Drama

Shakespeare'in Richard III oyunundan bir sahnenin tasviri ⓘ

Drama, tiyatroda ya da radyo veya televizyonda sergilenen bir oyun, opera, pandomim, bale vb. gibi performansla temsil edilen özel bir kurgu biçimidir. Genel olarak bir şiir türü olarak kabul edilen dramatik tarz, dramatik teorinin en eski eseri olan Aristoteles'in Poetika'sından (MÖ 335) bu yana epik ve lirik tarzlarla karşılaştırılmıştır. ⓘ

"Drama" terimi Yunanca "eylem/eylem" (Klasik Yunanca: δρᾶμα, drâma) anlamına gelen ve "yapıyorum" (Klasik Yunanca: δράω, dráō) kelimesinden türetilen bir kelimeden gelmektedir. Drama ile ilişkilendirilen iki maske, komedi ve trajedi arasındaki geleneksel jenerik ayrımı temsil eder. ⓘ

İngilizcede (diğer birçok Avrupa dilinde olduğu gibi), oyun ya da oyun kelimesi (Anglo-Sakson pleġan ya da Latince ludus'un çevirisi) William Shakespeare'in zamanına kadar dramalar için standart terimdi - tıpkı yaratıcısının bir dramatistten ziyade bir oyun yapımcısı ve binanın bir tiyatrodan ziyade bir oyun evi olması gibi. ⓘ

"Drama "nın daha dar bir anlamda, belirli bir oyun türünü belirtmek için kullanılması modern çağa dayanır. Bu anlamda "drama" ne komedi ne de trajedi olan bir oyuna işaret eder - örneğin Zola'nın Thérèse Raquin'i (1873) ya da Çehov'un Ivanov'u (1887). Film ve televizyon endüstrileri ile film çalışmaları, kendi medyalarında bir tür olarak "drama "yı tanımlamak için bu daha dar anlamı benimsemişlerdir. "Radyo draması" terimi her iki anlamda da kullanılmıştır-orijinal olarak canlı performans olarak aktarılmıştır. Ayrıca radyonun dramatik çıktısının daha yüksek seviyeli ve ciddi ucuna da atıfta bulunabilir. ⓘ

Tiyatroda dramanın oyuncular tarafından bir sahnede seyirci önünde canlandırılması, işbirliğine dayalı üretim biçimlerini ve kolektif bir alımlama biçimini varsayar. Dramatik metinlerin yapısı, diğer edebiyat türlerinden farklı olarak, bu ortak üretim ve kolektif alımlamadan doğrudan etkilenir. ⓘ

Pandomim, bir hikayenin aksiyonunun yalnızca bedenin hareketiyle anlatıldığı bir drama biçimidir. Drama müzikle birleştirilebilir: operada dramatik metin genellikle baştan sona söylenir; bazı balelerde olduğu gibi dans "duygu, karakter ve anlatı eylemini ifade eder veya taklit eder". Müzikaller hem sözlü diyalogları hem de şarkıları içerir; ve bazı drama biçimlerinde diyaloğun altını çizen tesadüfi müzik veya müzik eşliği vardır (örneğin melodram ve Japon Nō). Dolap draması, icra edilmekten ziyade okunması amaçlanan bir formdur. Doğaçlamada, drama performans anından önce var olmaz; oyuncular dramatik bir senaryoyu seyirci önünde spontane olarak tasarlar. ⓘ

Drama veya Dırama genellikle kurgusal bir esere dayanan ve oyuncular tarafından canlandırılan bir anlatı türüdür. Bir sözcüğü, bir kavramı, bir davranışı, bir tümceyi, bir fikri ya da yaşantıyı veya bir olayı, tiyatro tekniklerinden yararlanarak oyun ya da oyunlar geliştirerek öyküleştirmektir. Sözcük Eski Yunanca dráō δράω (eylemek, icra etmek) fiilinden +ma sonekiyle türetilmiştir. ⓘ

Dramalar medyanın çeşitliliğinde canlandırılabilir: canlı performans, film veya televizyon için özel dramalar. “Closet dramas“ oyunlar gibi aynı formlarda (diyalogla, sahnelerle, sahne yönetimiyle) yazılır ama sahneye konulmasından çok okunması hedeflenir. Örnek olarak Seneca'nın oyunları, Byron'un Manfred'i ve Percy Bysshe Shelley'nin Prometheus Unbound'u verilebilir. Imaginary Conversations of Walter Savage Landor'da olduğu gibi bazı dramatik edebiyat eserleri hiçbir şekilde oyunların canlandırılmış hallerine benzemez. Drama, baştan başa müzikal içinde diyalogların ve şarkıların olduğu operada veya müzikal ahenge sahip oyunlarda, örneğin, Japon Noh dramasında olduğu gibi müzik ve dansla sık sık birleştirilir. Drama yazarlarına playwright ya da dramatist denir. ⓘ

Batı tiyatrosunun tarihi

Klasik Yunan Tiyatrosu

Oturan bir şair (Menander) kabartması ve Yeni Komedya maskeleri, MÖ 1. yüzyıl - MS 1. yüzyıl başı, Princeton Üniversitesi Sanat Müzesi ⓘ

Batı tiyatrosunun kökeni klasik Yunan'a dayanır. Atina şehir devletinin tiyatro kültürü üç tür drama üretmiştir: trajedi, komedi ve satir oyunu. Kökenleri belirsizliğini korusa da, MÖ 5. yüzyılda tanrı Dionysos'un kutlandığı şenliklerin bir parçası olarak düzenlenen yarışmalarda kurumsallaşmışlardır. Tarihçiler, dramatik olmayan şiir (dithyrambic, lirik ve epik) performansının geleneksel bir parçası olan koro ve lideriyle ("coryphaeus") etkileşime girerken (şarkı söylemek yerine) konuşan ve bir karakteri taklit eden (kendi kişiliğinde konuşmak yerine) bir aktör ("hypokrites") yeniliğiyle tanınan Thespis başta olmak üzere birçok antik Yunan dramatistin adını bilmektedir. ⓘ

Ancak beş dram yazarının eserlerinin yalnızca küçük bir kısmı günümüze ulaşabilmiştir: trajedi yazarları Aeschylus, Sophocles ve Euripides ile güldürü yazarları Aristophanes ve 4. yüzyılın sonlarından itibaren Menander'in az sayıda tam metni elimizdedir. Aeschylus'un Persler adlı tarihi trajedisi günümüze ulaşan en eski dramdır, ancak MÖ 472'de Şehir Dionysia yarışmasında birincilik ödülünü kazandığında 25 yıldan fazla bir süredir oyun yazıyordu. Tragedyalar için yarışma ("agon") MÖ 534 gibi erken bir tarihte başlamış olabilir; resmi kayıtlar ("didaskaliai") satir oyununun tanıtıldığı MÖ 501'den itibaren başlar. Trajik oyun yazarlarının, genellikle üç trajedi ve bir satir oyunundan oluşan (Euripides'in MÖ 438'deki Alcestis'inde olduğu gibi istisnalar olsa da) bir oyun tetralojisi sunmaları gerekiyordu (ancak bireysel eserler mutlaka hikaye veya tema ile bağlantılı değildi). Komedi, MÖ 487'den 486'ya kadar yarışmada bir ödülle resmen tanınmıştır. ⓘ

Şehir Dionysia'sında her biri tek bir komedi sunan beş komedi yazarı yarışmıştır (Peloponez Savaşı sırasında bu sayı üçe düşmüş olabilir). Antik Yunan komedyası geleneksel olarak "eski komedya" (MÖ 5. yüzyıl), "orta komedya" (MÖ 4. yüzyıl) ve "yeni komedya" (MÖ 4. yüzyılın sonlarından 2. yüzyıla kadar) olarak ikiye ayrılır. ⓘ

Klasik Roma draması

Romalı bir tragedya oyuncusunun fildişi heykelciği, MS 1. yüzyıl. ⓘ

Roma Cumhuriyeti'nin (MÖ 509-27) MÖ 270-240 yılları arasında çeşitli Yunan topraklarına yayılmasının ardından Roma, Yunan tiyatrosuyla karşılaştı. Cumhuriyetin ilerleyen yıllarından itibaren ve Roma İmparatorluğu (MÖ 27-MS 476) aracılığıyla tiyatro Avrupa'nın batısına, Akdeniz'in çevresine yayıldı ve İngiltere'ye ulaştı; Roma tiyatrosu kendisinden önceki tüm kültürlerden daha çeşitli, kapsamlı ve sofistikeydi. ⓘ

Yunan tiyatrosu Roma dönemi boyunca sahnelenmeye devam etse de, MÖ 240 yılı düzenli Roma tiyatrosunun başlangıcına işaret eder. Ancak imparatorluğun başlangıcından itibaren uzun metrajlı tiyatro oyunlarına olan ilgi, daha geniş bir yelpazedeki tiyatro eğlenceleri lehine azaldı. Roma edebiyatının ilk önemli eserleri Livius Andronicus'un MÖ 240'ta yazdığı trajedi ve komedilerdir. Beş yıl sonra Gnaeus Naevius da drama yazmaya başladı. Her iki yazardan da günümüze hiçbir oyun ulaşmamıştır. Her iki tiyatro yazarı da her iki türde de eser vermiş olsa da Andronicus daha çok tragedyalarıyla, Naevius ise komedileriyle tanınmıştır; halefleri de bir türde ya da diğerinde uzmanlaşma eğilimi göstermiş, bu da her iki tiyatro türünün sonraki gelişiminin birbirinden ayrılmasına yol açmıştır. ⓘ

MÖ 2. yüzyılın başlarında Roma'da tiyatro sağlam bir şekilde yerleşmiş ve bir yazarlar loncası (collegium poetarum) kurulmuştur. Günümüze ulaşan Roma komedilerinin hepsi fabula palliata'dır (Yunan konularına dayanan komediler) ve iki dramatistin elinden çıkmıştır: Titus Maccius Plautus (Plautus) ve Publius Terentius Afer (Terence). Yunan orijinallerini yeniden işleyen Romalı komik dramatistler, dramı bölümlere ayırmada koronun rolünü ortadan kaldırmış ve diyaloglara müzik eşliği getirmişlerdir (Plautus'un komedilerinde diyalogların üçte biri, Terence'ınkilerde ise üçte ikisi). Tüm sahnelerin aksiyonu bir sokağın dış mekânında geçer ve karmaşıklıklar genellikle kulak misafirliğinden kaynaklanır. ⓘ

İkisinden daha popüler olan Plautus, M.Ö. 205 ile 184 yılları arasında yazmıştır ve farsları en iyi bilinen yirmi komedisi günümüze ulaşmıştır; diyaloglarının zekâsı ve çeşitli şiirsel ölçüler kullanmasıyla takdir edilmiştir. Terence'in MÖ 166 ile 160 yılları arasında yazdığı altı komedinin tamamı günümüze ulaşmıştır; genellikle birkaç Yunan orijinalini birleştirdiği olay örgüsünün karmaşıklığı bazen kınanmıştır, ancak çift planları zıt insan davranışlarının sofistike bir şekilde sunulmasını sağlamıştır. Erken dönem Roma tragedyası günümüze ulaşmamıştır, ancak zamanında oldukça saygı görmüştür; tarihçiler üç erken dönem tragedyacısını bilmektedir: Quintus Ennius, Marcus Pacuvius ve Lucius Accius. ⓘ

İmparatorluk döneminden günümüze iki trajedi yazarının eserleri ulaşmıştır; bunlardan biri bilinmeyen bir yazar, diğeri ise Stoacı filozof Seneca'dır. Seneca'nın dokuz tragedyası günümüze ulaşmıştır ve bunların hepsi fabula crepidata'dır (Yunan orijinallerinden uyarlanmış tragedyalar); örneğin Phaedra'sı Euripides'in Hippolytus'una dayanmaktadır. Tarihçiler fabula praetexta'nın (Roma konularına dayanan trajediler) günümüze ulaşan tek örneği olan Octavia'yı kimin yazdığını bilmemektedir, ancak eskiden trajedide bir karakter olarak görünmesi nedeniyle yanlışlıkla Seneca'ya atfedilmiştir. ⓘ

Ortaçağ

Azmin Kalesi adlı 15. yüzyıl yerel ahlak oyunundan sahne çizimi (Macro El Yazması'nda bulunduğu şekliyle). ⓘ

Orta Çağ'ın başlarından itibaren kiliseler, yıllık kutlamaları canlandırmak için litürjik dramalar olarak bilinen İncil olaylarının dramatize edilmiş versiyonlarını sahnelemişlerdir. Bunun en eski örneği Paskalya kinayesi olan Kimi Arıyorsunuz (Quem-Quaeritis) (yaklaşık 925)'dir. İki grup karşılıklı olarak Latince şarkı söylerdi, ancak karakterlerin taklidi söz konusu değildi. 11. yüzyıla gelindiğinde, İslami dönem İspanya'sı hariç, Avrupa'dan Rusya, İskandinavya ve İtalya'ya yayılmıştı. ⓘ

10. yüzyılda Hrosvitha, Terence'in komedilerini model alan, ancak dini konuları işleyen Latince altı oyun yazdı. Hrosvitha'nın oyunları bir kadın tiyatro yazarı tarafından yazıldığı bilinen ilk oyunlar ve Klasik dönem sonrasının tanımlanabilir ilk Batı tiyatrosudur. Daha sonra Bingen'li Hildegard Ordo Virtutum (yaklaşık 1155) adlı müzikal bir drama yazmıştır. ⓘ

Erken dönem seküler oyunların en ünlülerinden biri, 13. yüzyılda Adam de la Halle tarafından Fransızca olarak yazılan saray pastoral Robin ve Marion'dur. İngilizcede bilinen en eski oyunlardan biri olan The Interlude of the Student and the Girl (1300 civarı), The Boy and the Blind Man gibi çağdaş Fransız farslarına ton ve biçim olarak en yakın olanı gibi görünmektedir. ⓘ

Neredeyse her Avrupa ülkesinde bir tür dini dramanın sahnelendiği Orta Çağ'ın sonlarında Fransa ve Almanya'dan birçok oyun günümüze ulaşmıştır. Bu oyunların çoğu komedi, şeytanlar, kötü adamlar ve palyaçolar içeriyordu. İngiltere'de ticaret loncaları yerel "gizem oyunları" sergilemeye başlamıştır; bu oyunlar birçok oyundan oluşan uzun döngülerden ya da "pageant "lardan oluşmaktadır ve bunlardan dördü günümüze ulaşmıştır: York (48 oyun), Chester (24), Wakefield (32) ve sözde "N-Town" (42). Wakefield döngüsündeki İkinci Çobanların Oyunu, kahramanı Mak'ın beşikte uyuyan yeni doğmuş çocuğu gibi göstermeye çalıştığı çalıntı bir koyunun gülünç hikayesidir; çaldığı çobanların İsa'nın Doğuşu'na çağrılmasıyla sona erer. ⓘ

Ahlak oyunları (modern bir terim) 1400 civarında ayrı bir dramatik form olarak ortaya çıkmış ve İngiltere'de Elizabeth döneminin başlarında gelişmiştir. Karakterler genellikle farklı etik idealleri temsil etmek için kullanılmıştır. Örneğin Everyman, İyi İşler, Bilgi ve Güç gibi figürleri içerir ve bu karakterizasyon seyirci için iyi ve kötü arasındaki çatışmayı güçlendirir. Azim Kalesi (1400-1425 civarı) arketipik bir figürün doğumdan ölüme ilerleyişini tasvir eder. Geç dönem bir "melez ahlak" ve İngiliz intikam oyununun ilk örneklerinden biri olan Horestes (1567 civarı), Orestes'in klasik öyküsünü Ortaçağ alegorik geleneğinden bir Vice ile bir araya getirerek komik, şakacı sahneleri ciddi, trajik olanlarla değiştirir. Bu dönemde Noel sezonunda sergilenen Mummers Play adlı halk oyunları da önemliydi. Saray maskeleri özellikle Henry VIII döneminde popüler olmuştur. ⓘ

Elizabeth ve Jacobean

İngiltere'de tiyatro sanatının en parlak dönemlerinden biri 16. ve 17. yüzyıllarda yaşanmıştır. Bu oyunların çoğu manzum olarak, özellikle de iambik pentametre ile yazılmıştır. Shakespeare'in yanı sıra Christopher Marlowe, Thomas Middleton ve Ben Jonson gibi yazarlar bu dönemde öne çıkan oyun yazarlarıydı. Ortaçağ döneminde olduğu gibi, tarihi oyunlar geçmiş kralların hayatlarını kutlayarak Tudor monarşisinin imajını güçlendirmiştir. Bu dönemin yazarları hikayelerinin bir kısmını Yunan mitolojisi ve Roma mitolojisinden ya da Plautus ve Terence gibi seçkin Romalı oyun yazarlarının oyunlarından almıştır. ⓘ

İngiliz Restorasyon komedisi

Colley Cibber, Vanbrugh'nun The Relapse (1696) oyununda "acımasız, kötü ve zeki" abartılı ve etkilenmiş Lord Foppington rolünde. ⓘ

Restorasyon komedisi, 1660-1710 yılları arasındaki Restorasyon döneminde İngiltere'de yazılan ve sahnelenen İngiliz komedilerini ifade eder. Görgü komedisi, Restorasyon komedisi ile eşanlamlı olarak kullanılır. Püriten rejim tarafından halka açık tiyatroların yasaklanmasının ardından, 1660 yılında Charles II'nin Restorasyonu ile tiyatroların yeniden açılması, İngiliz tiyatrosunda bir rönesansın sinyallerini vermiştir. Restorasyon komedisi cinsel açıklığı, kibar, kozmopolit zekâsı, güncel yazıları, kalabalık ve hareketli olay örgüleriyle bilinir. Oyun yazarları çağdaş Fransız ve İspanyol sahnesinden, İngiliz Jacobean ve Caroline oyunlarından ve hatta Yunan ve Roma klasik komedilerinden özgürce çalmış, çeşitli olay örgülerini maceracı yollarla birleştirmişlerdir. Seyirciler oyunlar arasında olduğu kadar oyun içinde de "çeşitliliğe" değer verdiğinden, tek bir oyunda ortaya çıkan ton farklılıkları hoş karşılanmak yerine takdir edildi. Restorasyon komedisi iki kez zirve yaptı. Tür, 1670'lerin ortalarında aristokratik komedilerden oluşan bir fanteziyle olağanüstü bir olgunluğa ulaştı. Bu kısa altın çağı yirmi zayıf yıl takip etti, ancak ilk profesyonel kadın oyun yazarı Aphra Behn'in 1680'lerdeki başarısı önemli bir istisnadır. 1690'ların ortalarında, daha geniş bir izleyici kitlesini hedefleyen kısa bir ikinci Restorasyon komedi rönesansı ortaya çıktı. 1670'ler ve 1690'ların zirve dönemlerindeki komediler birbirlerinden önemli ölçüde farklıdır. ⓘ

John Dryden, William Wycherley ve George Etherege'in duygusal olmayan ya da "sert" komedileri saraydaki atmosferi yansıtıyor ve aralıksız cinsel entrika ve fetihten oluşan aristokratik maço yaşam tarzını açık sözlülükle kutluyordu. Gerçek hayattaki Restorasyon çapkını, saray mensubu ve şair Rochester Kontu, Etherege'in The Man of Mode (1676) adlı oyununda, gelecek kuşakların göz alıcı Restorasyon çapkını (aslında Restorasyon komedisinde hiçbir zaman çok yaygın bir karakter olmamıştır) fikrinin şablonu olan, isyankâr, esprili, entelektüel ve cinsel açıdan karşı konulmaz bir aristokrat olarak pohpohlanarak tasvir edilir. Restorasyon komedisine o zaman ve şimdi yöneltilen müstehcenlik suçlamasını en çok destekleyen tek oyun, muhtemelen Wycherley'in başyapıtı olan, başlığında müstehcen bir kelime oyunu bulunan ve kötü şöhretli "porselen sahnesi" bir dizi sürekli çifte göndermeden oluşan The Country Wife'tır (1675). ⓘ

Restorasyon komedisinin 1690'lardaki ikinci dalgası sırasında, William Congreve ve John Vanbrugh'un "daha yumuşak" komedileri, güçlü bir orta sınıf unsuru ile kadın seyircilerin yanı sıra sosyal açıdan daha çeşitli izleyicilere hitap etmeye başladı. Komedinin odağı, genç aşıkların yaşlı kuşağı alt etmesinden evlilik ilişkilerinin cilvelerine kayar. Congreve'in Love for Love (1695) ve The Way of the World (1700) oyunlarında, çiftlerin birbirlerine karşı çekimlerini test ettikleri al-ver sahneleri, Congreve'in ünlü "Proviso" sahnesinde olduğu gibi, evlilik arifesindeki esprili evlilik öncesi tartışmalara dönüşmüştür. Vanbrugh'nun Kışkırtılmış Eş'i (1697) hafif bir dokunuşa ve daha insanca tanınabilir karakterlere sahipken, Nükte (1696) gelişigüzel nükteleri ve karanlık bir tarafı olan abartılı ve etkilenmiş bir burlesk züppe olan Lord Foppington'un karakterizasyonu nedeniyle takdir edilmiştir. Kamuoyu saygınlığa ve ciddiyete oyun yazarlarından bile daha hızlı dönerken, Restorasyon komedisine olan tolerans, değiştirilmiş haliyle bile 17. yüzyılın sonunda tükeniyordu. Congreve'in beş yıl aradan sonra yazdığı ilk komedisi olan The Way of the World'ün 1700'deki beklenen yıldızlar geçidi prömiyerinde, seyirciler bu ince ve neredeyse melankolik esere sadece orta derecede bir coşku gösterdiler. Seks ve zekâ komedisinin yerini duygusal komedi ve örnek ahlak dramı almak üzereydi. ⓘ

Modern ve postmodern

19'uncu yüzyıl Norveçli tiyatro yazarı Henrik Ibsen ve 20'nci yüzyıl Alman tiyatro uygulayıcısı Bertolt Brecht'in önemli ve yenilikçi katkıları modern tiyatroya hakimdir; her ikisi de modern çağın en büyük oyun yazarlarının çoğunu içeren bir taklitçi geleneğine ilham vermiştir. Her iki oyun yazarının eserleri de farklı şekillerde hem modernist hem de realisttir; biçimsel deneysellik, meta-teatrallik ve sosyal eleştiri içerir. Türün geleneksel teorik söylemi açısından, Ibsen'in eseri "liberal trajedi "nin doruk noktası olarak tanımlanırken, Brecht'inki tarihselleştirilmiş bir komedi ile aynı hizaya getirilmiştir. ⓘ

Modern dönemin diğer önemli oyun yazarları arasında Antonin Artaud, August Strindberg, Anton Chekhov, Frank Wedekind, Maurice Maeterlinck, Federico García Lorca, Eugene O'Neill, Luigi Pirandello, George Bernard Shaw, Ernst Toller, Vladimir Mayakovsky, Arthur Miller, Tennessee Williams, Jean Genet, Eugène Ionesco, Samuel Beckett, Harold Pinter, Friedrich Dürrenmatt, Dario Fo, Heiner Müller ve Caryl Churchill sayılabilir. ⓘ

Opera

Batı operası, Rönesans döneminde diyalog, dans ve şarkının bir araya getirildiği klasik Yunan dramasını yeniden canlandırmak amacıyla ortaya çıkan dramatik bir sanat biçimidir. Batı klasik müziği ile güçlü bir şekilde iç içe geçmiş olan opera, son dört yüzyılda muazzam değişimler geçirmiş ve günümüze kadar önemli bir tiyatro biçimi olmuştur. Alman 19. yüzyıl bestecisi Richard Wagner'in opera geleneği üzerindeki büyük etkisi dikkate değerdir. Ona göre, kendi dönemindeki operalarda müzik ve tiyatro arasında uygun bir denge yoktu, çünkü bu eserlerde müzik dramatik yönlerden daha önemli görünüyordu. Klasik drama ile bağlantıyı yeniden kurmak için, "müzik dramaları" adını verdiği eserlerde müzik ve dramanın eşit önemini vurgulamak üzere opera formunu tamamen yeniledi. ⓘ

Çin operası biraz daha uzun bir süre boyunca daha muhafazakâr bir gelişme göstermiştir. ⓘ

Pantomim

Pantomim (gayri resmi olarak panto), aile eğlencesi için tasarlanmış bir tür müzikal komedi sahne prodüksiyonudur. İngiltere'de geliştirilmiştir ve halen Birleşik Krallık genelinde, genellikle Noel ve Yeni Yıl sezonunda ve daha az ölçüde İngilizce konuşulan diğer ülkelerde sahnelenmektedir. Modern pandomim şarkılar, şakalar, slapstick komedi ve dans içerir, cinsiyet değiştiren oyuncular kullanır ve güncel mizahı iyi bilinen bir masal, fabl veya halk hikayesine dayanan gevşek bir hikaye ile birleştirir. Seyircinin müziğin belirli bölümlerine eşlik etmesinin ve oyunculara bağırarak cümleler söylemesinin beklendiği katılımcı bir tiyatro biçimidir. ⓘ

Bu hikayeler fabl ve halk hikayeleri geleneğini takip eder. Genellikle öğrenilen bir ders vardır ve seyircinin de yardımıyla kahraman/kahraman günü kurtarır. Bu tür oyunlarda masque ve yine commedia dell'arte'de görülen stok karakterler kullanılır, bu karakterler arasında kötü adam (doctore), palyaço/hizmetçi (Arlechino/Harlequin/buttons), aşıklar vb. yer alır. Bu oyunlar genellikle ahlaki ikilemlere vurgu yapar ve iyilik her zaman kötülüğe karşı zafer kazanır, bu tür oyunlar aynı zamanda çok eğlencelidir ve birçok insana ulaşmanın çok etkili bir yoludur. ⓘ

Pantomim, Batı kültüründe klasik tiyatroya kadar uzanan uzun bir tiyatro geçmişine sahiptir. Kısmen 16. yüzyıl İtalya commedia dell'arte geleneğinin yanı sıra 17. yüzyıl masque ve müzikhol gibi diğer Avrupa ve İngiliz sahne geleneklerinden gelişmiştir. Pandomimin önemli bir parçası, 19. yüzyılın sonlarına kadar, harlequinade idi. İngiltere dışında "pandomim" kelimesi genellikle burada tartışılan tiyatro formundan ziyade mimik anlamında kullanılır. ⓘ

Mim

Mim, bir hikayenin aksiyonunun konuşma kullanılmadan bedenin hareketiyle anlatıldığı teatral bir araçtır. Mim performansı Antik Yunan'da ortaya çıkmıştır ve kelime Pantomimus adı verilen tek bir maskeli dansçıdan alınmıştır, ancak performanslarının mutlaka sessiz olması gerekmezdi. Ortaçağ Avrupa'sında, mummer oyunları ve daha sonra dumbshowlar gibi ilk mim biçimleri gelişmiştir. On dokuzuncu yüzyılın başlarında Paris'te Jean-Gaspard Deburau, beyaz yüzlü sessiz figür de dahil olmak üzere modern zamanlarda tanıdığımız birçok özelliği sağlamlaştırdı. ⓘ

Commedia dell'arte ve Japon Noh tiyatrosundan güçlü bir şekilde etkilenen Jacques Copeau, oyuncularının eğitiminde maskeler kullanmıştır. Öğrencisi Étienne Decroux bundan çok etkilenmiş ve pandomimin olanaklarını araştırmaya ve geliştirmeye başlamış, bedensel pandomimi natüralizm alanının dışına çıkararak son derece heykelsi bir forma dönüştürmüştür. Jacques Lecoq, eğitim yöntemleriyle mim ve fiziksel tiyatronun gelişimine önemli katkılarda bulunmuştur. ⓘ

Bale

Bazı baleler "hareketin kendi çizgilerini ve kalıplarını" vurgularken, dramatik dans "duygu, karakter ve anlatı eylemini ifade eder veya taklit eder". Bu tür baleler, karakterleri olan ve "bir hikaye anlatan" tiyatro eserleridir, Baledeki dans hareketleri "genellikle günlük fiziksel ifade biçimleriyle yakından ilişkilidir, [böylece] neredeyse tüm dansların doğasında ifade edici bir nitelik vardır" ve bu hem eylemi hem de duyguları iletmek için kullanılır; mim de kullanılır. Pyotr Ilyich Tchaikovsky'nin kötü bir büyücünün lanetiyle kuğuya dönüşen prenses Odette'in hikâyesini anlatan Kuğu Gölü, Sergei Prokofiev'in Shakespeare'in ünlü oyununa dayanan Romeo ve Juliet balesi ve Igor Stravinsky'nin üç kuklanın aşklarını ve kıskançlıklarını anlatan Petrushka balesi bunlara örnek olarak verilebilir. ⓘ

Yaratıcı drama

Yaratıcı drama, öncelikle çocuklarla eğitim ortamlarında kullanılan dramatik etkinlikleri ve oyunları içerir. Amerika Birleşik Devletleri'ndeki kökleri 1900'lerin başında başlamıştır. Winifred Ward, Evanston, Illinois'de dramanın ilk akademik kullanımını kurarak eğitimde yaratıcı dramanın kurucusu olarak kabul edilir. ⓘ

Asya draması

Hindistan

Hindistan'ın Kollam şehrinde Kalidasa Kalakendram'ın Macbeth adlı oyunundan bir sahne ⓘ

Hint dramasının en eski biçimi Sanskrit dramasıydı. MS 1. yüzyıl ile 10. yüzyıl arası Hindistan tarihinde yüzlerce oyunun yazıldığı göreceli bir barış dönemiydi. Ancak 10. ve 11. yüzyıllarda başlayan İslami fetihlerle birlikte tiyatronun cesareti kırılmış ya da tamamen yasaklanmıştır. Daha sonra, yerel değerleri ve fikirleri yeniden savunmak amacıyla, alt kıta genelinde köy tiyatrosu teşvik edildi ve 15. yüzyıldan 19. yüzyıla kadar çeşitli bölgesel dillerde geliştirildi. Bhakti hareketi çeşitli bölgelerdeki performanslarda etkili olmuştur. Bölgesel dillerin yanı sıra Assam, Brajavali adı verilen yapay olarak karıştırılmış bir edebi dilde Vaishnavite dramasının yükselişine tanık oldu. Sankardev'in eserlerinde Ankia Naat adı verilen ve özel bir sunumu Bhaona olarak adlandırılan tek perdelik oyunların farklı bir biçimi gelişmiştir. Modern Hint tiyatrosu, 19. yüzyılın ortalarından 20. yüzyılın ortalarına kadar Britanya İmparatorluğu'nun sömürge yönetimi döneminde gelişmiştir. ⓘ

Sanskrit tiyatrosu

Sanskrit tiyatrosunun Koodiyattam formunda Sugriva'yı canlandıran oyuncu. ⓘ

Sanskrit tiyatrosunun günümüze ulaşan en eski parçaları MS 1. yüzyıla aittir. Daha önceki dönemlere ait arkeolojik kanıtların zenginliği, bir tiyatro geleneğinin varlığına dair hiçbir gösterge sunmamaktadır. Antik Vedalar (MÖ 1500 ile 1000 yılları arasında yazılan ve dünyanın en eski edebiyat örnekleri arasında yer alan ilahiler) bu konuda hiçbir ipucu içermez (az sayıda diyalog şeklinde yazılmış olsa da) ve Vedik dönemin ritüelleri tiyatroya dönüşmüş gibi görünmez. Patañjali'nin Mahābhāṣya'sı Sanskrit dramasının tohumları olabilecek en eski referansı içerir. MÖ 140 yılına ait bu dilbilgisi incelemesi, Hindistan'da tiyatronun başlangıcı için uygun bir tarih sağlar. ⓘ

Sanskrit tiyatrosu için en önemli kanıt kaynağı, yazılış tarihi kesin olmayan (tahminler MÖ 200 ile MS 200 arasında değişmektedir) ve yazarı Bharata Muni'ye atfedilen bir derleme olan Tiyatro Üzerine Bir İnceleme'dir (Nātyaśāstra). İnceleme, antik dünyadaki en eksiksiz dramaturji çalışmasıdır. Oyunculuk, dans, müzik, dramatik yapı, mimari, kostüm, makyaj, sahne donanımı, kumpanyaların organizasyonu, seyirci, yarışmalar konularını ele alır ve tiyatronun kökenine dair mitolojik bir açıklama sunar. ⓘ

Draması Sanskrit edebiyatının en yüksek başarısı olarak kabul edilir. Kahraman (nayaka), kadın kahraman (nayika) ya da palyaço (vidusaka) gibi stok karakterler kullanmıştır. Aktörler belirli bir tipte uzmanlaşmış olabilir. Köy meclislerinin yanı sıra krallar tarafından da himaye edilmiştir. Erken dönem ünlü oyun yazarları arasında Bhasa, Kalidasa (Vikrama ve Urvashi, Malavika ve Agnimitra ve Shakuntala'nın Tanınması ile ünlüdür), Śudraka (Küçük Kil Arabası ile ünlüdür), Asvaghosa, Daṇḍin ve İmparator Harsha (Nagananda, Ratnavali ve Priyadarsika ile ünlüdür) sayılabilir. Śakuntalā (İngilizce çevirisi) Goethe'nin Faust'unu (1808-1832) etkilemiştir. ⓘ

Modern Hint tiyatrosu

Rabindranath Tagore, milliyetçilik, kimlik, maneviyatçılık ve maddi hırs konularını irdeleyen ve sorgulayan oyunlarıyla tanınan öncü bir modern oyun yazarıydı. Bengal dilinde yazdığı oyunlar arasında Chitra (Chitrangada, 1892), The King of the Dark Chamber (Raja, 1910), The Post Office (Dakghar, 1913) ve Red Oleander (Raktakarabi, 1924) bulunmaktadır. Girish Karnad, tarih ve mitolojiyi kullanarak günümüzle ilgili fikir ve idealleri eleştiren ve sorunsallaştıran çok sayıda oyun yazmış ünlü bir oyun yazarıdır. Karnad'ın Tughlaq, Hayavadana, Taledanda ve Naga-Mandala gibi sayısız oyunu Hint tiyatrosuna önemli katkılarda bulunmuştur. Vijay Tendulkar ve Mahesh Dattani 20. yüzyılın en önemli Hintli oyun yazarları arasındadır. Hintçe'de Mohan Rakesh ve Urduca'da Danish Iqbal yeni çağ tiyatrosunun mimarları olarak kabul edilirler. Mohan Rakesh'in Aadhe Adhoore ve Danish Iqbal'in Dara Shikoh adlı eserleri modern klasikler olarak kabul edilmektedir. ⓘ

Hindistan ve Pakistan'ın modern Urdu tiyatrosu

Urdu Tiyatrosu, Awadh'lı Nawab Wajid Ali Shah (1822 - 1887) gibi temsilciler tarafından uygulanan Rahas veya Raas'ı şekillendiren Kuzey Hindistan'ın hakim dramatik geleneklerinden gelişmiştir. Onun dramatik deneyleri Amanat'ın ünlü Inder Sabha'sına yol açmış ve daha sonra bu gelenek Parsi Tiyatrosu şeklini almıştır. Ağa Haşr Keşmiri bu geleneğin doruk noktasıdır. ⓘ

Urdu tiyatro geleneği modern Hint tiyatrosunu büyük ölçüde etkilemiştir. Tiyatro, Gujrati, Marathi ve Bengalce ile birlikte Urduca (ilk yazarlar tarafından Hintçe olarak adlandırılmıştır) dilinde de gelişmiştir. Urdu tiyatrosunun Bombay Film endüstrisi üzerinde önemli bir etkisi olmuş ve Urdu tiyatrosunun tüm ilk eserleri (Parsi Şirketleri tarafından sahnelenen) film haline getirilmiştir. Urduca dramatik gelenek 100 yılı aşkın bir süredir varlığını sürdürmektedir. ⓘ

Prof Hasan, Ghulam Jeelani, J.N, Kaushal, Shameem Hanfi, Jameel Shaidayi gibi yazarlar eski kuşağa aittir; Danish Iqbal, Sayeed Alam, Shahid Anwar, Iqbal Niyazi ve Anwar gibi çağdaş yazarlar ise Urdu Tiyatrosu alanına aktif olarak katkıda bulunan birkaç postmodern oyun yazarıdır. ⓘ

Sayeed Alam zekâsı ve mizahıyla, özellikle de 'Ghalib Yeni Delhi'de', 'Big B' ve düzenli olarak geniş kitleler için sahnelenen diğer birçok eseriyle tanınır. Maulana Azad hem içeriği hem de üslubu açısından en önemli oyunudur. ⓘ

Danish Iqbal'in M. S. Sathyu tarafından yönetilen oyunu Dara Shikoh, daha yeni tiyatro tekniklerini ve çağdaş bir bakış açısını kullanan modern bir klasiktir. Diğer oyunları ise ünlü söz yazarı ve devrimci şair Sahir'dir. Danish tarafından yazılan bir diğer oyun olan Kuchh Ishq kiya Kuchh Kaam, temelde Faiz'in şiirlerinin bir kutlaması olup, hayatının erken dönemlerinden olayları, özellikle de hayatını ve ideallerini şekillendiren bölünme öncesi günlerin olaylarını ve olaylarını içermektedir. Chand Roz Aur Meri Jaan - Faiz'in Rawalpindi Komplosu günlerinde çeşitli hapishanelerden yazdığı mektuplardan esinlenen bir başka oyun. Aralarında Dilli Jo Ek Shehr Thaa ve Main Gaya Waqt Nahin hoon'un da bulunduğu 14 oyun daha yazmıştır. Shahid's Three B de önemli bir oyundur. 'Natwa' ve diğerleri gibi birçok grupla ilişkilendirilmiştir. Zaheer Anwar Kolkata'da Urdu tiyatrosunun bayrağını dalgalandırmaya devam ediyor. Önceki kuşak yazarlardan farklı olarak Sayeed, Shahid, Danish Iqbal ve Zaheer kitabi oyunlar yazmazlar, eserleri sahne geleneğinin bir ürünüdür. Mumbai'den Iqbal Niyazi Urduca birkaç oyun yazdı, AUR KITNE JALYANWALA BAUGH? adlı oyunu Ulusal ödül ve başka ödüller kazandı. Dolayısıyla Amanat ve Agha Hashr'dan sonra kütüphaneler için değil sahne için yazan tek kuşak bu kuşaktır. ⓘ

Çin

"Zaju" oyunlarıyla tanınan Çin'in en büyük tiyatro yazarlarından Guan Hanqing'in anısına 1958 SSCB posta pulu. ⓘ

Çin tiyatrosunun uzun ve karmaşık bir tarihi vardır. Bugün genellikle Çin operası olarak adlandırılsa da, bu normalde özellikle Pekin operası ve Kunqu olarak bilinen popüler forma atıfta bulunur; Çin'de zaju gibi birçok başka tiyatro biçimi de olmuştur. ⓘ

Japonya

Japon Nō draması, drama, müzik ve dansı eksiksiz bir estetik performans deneyiminde birleştiren ciddi bir dramatik formdur. 14. ve 15. yüzyıllarda gelişmiştir ve genellikle babadan oğula aktarılan kendi müzik aletleri ve performans tekniklerine sahiptir. Sanatçılar genellikle erkektir (hem erkek hem de kadın rolleri için), ancak kadın amatörler de Nō dramaları sergiler. Nō draması hükümet ve özellikle ordu tarafından desteklenmiş, birçok askeri komutan kendi topluluklarına sahip olmuş ve bazen kendileri de sahneye çıkmıştır. Bugün hala Japonya'da icra edilmektedir. ⓘ

Kyōgen, Nō dramasının komik karşılığıdır. Nō enstrümantalistleri bazen Kyōgen'de de görünse de, daha çok diyaloğa ve daha az müziğe odaklanır. Kabuki draması, 17. yüzyıldan itibaren geliştirilen, dans içeren bir başka komik formdur. ⓘ

Modern tiyatro ve müzikal drama da Japonya'da Shingeki ve Takarazuka Revüsü gibi formlarda gelişmiştir. ⓘ

Dramanın yapısı

Ruslar yazarı ve edebiyatı kuramcısı Vissarion Belinski, dramada uzun öykülerin olmaması ve her kelimenin mutlaka bir dramatik eylemde söylenmesi olağanüstü bir öneme sahiptir diyor ve şöyle devam ediyor: 'Dramanın doğanın basit bir şekilde kopya edilişi biçiminde olmaması gerektiği gibi, çok güzel olsalar bile, birbirinden ayrı sahnelerin bir araya toplanmış hali de olmaması gerekmektedir. Drama her kişinin kendi amacı doğrultusunuda ve yalnız kendisi için hareket ettiği ve ister istemez, kendisinin dahi bilmediği nedenlerden dolayı, yapıtın genel dramatik eylemine uygun sağlayabildiği bir dünya, yani kendine özgü ayrı dünyasını oluşturmalıdır. Fakat böyle bir şey, dramanın ancak ve ancak belirli bir düşüncesinde içinde doğup geliştiği hayal ürününden rastgele kurgulanmadığı zaman meydana gelebilir. ⓘ