarafından sağlanan birleşme, Karolenj Rönesansı olarak bilinen sürecin devam etmesini sağlamıştır. Karolenj İmparatorluğu iç savaşlarla kuşatılmış olsa da, Frank yönetimi ve Roma Hıristiyanlığının birleşimi temelde birleşik olmasını sağlamıştır. Frank yönetimi ve kültürü büyük ölçüde her hükümdara ve onun amaçlarına bağlıydı ve bu nedenle imparatorluğun her bölgesi farklı şekilde gelişti. Bir hükümdarın amaçları ailesinin siyasi ittifaklarına bağlı olsa da, Francia'nın önde gelen aileleri hem Roma hem de Germen kökenli aynı temel inançları ve yönetim fikirlerini paylaşıyordu. ⓘ
Frank devleti 8. yüzyılın sonlarına doğru Batı Avrupa'nın çoğunluğu üzerindeki hakimiyetini pekiştirerek Karolenj İmparatorluğu'na dönüştü. Hükümdarları Şarlman'ın MS 800 yılında Papa Leo III tarafından Kutsal Roma İmparatoru olarak taç giydirilmesiyle, o ve halefleri Batı Roma İmparatorluğu imparatorlarının meşru halefleri olarak tanındı. Böylece Karolenj İmparatorluğu Batı'da yavaş yavaş antik Roma İmparatorluğu'nun bir devamı olarak görülmeye başlandı. Bu imparatorluk, aralarında Fransa, Kutsal Roma İmparatorluğu ve Burgonya'nın da bulunduğu birçok ardıl devlete yol açacaktı, ancak Frank kimliği en yakından Fransa ile özdeşleşmeye devam etti. ⓘ
Şarlman'ın ölümünden sonra, hayatta kalan tek yetişkin oğlu İmparator ve Kral Dindar Louis oldu. Ancak Dindar Louis'nin ölümünün ardından, yaşayan tüm yetişkin erkek varisler arasında eşitlik talep eden Frank kültürü ve hukukuna göre, Frank İmparatorluğu artık Louis'nin üç oğlu arasında bölünmüştü. ⓘ
Askeri
Roma ordusuna katılım
Ren deltasında yaşayan ve daha sonra Franklara dönüşen kabileler de dahil olmak üzere Germen halklarının Julius Caesar zamanından beri Roma ordusunda görev yaptıkları bilinmektedir. Roma yönetimi 260'larda Galya'da çöktükten sonra, Germen Batavian Postumus komutasındaki ordular ayaklanarak onu imparator ilan etti ve ardından düzeni yeniden sağladı. O andan itibaren Roma ordusundaki Cermen askerler, özellikle de Franklar, rütbeleri yükseltildi. Birkaç on yıl sonra, Menapyalı Carausius Roma topraklarında Frank askerleri ve akıncıları tarafından desteklenen bir Batavya-İngiliz devleti kurdu. Magnentius, Silvanus ve Arbitio gibi Frank askerleri 4. yüzyılın ortalarında Roma ordusunda komuta pozisyonlarında yer aldılar. Ammianus Marcellinus'un anlatımından hem Frank hem de Alaman kabile ordularının Roma çizgisinde örgütlendiği anlaşılmaktadır. ⓘ
Chlodio'nun istilasından sonra, Ren sınırındaki Roma orduları bir Frank "imtiyazı" haline geldi ve Frankların Roma benzeri bir zırh ve silah endüstrisi tarafından desteklenen Roma benzeri birlikler topladığı biliniyordu. Bu durum en azından Batı Roma İmparatorluğu'nun çöküşünden bir yüzyıldan fazla bir süre sonra, eski Arborychoi'nin Franklarla birleşerek Roma dönemindeki atalarının tarzında lejyoner örgütlenmelerini koruduklarını yazan bilgin Procopius'un (yaklaşık 500 - yaklaşık 565) günlerine kadar sürdü. Merovenjler yönetimindeki Franklar, Germen geleneklerini Romalıların örgütlenmesiyle ve birkaç önemli taktiksel yenilikle birleştirmişlerdir. Galya'yı fethetmelerinden önce Franklar, diğer imparatorluk birlikleriyle birlikte savaşan bir Roma askeri birliğinin parçası olmadıkları sürece, öncelikle bir kabile olarak savaşmışlardır. ⓘ
Erken dönem Frankların askeri uygulamaları
Frank askeri gelenekleri ve silahlanmasına ilişkin birincil kaynaklar Ammianus Marcellinus, Agathias ve Procopius'tur; bu son iki Doğu Romalı tarihçi Frankların Gotik Savaşına müdahalesi hakkında yazmıştır. ⓘ
539 yılında yazan Procopius şöyle der:
Bu sırada Franklar, hem Gotların hem de Romalıların savaştan çok zarar gördüklerini duyunca ... yeminlerini ve antlaşmalarını bir an için unuttular ... (çünkü bu ulus güven konusunda dünyanın en hainidir), hemen I. Theudebert'in önderliğinde yüz bin kişilik bir ordu topladılar ve İtalya'ya yürüdüler: önderlerinin etrafında küçük bir süvari birliği vardı ve mızraklarla donanmış olanlar yalnızca bunlardı, geri kalanların hepsi ne yayları ne de mızrakları olan yaya askerlerdi, ama her adam bir kılıç, kalkan ve bir balta taşıyordu. Bu silahın demir başı kalın ve iki tarafı da son derece keskindi, tahta sapı ise çok kısaydı. Ve her zaman ilk hücumda bir işaretle bu baltaları fırlatmaya ve böylece düşmanın kalkanlarını parçalayıp adamlarını öldürmeye alışkındırlar. ⓘ
Kendi yazılarını Procopius tarafından ortaya konan mecazlara dayandıran çağdaşı Agathias şöyle der:
Bu halkın [Frankların] askeri teçhizatı çok basittir ... Posta ceketi ya da zırh kullanmayı bilmezler ve çoğunluğu başını açıkta bırakır, sadece birkaçı miğfer giyer. Göğüsleri çıplaktır ve sırtları bellerine kadar çıplaktır, uyluklarını deri ya da ketenle örterler. Çok nadir durumlar dışında at sırtında hizmet etmezler. Yaya olarak savaşmak hem alışkanlık hem de ulusal bir gelenektir ve bu konuda ustadırlar. Kalçalarına bir kılıç takarlar ve sol taraflarına da kalkanlarını iliştirirler. Ne yayları ne de sapanları vardır, en sık kullandıkları çift ağızlı balta ve angon dışında füze silahları yoktur. Angonlar ne çok kısa ne de çok uzun olan mızraklardır. Gerektiğinde cirit gibi fırlatmak için ve göğüs göğüse çarpışmalarda da kullanılabilirler. ⓘ
İmparator Maurice tarafından ya da onun zamanında yazıldığı varsayılan Strategikon'da Franklar Lombardlarla birlikte "sarı saçlı" halklar başlığı altında toplanır.
Süvari harekâtlarında zor durumda kaldıklarında, önceden belirlenmiş tek bir işaretle atlarından iner ve yaya olarak sıraya girerler. Çok sayıda atlıya karşı az sayıda olmalarına rağmen savaşmaktan kaçınmazlar. Kalkanlar, mızraklar ve omuzlarına asılı kısa kılıçlarla silahlanmışlardır. Yaya olarak savaşmayı ve hızlı hücumları tercih ederler. [...] İster at sırtında ister yaya olsunlar, sanki dünyada korkak olmayan tek insanlar onlarmış gibi, hücum ederken aceleci ve disiplinsizdirler. ⓘ
Yukarıdaki alıntılar, Frank ulusunun 6. yüzyıldaki askeri uygulamalarının bir ifadesi olarak kullanılmış ve hatta Charles Martel'in reformlarından önceki tüm döneme (8. yüzyılın başları) tahmin edilmiş olsa da, İkinci Dünya Savaşı sonrası tarih yazımı, Galya'nın fethinin başladığı tarihten itibaren Frank ordusunun miras alınan Roma özelliklerini vurgulamıştır. Bizanslı yazarlar çeşitli çelişkiler ve zorluklar ortaya koymaktadır. Procopius Frankların mızrak kullandığını inkâr ederken, Agathias mızrağı onların başlıca silahlarından biri haline getirir. Frankların öncelikle piyade oldukları, balta fırlattıkları, kılıç ve kalkan taşıdıkları konusunda hemfikirdirler. Her iki yazar da aynı genel zaman dilimindeki Galyalı yazarların (Sidonius Apollinaris ve Tours'lu Gregory) otoritesiyle ve arkeolojik kanıtlarla çelişmektedir. Rheinland ya da Ripuarian Franklarının 7. yüzyıl başlarına ait hukuk kanunu Lex Ribuaria, ayni haraç ödenirken çeşitli malların değerlerini belirtir; bir mızrak ve kalkan sadece iki solidi değerindeyken, bir kılıç ve kını yedi, bir miğfer altı ve bir "metal tunik" on iki solidi değerindedir. Bizanslı tarihçiler bunları Franklara atfetmese de, Frank mezarlarında çok sayıda scramasax ve ok ucu bulunmaktadır. ⓘ
Gregory'nin ve Lex Salica'nın kanıtları erken Frankların süvari bir halk olduğunu ima etmektedir. Hatta bazı modern tarihçiler, Frankların tarla sürmek için kullanabilecekleri kadar çok sayıda ata sahip olduklarını ve böylece tarımsal açıdan komşularından teknolojik olarak daha ileri olduklarını varsaymışlardır. Lex Ribuaria'da bir kısrağın değerinin bir öküzünkiyle ya da bir kalkan ve mızrak, iki solidi ve bir aygır yedisiyle ya da bir kılıç ve kınıyla aynı olduğu belirtilmektedir ki bu da atların nispeten yaygın olduğunu göstermektedir. Belki de Bizanslı yazarlar Frank atını Yunan süvarilerine kıyasla önemsiz görüyorlardı ki bu muhtemelen doğrudur. ⓘ
Merovenj ordusu
Kompozisyon ve gelişim
Frank askeri teşkilatı, özellikle 5. yüzyılın sonları ve 6. yüzyılın başlarında I. Clovis'in fetihleri sırasında ve sonrasında Galya'da önceden var olan Roma kurumlarının çoğunu bünyesine katmıştır. Frank askeri stratejisi müstahkem merkezlerin (castra) ele geçirilmesi etrafında dönüyordu ve genel olarak bu merkezler Germen kökenli eski Romalı paralı askerler olan milis veya laeti garnizonları tarafından tutuluyordu. Galya'nın her yerinde Romalı askerlerin torunları üniformalarını giymeye ve törensel görevlerini yerine getirmeye devam etmiştir. ⓘ
Askeri hiyerarşide Frank kralının hemen altında, genellikle saray dışında hizmet veren 'eski askerler' olan yeminli takipçileri leudes yer alırdı. Kralın truste adı verilen seçkin bir koruması vardı. Truste üyeleri genellikle askeri ve polisiye amaçlarla kurulan garnizon yerleşimleri olan centannae'lerde görev yapardı. Kralın günlük koruması antrustiones (askerlik hizmetinde aristokrat olan kıdemli askerler) ve pueri'den (aristokrat olmayan genç askerler) oluşuyordu. Tüm yüksek rütbeli erkeklerin pueri'si vardı. ⓘ
Frank ordusu sadece Franklardan ve Gallo-Romanlardan oluşmuyordu, aynı zamanda Saksonlar, Alanlar, Taifaller ve Alemanniler de vardı. Burgonya'nın fethinden (534) sonra, bu krallığın iyi örgütlenmiş askeri kurumları Frank krallığına entegre edildi. Bunların başında Burgonya Patricisi'nin komutası altındaki daimi ordu geliyordu. ⓘ
6. yüzyılın sonlarında, Fredegund ve Brunhilda tarafından kışkırtılan savaşlar sırasında, Merovenj hükümdarları ordularına yeni bir unsur kattılar: yerel levy. Bir vergi, zorunlu askerliğe benzer şekilde, çağrıldıklarında askerlik hizmeti için rapor vermeleri gereken bir bölgenin tüm sağlıklı erkeklerinden oluşuyordu. Yerel vergi sadece bir şehir ve çevresi için geçerliydi. Başlangıçta sadece Batı Galya'daki bazı şehirlerde, Neustria ve Aquitaine'de, krallar askere çağırma hakkına ya da yetkisine sahipti. Yerel leventlerin komutanları her zaman şehir garnizonlarının komutanlarından farklıydı. Çoğunlukla ilkine bölge kontları komuta ediyordu. Çok daha nadir görülen bir durum, tüm krallık için geçerli olan ve köylüleri (pauperes ve inferiores) içeren genel vergiydi. Genel vergiler, bir hükümdarın emriyle hala pagan olan Ren ötesi kök dukalıklarda da yapılabiliyordu. Saksonlar, Alemanniler ve Thüringenlilerin hepsinde vergi kurumu vardı ve Frank hükümdarları, kök düklerin monarşiyle bağlarını koparmaya başladığı 7. yüzyılın ortalarına kadar vergilerine güvenebilirlerdi. Thüringenli Radulf 640'ta Sigebert III'e karşı savaşmak için vergi topladı. ⓘ
Kısa süre sonra yerel vergiler Austrasia'ya ve Galya'nın daha az Romalılaşmış bölgelerine yayıldı. Orta düzeyde, krallar Austrasia bölgelerinden (Roma kökenli büyük şehirlere sahip olmayan) bölgesel vergiler toplamaya başladılar. Ancak I. Dagobert'in hükümdarlığından sonra 7. yüzyıl boyunca verginin tüm biçimleri kademeli olarak ortadan kalktı. Krallar döneminde Austrasia'da ve daha sonra Burgonya ve Neustria'da yüzyılın ortalarında vergiler ortadan kalktı. Sadece merkezi Frank monarşisinden hızla bağımsızlaşan Akitanya'da karmaşık askeri kurumlar 8. yüzyıla kadar devam etti. Merovenj Galyası'nda 7. yüzyılın son yarısı ve 8. yüzyılın ilk yarısında başlıca askeri aktörler, maiyet denilen silahlı takipçilerinden oluşan çeteleriyle birlikte din adamı olmayan ve kilise mensubu kodamanlar olmuştur. Merovenj ordusunun çoğunlukla Roma kökenli ya da güçlü kralların yenilikleri olan diğer yönleri 8. yüzyılda sahneden kaybolmuştur. ⓘ
Strateji, taktikler ve teçhizat
Merovenj orduları zırhlar, miğferler, kalkanlar, mızraklar, kılıçlar, yaylar, oklar ve savaş atları kullanıyordu. Özel orduların silahları, İmparatorluğun son dönemlerindeki Gallo-Roma potentiatores'in silahlarına benziyordu. Armorica'ya yerleşen güçlü bir Alan süvarisi unsuru, Bretonların savaş tarzını 12. yüzyıla kadar etkilemiştir. Yerel kent birlikleri makul ölçüde iyi silahlanmış ve hatta atlı olabilirdi ama daha genel birlikler, çoğunlukla çiftçilikle uğraşan ve tarım aletleri gibi etkisiz silahlar taşıyan pauperes ve inferiores'ten oluşuyordu. Ren Nehri'nin doğusundaki halklar -Franklar, Saksonlar ve hatta Wendler- bazen hizmete çağrılıyor, ilkel zırhlar giyiyor ve mızrak ve balta gibi silahlar taşıyorlardı. Bu adamların çok azı atlıydı. ⓘ
Merovenj toplumu askerileşmiş bir yapıya sahipti. Franklar her Marchfeld'de (1 Mart) yıllık toplantılar düzenler, kral ve soyluları geniş açık alanlarda toplanarak bir sonraki sefer sezonu için hedeflerini belirlerdi. Bu toplantılar hükümdar adına bir güç gösterisi ve askerleri arasında sadakati korumanın bir yoluydu. Merovenj kralları iç savaşlarında müstahkem mevkilerin elde tutulmasına ve kuşatma araçlarının kullanılmasına odaklanmışlardır. Dış düşmanlara karşı yürütülen savaşlarda amaç genellikle ganimet elde etmek ya da haraç almaktı. Merovenjler sadece Ren Nehri'nin ötesindeki topraklarda komşuları üzerinde siyasi kontrol sağlamaya çalışmışlardır. ⓘ
Merovenjliler taktiksel olarak, özellikle kuşatma savaşı konusunda Romalılardan çok şey ödünç almışlardır. Savaş taktikleri son derece esnekti ve bir savaşın özel koşullarını karşılamak üzere tasarlanmıştı. Hile taktiği durmaksızın kullanılıyordu. Süvariler ordunun büyük bir bölümünü oluşturuyordu ama birlikler yaya olarak savaşmak için kolayca atlarından inebiliyordu. Merovenjler deniz kuvvetleri yetiştirme yeteneğine sahipti: 515 yılında I. Theuderic tarafından Danimarkalılara karşı yürütülen deniz seferinde okyanusa dayanıklı gemiler ve Loire, Rhône ve Ren nehirlerinde nehir taşıtları kullanıldı. ⓘ
Kültür
Dil
Modern dilbilimsel bağlamda, erken dönem Frankların dili çeşitli şekillerde "Eski Frankça" veya "Eski Frankonca" olarak adlandırılır ve bu terimler MS 600 ila 700 yılları arasında gerçekleşen Yüksek Almanca ünsüz kaymasından önceki Frankların dilini ifade eder. Bu ünsüz değişiminden sonra Frank lehçesi farklılaşmış, modern Hollandacaya dönüşecek olan lehçeler ünsüz değişimine uğramazken, diğerleri değişen derecelerde uğramıştır. Sonuç olarak, Eski Hollandaca ve Eski Frankça arasındaki ayrım büyük ölçüde ihmal edilebilir düzeydedir; Eski Hollandaca (Eski Alçak Frankça olarak da adlandırılır), yukarıda bahsedilen İkinci Cermen ünsüz kaymasını takiben etkilenen ve etkilenmeyen varyantlar arasında ayrım yapmak için kullanılan terimdir. ⓘ
Frank dili, Bergakker yazıtı gibi çağdaş Frank topraklarında bulunan çok az sayıdaki runik yazıt dışında doğrudan kanıtlanmamıştır. Bununla birlikte, Eski Fransızcada bulunan erken dönem Germen alıntı sözcüklerin incelenmesi ve Felemenkçe üzerinden karşılaştırmalı yeniden yapılandırma yoluyla önemli miktarda Frenkçe sözcük dağarcığı yeniden oluşturulmuştur. Eski Frankçanın çağdaş Gallo-Roman kelime hazinesi ve fonolojisi üzerindeki etkisi uzun zamandır bilimsel tartışma konusu olmuştur. Frenkçe etkisinin dört ana yönün tanımlarını içerdiği düşünülmektedir: nord "kuzey", sud "güney", est "doğu" ve ouest "batı" ve en az 1000 ek kök kelime. ⓘ
Franklar sonunda tüm Galya'yı fethedecek olsalar da, Frankça konuşanlar görünüşe göre sadece kuzey Galya'ya dilsel bir etki yaratacak kadar yayılmışlardır. Birkaç yüzyıl boyunca kuzey Galya iki dilli bir bölge olmuştur (Halk Latincesi ve Frankça). Yazıda, yönetimde ve Kilise tarafından kullanılan dil Latinceydi. Urban T. Holmes, bir Germen dilinin 850'lerin sonlarına kadar Batı Austrasia ve Kuzey Neustria'da kamu görevlileri tarafından ikinci bir dil olarak konuşulmaya devam ettiğini ve bugün sadece Fransızca konuşulan bölgelerde 10. yüzyılda konuşulan bir dil olarak tamamen ortadan kalktığını öne sürmüştür. ⓘ
Sanat ve mimari
Erken dönem Frank sanatı ve mimarisi, çok az kalıntı bırakmış olan ve Göç Dönemi sanatı olarak bilinen bir evreye aittir. Daha sonraki dönem Karolenj sanatı ya da özellikle mimaride Romanesk öncesi olarak adlandırılır. Çok az Merovenj mimarisi korunmuştur. En eski kiliselerin ahşaptan inşa edildiği ve büyük örneklerinin bazilika tipinde olduğu görülmektedir. Günümüze ulaşan en eksiksiz örnek olan Poitiers'deki vaftizhane, Gallo-Roma tarzında üç apsisli bir yapıdır. Güney Fransa'da bir dizi küçük vaftizhane görülebilir: bunlar modası geçtiği için güncellenmemiş ve daha sonra olduğu gibi günümüze ulaşmıştır. ⓘ
Bazı mezar alanlarında takılar (broşlar gibi), silahlar (dekoratif kabzalı kılıçlar dahil) ve giysiler (pelerinler ve sandaletler gibi) bulunmuştur. Kraliçe Aregund'un 1959'da keşfedilen mezarı ve 524'ten kısa bir süre sonra gömülen Gourdon Hazinesi kayda değer örneklerdir. Gelasian Sacramentary gibi günümüze ulaşan birkaç Merovenj dönemi tezhipli el yazması, çok sayıda zoomorfik tasvir içerir. Bu tür Frenk eserleri, Geç Antik Çağ üslup ve motiflerinin daha fazla kullanıldığını ve Britanya Adaları'ndaki benzer eserlere kıyasla tasarım ve üretimde daha az beceri ve incelik gösterildiğini ortaya koymaktadır. Ancak günümüze o kadar az şey ulaşmıştır ki, bu döneme ait en kaliteli eserler temsil edilemeyebilir. ⓘ
Karolenj Rönesansı'nın ana merkezleri tarafından üretilen ve önceki döneme göre bir dönüşümü temsil eden nesneler çok daha fazla miktarda günümüze ulaşmıştır. Sanat, Şarlman tarafından cömertçe finanse ve teşvik edilmiş, gerektiğinde ithal sanatçılar kullanılmış ve Karolenj dönemindeki gelişmeler Batı sanatının gelecekteki seyri için belirleyici olmuştur. Günümüze makul sayıda ulaşan Karolenj tezhipli el yazmaları ve fildişi levhalar, kalite bakımından Konstantinopolis'tekilere yaklaşmıştır. Karolenj mimarisinin günümüze ulaşan başlıca anıtı, bazı sütunların getirildiği Ravenna'daki San Vitale'nin etkileyici ve kendinden emin bir uyarlaması olan Aachen'daki Palatine Şapeli'dir. Centula veya St Gall manastırları ya da yeniden inşa edilen eski Köln Katedrali gibi başka birçok önemli yapı da mevcuttu. Bu büyük yapılar ve kompleksler kuleleri sıkça kullanmışlardır. ⓘ
Din
Frank aristokrasisinin önemli bir kısmı Clovis'i takip ederek hızla Hıristiyanlığı kabul etti (Merovenjlerin Frank kilisesi). Frank yönetimi altındaki herkesin din değiştirmesi önemli miktarda zaman ve çaba gerektirmiştir. ⓘ
Paganizm
Frank paganizminin yankıları birincil kaynaklarda bulunabilir, ancak anlamları her zaman net değildir. Modern bilim adamlarının yorumları büyük farklılıklar gösterse de, Frank paganizminin Cermen paganizminin diğer türlerinin özelliklerinin çoğunu paylaşması muhtemeldir. Frankların mitolojisi muhtemelen Cermen çok tanrıcılığının bir biçimiydi. Oldukça ritüelistikti. Pek çok günlük faaliyet çok sayıda tanrının etrafında dönüyordu; bunların başında Merovingialıların soylarını aldıkları söylenen bir su tanrısı olan Quinotaur geliyor olabilir. Tanrılarının çoğu yerel kült merkezleriyle bağlantılıydı ve kutsal karakterleri ve güçleri, dışında ne tapınılan ne de korkulan belirli bölgelerle ilişkilendirilmişti. Tanrıların çoğu "dünyevi "ydi, Hıristiyanlığın Tanrısının aksine bir biçime sahipti ve belirli nesnelerle bağlantıları vardı. ⓘ
Frank paganizmi, kralın cesedinin çok sayıda arıyla süslenmiş bir kumaşla örtülü olarak bulunduğu I. Childeric'in mezar alanında gözlemlenmiştir. Arıların geleneksel Frenk silahı olan angon ("sokma" anlamına gelir) ile kendine özgü mızrak ucundan dolayı bir bağlantısı olması muhtemeldir. Fleur-de-lis'in angondan türemiş olması mümkündür. ⓘ
Hıristiyanlık
Bazı Franklar, 4. yüzyılda gaspçı Silvanus gibi, Hıristiyanlığa erken dönmüşlerdir. 493 yılında Clotilda adında Burgonyalı bir Katolikle evlenen I. Clovis, Tolbiac Savaşı'nda Alemanni'lere karşı kazandığı kesin zaferin ardından 496 yılında Aziz Remi tarafından vaftiz edilmiştir. Tours'lu Gregory'ye göre, üç binden fazla askeri onunla birlikte vaftiz edilmiştir. Clovis'in din değiştirmesi Avrupa tarihinin gidişatı üzerinde derin bir etki yarattı, çünkü o dönemde Franklar ağırlıklı olarak Ariusçu bir aristokrasiye sahip olmayan tek büyük Hıristiyanlaşmış Germen kabilesiydi ve bu durum Katolik Kilisesi ile giderek güçlenen Franklar arasında doğal olarak dostane bir ilişkiye yol açtı. ⓘ
Frank aristokrasisinin birçoğu Clovis'i takip ederek hızla Hıristiyanlığa geçmiş olsa da, tüm tebaasının Hıristiyanlığa geçişi ancak büyük çabalar ve bazı bölgelerde iki yüzyılı aşkın bir süre sonunda gerçekleşmiştir. Aziz Denis Kroniği, Clovis'in din değiştirmesinin ardından, olayların bu şekilde gelişmesinden hoşnut olmayan bazı paganların, Clovis'in iktidara gelmesinde önemli bir rol oynayan Ragnachar'ın etrafında toplandığını anlatır. Metinde kesin bir gerekçe belirtilmemesine rağmen, Clovis Ragnachar'ı idam ettirdi. Kalan direniş cepleri, öncelikle genişleyen bir manastır ağının çalışmaları sayesinde bölge bölge aşıldı. ⓘ
Merovenj Kilisesi hem iç hem de dış güçler tarafından şekillendirilmiştir. Kültüründeki değişikliklere direnen yerleşik bir Gallo-Roma hiyerarşisiyle uzlaşmak, pagan duyarlılıkları Hıristiyanlaştırmak ve ifadelerini bastırmak, pagan Germen geleneğine derinlemesine kök salmış Merovenj krallığı biçimleri için yeni bir teolojik temel sağlamak ve İrlanda ve Anglosakson misyonerlik faaliyetleri ile papalık gerekliliklerini karşılamak zorundaydı. Manastırcılık ve kilise-devlet ilişkilerinde Karolenj reformu Frank Kilisesi'nin doruk noktasıydı. ⓘ
Giderek zenginleşen Merovenj eliti, İrlandalı misyoner Columbanus'unki de dahil olmak üzere birçok manastıra bağışta bulunmuştur. 5., 6. ve 7. yüzyıllarda Frank dünyasında iki büyük münzevi dalgası yaşanmış, bu da tüm keşişlerin ve münzevilerin Aziz Benedict'in Kurallarına uymasını zorunlu kılan yasalara yol açmıştır. Kilise, hükümdarlık iddiaları kraliyet soyu gizemine dayanan ve pagan atalarının çok eşliliğine geri dönme eğiliminde olan Merovenj krallarıyla bazen huzursuz bir ilişki yaşadı. Roma, Frankları Gallikan Ayini'ni yavaş yavaş Roma Ayini ile değiştirmeye teşvik etti. Belediye başkanları yönetimi ele geçirdiğinde Kilise destek oldu ve Papa tarafından taç giydirilen bir İmparator onların çok daha hoşuna gitti. ⓘ
Kanunlar
Diğer Germen halklarında olduğu gibi, Frankların kanunları da İskandinavya'daki kanun konuşmacılarına benzeyen "rachimburglar" tarafından ezberlenirdi. Bu yasaların yazılı olarak ilk kez ortaya çıktığı 6. yüzyıla gelindiğinde, iki temel yasal alt bölüm mevcuttu: Salian Frankları Salic hukukuna, Ripuarian Frankları ise Ripuarian hukukuna tabiydi. Loire Nehri'nin güneyindeki Gallo-Romalılar ve din adamları geleneksel Roma hukukuna tabi olmaya devam etti. Cermen hukuku büyük ölçüde bireylerin korunmasıyla ilgilenirken, devletin çıkarlarını korumakla daha az ilgiliydi. Michel Rouche'a göre, "Frenk yargıçlar bir köpeğin çalınmasıyla ilgili bir davaya, Romalı yargıçların curiales ya da belediye meclis üyelerinin mali sorumluluklarıyla ilgili davalara gösterdikleri kadar özen gösterirlerdi". ⓘ
"Franklar" olarak Haçlılar ve diğer Batı Avrupalılar
Frank terimi, Ortaçağ Latin Hıristiyan dünyasının (ve Asya gibi ötesinin) Doğu Ortodoks ve Müslüman komşularının çoğu tarafından, Roma'daki Papa'nın otoritesi altında Hıristiyanlığın Latin ayinlerini takip eden Batı ve Orta Avrupa'dan bir Avrupalı için genel bir eşanlamlı olarak kullanılmıştır. Benzer kullanıma sahip bir diğer terim de Latinlerdi. ⓘ
Modern tarihçiler, Doğu Akdeniz'de Latin ayinlerini takip eden Hıristiyanlardan, köken ülkelerine bakılmaksızın genellikle Franklar veya Latinler olarak bahsederken, Ortodoks Hıristiyanlar için Rhomaios ve Rûmi ("Romalı") kelimelerini kullanırlar. Bazı Yunan adalarında Katolikler hala Φράγκοι (Frangoi) ya da "Franklar" olarak anılmaktadır, örneğin Siroz'da Φραγκοσυριανοί (Frangosyrianoi) olarak adlandırılmaktadırlar. Yunan topraklarındaki Haçlı egemenliği dönemi günümüzde Frankokratia ("Frankların egemenliği") olarak bilinmektedir. ⓘ
13-14. yüzyıllardaki Moğol İmparatorluğu sırasında Moğollar Avrupalıları tanımlamak için "Franklar" terimini kullanmışlardır. Persler, dilin genişlemesiyle birlikte bu terimi Orta Doğu'da kullanmış ve yaymışlardır. Frangistan ("Frankların Ülkesi") terimi Müslümanlar tarafından Hıristiyan Avrupa'yı ifade etmek için kullanılmış ve birkaç yüzyıl boyunca İran ve Osmanlı İmparatorluğu'nda yaygın olarak kullanılmıştır. ⓘ
Çinliler 1520'lerde Tunmen Savaşı ve Xicaowan Savaşı'nda Portekizlileri Folangji 佛郎機 ("Franklar") olarak adlandırmıştır. Mandarin Çincesinin diğer bazı türleri bu karakterleri Fah-lan-ki olarak telaffuz etmiştir. ⓘ
Chingtih (Zhengde) döneminde (1506), Fah-lan-ki (veya Franklar) olarak adlandırılan ve haraç aldıklarını söyleyen batıdan gelen yabancılar aniden Bogue'a girdiler ve muazzam gürültülü silahlarıyla her yeri sarstılar. Bu durum saraya bildirildi ve derhal uzaklaştırılmaları ve ticaretin durdurulması emredildi.
- Orta Krallık: A Survey of the Geography, Government, Education, Social Life, Arts, Religion, &c. of the Chinese Empire and Its Inhabitants, 2 cilt (Wiley & Putnam, 1848), Samuel Wells Williams ⓘ
Akdeniz Lingua Franca'sı (veya "Frenk dili") ilk olarak 11. yüzyılda Avrupalı Hristiyanlar ve Müslümanlar tarafından Akdeniz limanlarında konuşulan ve 19. yüzyıla kadar kullanımda kalan bir pidgin idi. ⓘ
Türetilen kelimelere örnek olarak şunlar verilebilir:
- Yunancada Frangos (Φράγκος)
- Arnavutça Frëng
- Türkçe Frenkçe
- Azerice Firəng (Farsça'dan türetilmiştir)
- Arapça al-Faranj, Afranj ve Firinjīyah
- Farang (فرنگ), Farsça Farangī (فرنگی), ayrıca Frangistan (فرنگستان) toponimi
- Tacikçe Faranji.
- Bazı Türk dillerinde Ferengi veya Faranji
- Amharca'da Fereng, Tigrinya'da Farangi ve Afrika Boynuzu'nun diğer dillerindeki türev biçimler, beyaz insanları veya herhangi bir beyaz (Avrupalı) kişiyi ifade eder
- Hintçe ve Urducada Feringhi veya Firang (Farsçadan türetilmiştir)
- Diğer bazı Hint dillerinde Phirangee
- Tamilce Parangiar
- Malayalam dilinde Parangi; Sinhala dilinde bu sözcük özellikle Portekizlileri ifade eder
- Birmanya dilinde Bayingyi (ဘရင်ဂျီ)
- Khmer dilinde Barang
- Malay dilinde Feringgi
- Folangji veya Fah-lan-ki (佛郎機) ve Çince Fulang
- Tay dilinde Farang (ฝรั่ง).
- Bahasa Endonezya dilinde Pirang ("sarışın"), Perangai ("mizaç/al") ⓘ
Taylandlıların kullanımında bu kelime herhangi bir Avrupalıya atıfta bulunabilir. Vietnam Savaşı sırasında ABD askerlerinin varlığı Taylandlıları Afrikalı Amerikalılarla temasa geçirdiğinde, onlara (ve genel olarak Afrika kökenli insanlara) Farang dam ("Siyah Farang", ฝรั่งดำ) denmeye başlandı. Bu tür kelimeler bazen Avrupalılar/Fransızlar tarafından getirilen şeyleri, bitkileri veya yaratıkları da ifade eder. Örneğin, Khmer dilinde môn barang, kelimenin tam anlamıyla "Fransız Tavuğu", hindi anlamına gelir ve Tay dilinde Farang hem Avrupalılar hem de 400 yıl önce Portekizli tüccarlar tarafından tanıtılan guava meyvesi için kullanılan bir isimdir. Çağdaş İsrail'de Yidiş dilindeki פרענק (Frenk) kelimesi ilginç bir etimolojik gelişme sonucu Modern İbranice'de Mizrahi Yahudilerini ifade eder hale gelmiştir ve güçlü bir aşağılayıcı çağrışım taşımaktadır. ⓘ
Bazı dilbilimciler (aralarında Dr. Jan Tent ve Paul Geraghty'nin de bulunduğu) Avrupalılar için kullanılan Samoa ve genel Polinezya terimi Palagi (Puh-LANG-ee olarak telaffuz edilir) veya Papalagi'nin de akraba olabileceğini, muhtemelen Pasifik adalıları ile Malaylar arasındaki erken temaslar sonucu ortaya çıkan bir ödünç terim olabileceğini öne sürmüşlerdir. ⓘ
Kavimler Göçü dönemi
Roma İmparatorluğu'nun Ren-Tuna savunma hattının Ren koluna baskı yapan Cermen kabileleri, İlkçağ'ın sonlarında Frank çatısı altında toplanmıştı. IV.yüzyılın ortalarında, baskıya dayanamayan hat yırtıldı ve Franklar Galya'ya yerleşmeye başladı. Gotların İtalya'yı istila etmesine paralel olarak Franklar da Galya'dan Romalıları kovdu. Attila'nın Galya istilasına (451) mümkün olduğunca karışmamaya çalıştılar. Buradaki son Roma toprağı, Frank kralı Clovis tarafından işgal edildi. ⓘ
Merovenj Hanedanı
I. Clovis Frank savaş lordlarına boyun eğdirerek ilk Frank Krallığını kurdu (481). Romalılarla ve Gotlarla savaştı, Galya'yı birleştirdi. I. Clovis'le beraber Franklar arasında Hristiyanlık hızla yayıldı. ⓘ
Clovis'in ardıllarının hiçbiri onun otoritesini yeniden tesis edemedi. Frank lordları çok zayıf bağlarla krala bağlıydı ve Galya, katı bir feodalizmle yönetiliyordu. ⓘ
Hristiyanlık'ı benimsemiş olmaları, Frankları diğer ırkdaşlarıyla karşı karşıya getiriyordu. Kuzeydoğudaki Saksonlar ve güneydoğudaki Lombardlar ile Franklar arasında din eksenli bir düşmanlık ortaya çıktı. Müslüman ordularının Gotları çiğneyip geçerek Frank topraklarına girmesi, Merovenjlerin iktidarını temelinden sarstı. Merovenj ailesinin etkisiz kaldığı bir anda başka bir Frank ailesi olan Karolenjler Müslüman istilasını durdurarak ülkenin en nüfuzlu ailesi durumuna geldi. ⓘ
Karolenj Hanedanı
Charles Martel'in Puvatya'de kazandığı zafer, iki asırlık durgunluktan sonra Franklar için yeni bir savaşlar çağının başlangıcını gösteriyordu. ⓘ
Charles'ın oğlu Kısa Pepin de Hristiyanlık'ın savunuculuğu rolünü sürdürdü ve Papa'yı sıkıştırmakta olan Lombardlarla savaştı. Oğlu Şarlman nihayet sonuca ulaştı, İtalya'yı istila etti ve Lombardları kılıçtan geçirerek ülkeyi Hristiyanlık'ın kalesi durumuna getirdi. Hizmetleri karşılığında "imparator" unvanıyla ödüllendirildi. ⓘ
İmparatorluk
Şarlman'ın zaferleri, Frankları Avrupa'nın hakimi durumuna getirdi. Papa tarafından Roma'nın mirasçısı ilan edildiler. Şarlman, imparator tacını giyen ilk Cermen'di. ⓘ
Cermen ve Roma kültürlerini tek bünyede toplamaları, Frankları yeni bir uygarlığın öncüsü yaptı. Bunlara ek olarak Hristiyanlık'ı benimsediler; İtalya ve Almanya'daki paganları kırarak, güneyde Müslümanlarla ve kuzeyde Vikinglerle savaşarak kıta üzerinde Hristiyanlık'ın egemenliğini sağladılar. Sonraki yüzyıllarda ortaya çıkacak Avrupalı kimliğinin temelini atmış oldular. ⓘ
Frankların batıda bir imparatorluk kurması, doğudaki Bizanslıları kızdırdı ve doğu-batı ayrımı hiç olmadığı kadar derinleşti. Bu ayrım, ileride kiliselerin bölünmesine dek gidecekti. ⓘ
Emevilere karşı Abbasileri destekleyen Franklar, Bağdat sarayıyla diplomatik ilişkiler kurdu. Sonraki yüzyıllarda İslam coğrafyasında Avrupalı kavramı için kullanılacak olan "frenk" kelimesi bu sayede doğuya ulaştı. ⓘ
Karolenj Hanedanı döneminde savaş lordlarıyla imparator arasındaki hiyerarşiyi düzenleyen yasalar, daha önceki Cermen kabile sistemiyle Roma hukukunu tek potada birleştirdi ve Ortaçağ boyunca Avrupa'da etkin kalacak olan derebeylik hukuku ortaya çıktı. ⓘ
Frank İmparatorluğu'nun 843'te bölünmesi, Avrupa tarihi açısından dönüm noktası oldu. Şarlman'ın torunlarından biri doğuda ve biri batıda kendi güç merkezlerini oluşturdu. Bu merkezler daha sonra Fransa ve Almanya isimleri altında şekillenecek ve bu iki gücün çatışması Avrupa tarihini belirleyecekti. ⓘ
Pek çok ülkeyi işgal etseler de Frankların çoğu Galya'da kaldı. Buradaki yerli halkla, Keltlerle karışıp kaynaştılar ve Roma kültürünü benimsediler, bu sayede Fransızlara dönüştüler. ⓘ
Avrupa tarihi ile ilgili bu madde taslak seviyesindedir. Madde içeriğini genişleterek Vikipedi'ye katkı sağlayabilirsiniz. ⓘ |