Ö

Latin alfabesi Öö harfi
Ö	ö
Ö	ö

Öö, Türk alfabesinin on dokuzuncu harfidir. Türkçenin dışında Almanca, Macarca, Fince, Felemenkçe, İsveççe, İzlandaca, Azerice, Türkmence, Estonca, Tatarca gibi dillerde kullanılır. Ö sesi Norveççe, Danca ve Faroece'de ise Ø harfi ile gösterilir. Bunun yanında Alman grameri, klavyede Ö harfi bulunmadığında alternatif olarak onun yerine OE diftongunu da kabul eder. Macarcada kullanılan Ő harfi ise Ö sesini uzun okutur. ⓘ

ISO temel Latin alfabesi ⓘ
Aa	Bb	Cc	Dd	Ee	Ff	Gg	Hh	Ii	Jj	Kk	Ll	Mm	Nn	Oo	Pp	Qq	Rr	Ss	Tt	Uu	Vv	Ww	Xx	Yy	Zz
Özel işaret almış O harfi ÓóÒòŎŏÔôỐốỒồỖỗỔổǑǒÖöȪȫŐőÕõṌṍṎṏȬȭȮȯȰȱØøǾǿǪǫǬǭŌōṒṓṐṑỎỏȌȍȎȏƠơỚớỜờỠỡỞởỢợỌọỘộOʻoʻƟɵ İki nokta işaretini kullanan harfler ÄäËëḦḧÏïN̈n̈ÖöT̈ẗÜüẄẅẌẍŸÿ tarih • paleografi • türetimler • diyakritik • noktalama • rakamlar • harf listesi

Ö

ö ⓘ

Ö ya da ö, genişletilmiş Latin alfabelerinden bir harfi ya da [umlaut] ile değiştirilmiş "o" harfini temsil eden bir karakterdir. Birçok dilde, "ö" harfi veya bir dieresis ile değiştirilmiş "o", kapalı olmayan ön yuvarlak ünlüleri [ø] veya [œ] belirtmek için kullanılır. Bu tür ünlülerin olmadığı dillerde, karakter "diyezli o" olarak bilinir ve telaffuzunun değiştirilmemiş bir [o] olarak kaldığı bir hece kırılmasını belirtir. ⓘ

O-umlaut

Almanya-Avusturya sınırındaki bir sınır taşında Österreich, yani Avusturya'yı temsil eden Ö harfi.

Alman alfabesinde umlaut (ö) ile birlikte o harfi bulunur. Bu harf, o'nun [œ] ya da [ø] ile sonuçlanan umlaut biçimini temsil eder. Harf Alman alfabesinde genellikle o ile birlikte harmanlanır, ancak oe veya OE gibi harmanlayan istisnalar da vardır. Harf ayrıca Almanca isimleri veya yazılışları benimsemiş bazı dillerde de görülür, ancak normalde bu alfabelerin bir parçası değildir. Danca ve Norveççede ö, eski metinlerde açık ve kapalı ö seslerini ayırt etmek için ø yerine kullanılmıştır. Ayrıca, örneğin haritalarda diğer sembollerle karışıklık oluşabileceği durumlarda da kullanılır. Dano-Norveççe ø, Almanca ö gibi, oe'nin bir gelişimidir ve Fransızca œ ile karşılaştırılabilir. Harfin normal alfabenin bir parçası olmadığı diğer dillerde veya ASCII gibi sınırlı karakter setlerinde, o-umlaut sıklıkla oe digrafı ile değiştirilir. Örneğin, Almanca'da hören (duy/dinle) hoeren olarak yazılsa bile kolayca tanınabilir. ⓘ

Diğer dillerde Ö

ö harfi diğer iki Cermen dilinde de görülür: Cermen dilleri dışında, Ural dilleri olan Fince, Karelce, Vepsçe, Estonca, Güney Sami ve Macarcada, Azeri, Türkçe, Türkmence, Uygurca (Latin alfabesi), Kırım Tatarcası, Kazakça gibi Türk dillerinde ve [ø, œ] ünlü seslerini temsil ettiği Uto-Aztek dili Hopi'de görülür. Fince, İsveççe, İzlandaca, Estonca, Azerice, Türkçe, Türkmence, Uygurca, Kırım Tatarcası, Macarca, Votik ve Volapükçe'deki adı Öö [øː], "İki noktalı O" değil, çünkü /ø/, /o/ ünlüsünün bir varyantı değil, ayrı bir fonemdir. ⓘ

Germen dili olan Limburgca'da (ö) harfi Almanca'da olduğu gibi kullanılır. ⓘ

Bazı dillerde ö harfi "oe" olarak yazılamaz çünkü ö ve oe arasında (ve ayrıca oo, öö ve öe ile) Fince eläinkö "hayvan?" (soru) ve eläinkoe "hayvan testi" (bkz. Cermen umlaut) gibi minimal çiftler vardır. Eğer ö karakteri mevcut değilse, yerine o kullanılır ve amaçlanan anlamın çıkarımı için bağlama güvenilir. Volapük'te ö, oy olarak yazılabilir, ancak asla oe olarak yazılmaz. ⓘ

Romagnol'de ö, [ɔə~ɔː]'i temsil etmek için kullanılır, örneğin cöt [kɔət~kɔːt] "pişmiş". Emilice'nin dağ lehçelerinde [ø]'yu temsil etmek için kullanılır, örneğin tött [tøtː] "hepsi". ⓘ

Seneca dilinde ö, arka orta yuvarlak nazalize bir sesli harf olan [ɔ̃]'yi temsil etmek için kullanılır. ⓘ

İsveççe'de ö harfi aynı zamanda bir ada için tek harfli bir kelime olarak kullanılır ve bu kelime gerçek harfle karıştırılmamalıdır. Bu anlamda Ö aynı zamanda İsveç dilinde bir soyadıdır. ⓘ

Seri dilinde ö, önceki ünsüzün labialleşmesini gösterir, örneğin cöihiin /kʷiˈɁiin/ "sanderling". ⓘ

Alfabetik konum

Bazı alfabelerde, İsveççe ve Fince'de Z, Å ve Ä'den sonra, İzlandaca'da Ý, (Z), Þ ve Æ'den sonra ve Estonca'da V, (W), Õ ve Ä'den sonra olduğu gibi, bazen alfabenin sonuna veya sonuna yakın bir yere yerleştirilerek bağımsız bir harf olarak harmanlanır (böylece omega'nın yerini alır, örneğin Fince aasta ööhön "A'dan Z'ye", kelimenin tam anlamıyla "A'dan Ö'ye" ifadesinde. Ancak Macarcada, Türk alfabesinde ve ö'ye sahip diğer Türk alfabelerinde o ve p arasında bağımsız bir harftir. ⓘ

O-diaeresis

Diyezli O, diyez kullanan birkaç dilde görülür. Bu dillerde harf normal bir o'yu temsil eder ve telaffuz değişmez (örneğin Hollandaca/Afrikanca coöperatief [kooperatif] kelimesinde). ⓘ

İngilizce'de

The New Yorker gibi bazı yazar ve yayınlar, ikinci sesli harfin ayrı telaffuz edildiğini belirtmek için zoölogy ve coöperate gibi İngilizce kelimelerde kullanmaktadır. Laocoön, Coös County ve Boötes takımyıldızı gibi isimlerde de kullanılır. Bu Hollandaca'da da yapılır. ⓘ

Fonetik alfabelerde kullanımı

Birçok Batı Orta Almanca, Aşağı Ren ve birkaç ilgili yerel dil için fonetik bir alfabe olan Rheinische Dokumenta'da ö, IPA notasyonu [ø] ile yakın-orta ön yuvarlak ünlüleri temsil eder. ⓘ

Ural fonetik alfabesi, ön ünlü [ø]'yu belirtmek için Fince'de olduğu gibi ⟨Ö⟩ kullanır. ⓘ

Tipografi

Johann Martin Schleyer Volapük'te Ö ve ö (sırasıyla Ꞝ ve ꞝ) için alternatif biçimler önermiş ancak bunlar nadiren kullanılmıştır. ⓘ

Köln (Köln) Katedrali'nin mahzenindeki bir yazıttan, O'nun içinde küçük bir E bulunan Œ veya Ö bağının alışılmadık biçimi. ⓘ

Tarihsel olarak O-diaeresis, harfin üzerinde iki nokta bulunan bir o olarak yazılmıştır. O-umlaut, el yazısı eski Alman (Gotik) yazısında (Oͤ oͤ) üzerinde küçük bir e bulunan bir o olarak yazılmıştır: bu küçük e, eğimli bir çizgiyle birbirine bağlanan iki dikey çubukla temsil edilir ve daha sonra erken modern el yazılarında iki dikey çubuğa dönüşür. Daha sonraki el yazılarının çoğunda bu çubuklar neredeyse noktalara dönüşmüştür. Ö harfinin kökeni OE digrafı için benzer bir bağdır: e, o'nun üzerine yazılır ve iki küçük noktaya dönüşür. ⓘ

Bazı yazıtlarda ve ekran yazı karakterlerinde ö, içinde küçük bir e harfi olan bir o olarak temsil edilebilir. ⓘ

Modern tipografide daktilolarda ve daha sonra bilgisayar klavyelerinde hem noktalı o (ö'yü de temsil eder) hem de çubuklu o'ya izin verecek yeterli alan yoktu. Neredeyse aynı göründükleri için, ISO 8859-1 gibi bilgisayar karakter kodlamalarında da yapıldığı gibi, iki glif birleştirildi. Sonuç olarak, farklı karakterler arasında ayrım yapmanın bir yolu yoktu. ⓘ

O-diaerisis içeren diğer alfabeler arasında Gal alfabesi de bulunmaktadır. ⓘ

o-umlaut içeren diğer alfabeler şunlardır: Türkmen alfabesi ([ø] ünlüsü için), Azeri alfabesi ([œ] ünlüsü için), Yap alfabesi ([œ] için), Lüksemburg alfabesi (Standart Almancadan alıntı kelimeler yazarken), Sloven alfabesi (Almanca, Macarca ve Türkçeden alıntı kelimeler yazarken) ve Dinka alfabesi. Macar alfabesi hem ö hem de ő içerir: çift akut o, ö'nün daha uzun çiftidir. Bkz. çift akut aksan. ⓘ

Kodlama

Karakter bilgileri ⓘ

Önizleme	Ö		ö
Unicode adı	ÇIFT SESLI LATIN BÜYÜK O HARFI		LATIN KÜÇÜK O HARFI ILE IKI NOKTA ÜST ÜSTE
Kodlamalar	ondalık	altıgen	dec	altıgen
Unicode	214	U+00D6	246	U+00F6
UTF-8	195 150	C3 96	195 182	C3 B6
Sayısal karakter referansı	Ö	Ö	ö	ö
Adlandırılmış karakter referansı	Ö		ö
EBCDIC ailesi	236	EC	204	CC
ISO 8859-1/2/3/4/9/10/13/14/15/16	214	D6	246	F6