Elitizm

Elitizm (veya seçkincilik), bir elitin veya bir azınlığın yönetmesi gerektiği fikri veya yönetim işinin bir elit veya azınlık tarafından yapılması anlamına gelir. Siyaset teorisinde üç tür elitizmden söz edilebilir: Normatif elitizme göre, elit yönetimi arzuya şayandır; zira, yönetim en akıllıların veya en iyilerin elinde olmalıdır. ⓘ

Bu görüşün en tipik temsilcisi filozof kralların iktidarda olmasını isteyen Platon'dur (MÖ 427-347). Klasik elitizm, bir reçete sunmaktan ziyade bir olguyu tespit iddiasıyla elit yönetiminin toplumsal hayatın kaçınılmaz ve değiştirilemez bir gerçeği olduğunu ileri sürer. Vilfredo Pareto (1848-1923), Gaetano Mosca (1857-1941) Joseph Alois Schumpeter (1883-1950) ve Robert Michels (1876-1936) klasik elitizmin belli başlı teorisyenleridir. ⓘ

Elitizm terimi bazen, yüksek yeteneklere veya sadece yüksek bir askeri/politik konuma sahip olduğunu iddia eden bir grup insanın, başkalarının pahasına kendilerine ekstra ayrıcalıklar tanıdığı durumları belirtmek için de kullanılır. Bu elitizm biçimi bir ayrımcılık türü olarak tanımlanabilir. ⓘ

Modern elitizm, klasik elitizm gibi empirik temelli olmakla birlikte, elit oluşumunu/yönetimini toplumun kaçınılmaz yapısından ziyade belirli ekonomik ve siyasal yapılara bağlamaktadır. "Plüralist", "rekabetçi" veya "demokratik" sıfatlarıyla da anılan modern elitizm modern elitlerin insicamlı ve birleşik bir bütün olmaktan ziyade çeşitli hatlar boyunca parçalanmış olduğunu ve parçalar arasındaki rekabetin elitlere dahil olmayan kişi ve grupların da demokratik politikada etkili olmalarına fırsat sağlayabileceğini savunur. ⓘ

Elit teorisi, toplumdaki elit etkisinin sosyolojik veya siyaset bilimi analizidir: elit teorisyenleri çoğulculuğu ütopik bir ideal olarak görürler. ⓘ

Elitizm, sosyal sınıf ve sosyologların "sosyal tabakalaşma" olarak adlandırdıkları olgu ile yakından ilişkilidir. Modern Batı toplumlarında, sosyal tabakalaşma tipik olarak üç farklı sosyal sınıf açısından tanımlanır: üst sınıf, orta sınıf ve alt sınıf. ⓘ

"Elit" kelimesinin bazı eş anlamlıları "üst sınıf" veya "aristokrat" olabilir, bu da söz konusu bireyin bir toplumun üretim araçları üzerinde nispeten büyük bir kontrol derecesine sahip olduğunu gösterir. Buna, kişisel başarıdan ziyade sosyoekonomik imkanlar sayesinde bu konuma gelenler de dahildir. Ancak bu terimler bir siyaset teorisi olarak elitizmi tartışırken yanıltıcıdır, çünkü genellikle olumsuz "sınıf" çağrışımlarıyla ilişkilendirilirler ve felsefenin daha tarafsız bir şekilde incelenmesini takdir etmekte başarısız olurlar. ⓘ

Özellikler

Bir eliti tanımlayan nitelikler çeşitlilik gösterir; kişisel başarı şart olmayabilir. Elit statüsü, üst düzey üniversitelerden alınan dereceler veya etkileyici stajlar ve iş teklifleri gibi kişisel başarıların yanı sıra soy veya ebeveynlerden ya da büyükanne ve büyükbabalardan aktarılan şöhrete de dayanabilir. ⓘ

Bir terim olarak "elit" genellikle toplumun en üst sınıfının üyesi olan bir kişi veya grubu tanımlar ve zenginlik bu sınıfın belirlenmesine katkıda bulunabilir. Elitist teorisyenler tarafından genellikle elitlerin karakteristik özellikleri olduğu iddia edilen kişisel özellikler arasında şunlar yer alır: belirli bir alanda titiz bir çalışma veya bu alanda büyük bir başarı; zorlu bir alanda uzun bir yetkinlik geçmişi; belirli bir disipline (örneğin tıp veya hukuk) hizmet etmek için kapsamlı bir adanmışlık ve çaba geçmişi veya belirli bir alanda yüksek derecede başarı, eğitim veya bilgelik; yüksek derecede fiziksel disiplin. ⓘ

Elitistler, siyasi eşitlikçilik ve popülizmin aksine meritokrasi, teknokrasi ve plütokrasi gibi sosyal sistemleri tercih etme eğilimindedir. Elitistler, sadece elitlere oy veren ve onları iktidara seçen insanların çoğunluğu yerine, sadece birkaç "hareket ettirici ve şekillendiricinin" toplumu gerçekten değiştirdiğine inanırlar. ⓘ

Elitizm tek bir doğa içinde tam olarak tanımlanamaz. Yorumları zaman içinde genişler ve topluluklar ya da gruplar kendi elitizm yorumlarını yaratabilirler. Tüm bu elitizm biçimleri arasındaki ortak özellik, bir tür aşağılık-üstünlük göstermesidir. ⓘ