Tümülüs
Tümülüs, Latince bir sözcük olup (çoğulu tümüli), bir mezar ya da mezarlık içeren, toprak yığılarak oluşturulmuş tepeciklere verilen addır. Höyük ve kurgan (Orta Asya'da) da denilen tümülüs yapma geleneğine sahip ulusların sayısı fazla değildir. Bunlara en çok Anadolu'da, Trakya'da, Orta Asya'da, Rusya'da ve Meksika'da rastlanır. ⓘ
Traklar'ın mezarları bu şekildedir. Trakya'nın en görsel anıtları tümülüslerdir. Trakya'nın tekdüze doğal yapısını süsleyen ve ona bir hareketlilik getiren tümülüslerin tam bir envanteri çıkartılmamıştır. Genel olarak mezarın üzerine yapılan her türlü yükselti tümülüs olarak adlandırılsa da, yapıldıkları döneme, tepenin ve mezar odasının biçimine, niteliğine, ölünün gömülüş şekline göre mezar tepelerinin değişen geniş bir çeşitlenmesi vardır. ⓘ
Mezarın yerini bir tepe ile belirleme geleneğinin bilinen ilk örnekleri Avrasya steplerinde, MÖ 4. binyılın başlarına aittir; kurgan olarak da adlandırılan bu mezar tepelerinin altında, ölü basit bir çukur ya da ahşap bir odaya yerleştirilmiştir. Bu geleneğin, steplerden gelen etki ile, Trakya'ya ilk olarak MÖ 3. binyıl içinde girdiği bilinmektedir. Trakya'nın Tunç çağ mezar tepeleri, daha sonraki dönemlerin tümülüslerine göre daha basık ve yayvan, çoğu kez de 2–3 m yüksekliğindeki tepeciklerdir; ancak Bulgaristan' da ender olarak yüksekliği 7 metreyi bulanlar da vardır. Tepelerin dolgularının toprak değil taş oluşturduğundan, bunlan "Taşlıtepe" olarak tanımlamaktayız. Bu tür mezar tepelerinde ölü, tepenin altındaki bir çukura, ve çoğu kez uzun olarak yatırılarak gömülmüştür. Tepenin değişik kesimlerinde münferit mezarlara da rastlanır. Taşlıtepeler tek olabilecekleri gibi, bazen tümülüs mezarlığı gibi, sayıları 30'u bulan topluluklar da oluşturabilir. ⓘ
İlk Demir Çağ'dan itibaren mezar tepeleri daha sivri ve konik bir biçim almış, dolgularında taş ile birlikte killi toprak da kullanılmıştır. Demir Çağı'nın ilk kısmına tarihlenen mezar tepelerinde gene ayrı bir mezar odası yoktur; ölü toprağa açılmış ve ahşap ile kaplanmış bir odanın içine yatırılmıştır. Orta Demir Çağı'ndan itibaren mezar odası ya da taş lahidi olan gerçek tümülüsler görülmeye başlar. Bu tür tümülüsler için genellikle uzaktan görülebilen sırt ve yamaçlar tercih edilmiştir İkili ya da üçlü tümülüsler yaygın olmakla birlikte, tümülüs mezarlığı şeklinde sayıları dokuz ile otuzaltı arasında değişen gruplara da rastlanmaktadır. toplu tümülüs mezarlıklarının, daha eski bir kutsal alanın üzerinde yer aldığı görülmektedir. ⓘ
Bintepe'deki Alyattes'in tümülüsü ile Nemrut Dağı'ndaki tümülüs Anadolu’nun bilinen en büyük tümülüsleri arasında yer alır. Frigyalılara ait tümülüsler de olmakla birlikte tümülüs yapımı daha çok Lidyalılar'da önem kazanmıştır. Aynı bölgede 100 Lidya tümülüsüne rastlanmıştır. Anadolu'nun en büyük tümülüsü olan Alyattes’inkinde 16 tonluk taş bloklar kullanılmıştır. Şamanist Türk ve Moğol boylarında ayrıca, Dünya Dağı’nı temsilen, “oba” adı verilen, taş yığınlarından kurgan (yapay tepe) oluşturma geleneği çok yaygındır. ⓘ
Tümülüsler genellikle dıştan görünen şekillerine göre sınıflandırılır. Bu bağlamda, uzun bir barrow, genellikle geçit mezarları gibi birkaç gömünün üzerine inşa edilmiş uzun bir tümülüstür. Yuvarlak barrow ise yuvarlak bir tümülüstür ve genellikle gömülerin üzerine inşa edilir. Hem uzun hem de yuvarlak höyüklerin iç yapısı ve mimarisi geniş bir yelpazeye sahiptir; kategorizasyon yalnızca dış görünüş şekline atıfta bulunmaktadır. ⓘ
İnhumasyon yöntemi bir dolmen, bir sanduka, bir morg muhafazası, bir morg evi veya bir oda mezarı içerebilir. Barrowlara örnek olarak Duggleby Howe ve Maeshowe verilebilir. ⓘ
Tümülüs kelimesi Latince 'höyük' veya 'küçük tepe' anlamına gelir ve Proto-Hint-Avrupa kökenli *teuh2- kökünden *tum-, 'şişmek, kabarmak' genişletilmiş sıfır derecesi ile türetilmiştir ve aynı zamanda mezar, tümör, tümesan, başparmak, uyluk ve bin anlamlarında da bulunur. ⓘ
Tümülüs gömü hesapları
Patroklos'un cenaze töreni Homeros'un İlyada'sının 23. kitabında anlatılır. Patroklos bir odun yığını üzerinde yakılır ve kemikleri iki kat yağ içinde altın bir küpte toplanır. Ateşin yakıldığı yere bir mezar inşa edilir. Akhilleus daha sonra bir araba yarışı, boks, güreş, koşu, iki şampiyon arasında ilk kanın aktığı bir düello, disk atma, okçuluk ve mızrak atmadan oluşan cenaze oyunlarına sponsor olur. ⓘ
Anglo-Sakson şiiri Beowulf'ta Beowulf'un cesedi Hronesness'e götürülür ve burada bir cenaze ateşinde yakılır. Yakma işlemi sırasında Geatlar efendilerinin ölümüne ağıt yakar, özellikle dul bir kadının ağıtından bahsedilir ve mezarın etrafında dönerken ağıtlar yakarlar. Daha sonra, denize bakan bir tepenin üzerine bir höyük inşa edilir ve içi hazineyle doldurulur. En iyi savaşçılardan oluşan on iki kişilik bir grup höyüğün etrafında dolaşır ve efendilerini öven ağıtlar söylerler. ⓘ
Attila'nın Jordanes'in Getica'sındaki gömülme hikâyesiyle de paralellikler kurulmuştur. Jordanes, Attila'nın naaşı yerde yatarken Hunların en iyi atlılarının sirk oyunlarında olduğu gibi onun etrafında döndüklerini anlatır. ⓘ
Columcille'in Eski İrlanda Hayatı'nda her cenaze alayının "Eala adı verilen bir höyükte durduğu, bunun üzerine cesedin yatırıldığı ve yas tutanların o noktanın etrafında üç kez ciddiyetle yürüdüğü" bildirilmektedir. ⓘ
Barrow türleri
Arkeologlar genellikle tümülüsleri konumlarına, biçimlerine ve inşa tarihlerine göre sınıflandırırlar (ayrıca bkz. höyük). Bazı İngiliz türleri aşağıda listelenmiştir:
- Bank barrow
- Çan el arabası
- Çanak el arabası
- D-şekilli höyük - bir kenarında genellikle taş levhalarla tanımlanan kasıtlı olarak düz bir kenarı olan yuvarlak höyük.
- Disk barrow
- Süslü höyük - basit bir yarım küre şeklinden daha ayrıntılı herhangi bir Tunç Çağı höyüğü için kullanılan genel terim.
- Uzun barrow
- Oval höyük - Neolitik döneme ait, dikdörtgen ya da yamuk yerine eliptik bir höyükten oluşan uzun höyük.
- Platform höyük - Tanınan yuvarlak höyük türleri arasında en az yaygın olanıdır ve bir hendekle çevrili olabilen düz, geniş dairesel bir höyükten oluşur. Doğu ve Batı Sussex'te belirgin bir yoğunlukla güney İngiltere'de yaygın olarak görülürler.
- Gölet barrow - Bronz Çağı'ndan kalma, çukurun kenarından geçen bir bankla çevrili sığ dairesel bir çukurdan oluşan bir barrow.
- Halka höyük - bir dizi gömüyü çevreleyen bir bank.
- Yuvarlak höyük - Britanya'nın Bronz Çağı halkları ve daha sonra Romalılar, Vikingler ve Saksonlar tarafından yaratılan dairesel bir özellik. Tabak ve çan höyük gibi alt sınıflara ayrılır - Altı Tepe nadir bir Roma örneğidir.
- Daire şeklindeki Bronz Çağı höyüğü - alçak, geniş bir höyüğün etrafını çevreleyen bir hendek ve bu hendeğin dışında da bir set bulunmaktadır.
- Kare höyük - genellikle Demir Çağı'na tarihlenen, merkezi bir gömüyü çevreleyen küçük, kare, hendekli bir çitten oluşan ve bir höyükle de örtülmüş olabilen gömü alanı. ⓘ
Modern barrowlar
Birleşik Krallık'ta barrow inşasında çağdaş bir canlanma söz konusudur. 2015 yılında, Neolitik çağda inşa edilenlerden esinlenen ve binlerce yıl sonra yapılan ilk uzun barrow olan All Cannings'deki Uzun Barrow, All Cannings köyünün hemen dışındaki arazide inşa edildi. Barrow, taş ve toprak yapı içerisinde ölü yakma kaplarının konulabileceği çok sayıda özel nişe sahip olacak şekilde tasarlanmıştır. ⓘ
Bunu St. Canings'teki
- St Neots'taki Willow Row Barrow.
- Shropshire'da Soulton'daki Soulton Uzun Mezarlığı.
- Dorset'teki Higher Ground Meadow
- Warwickshire. ⓘ
Milton Keynes ve Powis'te de birer barrow için planlar açıklanmıştır. ⓘ
Siteler
Afrika
Afrika Boynuzu
Somaliland'daki Salweyn, yaklaşık 8 km'lik bir mesafe boyunca uzanan çok geniş bir mağara alanı içermektedir. Bu tümülüslerden birinde Georges Révoil tarafından 1881 yılında yapılan bir kazıda, yanında eski ve gelişmiş bir uygarlığa işaret eden eserlerin bulunduğu bir mezar ortaya çıkarılmıştır. Gömülen nesneler arasında Samos'tan gelen çanak çömlek parçaları, bazı iyi işlenmiş emayeler ve Antik Yunan tasarımlı bir maske yer alıyordu. ⓘ
Batı Afrika
Doğu Sahra'daki daha erken yerleşimlerden önce, Nijer'in Sahra bölgesinde MÖ 4700 gibi erken bir tarihte megalitik anıtlı tümülüsler gelişmiştir. Nijer'in Sahra bölgesindeki ve Doğu Sahra'daki bu megalitik anıtlar, eski Mısır'ın mastabaları ve piramitlerinin öncülleri olarak hizmet etmiş olabilir. ⓘ
Nijer'de iki anıtsal tümülüs bulunmaktadır - Adrar Bous'ta bir mağara gömüsü (5695 BP - 5101 BP) ve Aïr Dağları'ndaki Iwelen'de çakılla kaplı bir tümülüs (6229 BP - 4933 BP). Tenerliler Adrar Bous ve Iwelen'deki iki anıtsal tümülüsü inşa etmemişlerdir. Daha ziyade, Tenerliler iki anıtsal tümülüsün inşa edilmesinden önceki bir zamanda sığır tümülüsleri inşa etmişlerdir. ⓘ
Doğu Moritanya'daki Tichitt Geleneği MÖ 2200 ile MÖ 200 yılları arasına tarihlenmektedir. Tichitt Kültürü'nün yerleşik alanlarında (örneğin Dhar Tichitt, Dhar Tagant, Dhar Walata), ölçekleri 2 hektardan 80 hektara kadar değişen taş duvarlarla çevrili, hayvancılık veya bahçecilik için kullanılan tarım arazilerinin yanı sıra tahıl ambarları ve tümülüslerin bulunduğu araziler de vardı. Dhar Walata'da bulunan bir düzine tümülüsle karşılaştırıldığında Dhar Tichitt'te bulunan yüzlerce tümülüs göz önüne alındığında, Dhar Tichitt'in Tichitt kültürü insanları için birincil din merkezi olması muhtemeldir. ⓘ
Senegal, Wanar'da megalitik monolit çemberler ve tümülüsler (MÖ 1300/1100 - MS 1400/1500) karmaşık bir hiyerarşik topluma sahip Batı Afrikalılar tarafından inşa edilmiştir. Senegal Nehri Vadisi'nin orta bölgesinde Serer halkı tümülüsler (MS 13. yüzyıldan önce), orta-batı bölgesinde kabuk çukurları (MS 7. yüzyıl - MS 13. yüzyıl) ve güney bölgesinde kabuk çukurları (MÖ 200 - Günümüz) oluşturmuş olabilir. Batı Afrika'nın mezar tümülüsü inşa etme geleneği MS 1. binyılda yaygın ve düzenli bir uygulamaydı. Senegal'de on binden fazla büyük mezar tümülüsü bulunmaktadır. ⓘ
İç Nijer Deltası'nda, Mali Göller Bölgesi'nde, Batı Afrika'nın Sahel krallıkları için Trans-Sahra ticareti döneminde inşa edilmiş iki anıtsal tümülüs bulunmaktadır. MS 1030 ile 1220 yılları arasına tarihlenen ve at kalıntıları ve çeşitli eşyalarla (örn. at koşumları, plaket ve çanlı at süsleri, bilezikler, yüzükler, boncuklar, demir eşyalar) birlikte gömülmüş iki insan kalıntısının bulunduğu El Oualadji anıtsal tümülüsü, El Bekri'nin de vurguladığı gibi, Gana İmparatorluğu'ndan bir kralın kraliyet mezarlığı olabilir. Koï Gourrey anıtsal tümülüsü, MS 1326'dan öncesine tarihlenebilecek ve çeşitli eşyalarla (örneğin demir aksesuarlar, bol miktarda bakır bilezik, halhal ve boncuk, bol miktarda kırık ama bütün çanak çömlek, bir dizi farklı, sağlam, sırlı çanak çömlek, ahşap boncuklu kemik kolye, bir kuş heykelciği, bir kertenkele heykelciği, bir timsah heykelciği) gömülmüş yirmiden fazla insan kalıntısına sahiptir ve Mali İmparatorluğu içinde yer almaktadır. ⓘ
Asya
Orta Asya
Kurgan sözcüğü Türkçe kökenlidir ve Proto-Türkçe *Kur- ("dikmek (bir bina), kurmak") sözcüğünden türemiştir. Ukrayna ve Rusya'da, Ukrayna Chernihiv'deki Kara Mezar (19. yüzyılda kazılmıştır), Rus Staraya Ladoga'daki Oleg'in Mezarı ve Rus Novgorod yakınlarındaki geniş, karmaşık Rurik Tepesi gibi Varangian reislerinin kraliyet kurganları vardır. Diğer önemli kurganlar Ukrayna ve Güney Rusya'da bulunur ve çok daha eski bozkır halklarıyla, özellikle İskitler (örneğin, Chortomlyk, Pazyryk) ve erken Hint-Avrupalılarla (örneğin, Ipatovo kurganı) ilişkilidir. Ukrayna ve Güney Rusya'da bulunan bozkır kültürleri doğal olarak Orta Asya'ya, özellikle Kazakistan'a doğru devam eder. ⓘ
Bir mezarın üzerine inşa edilir ve genellikle mezar kapları, silahlar ve atlarla birlikte tek bir insan bedeni içermesiyle karakterize edilir. Başlangıçta Pontus-Hazar bozkırlarında kullanılan kurganlar, MÖ 3. binyılda Orta Asya'nın büyük bölümüne ve Doğu, Güneydoğu, Batı ve Kuzey Avrupa'ya yayılmıştır. ⓘ
En eski kurganlar Kafkasya'da MÖ 4. binyıla aittir ve araştırmacılar bunları Hint-Avrupalılar ile ilişkilendirmektedir. Kurganlar Eneolitik, Bronz, Demir, Antik ve Orta Çağ'da inşa edilmiş olup, Güney Sibirya ve Orta Asya'da eski gelenekler halen devam etmektedir. ⓘ
Yakın Doğu
Türkiye
Anadolu yarımadasında, bu yapay höyüklerin dünyadaki en büyük örneklerini bulabileceğiniz birkaç yer vardır. Bu alanlardan üçü özellikle önemlidir. Bin Tepeler (ve Ege'nin iç kesimlerindeki diğer Lidya höyükleri), Gordium'daki (Orta Anadolu) Frig höyükleri ve Nemrut Dağı'ndaki (Güneydoğu Anadolu) ünlü Kommagene tümülüsü. ⓘ
Burası, sahip olduğu örnek sayısı ve bunlardan bazılarının boyutları ile sayılan yerlerin en önemlisidir. Türkiye'nin Ege iç kesimlerindedir. "Bin Tepeler" olarak adlandırılan höyük, Manisa ilinin Salihli ilçesinin kuzeybatısında yer almaktadır. Alan, Marmara Gölü'nün (Gyges veya Gygaea Gölü) güney kıyısına çok yakındır. Bin Tepeler, MÖ 7. ve 6. yüzyıllara tarihlenen bir Lidya nekropolüdür. Bu höyükler "Anadolu'nun piramitleri" olarak adlandırılır, çünkü aralarındaki dev bir örnek 355 metre çapında, 1115 metre çevre genişliğinde ve 69 metre yüksekliğindedir. Herodot'a göre bu dev tümülüs MÖ 619-560 yılları arasında hüküm süren ünlü Lidya Kralı Alyattes'e aittir. Ayrıca Kral Gyges'e ait bir höyük daha bulunmaktadır. Gyges höyüğü kazılmış ancak mezar odası henüz bulunamamıştır. Bu alanda Lidya dönemine tarihlenen ve soylulara ait 75 tümülüs bulunmaktadır. Alanda çok sayıda küçük yapay höyük de görülebilir. Uşak ilinin Eşme ilçesi çevresinde başka Lidya tümülüsleri de bulunmaktadır. Bu yerleşimlerdeki bazı höyükler 1960'ların sonlarında yağmacılar tarafından talan edilmiş ve mezar odalarında bulunan Lidya hazineleri Amerika Birleşik Devletleri'ne kaçırılmış, daha sonra yapılan pazarlıklar sonucunda Türk yetkililere iade edilmiştir. Bu eserler günümüzde Uşak Arkeoloji Müzesi'nde sergilenmektedir. ⓘ
Gordium (Gordion) antik Frigya krallığının başkentiydi. Kalıntıları Türkiye'nin başkenti Ankara yakınlarındaki Polatlı'nın hemen yakınındadır. Bu alanda Frig, Pers ve Helenistik dönemlere tarihlenen yaklaşık 80-90 tümülüs bulunmaktadır. Bugüne kadar MÖ 8. yüzyıldan MÖ 3. veya 2. yüzyıla kadar değişen tarihlerde yaklaşık 35 tümülüs kazılmıştır. Alandaki en büyük tümülüsün ünlü Frig Kralı Midas'ın ya da babasının mezarını örttüğüne inanılmaktadır. Tümülüs MM ("Midas Höyüğü" anlamında) olarak adlandırılan bu höyük, 1957 yılında Rodney Young ve lisansüstü öğrencilerinin önderliğinde Pennsylvania Üniversitesi Müzesi'nden bir ekip tarafından kazılmıştır. Ahşap mezar odasından çıkarılan çok sayıda güzel bronz eser arasında, çok sayıda "omphalos kasesi" de dahil olmak üzere 170 bronz kap ve 180'den fazla bronz "Frig fibulası" (antik çengelli iğne) vardı. Mezarda bulunan ahşap mobilyalar özellikle dikkat çekicidir, çünkü ahşap arkeolojik bağlamlardan nadiren günümüze ulaşır: Koleksiyonda, biri özenle oyulmuş ve kakılmış dokuz masa ile dini semboller ve geometrik desenlerle işlenmiş iki törensel servis sehpası yer almaktadır. Alandaki diğer tümülüs mezarlarda da önemli bronz ve ahşap eserler bulunmuştur. ⓘ
Nemrut Dağı, Türkiye'nin Adıyaman ilinin 86 km doğusundadır. Aynı ilin Kahta ilçesine çok yakındır. Dağ, zirvesinde deniz seviyesinden 3050 metre yüksekliğe sahiptir. Dağın zirvesinde MÖ 1. yüzyıla tarihlenen bir tümülüs bulunmaktadır. Bu yapay höyüğün çapı 150 metre, yüksekliği ise 50 metredir ve orijinal yüksekliği 55 metredir. MÖ 69-40 yılları arasında hüküm sürmüş olan Kommagene Kralı I. Antiochus Theos'a aittir. Bu tümülüs kırık taş parçalarından oluştuğu için kazı çalışmaları neredeyse imkânsızdır. Tümülüs doğu, batı ve kuzeyde tören teraslarıyla çevrilidir. Doğu ve batı teraslarında 8 ila 10 metre yüksekliğe ulaşan muazzam heykeller ve Kommagene panteonundan tanrı ve tanrıçaların kabartmaları yer almakta olup, tanrısal figürler Pers ve Roma algılarını birlikte somutlaştırmaktaydı. ⓘ
İsrail
Golan Tepeleri'ndeki antik megalitik yapı Rujm el-Hiri'nin merkezini bir tümülüs oluşturmaktadır. Arapça'da Rujm tümülüs, mağara veya taş yığını anlamına gelebilir. Modern Kudüs'ün batı şehir sınırları yakınında 19 tümülüs belgelenmiştir (Amiran, 1958). İlk olarak 1870'lerde ilk araştırmacılar tarafından fark edilmiş olsa da, resmi olarak belgelenen ilk tümülüs 1923 yılında William Foxwell Albright tarafından kazılan 2 numaralı tümülüstür ve en sonuncusu (4 numaralı tümülüs) 1983 yılında Gabriel Barkay tarafından kazılmıştır. Bu tümülüslerin Kudüs'ü yöneten Yahudi krallarla ilişkilendirilmesi, sadece spekülasyondan ibaret olduğu için İncil tarihini doğrulamamaktadır. Tümülüslerden herhangi bir Yahudi kralının adını taşıyan bir yazıt çıkarılmamıştır.
- Bir kurtarma operasyonunda alelacele kazılan Tümülüs #4 de dahil olmak üzere, bu antik İsrail yapılarının yarısından fazlası modern inşaat projeleri tarafından tehdit edilmiş veya yok edilmiştir. Bu kazıdan elde edilen en kayda değer buluntular iki adet LMLK mühür baskısı ve eşmerkezli daire kesiklerine sahip iki kulptur; tüm bunlar bu tümülüsün Kral Hizkiya ya da oğlu Manaşşe'ye ait olduğunu göstermektedir.
- Bu tümülüslerin sayısını İsrail krallarının (kuzey ve güney) toplam sayısıyla karşılaştırırken, Saul'un hiçbir zaman Kudüs'te hüküm sürmediğini ve Athaliah'ın hiçbir zaman taç giymediğini unutmayın. Tahtı zorla ele geçirmişti (2Kingler 11:1-3) ve acımasızca öldürülmesinin ardından kesinlikle bir tümülüs töreniyle onurlandırılmayacaktı.
- Kuzey kralları güney krallığı üzerinde hüküm sürmediler ve kesinlikle Yeruşalim'de bir tümülüs töreniyle onurlandırılmazlardı; onlar için herhangi bir tören yapıldıysa, bunlar kuzeyde (Beytel, Tirza ya da Samiriye yakınlarında) gerçekleşirdi. ⓘ
Güney Asya
Hindistan
Ortaçağ Assam'ındaki Ahom krallığı, kralları ve yüksek memurları için Maidam adı verilen sekizgen tümülüsler inşa etmiştir. Krallar Assam'ın Sibsagar bölgesindeki Charaideo'da bir tepeciğe gömülürken, diğer Maidam'lar daha geniş bir alana dağılmış olarak bulunur. ⓘ
Pakistan
Damb, Makran'ın kıyı bölgeleri de dahil olmak üzere Belucistan'da bulunan bir tür höyük veya küçük taş yapıydı. ⓘ
Doğu Asya
Çin
Çin piramitleri Çin'in eski imparatorlarından bazılarının kalıntılarını barındırmaktadır. ⓘ
Shang ve Zhou kültürünün bölgeye yayılmasından önce, Yangtze vadisi ve güneydoğu Çin'deki "Baiyue" halkları tarafından da yüzlerce tümülüs inşa edilmiştir. ⓘ
Japonya
Japonya'da güçlü liderler kofun olarak bilinen tümülüsler inşa etmişlerdir. Japon tarihinin Kofun dönemi adını bu mezar höyüklerinden almaktadır. En büyüğü 840 metre uzunluğuyla Daisen-ryo Kofun ya da daha yaygın olarak Nintoku-ryo Kofun'dur. Diğer şekillere ek olarak, kofun tipik olarak Daisen Kofun'da görülen bir anahtar deliği şeklini de içerir. Yabancı müzelerde bazı mezar eşyaları bulunmaktadır. ⓘ
Kore
Ayrıca bakınız Cheonmachong, Göksel At Mezarı ⓘ
Kore'deki ilk mezar höyükleri, MS 1. binyıl kültürlerine ait bronz eşya, çanak çömlek ve toplumun elit kesiminin diğer sembolleri gibi materyalleri içeren dolmenlerdir. Kore'de MS 300'lere tarihlenen en ünlü tümülüsler, Kore Baekje, Goguryeo (Kogyuro/Koguryo), Silla ve Gaya devletleri tarafından bırakılan ve günümüz Pyongyang, Ji'an, Jilin, Seul ve Gyeongju'daki antik başkentlerin etrafında kümelenmiş olanlardır. Piramit şeklindeki Goguryeo mezarları, Anak Mezarı No.3'te olduğu gibi halkın kültür ve sanatını tasvir eden iyi korunmuş duvar resimleriyle ünlüdür. Kral Gwanggaeto'nun mezarının tabanı her iki tarafta 85 metre, yani Büyük Piramitlerin yarısı büyüklüğündedir. Goguryeo Silla mezarları en çok, muhtemelen İpek Yolu üzerinden Kore'ye ulaşan narin altın taçlar ve cam eşyalar ve boncuklar gibi kazılan muhteşem adaklarla dikkat çekmektedir. At süsleri, bronz aynalar, resimler ve demir eşyalar gibi pek çok yerli Kore eseri ve kültürü erken dönem Japonya mezar yapımcılarına aktarılmıştır. ⓘ
Avrupa
Güneydoğu Avrupa
Tümülüsler, kuzey ve güney Arnavutluk'a yayılmış en önemli tarih öncesi anıt türlerinden biridir. Bazı iyi bilinen yerel tümülüsler şunlardır:
- Kamenica Tümülüsü
- Lofkënd Tümülüsü
- Pazhok Tümülüsü ⓘ
Bosna Hersek
Kupres'te 50'den fazla mezar höyüğü bulunmuştur. Kupresli adam - tümülüslerden birinde bulunan iskeletin 3000 yıldan daha eski olduğuna inanılmaktadır ve Livno'daki Gorica müzesinde saklanmaktadır. Glasinac'ta çok sayıda tümülüs bulunmaktadır. Bronz ve Demir Çağı boyunca burası, ölülerini tümülüslere gömen güçlü bir Glasinac kültürünün yeriydi. ⓘ
Bulgaristan
Bulgaristan topraklarında 60.000'in üzerinde antik Trak höyüğü bulunmaktadır ve bunlardan sadece 1.000 kadarı incelenmiştir. Ayrıca Roma ve Trako-Roma mezarları da bulunmaktadır. Antik mezarların, tapınakların ve kutsal alanların üzerindeki bu tümülüsler tüm Bulgaristan topraklarında bulunur. Dünyanın en önemli ve ünlülerinden bazıları UNESCO Dünya Mirası listesinde yer alan Kazanlık ve Sveshtari mezarlarıdır. Antik Trak başkentleri Seuthopolis (Odrys krallığının) ve Daosdava veya Helis (Getae'nin) yakınlarında bulunan bu mezarlar belki de kraliyet mezarlarını temsil ediyordu. Diğer önemli tümülüsler arasında Aleksandrovo Trak mezarı, Golyama Arsenalka Trak mezarı, Shushmanets Trak mezarı, Griffins Trak mezarı, Helvetia Trak mezarı, Ostrusha Trak mezarı, Seuthes III mezarı ve Starosel çevresindeki diğer mezarlar yer alırken, diğerleri Panagyurishte ve Rogozen hazineleri gibi sunular içermektedir. Bazı yerleşimler Trak Hükümdarları Vadisi'nde yer almaktadır. Seuthes III'ün mezarı "Golyama Kosmatka" höyüğü, maksimum 23 m. yüksekliği ve 130 m. çapıyla Trakya'daki en büyük höyükler arasındadır. ⓘ
Hırvatistan
Tüm Hırvatistan'da, karstik bölgelerde (Adriyatik Denizi kıyısında) taştan (Hırvatça: gomila, gromila) veya iç ova ve tepelerde topraktan (Hırvatça: humak) yapılmış binlerce tümülüs bulunmaktadır. Bu tarih öncesi yapıların çoğu MÖ 2. ve 1. binyılda, Tunç Çağı'nın ortasından Demir Çağı'nın sonuna kadar İlliryalılar ya da onların doğrudan ataları tarafından aynı yerde inşa edilmiştir; Liburnialıların tümülüsler altında ölü gömme geleneği kesinlikle Bakır Çağı gibi erken dönemlerden miras kalmıştır. Daha küçük tümülüsler mezar höyükleri olarak kullanılırken, daha büyükleri (bazıları 7 metreye kadar yükseklikte ve 60 metre uzunluğunda tabana sahip) cenotaph (boş mezarlar) ve ritüel yerleriydi. ⓘ
Yunanistan
Dünyanın en önemli Tümülüslerinden bazıları, Makedon mezarları ve Vergina'daki bir sanduka-mezar, Büyük İskender'in (MÖ 336-323) babası Philip II'nin (MÖ 359-336) mezarının yanı sıra Büyük İskender'in oğlu İskender IV'ün (MÖ 323-309) mezarını da içermektedir. Amfipolis'te çok büyük bir tümülüs keşfedilmiştir. Kasta Mezarı olarak bilinen bu mezarın sahibi şu anda bilinmemektedir. Ayrıca, başta Agamemnon'un Mycenae'deki yerleşimi olmak üzere, Tiryns'te, Olympia ve Pylos yakınlarında ve çoğunlukla Peloponez yarımadasında Mycenae yerleşimleri ve Bronz Çağı yerleşimlerinin yakınında çok sayıda Miken Yunan Mezarı bulunmaktadır. Ayrıca, Orta Yunanistan'da bazıları kazılmış, bazıları kazılmamış çok sayıda Tümülüs bulunmaktadır. Bunlardan dikkate değer bir tanesi Marathon'dadır ve savaş sırasında düşenlerin gömüldüğü yer olarak hizmet vermektedir. ⓘ
Ekim 2014 itibariyle Yunanistan'ın Makedonya bölgesindeki Amphipolis'te bulunan Kasta Mezarı'nda kazılar devam etmekte olup, tümülüsün çevresi 497 metredir. Mezarın M.Ö. 4. yüzyılın son çeyreğine ait antik bir Makedon mezar anıtı olduğu değerlendirilmektedir.
- Makedon Mezarları, Korinos
- Makedon Mezarları, Katerini ⓘ
Macaristan
Büyük Macar Ovası'nda 40.000'den fazla tümülüs bulunmaktadır, en yükseği Békés ilçesindeki Békésszentandrás yerleşimi yakınlarındaki Gödény-halom'dur. ⓘ
Sírhalom kökenleri ve biçimleri çeşitlidir: anlatılar, mezarlar, sınır barrowları, gözcü barrowları. ⓘ
Sırbistan
- Mrčajevci, birkaç tarih öncesi tümülüs
- Bukovac, İlirya tümülüsleri ve nekropolü
- Morava vadisindeki beş tarih öncesi tümülüs.
- Gromile, Ravna Gora'daki Sırp tümülüsleri.
- Kinđa ⓘ
Batı ve Orta Avrupa
Avusturya
- Burgstallkogel (Sulm Vadisi)
- Großmugl (Aşağı Avusturya)
- Pillichsdorf (Aşağı Avusturya)
- Niederhollabrunn (Aşağı Avusturya)
- Gaisruck (in Niederösterreich)
- Langenlebarn (in Niederösterreich)
- Deutsch-Altenburg (Niederösterreich içinde)
- Bernhardsthal (Aşağı Avusturya)
- Siegendorf (Burgenland)
- Schandorf (Burgenland)
- Kleinklein (Styria)
- Niederfellabrunn (Aşağı Avusturya))
- Oberhofen am Irrsee (Yukarı Avusturya)
- Obermallebarn (Aşağı Avusturya)
- Unterzögersdorf (Aşağı Avusturya) ⓘ
Belçika
- Ambresin'de İki Tümülüs (Liège Eyaleti)
- Hannut'taki (Liège) Avernas Tümülüsü: yükseklik: 8 m; çevre uzunluğu: 100 m
- Braives'deki (Liège) "champ de la Tombe" tümülüsü, MS 1. yüzyıl Roma mezarı.
- Court-Saint-Étienne Tümülüsü (Valon Brabant), yaklaşık MÖ 3.000.
- Incourt'daki (Valon Brabant) Glimes Tümülüsü, Gallo-Roma dönemi: yükseklik: 11 m; çap: 50 m
- Ramillies'deki (Valon Brabant) Hottomont Tümülüsü, mezarı : yükseklik: 11,5 m ; çap: 50 m
- Oleye (Liek) Tümülüsü (Liège)
- Landen'deki Landen'li Pepin Tümülüsü (Flaman Brabant)
- Sonian Ormanı Tümülüsleri (Flaman Brabant), MÖ 1. binyıl.
- Tienen'deki (Flaman Brabant) Grimde'nin üç tümülüsü, MÖ 1. yüzyıl Gallo-Roma mezarları.
- Antoing'deki (Hainaut Eyaleti) Trou de Billemont Tümülüsü, 6. ve 7. yüzyıl Merovenj mezarları.
- Walhain Tümülüsü (Valon Brabant)
- Waremme'de (Liège) İki Tümülüs
- Wéris Tümülüsleri (Belçika Lüksemburg'u), MÖ 4. ve 3. binyıl. ⓘ
Birleşik Krallık
Birleşik Krallık'ta, Neolitik Çağ'ın sonlarından Bronz Çağı'nın sonuna kadar (MÖ 2900-800) ölüleri gömmek için çok çeşitli tiplerde barrowlar yaygın olarak kullanılmıştır. İngiltere'nin doğusunda Demir Çağı'nda (MÖ 800-MS 43) zaman zaman kare barrowlar kullanılmıştır. Anglo-Sakson fetihlerinin ardından, kıta Avrupa'sından kuzey Germen gömü uygulamalarının getirilmesiyle geleneksel yuvarlak obruk kısa süreli bir canlanma yaşamıştır. Bu geç dönem höyükleri genellikle daha eski Tunç Çağı höyüklerinin yakınına inşa edilmiştir. Aralarında birkaç gemi gömüsü örneği de bulunmaktadır. Hristiyanlığın yayılmasının bir sonucu olarak 7. yüzyılda barrow gömüsü kullanımdan düşmüştür. Tümülüslerin ilk bilimsel araştırmaları ve kökenlerine ilişkin teoriler 17. yüzyıldan itibaren başta John Aubrey ve William Stukeley olmak üzere antikacılar tarafından yapılmıştır. 19. yüzyılda İngiltere'de tümülüs kazıları, "barrow-diggers" olarak bilinen eğitimli ve varlıklı üst sınıflar arasında popüler bir eğlenceydi. Bu boş zaman aktivitesi, İngiltere'de geçmişin bilimsel olarak incelenmesinin temellerinin atılmasında önemli bir rol oynamış, ancak aynı zamanda sit alanlarına anlatılamayacak kadar zarar vermiştir. ⓘ
Önemli Britanya höyükleri şunlardır:
- West Kennet Long Barrow - Wiltshire'da Neolitik döneme ait uzun höyük
- Wayland's Smithy - Oxfordshire'da Neolitik döneme ait uzun höyük ve oda mezar (tarihsel olarak Berkshire)
- Belas Knap - Gloucestershire'da Neolitik döneme ait uzun höyük
- Maeshowe - Anakara, Orkney'de Neolitik döneme ait odacıklı mağara ve geçit mezar
- Duggleby Howe - East Riding of Yorkshire'da Neolitik döneme ait yuvarlak höyük
- Sutton Hoo - Suffolk'ta olağanüstü zengin mezar eşyaları içeren 7. yüzyıl Doğu Anglia gemi mezarı
- Devil's Humps - Batı Sussex'teki Bow Hill'de Bronz Çağı'na ait höyük grubu
- Devil's Jumps - Batı Sussex'in Güney Downs bölgesinde Bronz Çağı'na ait höyük grubu
- Seamer Beacon - Scarborough, Kuzey Yorkshire yakınlarındaki Bronz Çağı höyüğü ⓘ
Çek Cumhuriyeti
Orta Çağ'ın başlarında, bugün Çek Cumhuriyeti olan bölgede yaşayan Slav kabileleri ölülerini mezarların altına gömerlerdi. Bu uygulama güney ve doğu Bohemya ile Yukarı Avusturya ve Lusatia gibi o dönemde Slav halklarının da yaşadığı bazı komşu bölgelerde yaygındı. Ülkenin orta kesiminde (Prag çevresinde) bilinen Slav mezarları bulunmadığı gibi Moravya'da da bulunmaz. Bu durum bazı arkeologların, Çek topraklarını birbirinden ayrı olarak kolonileştiren ve her bir dalganın kendi geleneklerini (gömme ritüelleri de dahil olmak üzere) beraberinde getirdiği en az üç farklı Slav yerleşimci dalgası hakkında spekülasyonlar yapmasına yol açmıştır. ⓘ
Mezarların inşa edildiği yerlerde, genellikle gruplar halinde (10 ila 100 tanesi bir arada) bulunurlar ve genellikle batıdan doğuya doğru giden birkaç belirgin hat oluştururlar. Şimdiye kadar bunlardan sadece birkaçı bilimsel olarak incelenmiştir; içlerinde aynı alanda bile hem ateşle (yanmış küllerle) gömülmüş hem de yanmamış iskeletler bulunmuştur. Görünüşe göre, höyükleri inşa edenler bir süre sonra ateşle gömme yönteminden yanmamış cesetlerin gömülmesine geçmişlerdir; bu değişikliğin nedeni bilinmemektedir. Mezarların tarihi, herhangi bir Hıristiyan etkisi içermeyecek kadar eskiye (MS 700 ila MS 800) dayanmaktadır. ⓘ
Çek mezarları genellikle yoksul köylülerin gömülmesine hizmet ettiğinden, içlerinde ucuz çanak çömlek dışında çok az nesne bulunmuştur. Sadece bir Slav mezarlığında altın bulunduğu bilinmektedir. ⓘ
Çek mezarlıklarının çoğu, yoğun nüfuslu bölgedeki yoğun tarım nedeniyle zarar görmüş ya da tahrip olmuştur. Kalanlar ise genellikle ormanlarda, özellikle de ücra yerlerdeki tepelerde bulunmaktadır. Bu nedenle, Çek nüfusu arasında mezar anıtları hakkında genel bir bilgi bulunmamaktadır. ⓘ
En iyi Slav mezarlık alanları České Budějovice'ye yakın küçük bir köy olan Vitín yakınlarında bulunabilir. Vitín yakınlarında, her biri sıra halinde dizilmiş yaklaşık 80 mezar içeren iki grup mezar bulunmaktadır. Bazı mezarların yüksekliği 2 metreye kadar çıkmaktadır. ⓘ
Çek Cumhuriyeti'nde bilinmeyen insanlar tarafından inşa edilmiş bazı tarih öncesi gömütler de bulunmaktadır. Slav mezarlıklarından farklı olarak, az sayıda olmalarına rağmen ülkenin her yerinde bulunabilirler. Bunları Slav mezarlıklarından ayırt etmek vasıfsız bir göz için kolay bir iş değildir. Bunların belki de en ünlüsü Slavkov u Brna yakınlarındaki Žuráň tepesini oluşturur; Napolyon Austerlitz Savaşı sırasında kuvvetlerini buradan komuta etmiştir. ⓘ
Fransa
- Bougon (Deux-Sèvres) tümülüsleri, hepsi aynı yerde bulunan beş tümülüsten oluşan bir settir: inşa ve kullanım MÖ 4.500 ila 3.000 yılları arasında uzun bir süre boyunca gerçekleşmiştir. Bu set, Batı Avrupa'nın en eski megalitik nekropollerinden biri olarak kabul edilmektedir.
- Bussy-le-Château komünü (Marne) beş Roma, Vizigot ve Burgonya tümülüsüne sahiptir: bunlardan üçü Noblette nehri boyunca nispeten bozulmadan kalmıştır [fr].
- Carnac'taki neolitik Saint-Michel de Carnac tümülüsü MÖ 5.000 ila 3.400 yılları arasında inşa edilmiştir.
- Carnac'tan birkaç kilometre uzaklıkta, ünlü kırık Menhir'in yakınında 140'a 20 metre (459 ft × 66 ft) boyutlarında neolitik Er-Grah tümülüsleri [fr] bulunmaktadır.
- Benon ormanındaki beş Tumulus de champ Châlons [fr] Courçon komününde (Charente-Maritime) bir neolitik nekropol oluşturur.
- Dissignac tümülüsü [fr] Saint-Nazaire'in (Loire-Atlantique) yaklaşık 5 kilometre batısında yer alan neolitik bir anıttır.
- Lamalou dolmen tümülüsü, Lamalou nehrinin kaynak sularında yer almaktadır.
- Bergerie de Panissière tümülüsü ve mezar odası (dolmen) Alès (Gard) yakınlarında yer almaktadır.
- Tanouëdou tümülüsü Bourbriac (Côtes d'Armor, Brittany) yakınlarında yer almaktadır.
- Péré Tümülüsü [fr] Prissé-la-Charrière komününde (Deux-Sèvres): MÖ 4.450 ila 4.000 yıllarına tarihlenen, 100 metreye 20 metre (328 ft × 66 ft) tümülüslü neolitik bir uzun höyük.
- Saint-Fiacre tümülüsü [fr], Melrand komününde (Morbihan), 1972'den beri anıt tarihi olarak listelenmiştir.
- Appenwihr komünündeki (Haut Rhin) Appenwihr tümülüsleri, kuzeybatıya çok uzak olmayan dokuz küçük tümülüs (yaklaşık 1,50 metre (4,9 ft) yüksekliğinde ve biri 4 ila 5 metre (13 ila 16 ft) daha yüksek) kümesidir. Kazıların sonuçları Colmar'daki Unterlinden Müzesi'nde sergilenmektedir. ⓘ
Almanya
Almanya'da Erken ve Orta Tunç Çağı'na tarihlenen Hügelgrab ("barrow", "burial mound" veya "tumulus") yerleşimleri. ⓘ
İsim | Yer | Bölge | Bundesland | Tip | Tarih | Era ⓘ |
---|---|---|---|---|---|---|
Auleben mezar-tepe alanı | Auleben | Nordhausen | Thüringen | Mezar-tepe alanı | MÖ 1500-1200 | Bronz Çağı |
Benther Tepesi | Badenstedt [de] | Bölge Hannover | Aşağı Saksonya | Hilly-grave | MÖ 1800-1100 | Erken İskandinav Bronz Çağı |
Kreuzlinger Forst [de]/Mühltal | Gauting | Münih bölgesi | Bavyera | Hilly-grave | MÖ 2000-1500 | Bronz Çağı |
Alman Mezarı (Itzehoe) [de] | Itzehoe | Kreis Steinburg | Schleswig-Holstein | Hilly-grave | MÖ 1500-1300 | Bronz Çağı |
Giesen Tumuli [de] | Giesen (köy) [de] | Landkreis Hildesheim | Aşağı Saksonya | Hilly-grave | MÖ 1600-1200 | Bronz Çağı |
Bonstorf Barrows | Bonstorf | Landkreis Celle | Aşağı Saksonya | grave-hill tarlasi | MÖ 1500-1200 | Bronz Çağı |
Lahnberge Tümülüsleri [de] | Marburg | Landkreis Marburg-Biedenkopf | Hesse | >200 Tepelik mezarlar | 1600 - MÖ 5. yüzyıl | Orta Tunç Çağı (Tümülüs kültürü), Geç Tunç Çağı (Urnfield kültürü), Demir Çağı (Hallstatt Kültürü) |
Wilhof dağı [de] | Willhof | Landkreis Schwandorf | Bavyera | Hilly-grave | MÖ 1516 | Orta Tunç Çağı, erken La Tene kültürü |
Daxberg Tümülüsleri (Mömbris) | Daxberg (Mömbris) [de] | Landkreis Aschaffenburg | Bavyera | Tepelik-mezarlık alan | MÖ 2000-800 | Demir Çağı |
Hohenfelde | Hohenfelde (Mecklenburg) | Mecklenburgische Seenplatte | Mecklenburg-Vorpommern | 7 Hilly-graves | MÖ 1700 | Bronz Çağı |
Neu Quitzenow | Neu Quitzenow | Rostock | Mecklenburg-Vorpommern | 2 Engebeli mezarlar | MÖ 1800-600 | |
Grabhügel von Leubingen | Leubingen | Sömmerda | Thuringen | mezar-tepe | MÖ 1940 | Unetice kültürü |
Almanya'da Geç Tunç ve Demir Çağı'na tarihlenen tümülüs veya tümülüs alanları. ⓘ
İsim | Yer | Bölge | Bundesland | Tip | Tarih | Era ⓘ |
---|---|---|---|---|---|---|
Pöckinger Gemeindegebiet (Pöcking yerel topluluk alanı) | Pöcking | Münih bölgesi | Bavyera | grave-hill tarlasi | c. MÖ 750-500 | Hallstatt kültürü |
Glauberg | Glauburg | Wetteraukreis | Hesse | Kral Mezarları | MÖ 5. yüzyıl | Erken Kelt Çağı |
Lahnberge | Marburg | Landkreis Marburg-Biedenkopf | Hesse | >200 Tepelik mezarlar | c. 1600 - MÖ 5. yüzyıl | Orta Tunç Çağı (Tümülüs kültürü), Geç Tunç Çağı (Urnfield kültürü), Demir Çağı (Hallstatt Kültürü) |
Hohmichele | Hundersingen | Landkreis Sigmaringen | Baden-Württemberg | Kral Mezarları | c. MÖ 600-450 | Hallstatt kültürü |
Hochdorf'un mezar tepesi | Hochdorf an der Enz | Landkreis Ludwigsburg | Baden-Württemberg | Hilly-grave | MÖ 5. yüzyıl | Hallstatt kültürü |
Lehbühl | Schlaitdorf | Landkreis Esslingen | Baden-Württemberg | Tepe-mezar | c. MÖ 600-400 | Hallstatt kültürü |
Daxberg Tümülüsleri (Mömbris) | Daxberg (Mömbris) [de] | Landkreis Aschaffenburg | Bavyera | Tepelik-mezarlık alan | c. MÖ 2000-800 | Demir Çağı |
Daxberg Tümülüsleri (Erkheim) | Daxberg (Erkheim) [de] | Landkreis Unterallgäu | Bavyera | Tepelik-mezarlık alan | MÖ 8. yüzyıl | Demir Çağı |
Neu Quitzenow | Neu Quitzenow | Rostock | Mecklenburg-Vorpommern | 2 Engebeli mezarlar | c. MÖ 1800-600 | |
Seddin Kraliyet Mezarı [de] | Seddin | Landkreis Prignitz | Brandenburg | Kral Mezarları | MÖ 8. yüzyıl | Bronz Çağı |
Pestrup Mezar alanları [de] | Wildeshausen | Landkreis Oldenburg | Aşağı Saksonya | ~ 500 mezar-tepe | c. MÖ 900-200 | Bronz Çağı |
Magdalenenberg | Villingen | Schwarzwald-Baar-Kreis | Baden-Württemberg | Kral Mezarı | c. MÖ 616 | Hallstatt kültürü |
Bell'in vagon mezarı [de] | Bell (Hunsrück) | Rhein-Hunsrück-Kreis | Rhineland-Palatinate | Vagon-mezar | MÖ 500 | Hallstatt kültürü |
Schweinert Tümülüsleri [de] | Falkenberg (Schweinert Doğa Koruma Alanı içinde) | Landkreis Elbe-Elster | Brandenburg | 642-hill-graves sahasi | c. MÖ 1000 | |
Breitenfeld | Neuhausen ob Eck | Landkreis Tuttlingen | Baden-Württemberg | 21 mezar-tepe | c. MÖ 700 - MS 450 | Hallstatt kültürü |
Almanya'da Taş Devri'nden kalma tümülüsler veya tümülüs alanları. ⓘ
İsim | Yer | Bölge | Bundesland | Tip | Tarih | Era ⓘ |
---|---|---|---|---|---|---|
Grabau mezar alanları [de] | Grabau (Stormarn) | Kreis Stormarn | Schleswig-Holstein | 9 mezar-tepe | MÖ 6500-5500 | Genç Taş Devri |
Mansenberge | Groß Berßen | Landkreis Emsland | Aşağı Saksonya | Büyük taş mezar | MÖ 3600-2800 | Megalit Kültürü |
Almanya'da tarihi belirtilmeyen diğer tümülüsler. ⓘ
İsim | Yer | Bölge | Bundesland | Tip | Tarih | Era ⓘ |
---|---|---|---|---|---|---|
Beckdorf | Beckdorf | Landkreis Stade | Aşağı Saksonya | Hilly-grave | ||
Heidelberg | Wiera | Schwalm-Eder-Kreis | Hesse | Tepe-mezar | Bronz Çağı | |
Mellingstedt | Lemsahl-Mellingstedt | Wandsbek | Hamburg | Hilly-grave | Bronz Çağı | |
Höltinghausen | Höltinghausen | Landkreis Cloppenburg | Aşağı Saksonya | Tepelik-mezarlık alan | ||
Plankenheide | Nettetal | Kreis Viersen | Kuzey Ren-Vestfalya | Tepe-mezar | ||
Kranzberger Forst | Kranzberg | Landkreis Freising | Bavyera | 19 Hilly-graves | Bronz Çağı | |
Maaschwitz | Maaschwitz | Muldentalkreis | Saksonya | Hilly-graves | ||
Plaggenschale | Plaggenschale | Landkreis Osnabrück | Aşağı Saksonya | |||
Tümülüs von Nennig | Nennig | Landkreis Merzig-Wadern | Saarland | Mezar-tepe | Bronz Çağı | |
Winckelbarg | Landkreis Stade | Aşağı Saksonya |
İrlanda
County Donegal'deki Grianán of Aileach yakınlarında bir tümülüs bulunmaktadır. Bölgeyi 19. yüzyılın başlarında inceleyen George Petrie gibi tarihçiler tarafından tümülüsün Aileach kalesinden yüzyıllar öncesine, muhtemelen neolitik çağa ait olabileceği öne sürülmüştür. Höyüğü çevreleyen taşlar yatay olarak dizilmiş ve merkeze doğru birleşmiştir. Petrie'nin zamanında höyük kazılmış, ancak anlamını açıklayan hiçbir şey bulunamamıştır. Höyük daha sonra tahrip edilmiştir, ancak eski konumu kırık taşlardan oluşan bir yığınla işaretlenmiştir. Benzer höyükler Tara Tepesi'nde de bulunabilir ve County Meath'daki Brú na Bóinne'de de birkaç belirgin tümülüs vardır. ⓘ
İtalya
Özellikle Etrüsk kültüründe bazı büyük tümülüs mezarlara rastlanmaktadır. Daha küçük tümülüsler Villanova dönemine (MÖ dokuzuncu-sekizinci yüzyıllar) tarihlenmektedir ancak en büyükleri sonraki yüzyıllarda (yedinci yüzyıldan itibaren) Etrüsk aristokrasisi tarafından kullanılmıştır. ⓘ
Etrüsk tümülüsleri normalde aynı soylu ailenin birçok nesli için kullanılan aile mezarlarıydı ve ölenler, öbür dünyada "mezar eşyaları" ya da bu "evlerin" mobilyaları olması gereken birçok değerli nesneyle birlikte gömülürdü. Birçok mezarda, çoğu durumda cenaze törenini ya da gerçek hayattan sahneleri temsil eden resimler de bulunmaktadır. Tümülüs mezarların bulunduğu en önemli mezarlıklar (nekropoller) Veio, Cerveteri, Vetulonia, Populonia'dır. Etrüsk topraklarının tamamında (çoğunlukla Orta İtalya'da) birçok izole büyük mezarlık bulunabilir. Montopoli Tümülüsü, Tiber vadisindeki paratiberina yolu boyunca uzanan arktik merkez Colli della Città ile akrabadır. ⓘ
Hollanda
Mezar höyükleri Hollanda'daki en çok sayıdaki arkeolojik anıtlardır. Birçok yerde, bu tarih öncesi mezarlar hala alçak tepeler olarak açıkça görülebilmektedir. Hollanda'daki en eski tümülüsler (grafheuvels) yaklaşık 5.000 yıl önce Apeldoorn yakınlarında inşa edilmiştir. Bronz Çağı'ndan kalma tümülüslerin yoğunlaştığı yerler Veluwe ve Drenthe'dir. ⓘ
Tümülüslerin ve hunebeddenlerin ilk bilimsel araştırmaları ve kökenlerine ilişkin teoriler 17. yüzyıldan itibaren özellikle Johan Picardt tarafından yapılmıştır. Birçoğu yüzyıllar içinde kaybolmuş olsa da, 636'sı Rijksmonument olarak korunan yaklaşık 3000 tümülüs bilinmektedir. Hollanda'daki en büyük tümülüs Oss yakınlarındaki bir kral mezarıdır. Rijksmuseum van Oudheden, Drents Müzesi ve Huis van Hilde'nin koleksiyonlarında tümülüslerden buluntular vardır. ⓘ
Portekiz
Megalitik fenomenin Avrupa'daki en yoğun tezahürlerinden biri Portekiz'de meydana gelmiştir. Ülkenin kuzeyinde 1000'den fazla geç prehistorik höyük bulunmaktadır. Bunlar genellikle bir nekropol oluşturacak şekilde kümeler halinde bulunur. İnhumasyon yöntemi genellikle bir dolmen içerir. MÖ 4450 ila 1900 yılları arasına tarihlenen tümülüslerin yüksekliği 3 metreye kadar, çapları ise 6 ila 30 metre arasındadır. Çoğu toprak ve taştan oluşan höyüklerdir, ancak daha yeni olanlar büyük ölçüde ya da tamamen taşlardan (cairns) oluşmaktadır. Portekizce'de höyüklere, kadın göğsüne benzeyen şekilleri nedeniyle Romalılar tarafından Latince mammulas kelimesinden gelen mamoas adı verilmektedir. ⓘ
Mezar höyükleri İskandinavya'da Taş Devri'nden 11. yüzyıla kadar kullanılmış ve İskandinav paganizminde önemli bir yer tutmuştur. Orijinal hallerinde genellikle küçük, insan yapımı tepecikler olarak görünürler, ancak pek çok örnek sürülme veya yağmalanma nedeniyle zarar görmüş, böylece geriye çok az görünür kanıt kalmıştır. ⓘ
İskandinavya'nın tümülüsleri, inşa edildikleri dönemin kültürel geleneklerine bağlı olarak çok çeşitli tasarımlara sahiptir. Tümülüs mezarlar tek kişilik mezarlar, toplu mezarlar içerebilir ve yine döneme ve aynı zamanda coğrafyaya bağlı olarak hem inhumasyon hem de kremasyon uygulanmıştır. İskandinavya'daki birçok tümülüs, Taş Devri'nden Viking Çağı'na kadar kullanımın devam ettiğini göstermektedir. Viking Çağı'nda (ve belki daha önceki zamanlarda da) ölünün yakılmasının, ateşin tüketen gücü sayesinde kişiyi Valhalla'ya götüreceğine inanılırdı. Arkeolojik buluntular kremasyon ateşinin 1500 °C'ye kadar ulaşabildiğine tanıklık etmektedir. Kalıntılar genellikle parke taşlarıyla, ardından bir çakıl ve kum tabakasıyla ve son olarak da ince bir çim tabakasıyla örtülür ya da çömleklere yerleştirilirdi. Tümülüsler, İskandinav kültüründe önemli bir uygulama olan atalara tapınma için kullanılmıştır ve birçok yerde binlerce yıl boyunca kullanılmaya devam edildiği görülmektedir. ⓘ
Böylece o (Odin), tüm ölülerin yakılmasını, eşyalarının onlarla birlikte yığının üzerine bırakılmasını ve küllerinin denize dökülmesini ya da toprağa gömülmesini kanunla belirlemiştir. Böylece, dedi, herkes Valhalla'ya yığının üzerinde sahip olduğu zenginliklerle gelecek ve ayrıca toprağa gömdüğü her şeyin tadını çıkaracaktı. Önemli kişiler için onların anısına bir tümsek, erkeklikleriyle öne çıkan diğer tüm savaşçılar içinse dikili bir taş dikilmelidir. Bu gelenek Odin'in zamanından sonra da devam etti. [Duman havada ne kadar yükseğe çıkarsa, yığını o kadar yükseğe kaldırılacağına ve onunla birlikte tüketilen daha fazla mülkün o kadar zengin olacağına inanıyorlardı.
- Ynglinga destanı ⓘ
İsveç
- Västerås şehrinin hemen dışında bulunan Anundshög, İsveç'in en büyük mezar höyüğüdür.
- Gamla Uppsala, Kraliyet höyükleri (İsveççe: Kungshögarna) Gamla Uppsala'da bulunan üç büyük höyüğün adıdır. Eski mitoloji ve folklora göre, Kungshögarna veya Uppsala högarında yatan üç tanrı Thor, Odin ve Freyr olurdu.
- Skåne İlçesi, Eslöv Belediyesi'nde bulunan Gravhög Gårdstånga, bir Bronz Çağı mezar höyüğünün (İsveççe: Gravhög) bulunduğu yerdir.
- Uppsala yakınlarındaki Håga'da (Eski Norsça kelime: haugr) bulunan Kral Björn'ün höyüğü Hågahögen, Haugi'deki Björn ile çok güçlü bir bağlantıya sahiptir.
- Ekerö Belediyesi'ne bağlı Adelsö'nün Mälaren Gölü adasındaki arkeolojik bir alan olan Kungshögar'da beş büyük mezar höyüğü bulunmaktadır.
- Västergötland'daki Skalunda hög, tarihi bir mezar höyüğü olan Skalunda Barrow'un bulunduğu yer. ⓘ
Norveç
- MS 550 civarına tarihlenen Raknehaugen, geleneksel Romerike bölgesinde yer almaktadır. Çapı 77 m ve yüksekliği 15 m olan tümülüs, Kuzey Avrupa'daki en büyük tümülüstür.
- Østfold, Halden dışındaki Jellhaugen, Norveç'teki en büyük 2. tümülüs olarak kabul edilir ve MS 500'lere tarihlenir.
- Vestfold, Sandefjord'daki bir mezar höyüğü olan Gokstadhaugen, 9. yüzyıla tarihlenen bir Viking dönemi gemisi olan Gokstad gemisini içeren bir gemi mezarını ortaya çıkarmıştır. Gemi, Oslo, Bygdøy'deki Viking Gemi Müzesi'nin en büyük gemisidir.
- Vestfold bölgesindeki Tønsberg yakınlarındaki Oseberg'de bulunan Oseberg mezar höyüğü Oseberghaugen, MS 800'lerden kalma iyi korunmuş bir Viking dönemi gemisi olan Oseberg gemisini barındırmaktadır.
- Borrehaugene (Borre höyük mezarlığı) Vestfold, Horten'deki Borre Ulusal Parkı'nın bir parçasını oluşturmaktadır. Park 45 dönümlük (180.000 m2) bir alanı kaplamaktadır ve mezar höyükleri koleksiyonu yedi büyük höyük ve 25 küçük mağaradan oluşmaktadır.
- Tune, Østfold'daki Rolvsøy'de bulunan bir tekne mezar höyüğü olan Båthaugen, "karv" tipi bir Viking Çağı gemisi olan Tune gemisini içeriyordu. Gemi MS 900 civarında inşa edilmiştir ve çıtalı meşe kalaslardan yapılmıştır.
- Storhaug (Büyük Höyük) gemi mezar höyüğü Norveç'in Rogaland İlçesindeki Karmøy'da bulunan Avaldsnes, meşeden yapılmış bir gemi içermektedir.
- Avaldsnes'te bir gemi mezarı olan Grønhaug (Yeşil Höyük), yaklaşık 15 metre (49 ft) uzunluğunda bir tekne ile 10. yüzyıldan kalma bir erkek mezarının kalıntılarını içeriyordu.
- Norveç'in Viking öncesi döneme ait en zengin mezarlarından biri olan Avaldsnes'teki Flagghaugen (Bayrak Tepesi Höyüğü), 600 gram (19 ozt) saf altından oluşan bir boyun halkası, silahlar, palaska bağlantıları ve çeşitli gümüş ve bronz küvetler içeriyordu.
- Sogn og Fjordane bölgesindeki Gloppen'de bulunan Karnilshaugen, Karnil'in tümülüsüdür.
- Møre og Romsdal bölgesindeki Ulsteinvik'te bulunan Osneshaugen, Osnes sahiline bakan bir tümülüstür. Yağmalandığına inanılmaktadır ve modern zamanlarda kazılmamıştır. Bronz Çağı'na tarihlendirilmiştir. ⓘ
Danimarka
Danimarka'da en eskisi yaklaşık 5.000 yıllık olan yaklaşık 20.000 korunmuş tümülüs bulunmaktadır. Danimarka'daki tümülüslerin büyük bir kısmı tarih boyunca tahrip edilmiş, tarım alanları için sürülmüş ya da yol veya bent inşaatları için kullanılmıştır. Tümülüsler 1937 yılından beri kanunla korunmaktadır ve resmi olarak Danimarka Kültür Ajansı tarafından denetlenmektedir. Danimarka'daki tümülüs örnekleri şunlardır:
- Horsens belediyesindeki Yding Skovhøj, Jutland, Danimarka'nın tepe üzerine inşa edilmiş Bronz Çağı mezar höyüklerinden biridir.
- Kuzey Jutland, Thisted belediyesindeki Hov Dås, Danimarka'nın tepeye inşa edilmiş neolitik mezar höyüklerinden biridir.
- Klekkende Høj, Møn adasında Taş Devri'nde inşa edilmiş megalitik bir geçit mezardır. Adını yakındaki Klekkende köyünden almaktadır.
- Lindholm Høje, Aalborg şehrinin kuzeyinde yer alan ve şehre bakan önemli bir Viking ve Demir Çağı mezar alanı ve eski yerleşim yeridir.
- "Yeşil Avcı Höyüğü" anlamına gelen Grønjægers Høj, İskandinav Bronz Çağı'na tarihlenmektedir ve Danimarka'nın Møn adasındaki Fanefjord Kilisesi'nin yakınında yer almaktadır.
- Gorm ve Thyra's Høje, Jelling'deki iki büyük mezar höyüğü. ⓘ
Kuzey Amerika
Kanada
L'Anse Amour'da insan yerleşiminin en az 7.500 yıl öncesine dayandığı, Deniz Arkaik dönemine ait bir çocuğun mezar höyüğünden anlaşılmaktadır. Cesedi ağaç kabuğu ya da deriden bir kefene sarılmış ve başı batıya bakacak şekilde yüzüstü yatırılmıştır. Alan ilk olarak 1970'lerde kazılmıştır. ⓘ
Augustine Höyüğü, New Brunswick'teki önemli bir Mi'kmaq mezar alanıdır. ⓘ
Taber Hill, Toronto, Ontario'da bulunan bir Haudenosaunee mezar höyüğüdür. ⓘ
Manitoba ve Saskatchewan'ın güney bölgelerinde, Henry Youle Hind'in 1857'de yaptığı kazılardan başlayarak arkeologlar tarafından eski höyük inşaatçılarının kanıtları keşfedilmiştir. ⓘ
Güneybatı Britanya Kolumbiyası'nda, Salishan bölgesinden çeşitli mezar höyükleri bilinmektedir (Hill-Tout 1895). ⓘ
Birleşik Devletler
Höyük inşası, Şili'den Minnesota'ya kadar birçok Kızılderili ve Mezoamerikan kültürünün kamusal mimarisinin merkezi bir özelliğiydi. Amerika Birleşik Devletleri'nde binlerce höyük tarım, çömlek avcılığı, amatör ve profesyonel arkeoloji, yol yapımı ve inşaat nedeniyle tahrip olmuştur. Hayatta kalan höyükler hala nehir vadilerinde, özellikle Mississippi, Tennessee ve Ohio Nehirleri boyunca ve Oklahoma'daki Spiro Höyüklerine kadar batıda bulunmaktadır. ⓘ
Höyükler gömü, konut ve dini yapıları desteklemek, ortak bir kozmolojiyi temsil etmek ve topluluğu birleştirmek ve sınırlandırmak için kullanılmıştır. Yaygın biçimler arasında konik höyükler, sırt üstü höyükler, platform höyükler ve hayvan büstleri höyükleri yer alır, ancak birçok varyasyon vardır. ABD'de höyük yapımının Güneydoğu'da en az MÖ 3400'lere kadar uzandığı düşünülmektedir (bkz. Watson Brake). Adena ve Mississippian kültürleri, Hopewell geleneği gibi esas olarak höyükleriyle bilinmektedir. Meksika'nın kuzeyindeki en büyük höyük alanı, St. Louis, Missouri'nin hemen doğusunda yer alan geniş bir Dünya Mirası Alanı olan Cahokia Höyükleridir. ⓘ
Güney Amerika
Uruguay
Cerritos de Indios (İspanyolca: Kızılderili Höyükleri veya Kızılderili Küçük Tepeleri), çoğunlukla Uruguay'ın doğu bölgesinde bulunan 3000'den fazla tümülüs veya toprak höyükten oluşan bir koleksiyondur. ⓘ
Farklı boyut ve şekillerde olan bu tümülüslerden bazıları 5000-4000 yıl öncesine tarihlenmekte olup yeni dünyadaki en eski tümülüs inşa örnekleri arasında yer almaktadır. İlk Avrupalı kaşiflerin gelişinden çok önce ortadan kayboldukları ve hiçbir yazılı kayıt bırakmadıkları için yapımından sorumlu insan grubunun adı veya akıbeti bugün hala bilinmemektedir. ⓘ
Uruguay'ın doğusundaki düz bataklık ve ovalarda gömülmenin yanı sıra yaşamak ve tarım yapmak için de kullanıldıkları düşünülmektedir. ⓘ