Varna

Varna Варна (Bulgarca) ⓘ
Şehir
Sol üstten: Asparuh Köprüsü, Karadeniz sahili, Euxinograd, Varna Arkeoloji Müzesi, Stoyan Bachvarov Dramatik Tiyatrosu, Meryem Ana Katedrali, Drazki torpido botu, Donanma Kulübü, Kültür ve Spor Sarayı, Antik Roma hamamları, Varna Etnografya Müzesi
Bayrak Arma
Takma ad(lar):  Deniz başkenti Yazlık başkent
Varna Varna şehrinin Bulgaristan'daki konumu Varna Varna (Balkanlar) Varna Varna (Karadeniz)
Koordinatlar: 43°13′N 27°55′E
Ülke	Bulgaristan
İl	Varna
Belediye	Varna
İlk yerleşen	MÖ 575
Hükümet
- Belediye Başkanı	Ivan Portnih (GERB)
Alan
- Toplam	238 km2 (92 sq mi)
Yükseklik	80 m (260 ft)
Nüfus  (2021)
- Şehir	332,686
- Kentsel	341,737
Demonim(ler)	Varnéan
Saat dilimi	UTC+2 (EET)
- Yaz (DST)	UTC+3 (EEST)
Posta kodu	9000
Alan kodu(ları)	(+359) 52
Araç tescil plakası	B
Web sitesi	www.varna.bg

Varna Deniz Bahçesi ⓘ

Varna Deniz Plajı ⓘ

Varna (Bulgarca: Варна, okunuşu [ˈvarnɐ]) Bulgaristan'ın üçüncü büyük şehri ve Bulgaristan'ın Karadeniz Kıyısı ve Kuzey Bulgaristan bölgesindeki en büyük şehir ve sahil beldesidir. Varna Körfezi'nde stratejik bir konuma sahip olan şehir, neredeyse üç bin yıldır önemli bir ekonomik, sosyal ve kültürel merkez olmuştur. Tarihsel olarak Odessos (Antik Yunanca: Ὀδησσός) olarak bilinen Varna, bir Trakya sahil yerleşiminden Karadeniz'de önemli bir limana dönüşmüştür. ⓘ

Varna iş, ulaşım, eğitim, turizm, eğlence ve sağlık alanlarında önemli bir merkezdir. Bulgaristan'ın denizcilik başkenti olarak anılan şehir, Bulgar Donanması'nın ve ticaret denizciliğinin karargâhına sahiptir. Varna, 2008 yılında Avrupa Konseyi tarafından Karadeniz Avrupa Bölgesi'nin merkezi olarak belirlenmiştir. Varna 2014 yılında 2017 Avrupa Gençlik Başkenti unvanına layık görülmüştür. ⓘ

Varna kültürüne ait dünyanın en eski altın hazinesi Varna Nekropolü'nde keşfedilmiş ve MÖ 4600-4200 yıllarına tarihlendirilmiştir. Varna Nekropolü'nün 1974 yılında keşfedilmesinden bu yana, içinde 3000'den fazla altın eşya bulunan 294 mezar alanı bulunmuştur. ⓘ

Varna Варна
Şehir
Bayrak Arma
Takma ad: Denizcilik Başkenti
Varna Varna'nın Bulgaristan'daki konumu
Ülke	Bulgaristan
İl	Varna
Rakım	80 m (260 ft)
Nüfus
• Toplam	347 840
Zaman dilimi	UTC+02.00 (DAS)
• Yaz (YSU)	UTC+03.00 (DAS)
Resmî site varna.bg

Varna (Bulgarca: Варна) Bulgaristan'ın Karadeniz kıyısında olan Varna aynı zamanda ülkenin üçüncü en büyük şehridir. Varna ilinin idâri merkezi olup Bulgaristan'ın en büyük limanı burada bulunmaktadır. 1391'den 1878'e kadar Osmanlı idaresinde idi. ⓘ

Etimoloji

Gece Varna ⓘ

Varna'daki Deniz Feneri ⓘ

İtirafçı Theophanes, Varna isminden ilk kez 6. ve 7. yüzyıllarda Slavların Balkanları fethi bağlamında bahseder. Varangianlar uzun yıllar boyunca Karadeniz'i geçerek Orta Çağ'ın başlarında Konstantinopolis'e ulaştıkları için bu isim Varangian kökenli olabilir. İsveççe'de värn "kalkan, savunma" anlamına gelir - dolayısıyla Varna "savunulan, tahkim edilmiş yer" anlamına gelebilir. Vikingler Orta Çağ boyunca yerleşimi istila etmişlerdir. İsim bundan daha eski olabilir; belki de Proto-Hint-Avrupa kökü *u̯er- "akmak, ıslanmak, su, nehir" (bkz. Varuna) veya Proto-Slav kökü varn "siyah" veya İrani bar veya var "kamp, kale" (ayrıca bkz. Bulgaristan illerinin etimolojik listesi). ⓘ

Theophanes'e göre, 680 yılında Birinci Bulgar İmparatorluğu'nun kurucusu Asparukh, Tuna Nehri deltası yakınlarında IV Konstantin'in ordusunu bozguna uğratmıştır. Bu güçleri takip ederek "Odyssos yakınlarındaki Varna denilen yere ve onun ortalarına" ulaşmıştır (τὴν λεγομένην Βάρναν, πλησίον Ὀδυσσοῦ). Belki de yeni isim başlangıçta bitişikteki bir nehir ya da göle, bir Roma askeri kampına ya da iç bölgelere, daha sonra da şehrin kendisine verilmiştir. ⓘ

10. yüzyılın sonlarına gelindiğinde Varna ismi o kadar sağlam bir şekilde yerleşmişti ki, Bizanslılar 975 civarında bölgenin kontrolünü Bulgarlardan geri aldıklarında, antik Odessos ismini geri getirmek yerine bu ismi korudular. ⓘ

Tarih

Tarih Öncesi

Prehistorik yerleşimler en çok, dünya prehistoryasında önemli bir arkeolojik alan olan, Varna kültürüne adını veren ve uluslararası alanda dünyanın en eski büyük altın eser buluntusu olarak kabul edilen Kalkolitik nekropol (M.Ö. 5. binyıl ortası radyokarbon tarihleme) ile bilinmektedir ve modern şehir sınırları içinde bulunmaktadır. Varna göllerinin (1900'lerden önce tatlı su) ve komşu karstik kaynakların ve mağaraların bulunduğu daha geniş bölgede, Orta Paleolitik döneme veya 100.000 yıl öncesine tarihlenen en eski eserlerle birlikte 30'dan fazla tarih öncesi yerleşim yeri ortaya çıkarılmıştır. ⓘ

Trakyalılar

Geç Tunç Çağı'ndan beri (MÖ 13-12. yy) Odessos çevresindeki bölgede Traklar yaşamaktaydı. MÖ 8-9. yüzyıllarda yerel Traklar Anadolu, Teselya, Kafkasya ve Akdeniz'den gelen insanlarla aktif ticari ve kültürel bağlantılar kurmuşlardır. Bu bağlantılar, ithal edilen ya da yerel olarak yapılan, dönemin bronz fibula formları gibi bazı yerel üretimlere de yansımıştır. Etkileşimlerin çoğunlukla deniz yoluyla gerçekleştiğine ve Odessos Körfezi'nin alışverişin gerçekleştiği yerlerden biri olduğuna şüphe yoktur. Bazı araştırmacılar MÖ 1. binyıl boyunca bölgeye yarı efsanevi Kimmerlerin de yerleştiğini düşünmektedir. Varna İli, Belogradets yakınlarında bulunan M.Ö. 8-7. yüzyıllara tarihlenen tümülüs, muhtemelen tesadüfi varlıklarına bir örnektir. ⓘ

Odessos civarındaki bölge, Yunanlıların Karadeniz'in batı kıyısına gelmelerinden çok önce Traklarla yoğun bir şekilde doluydu. Pseudo-Scymnus şöyle yazar: "...Kentin [Odessos] çevresinde Crobises adlı Trak kabilesi yaşar." Bu durum, Varna ilindeki Dobrina, Kipra, Brestak ve diğer köylerin yakınlarında bulunan MÖ 6-4. yüzyıllara tarihlenen Trak nekropollerinde bulunan, elle ya da çömlekçi çarkıyla yapılmış çeşitli seramik kaplar, at donanımı için bronz süs eşyaları ve demir silahlarla da kanıtlanmaktadır. Bölgedeki Traklar, MÖ 5.-1. yüzyıllar arasında var olan büyük Trak devletleri Odrys krallığı, Getae veya Sapaeanlarla birlik kuran krallar tarafından yönetilmiştir. MÖ 336-280 yılları arasında bu Trak devletleri Odessos ile birlikte Büyük İskender tarafından fethedilmiştir. ⓘ

Arkeolojik bulgular, Odessos çevresindeki bölge de dahil olmak üzere kuzeydoğu Trakya nüfusunun çok çeşitli olduğunu göstermiştir. M.Ö. 6-4. yüzyıllarda bölge, normalde Orta Avrasya Bozkırı'nda (Güney Rusya ve Ukrayna) ve kısmen de Istros Nehri'nin (Aşağı Tuna'nın Trakça adı) güneyinde yaşayan İskitlerle doluydu. Kültürleri için karakteristik olan silahlar ve bronz nesneler bölgenin her yerinde bulunur. İskit at süsleri, Trak tarzına çok yakın olan "hayvan tarzında" üretilmiştir, bu da kuzeydoğu Trakya'da her iki halkın sıkça karışmasının olası bir açıklamasıdır. Birçok bronz eser bu sürece tanıklık etmektedir, örneğin at başları için aplikler ve ön plakalar, ayrıca yakın ve daha uzak yerleşimlerde bu tür ürünler için kalıplar. M.Ö. 4. yüzyıldan itibaren bölge, Tuna Deltası'nın her iki kıyısında da yaşayan bir Trak kabilesi olan Getae'ler tarafından iskân edilmiştir. ⓘ

Keltler, MÖ 280 yılında Balkan yarımadasını istila ettikten sonra bölgeye yerleşmeye başlamıştır. Kuzeydoğu Bulgaristan'ın her yerinde ve hatta Odessos yakınlarında, Traklar tarafından hızla benimsenen Kelt süslemelerine ve tipik silahlara sahip önemli sayıda bronz eşya bulunmuştur. Odessos'un 80 km yakınındaki Arkovna, muhtemelen Keltlerin son kralı Kavar'ın (MÖ 270/260-216/210) daimi başkentiydi. Muhtemelen krallığının yıkılmasından sonra Keltler ülkedeki sayıca fazla olan Traklarla karışmıştır. MÖ 2.-1. yüzyıllar arasında Dyonissopolis (Balçık) ve Odessos arasındaki bugünkü Dobruca topraklarında birçok küçük İskit devleti kuruldu. Bunların "kralları" sikkelerini Odessos da dahil olmak üzere Batı Karadeniz kıyısındaki şehirlerde bulunan darphanelerde basmışlardır. ⓘ

Kuzeydoğu Trakya'daki Traklar, Güney Trakya'daki meslektaşlarına kıyasla az gelişmiş görünmektedir. Halk iki tür yerleşimde yaşamaktaydı: su kaynaklarının yakınındaki verimli topraklarda yer alan tahkimatsız yerleşimler ve genellikle kralların konutlarının bulunduğu, ulaşılması zor dağlık bölgelerde yer alan taştan inşa edilmiş kaleler. Traklar çiftçilik, ağaç işleme, avcılık ve balıkçılıkla uğraşmışlardır. El sanatları arasında metal işleme, özellikle de silahlar, bronzun mükemmel işlenmesi, bilezik, yüzük, Trak tipi fibula, at süsleri, ok uçları yapımı yer almaktadır. Yerel kuyumcular, altın ve gümüş kullanarak tipik Trak plaka zırhları, kralların ve aristokrasinin atları için tören süsleri, değerli pateralar ve ritonlar üretmişlerdir. ⓘ

Etnik çeşitliliğe, çok sayıda iç ve dış çatışmaya ve kültürel farklılıklara rağmen, kuzeydoğu Bulgaristan ve deniz kıyısındaki şehirlerin nüfusları birbirlerine karşı istikrarlı bir hoşgörü göstermiştir. Muhafazakârlık seramik eşyalarda ve dinde kolayca fark edilir. En yüksek tanrı, farklı yerlerde farklı isimlere ve işlevlere sahip olan Trak atlısıydı. Üç Güzeller ya da Su Perileri ve Geta'lar tarafından Zalmoxis gibi suyla ilgili tanrılar da onurlandırılırdı. Yüzyıllar boyunca, özellikle de Helenistik dönemin sonunda (MÖ 2.-1. yy), Traklar daha ayrıntılı Helenistik kültürü benimsemiş ve böylece kıta Trakları için bir aracı görevi görmüştür. ⓘ

Antik Çağ

Antik Roma Odessos'unun kalıntıları ⓘ

Arka planda Aziz Athanasius kilisesi çan kulesi ile Roma Thermae batı apodyterium ⓘ

Odessos veya Odessus (Antik Yunanca: Ὀδησσός) Bulgaristan'daki en eski antik yerleşim yerlerinden biridir. Adı Pseudo-Scylax'ın Periplus'unda Odesopolis (Ὀδησόπολις); Synecdemus ve Procopius'ta Odyssos veya Odyssus (Ὀδυσσός) olarak geçer. MÖ altıncı yüzyılın ikinci çeyreğinde (MÖ 585-550) Miletoslu Yunanlılar tarafından o zamanlar Trak yerleşimi olan bir yerde kurulmuştur. Miletoslular MÖ 7. yüzyılın sonlarına doğru (en eski Yunan arkeolojik malzemesi MÖ 600-575 tarihlidir) ya da Pseudo-Scymnus'a göre Astyages zamanında (burada genellikle MÖ 572-570 önerilmektedir), daha eski bir Trak yerleşimi içinde Odessos'un bir apoikia'sını (ticaret karakolu) kurmuşlardır. Odessos ismi Yunan öncesi, muhtemelen Karya kökenli olabilir. Odessos, Tomi, Callatis, Mesembria ve Apollonia'dan oluşan Pontus Pentapolis'inin başkanıydı. Odessos, İyonya Yunanlıları ile hinterlandındaki Trak kabileleri (Getae, Krobyzoi, Terizi) arasında karma bir topluluk temas bölgesiydi. Yakınlardaki Trak yerleşimlerinde yapılan kazılar, MÖ 7. yüzyıldan 4. yüzyıla kadar kesintisiz iskân ve koloni ile yakın ticari ilişkiler olduğunu göstermiştir. Yunan alfabesi en azından MÖ 5. yüzyıldan beri Trakya yazıtlarında kullanılmaktadır. ⓘ

Odessos, MÖ 425'te Delos Birliği'nin değerlendirmesine dahil edilmiştir. MÖ 339'da Philip II tarafından başarısız bir şekilde kuşatılmış (Getae rahipleri onu bir antlaşma yapmaya ikna etmiştir), ancak MÖ 335'te Büyük İskender'e teslim olmuş ve daha sonra onun diadokusu Lysimachus tarafından yönetilmiş, MÖ 313'te diğer Pontus şehirleri ve Getae ile bir koalisyonun parçası olarak isyan etmiştir. Bununla birlikte, MÖ 4. yüzyılın sonunda şehir Lysimachus'un kalelerinden biri haline gelmiştir. Bu dönemden itibaren kent, Akdeniz'deki pek çok devlet ve kentle yapılan güçlü deniz ticareti ve çok çeşitli yerel ürünlerle desteklenen refah düzeyi sayesinde zenginleşmiştir. MÖ 108'den kısa bir süre sonra Odessos, Pontuslu Mithridates VI'nın hükümdarlığını tanıdı. ⓘ

Önce Praefectura orae maritimae'ye dahil edilen ve daha sonra MS 15'te Moesia eyaletine (daha sonra Moesia Inferior) bağlanan Roma kenti Odessus, bugünkü Varna'nın merkezinde 47 hektarlık bir alanı kaplıyordu ve MS 2. yüzyılın sonlarında inşa edilen ve şu anda Bulgaristan'daki en büyük Roma kalıntısı olan Thermae (Büyük (Kuzey) Antik Roma Thermae'si olarak adlandırılır) adlı önemli hamamlara sahipti (bina 100 m (328. 08 ft) genişliğinde, 70 m (229,66 ft) uzunluğunda ve 25 m (82,02 ft) yüksekliğindeydi) ve Avrupa'nın bilinen en büyük dördüncü Roma hamamı olup şehrin önemini kanıtlamaktadır. Ayrıca MS 5-6. yüzyıldan kalma Küçük (Güney) Antik Roma Thermae'si de bulunmaktadır. Buna ek olarak, 2019 yılında arkeologlar MS 5. yüzyıldan kalma bir Roma thermae binasının kalıntılarını keşfetmiştir. ⓘ

Her beş yılda bir, muhtemelen 238 yılında Gordian III'ün de katıldığı büyük atletizm oyunları düzenlenmiştir. ⓘ

Odessos'un ana su kemeri yakın zamanda savunma duvarının kuzeyindeki kurtarma kazıları sırasında keşfedilmiştir. Su kemeri 4. ve 6. yüzyıllar arasında üç inşaat döneminde inşa edilmiştir; 4. yüzyılda su kemeri şehir duvarıyla birlikte inşa edilmiş, daha sonra 4. yüzyılın sonu ile 5. yüzyılın başında ilk kagir su kemerinin içine bir boru hattı döşenmiştir. Üçüncü olarak 6. yüzyılda, orijinal batı hattına paralel bir boru hattı daha eklenmiş ve kale duvarının yeniden inşası yoluyla şehre girmiştir. Şehir hem özerk bir polis olarak hem de Trajan'dan Gallienus'un karısı Salonina'ya kadar Roma İmparatorluğu döneminde sikke basmıştır ve bunların bir kısmı günümüze ulaşmıştır. ⓘ

Odessos, on iki erken dönem bazilika kalıntısı, bir monofizit manastırı ve Yetmiş Havari'den biri olan Aziz Andreas'ın takipçisi Ampliatus'un (Bulgar Ortodoks Kilisesi efsanesine göre MS 56'da şehirde vaaz vermiştir) burada piskopos olarak görev yaptığına dair işaretlerin de gösterdiği gibi erken bir Hıristiyan merkeziydi. 6. yüzyıl imparatorluk belgelerinde "en kutsal şehir", sacratissima civitas olarak anılmıştır. 442 yılında Theodosius II ile Attila arasındaki barış anlaşması Odessos'ta yapılmıştır. 513 yılında Vitalian isyanının odak noktası haline gelmiştir. I. Justinianus 536'da burayı İskitya valisi ya da quaestor Justinianus tarafından yönetilen ve Aşağı Moesia, İskitya, Karya, Ege Adaları ve Kıbrıs'ı kapsayan Quaestura exercitus'un merkezi yaptı; daha sonra Odessos'un dışındaki askeri kamp bir başka üst düzey Romalı komutanın, magister militum per Thracias'ın merkezi oldu. ⓘ

Bulgar fethi

MS 681 yılında Bizans İmparatorluğu ile yapılan ve yeni Bulgar devletini kuran barış antlaşmasının Varna'da imzalandığı ve Tuna Nehri'nin güneyindeki ilk Bulgar başkentinin, 70 kilometre (43 mil) batıdaki Pliska'ya taşınmadan önce geçici olarak bu civarda -muhtemelen Varna Gölü'nün kuzey kıyısında bulunan ve I. Justinianus tarafından Theodorias (Θεοδωριάς) olarak adlandırılan antik bir şehirde- konumlandırılmış olabileceği öne sürülmüştür. Asparukh, Varna nehri ovasını olası bir Bizans çıkarmasına karşı bir surla tahkim etmiştir; Asparuhov val (Asparukh'un Duvarı) hala ayaktadır. Şehir genelinde ve daha batıda çok sayıda 7. yüzyıl Bulgar yerleşimi kazılmıştır; Varna göllerinin kuzey kıyıları, tüm bölgeler arasında tartışmasız en yoğun Bulgar nüfusuna sahipti. Asparukh'un I. Justinianus tarafından Odessos dışında kurulan Roma askeri kampının (campus tribunalis) öneminin farkında olduğu ve burayı (ya da kalıntılarını) hem Aşağı Moesia hem de İskitya için meşru iktidar merkezi olarak gördüğü öne sürülmüştür. ⓘ

Orta Çağ

Orta Çağ boyunca kontrol birkaç kez Bizans'tan Bulgarlara geçmiştir. Varna, 9. yüzyılın sonları ve 10. yüzyılın ilk yarısında, manastırını inziva yeri olarak da kullanmış olabilecek I. Boris tarafından bağışlanan bir manastırdaki Preslav Edebiyat Okulu'nun ana yazıtoryumunun bulunduğu yerdi. Bu yazıtoryum, Aziz Kiril ve Metodius'un öğrencilerinden birinin rehberliğinde Bulgar bilginler tarafından Kiril alfabesinin geliştirilmesinde kilit bir rol oynamış olabilir. Karel Škorpil, I. Boris'in burada defnedilmiş olabileceğini öne sürmüştür. I. Justinianus döneminde 6. yüzyılda Odessos çevresinde gelişen Helenistik Trak, Roma ve aynı zamanda Doğu-Ermeni, Suriye, Pers özelliklerine sahip sentetik kültür, Birinci Bulgar İmparatorluğu'nun Pliska-Preslav kültürünü görünüşte mimari ve plastik süsleme sanatlarında, ancak muhtemelen Kiril alfabesi de dahil olmak üzere edebiyatta da etkilemiş olabilir. Kaloyan 1201 yılında, o zamanlar Bizanslıların elinde bulunan Varna kalesini Kutsal Cumartesi günü bir kuşatma kulesi kullanarak ele geçirmiş ve İkinci Bulgar İmparatorluğu için güvence altına almıştır. ⓘ

Varna'nın ortaçağ kalesinin planı. ⓘ

13. yüzyılın sonlarında, Michael VIII Palaeologus ile Cenova arasında Karadeniz'i Ceneviz ticaretine açan saldırı-savunma ittifakı olan 1261 tarihli Nymphaeum Antlaşması ile Varna, Cenevizlilerin ve daha sonra Venedik ve Ragusalı ticaret gemilerinin uğrak yeri olan gelişen bir ticari liman kentine dönüşmüştür. İlk iki denizci cumhuriyetin burada konsoloslukları ve göçmen kolonileri vardı (Ragusalı tüccarlar 17. yüzyıl boyunca yakındaki Provadiya'daki kolonilerinden faaliyet göstererek limanda aktif olmaya devam ettiler). Şehir, Kastritsi ve Galata adında, birbirini gören iki küçük ticari limana sahip iki kale ile çevriliydi ve göllere bakan Maglizh ve Petrich adında iki kale tarafından korunuyordu. İtalyan ve Konstantinopolis pazarları için buğday, hayvan derisi, bal ve balmumu, şarap, kereste ve diğer yerel tarım ürünleri başlıca ihraç mallarıydı ve Akdeniz yiyecekleri ve lüks eşyalar ithal ediliyordu. Şehir, 14. yüzyılın ortalarında kendi para standardı olan Varna perperini uygulamaya koymuştur; Bulgar ve Venedik para birimi döviz kuru bir anlaşmayla sabitlenmiştir. İnce mücevherat, ev seramikleri, ince deri ve gıda işleme ve diğer el sanatları gelişti; Kamçiya nehri ağzında gemi yapımı gelişti. ⓘ

On dördüncü yüzyıl İtalyan portolan haritaları Varna'yı Konstantinopolis ile Tuna deltası arasındaki tartışmasız en önemli liman olarak gösteriyordu; genellikle bölgeyi Zagora olarak adlandırıyorlardı. Şehir, 1366 yılında Galata da dahil olmak üzere güneyindeki tüm Bulgar kalelerini ele geçirmiş olan Savoylu Amadeus VI tarafından başarısız bir şekilde kuşatılmıştır. Varna 1386'da kısa bir süre Karvuna Prensliği'nin başkenti olmuş, ardından 1389'da (ve 1444'te tekrar) Osmanlılar tarafından ele geçirilmiş, 1413'te (belki de 1444'e kadar) geçici olarak Manuel II Palaeologus'a bırakılmış ve 1414'te Tatarlar tarafından yağmalanmıştır. ⓘ

Varna Savaşı

Eski bir Trak mezar höyüğüne oyulmuş 1444 Varna Savaşı anıtı ⓘ

10 Kasım 1444'te, Avrupa tarihinde Haçlı Seferlerinin son büyük savaşlarından biri şehir surlarının dışında yapıldı. Müslümanlar, Konstantinopolis'e yelken açmak üzere limanda toplanan Polonyalı Ladislaus III (aynı zamanda Macar Ulászló I) komutasındaki 20.000-30.000 kişilik Haçlı ordusunu bozguna uğrattı. Hıristiyan ordusu, Sultan İkinci Murad'ın liderliğindeki 55.000 ya da 60.000 kişilik üstün bir Osmanlı kuvvetinin saldırısına uğradı. Ladislaus III, sultanı yakalamak için cesur bir girişimde bulunurken öldürüldü ve Warneńczyk (Lehçe'de Varna'lı; Macarca'da Várnai Ulászló veya Latince'de Ladislaus Varnensis olarak da bilinir) lakabını kazandı. Varna Haçlı Seferi'nin başarısızlığa uğraması, Konstantinopolis'in 1453'te Osmanlıların eline geçmesini kaçınılmaz kılmış ve Varna (tüm Bulgaristan'la birlikte) dört yüzyıldan fazla bir süre Osmanlı egemenliği altında kalmıştır. Bugün Varna'da Ladislaus III'ün bir anıt mezarı bulunmaktadır. ⓘ

Geç Osmanlı yönetimi

Osmanlı İmparatorluğu için 16. ve 17. yüzyıllarda önemli bir liman, tarım, ticaret ve gemi inşa merkezi olan ve önemli ve ekonomik olarak aktif bir Bulgar nüfusunu koruyan Varna, daha sonra Dobruca'yı Bulgaristan'ın geri kalanından ayıran ve Rus-Türk savaşlarında Rusya'yı çevreleyen Dörtlü Kale'den (Rusçuk, Şumnu ve Silistre ile birlikte) biri haline getirildi. Ruslar 1773'te ve uzun süren Varna Kuşatması'nın ardından 1828'de burayı geçici olarak ele geçirmiş, iki yıl sonra ortaçağ kalesi yerle bir edildikten sonra Osmanlılara geri vermiştir. ⓘ

Osmanlı dönemi şehir evi ⓘ

19. yüzyılın başlarında birçok yerel Rum, vatansever Filiki Eteria örgütüne katılmıştır. Yunan Bağımsızlık Savaşı (1821) patlak verdiğinde Varna'da devrimci faaliyetler kaydedilmiştir. Sonuç olarak, Yunan ulusal hareketine katılan yerel ileri gelenler Osmanlı yetkilileri tarafından idam edilirken, diğerleri Yunanistan'a kaçmayı ve mücadelelerine devam etmeyi başardı. ⓘ

Osmanlı yönetiminin son dönemlerinde Varna ⓘ

Kırım Savaşı'nda (1854-1856) Rusya'ya karşı savaşan İngiliz ve Fransızlar Varna'yı karargâh ve başlıca deniz üssü olarak kullandılar; çok sayıda asker koleradan öldü ve şehir bir yangınla harap oldu. Bir İngiliz ve bir Fransız anıtı kolera kurbanlarının defnedildiği mezarlıkları işaret etmektedir. 1866 yılında Bulgaristan'daki ilk demiryolu Varna'yı Tuna üzerindeki Rousse'ye bağlayarak Osmanlı başkenti Konstantinopolis'i Orta Avrupa'ya bağladı; birkaç yıl boyunca Orient Express bu güzergahtan geçti. Varna limanı, İstanbul'a önemli bir gıda tedarikçisi -özellikle de komşu ekmek ambarı Güney Dobruca'dan buğday- ve Avrupa'dan başkente yapılan ithalat için yoğun bir merkez olarak gelişti; şehirde 12 yabancı konsolosluk açıldı. Yerel Bulgarlar Ulusal Uyanış'a katıldı; Vasil Levski gizli bir devrimci komite kurdu. ⓘ

Üçüncü Bulgar Devleti

1897 tarihli şehir haritası ⓘ

1878 yılında 26.000 nüfusa sahip olan şehir, 27 Temmuz'da şehre giren Rus birlikleri tarafından Bulgaristan'a verildi. Varna, Birinci Balkan Savaşı ve Birinci Dünya Savaşı'nda bir cephe şehri oldu; tarımsal hinterlandı Güney Dobruca'nın Romanya'ya geçici olarak kaybedilmesinden (1913-16 ve 1919-40) ekonomisi kötü etkilendi. İkinci Dünya Savaşı'nda Kızıl Ordu Eylül 1944'te şehri işgal ederek Bulgaristan'daki komünist yönetimin pekişmesine yardımcı oldu. ⓘ

Endüstriyel gelişimin ve Bulgar işçi hareketinin ilk merkezlerinden biri olan Varna, ülkenin başlıca ihracat limanı, önemli bir tahıl üretim ve bağcılık merkezi, Sofya dışında ülkenin en eski yüksek öğrenim kurumunun merkezi, uluslararası festivaller ve etkinlikler için popüler bir mekan ve Euxinograd kraliyet yazlık sarayının inşa edilmesiyle ülkenin fiili yazlık başkenti olarak kendini kanıtlamıştır (şu anda Bulgar hükümeti yaz oturumlarını burada toplamaktadır). Kitle turizmi 1950'lerin sonlarından itibaren ortaya çıkmıştır. Ağır sanayi ve Sovyetler Birliği ile ticaret 1950'lerden 1970'lere kadar patlama yaptı. ⓘ

Şehir, 20 Aralık 1949'dan 20 Ekim 1956'ya kadar komünist hükümet tarafından Sovyet diktatörü Joseph Stalin'in adı Stalin olarak değiştirildi. ⓘ

1962 yılında FIDE tarafından düzenlenen ve Dünya Takım Şampiyonası olarak da bilinen 15. Satranç Olimpiyatı Varna'da yapıldı. Varna 1969 ve 1987 yıllarında Dünya Ritmik Jimnastik Şampiyonalarına ev sahipliği yapmıştır. 30 Eylül - 4 Ekim 1973 tarihleri arasında 10. Olimpiyat Kongresi Kültür ve Spor Sarayı'nda gerçekleştirilmiştir. ⓘ

Varna, 1989 yılına kadar batıya seyahat etmeleri yasak olan Doğu Avrupalılar için popüler bir tatil yeri haline geldi. Bunlardan biri olan emektar Alman Komünist Otto Braun 1974 yılında Varna'da tatil yaparken ölmüştür. ⓘ

Coğrafya

Varna Körfezi ⓘ

Şehir, kuzeydeki kalkerli Franga Platosu'ndan (yükseklik 356 m veya 1.168 ft) ve güneydeki Avren Platosu'ndan Karadeniz'in at nalı şeklindeki Varna Körfezi, uzun Varna Gölü ve körfez ile gölü birbirine bağlayan ve çoğu Asparuhov tarafından köprülenen iki yapay su yolu boyunca inen yemyeşil teraslar (Moesian platformunun Varna monoklinali) üzerinde 238 km² (92 sq mi) yer almaktadır. Deniz kıyısı boyunca 20 km (12 mil) kuzey ve 10 km (6 mil) güneye (çoğunlukla konut ve rekreasyonel yayılma) ve göl boyunca 25 km (16 mil) batıya (çoğunlukla ulaşım ve sanayi tesisleri) uzanan büyüyen bir banliyö merkezidir. Şehir antik çağlardan beri üzüm bağları, meyve bahçeleri ve ormanlarla çevrilidir. Ticari nakliye tesisleri göllerin ve kanalların iç kısımlarına taşınırken, körfez bir rekreasyon alanı olarak kalmaktadır; neredeyse tüm sahil park alanıdır. ⓘ

Kentsel alan 20 km'den fazla kum plajına sahiptir ve termal maden suyu kaynaklarıyla doludur (sıcaklık 35-55 °C veya 95-131 °F). Denizden etkilenen ılıman bir iklime sahiptir; uzun, ılıman, Akdeniz'e benzeyen sonbaharlar ve güneşli ve sıcak, ancak esintiler ve düzenli yağışlarla ılımanlaştırılan Akdeniz yazlarından oldukça serin yazlar. Varna, Bulgaristan için ortalama yağışın yaklaşık üçte ikisini almasına rağmen, bol yeraltı suyu ormanlık tepelerini yaz boyunca yemyeşil tutar. Şehir, körfezin kuzey kolu boyunca uzanan tepeler sayesinde kuzey ve kuzeydoğu rüzgarlarından korunsa da Ocak ve Şubat ayları zaman zaman kar fırtınalarına varan sert soğuklara sahne olabilmektedir. Karadeniz suyu 1989'dan sonra tarımdaki kimyasal gübrenin azalması nedeniyle daha temiz hale gelmiştir; tuzluluk oranı düşüktür, büyük yırtıcılar veya zehirli türler yoktur ve gelgit aralığı neredeyse algılanamaz. ⓘ

Şehir Sofya'nın 470 km (292 mil) kuzey doğusunda yer almaktadır; en yakın büyük şehirler Dobriç (45 km veya 28 mil kuzeyde), Şumnu (80 km veya 50 mil batıda) ve Burgaz'dır (125 km veya 78 mil güney batıda). ⓘ

İklim

Varna nemli subtropikal iklime (Köppen iklim sınıflandırması Cfa) sahip olup, yaz aylarında Akdeniz etkileri, sonbahar-kış aylarında ise özellikle karasal etkiler görülmektedir. Karadeniz'e özgü iklim ülkenin iç kesimlerine göre daha ılımandır ve deniz etkisi kuzeydoğudan gelen soğuk hava kütlelerinin etkisini azaltır. Ortalama yağış ülke için en düşük seviyededir ve güneş ışığı bol miktarda bulunmaktadır. Yaz mevsimi Mayıs ayı başında başlar ve Ekim ayı başına kadar sürer. Yaz aylarında sıcaklıklar genellikle gündüzleri 27-30 °C (81-86 °F), geceleri ise 17-18 °C (63-64 °F) arasında değişir. Yaz aylarında deniz suyu sıcaklığı genellikle 24-27 °C (75-81 °F) aralığındadır. Kış aylarında sıcaklıklar gündüzleri yaklaşık 6-7 °C (43-45 °F), geceleri ise 0 °C (32 °F) civarındadır. En soğuk aylarda kar yağması mümkündür, ancak hızla eriyebilir. Şimdiye kadar kaydedilen en yüksek sıcaklık Temmuz 1927'de 41,4 °C (106,5 °F) ve en düşük sıcaklık Şubat 1929'da -24,3 °C (-11,7 °F) olmuştur. ⓘ

Varna için iklim verileri (2000-2019)
Ay	Jan	Şubat	Mar	Nisan	Mayıs	Haziran	Temmuz	Ağustos	Eylül	Ekim	Kasım	Aralık	Yıl
Rekor yüksek °C (°F)	21.2 (70.2)	23 (73)	29.5 (85.1)	30.7 (87.3)	34.0 (93.2)	38.0 (100.4)	41.4 (106.5)	38.9 (102.0)	37.2 (99.0)	33.0 (91.4)	27.0 (80.6)	21.2 (70.2)	41.4 (106.5)
Ortalama yüksek °C (°F)	7 (45)	8 (46)	11.5 (52.7)	15.7 (60.3)	21.4 (70.5)	26.2 (79.2)	29.0 (84.2)	29.6 (85.3)	24.7 (76.5)	19 (66)	14 (57)	8.2 (46.8)	17.9 (64.2)
Günlük ortalama °C (°F)	3.1 (37.6)	4.4 (39.9)	7.8 (46.0)	11.7 (53.1)	17.1 (62.8)	21.7 (71.1)	24.3 (75.7)	24.7 (76.5)	20.2 (68.4)	14.8 (58.6)	10.4 (50.7)	5.2 (41.4)	13.8 (56.8)
Ortalama düşük °C (°F)	2 (36)	2 (36)	5 (41)	9 (48)	14 (57)	19 (66)	21 (70)	21 (70)	18 (64)	13 (55)	9 (48)	4 (39)	9.7 (49.5)
Rekor düşük °C (°F)	−11 (12)	−9 (16)	−10 (14)	0 (32)	6 (43)	11 (52)	15 (59)	14 (57)	8 (46)	3 (37)	−5 (23)	−8 (18)	−11 (12)
Ortalama yağış mm (inç)	31.8 (1.25)	29.9 (1.18)	43.7 (1.72)	57 (2.2)	43.9 (1.73)	57.6 (2.27)	50.7 (2.00)	41.4 (1.63)	44.1 (1.74)	42.6 (1.68)	55.6 (2.19)	42 (1.7)	540.3 (21.27)
Ortalama yağış günleri	13.5	11.3	11.9	9.3	6.9	6.2	4.7	3.3	6.5	9.6	8.9	11.5	103.6
Ortalama bağıl nem (%)	77.9	75	73.3	73.7	74.8	72.5	69.7	69.4	73.1	77.6	78.1	79	74.5
Ortalama aylık güneş ışığı saatleri	89.9	102.2	142.6	180.0	248.0	270.0	300.7	299.2	219.0	167.4	105.0	79.1	2,203
Ortalama günlük güneş ışığı saatleri	2.9	3.7	4.6	6.0	8.0	9.0	9.7	9.7	7.3	5.4	3.5	2.6	6.0
Olası güneş ışığı yüzdesi	32	34	38	46	53	60	65	69	61	49	35	29	48
Kaynak 1: Hava Atlası (güneş ışığı verileri)
Kaynak 2: weatheronline.co.uk

https://www.foreca.com ⓘ

Varna için iklim verileri ⓘ
Ay	Jan	Şubat	Mar	Nisan	Mayıs	Haziran	Temmuz	Ağustos	Eylül	Ekim	Kasım	Aralık	Yıl
Ortalama deniz sıcaklığı °C (°F)	8.0 (46.4)	7.3 (45.1)	7.7 (45.9)	9.7 (49.5)	15.8 (60.4)	21.5 (70.7)	24.5 (76.1)	24.8 (76.6)	22.7 (72.9)	17.8 (64.0)	13.2 (55.8)	9.9 (49.8)	15.2 (59.4)
Ortalama günlük gün ışığı saatleri	9.0	11.0	12.0	13.0	15.0	15.0	15.0	14.0	12.0	11.0	10.0	9.0	12.2
Ortalama ultraviyole indeksi	1	2	3	5	7	8	9	7	5	3	2	1	4.4
Kaynak: Hava Durumu Atlası

ⓘ

Varna (2004-2016)
İklim tablosu (açıklama)
J F M A M J J A S O N D   50   7 −1   45   8 0   72   12 3   97   16 7   98   22 13   106   26 17   97   30 20   99   30 20   88   25 17   71   19 11   82   14 7   71   10 2 °C cinsinden ortalama maksimum ve minimum sıcaklıklar mm cinsinden yağış toplamları Kaynak: [1] 2
İmparatorluk dönüşümü J F M A M J J A S O N D   2   45 30   1.8   46 32   2.8   54 37   3.8   61 45   3.9   71 55   4.2   78 62   3.8   85 67   3.9   85 67   3.5   76 63   2.8   65 51   3.2   56 44   2.8   49 35 °F cinsinden ortalama maksimum ve minimum sıcaklıklar İnç cinsinden yağış toplamları

Varna iklimi
Aylar	Oca	Şub	Mar	Nis	May	Haz	Tem	Ağu	Eyl	Eki	Kas	Ara	Yıl
En yüksek sıcaklık (°C)	21,2	22,5	29,5	30,7	34,0	38,0	41,4	38,9	37,2	33,0	27,0	21,2	41,4
Ortalama en yüksek sıcaklık (°C)	6,2	7,8	11,5	15,7	21,4	26,2	29,0	29,6	24,7	18,7	13,6	8,2	17,7
Ortalama sıcaklık (°C)	3,1	4,4	7,8	11,7	17,1	21,7	24,3	24,7	20,2	14,8	10,4	5,2	13,8
Ortalama en düşük sıcaklık (°C)	0,1	1,0	4,0	7,8	12,7	17,2	19,5	19,8	15,7	10,9	7,2	2,2	9,8
En düşük sıcaklık (°C)	−19	−24,3	−13,5	−5	1,0	5,0	7,0	6,0	2,0	−7,7	−10	−17	−24,3
Ortalama yağış (mm)	31,8	29,9	43,7	57	43,9	57,6	50,7	41,4	44,1	42,6	55,6	42	540,3
Kaynak: Weather Atlas

Yönetişim

Varna, Varna ilçesinin (област, oblast, area) idari merkezidir. Öte yandan, Varna belediyesi (община, obshtina, borough) şehir ve beş banliyöden oluşmaktadır: Kamenar, Kazashko, Konstantinovo, Topoli ve Zvezditsa, şehir toplu taşıma sistemi tarafından hizmet vermektedir. ⓘ

Yerel yönetim

Varna Denizcilik İdaresi ⓘ

Belediyenin baş yöneticisi Belediye Başkanıdır (кмет, kmet: kelime kont ile akraba). 1990'da fiili tek parti komünist yönetiminin sona ermesinden bu yana dört belediye başkanı olmuştur: Voyno Voynov, SDS (Demokratik Güçler Birliği), geçici, 1990-91; Hristo Kirchev, SDS, 1991-99; Kiril Yordanov, bağımsız, 1999-2013; Ivan Portnih, GERB, 2013-günümüz. ⓘ

Şehir meclisi (общински съвет, obshtinski savet, 51 üyeli yasama organı) şehrin 51 üyeden oluşan yasama organıdır. Ocak 2015 itibariyle şu üyelerden oluşmaktadır: merkez sağ Bulgaristan'ın Avrupalı Gelişimi için Vatandaşlar (GERB), 22 konsey üyesi; merkez sağ/sağcı Reformcu Blok Yurtsever Cephe (Bulgaristan), 6; merkez sol Bulgaristan Sosyalist Partisi (BSP), 5; Saldırı dahil "Varna" Koalisyonu, 4; diğer küçük partiler, gruplar ve bağımsız üyeler, 14. Konsey başkanı Todor Balabanov (GERB). ⓘ

Odessos Bölge Binası ⓘ

Varna bölge mahkemesi ülkenin en işlek mahkemelerinden biridir. Şehirde ayrıca bölge, idari ve askeri mahkemeler ile bir istinaf mahkemesinin yanı sıra bölge, askeri ve temyiz savcılıkları da bulunmaktadır. ⓘ

Varna'daki Bulgar Deniz Kuvvetleri ⓘ

İlçeler ve kentsel planlama

Şehir kanunen her birinin belediye başkanı ve meclisi olan beş ilçeye (Bulgarca: райони, romanize: rayoni) bölünmüştür: Asparuhovo, Mladost, Odessos (tarihi merkez), Primorski (102.000 resmi nüfusuyla en büyüğüdür ve şehir merkezinin kuzeyindeki sahil beldelerini de kapsar) ve Vladislav Varchenchik. İlçeler, kendilerine özgü karakterleri ve tarihleri olan çeşitli semtlerden oluşmaktadır. Köylerin de bir belediye başkanı ya da belediye başkan yardımcısı (кметски наместник, kmetski namestnik) bulunmaktadır. ⓘ

Briz bölgesinde yeni konutlar ⓘ

Varna Şehri ilçeleri ve semtleri listesi ⓘ

Bölge	Kiril alfabesi	Borough	Nüfus ⓘ
Vladislav Varnenchik	Владислав Варненчик	Vladislav Varnenchik	48,740
Kaisieva Gradina (Kayısı Bahçesi)	Кайсиева градина	Vladislav Varnenchik	48,740
Troshevo	Трошево	Mladost	87,256
Mladost (Gençlik)	Младост	Mladost	87,256
Chayka (Martı)	Чайка	Primorski	105,340
Merkez ilçe	Център	Odessos	82,784
Asparuhovo	Аспарухово	Asparuhovo	27,178
Vinitza	Виница	Primorski	105,340
Zlatni pyasatsi (Altın Kumlar)	Златни пясъци	Primorski	105,340
Hristo Botev	Христо Ботев	Odessos	82,784
Galata	Галата	Asparuhovo	27,178
Vazrazhdane (Canlanma)	Възраждане	Mladost	87,256
Pobeda (Zafer)	Победа	Mladost	87,256
Zapadna Promishlena Zona (Batı Sanayi Bölgesi)	Западна промишлена зона	Mladost	87,256

Polislik ve suç

Polis bölge müdürlüğü ⓘ

Varna'nın Bulgar organize suçlarının merkezi olduğu söyleniyordu. Kumar, kurumsal güvenlik, turizm, emlak ve profesyonel sporlar da dahil olmak üzere ekonominin bazı sektörlerinin kısmen Komünist dönem gizli servisleri veya ordu ile bağlantılı iş grupları tarafından kontrol edildiğine inanılıyordu. ⓘ

Ancak, Varna'da mutri (mafya) olarak adlandırılan varlığın hiçbir şekilde daha küçük sahil kasabaları ve tatil beldelerinde olduğu kadar görünür olmadığı belirtilmektedir. Son birkaç yıldır suç oranı azalmıştır ve Varna'nın Bulgaristan'ın Yaşanacak En İyi Şehri (2007) seçilmesine katkıda bulunduğu söylenmektedir. 2007 yılında bölge polis şefi ulusal polis teşkilatının başına getirilmiştir. ⓘ

Konsolosluklar

Aşağıdaki ülkelerin konsoloslukları bulunmaktadır: Çek Cumhuriyeti, Danimarka, Finlandiya, Fransa, Almanya, Macaristan, Endonezya, İsrail, İtalya, Norveç, Rusya - Başkonsolosluk, Güney Afrika, İspanya, İsveç, Ukrayna. ⓘ

İkiz şehirler - kardeş şehirler

Varna ile kardeştir:

• Barselona, İspanya
• Bari, İtalya
• Bradford, England, Birleşik Krallık
• Cape Town, Güney Afrika
• Dordrecht, Hollanda
• Cenova, İtalya
• Kharkiv, Ukrayna
• Marsilya, Fransa
• Ningbo, Çin
• Novorossiysk, Rusya Federasyonu
• Novosibirsk, Rusya
• Rostock, Almanya
• Strasbourg, Fransa
• Surabaya, Endonezya
• Turku, Finlandiya
• Urmiye, İran ⓘ

Demografi

Chaika sahil topluluğunda Varna'nın hava telesiyejinin keyfini çıkaran bir kadın ve bir çocuk ⓘ

Varna Güney Plajı ⓘ

Gün batımında Subaylar Plajı ⓘ

İlk nüfus verileri, kasabanın yaklaşık 4.000 nüfusa sahip olduğu düşünülen 17. yüzyılın ortalarına kadar uzanırken, 1881'deki ilk nüfus sayımında 24.555 kişi sayılmıştır. 1883 nüfus sayımına göre, Rusçuk'tan sonra Bulgaristan'ın en büyük ikinci şehriydi. Daha sonra Varna Bulgaristan'ın üçüncü büyük şehri oldu ve sonraki 120 yıl boyunca bu konumunu istikrarlı bir şekilde korurken, farklı şehirler sırayla birinci, ikinci ve dördüncü sırada yer aldı. ⓘ

Ocak 2012'de Varna şehri 334.781 kişilik nüfusuyla Bulgaristan'ın en büyük üçüncü şehri olurken, Varna Belediyesi ve yasal olarak bağlı olan komşu köylerin nüfusu 343.643'tür. Resmi olmayan metro bölgesinin (Varna Belediyesi ve Aksakovo, Avren, Beloslav ve Devnya belediyelerinin komşu kısımları dahil ve Dobriç ilinin komşu kısımları hariç) tahmini nüfusu 475.000'dir. Burada "Varna-Devnya-Provadiya aglomerasyonu" "Varna metro alanı" ile aynı kabul edilmemektedir. ⓘ

Varna, Bulgaristan'da doğal büyümenin pozitif olduğu (2009'da 6300 doğuma karşılık 3600 ölüm) ve yeni çocuk bakım merkezlerinin açıldığı (2009'da 6 tane bekleniyor) birkaç şehirden biridir. ⓘ

Aralık 2006'dan bu yana Bulgaristan Ulusal Televizyonu, ulusal gazeteler, araştırma ajansları, belediye başkanlığı ve yerel polis dahil olmak üzere çeşitli kaynaklar Varna'nın mevcut adrese göre 500.000'in üzerinde bir nüfusa sahip olduğunu ve ülkenin en büyük ikinci şehri olduğunu iddia etmektedir. Ancak GRAO ve NSI'ye göre resmi istatistikler bu iddiaları desteklememektedir. 2008 yılında Belediye Başkan Yardımcısı Venelin Zhechev gerçek nüfusun 650,000 olduğunu tahmin etmiştir. Aralık 2008'de Belediye Başkanı Kiril Yordanov gerçek daimi sakin sayısının 970,000 olduğunu ya da %60 oranında kayıtsız insan bulunduğunu iddia etmiştir. Ocak 2009'da Financial Times "Varna artık yılda yaklaşık 30,000 yeni sakin çekiyor" dedi. Şubat 2011'de yapılan nüfus sayımında 334,870 kişi sayılmıştır. Kayıtsız nüfus ve komşu belediyelerden gelenler de hesaba katılırsa, bir iş gününde kentin gerçek nüfusu 400,000'e ulaşmaktadır. Varna yılda 2 ila 3 milyon turist çekmektedir; yüksek sezonda tatilcilerin sayısı günde 200.000'e kadar ulaşabilmektedir. Böylece Temmuz ve Ağustos aylarında şehirde yaklaşık 600.000 kişi bulunmaktadır. ⓘ

Varna ⓘ
Yıl	1887	1910	1934	1946	1956	1965	1975	1985	1992	2001	2005	2009	2011	2021
Nüfus	25,256	41,419	69,563	76,954	120,345	180,633	253,039	302,816	308,601	312,889	312,026	320,837	334,870	332,686
	En yüksek sayı ' 'da
Kaynaklar: Ulusal İstatistik Kurumu, citypopulation.de, pop-stat.mashke.org, Bulgaristan Bilimler Akademisi

Etnik, dilsel ve dini yapı

Katedral kubbesi ⓘ

Debar okulu ahşap oyma ikonostasisi ⓘ

Varnalıların çoğu (варненци, varnentsi) etnik Bulgarlardır (%94). Etnik Türkler %3 ile ikinci sırada yer almaktadır; ancak 2009 yılı itibariyle sayıları 20.000'i aştığı tahmin edilen Ruslar ve Bulgar vatandaşlığı olmayan diğer Rusça konuşan yeni göçmenler, belki de onlardan daha fazladır. Bunlar çoğunlukla Varna Tıp Üniversitesi öğrencileridir. Çoğunlukla üç farklı ve büyük ölçüde yoksul mahallede karşılaştırılabilir sayıda Roman (nüfusun %1'i) bulunmaktadır: Maksuda; Asparuhovo bölgesindeki Rozova Dolina; ve Vladislavovo bölgesindeki Chengene Kula... Varna, Romanların entegrasyonuna yönelik çeşitli programlara öncülük etmektedir. Ermeniler, Rumlar, Yahudiler ve diğer köklü etnik gruplar da çok daha az sayıda olmakla birlikte varlıklarını sürdürmektedir. İkinci Balkan Savaşı ve Birinci Dünya Savaşı'nın ardından Türklerin ve Yunanlıların çoğunun ülkeyi terk etmesi ve iç kesimlerden, Kuzey Dobruca, Besarabya ve Küçük Asya'dan Bulgar mültecilerin ve yerleşimcilerin ve daha sonra Makedonya, Doğu Trakya ve Güney Dobruca'dan mültecilerin gelmesiyle, etnik çeşitlilik yerini Bulgar baskınlığına bırakmış olsa da Gagavuzlar, Ermeniler ve Sefarad Yahudilerinden oluşan büyük azınlıklar on yıllar boyunca varlıklarını sürdürmüştür. ⓘ

Osmanlı İmparatorluğu'nun Tuna Vilayeti'nde 1876 yılında yapılan nüfus sayımına göre Varna'nın nüfusunun çoğunluğunu Bulgarlar (%50), azınlığını ise Müslümanlar (%40'ın üzerinde) oluşturuyordu. Önemli bir kısmı da kendilerini Bulgar olarak tanımlayan Türkçe konuşan Hıristiyanlardı (Gagavuzlar). ⓘ

Bulgaristan'da 1881 nüfus sayımına göre Türkçe 8903 kişinin (%36.25), Bulgarca 6721 kişinin (%27.36), Yunanca 5.367 kişinin (%21.85) ve Tatarca 837 kişinin (%3.41) anadiliydi. Etnik gruplara göre, etnik Bulgarlar 4478'i erkek ve 2236'sı kadın olmak üzere 6.714 kişidir. ⓘ

En son 2011 nüfus sayımı verilerine göre etnik kimliklerini beyan eden bireyler aşağıdaki gibi dağılmıştır:

• Bulgarlar: 284,738 (%93.8)
• Türkler: 10.028 (%3,6)
• Roman: 3.162 (%1,0)
• Diğerleri: 3,378 (1.1%)
• Tanımlanamayan: 2.288 (%0,8)
  • Beyan edilmemiş: 31,276 (10.3%)

Toplam: 334,781 ⓘ

Varna Belediyesi'nde 290.780 kişi Bulgar, 11.089 kişi Türk, 3.535 kişi Roman olduğunu beyan etmiş, 34.758 kişi ise etnik grubunu beyan etmemiştir. ⓘ

2001 nüfus sayımı verilerine göre etnik kompozisyon aşağıdaki gibidir:

• Bulgarlar: 296,407 (%92.5)
• Türkler: 12.295 (%3,8)
• Roman: 3.748 (%1,2)
• Diğerleri: 4,566 (1.4%)
• Tanımlanamayan: 2.406 (%0,8)
  • Beyan edilmemiş: 1,042 (0.3%)

Toplam: 320,464 ⓘ

Ekonomi

Varna Limanı ⓘ

Troshevo bölgesinde yeni bir "yaşam tarzı" alışveriş merkezi ⓘ

Varna, ekonomik açıdan Bulgaristan'ın en iyi performans gösteren ve en hızlı büyüyen şehirleri arasında yer almaktadır. 2016 yılında işsizlik oranı %3,5 ve ortalama maaş aylık yaklaşık 900lv'dir (450€). Ekonomi hizmet temelli olup, net gelirin %61'i ticaret ve turizmden, %16'sı imalattan, %14'ü ulaşım ve iletişimden ve %6'sı inşaattan elde edilmektedir. Mali hizmetler, özellikle bankacılık, sigortacılık, yatırım yönetimi ve emlak finansmanı hızla gelişmektedir. Aralık 2008 itibariyle, küresel mali krizin etkileri henüz sert bir şekilde hissedilmemiştir. Şehir, Pan-Avrupa ulaşım koridoru 8'in en doğudaki varış noktasıdır ve Rousse üzerinden koridor 7 ve 9'a bağlanmaktadır. Başlıca endüstriler arasında geleneksel olarak taşımacılık (Navibulgar, Varna Limanı, Varna Havaalanı), dağıtım (Varna Lojistik Parkı), gemi yapımı (ayrıca bkz. Oceanic-Creations), gemi onarımı ve diğer denizcilik endüstrileri yer almaktadır. ⓘ

Haziran 2007'de Eni ve Gazprom, Rusya'nın Dzhubga'dan yıllık 63 milyar metre (207 milyar feet) kapasiteli 900 kilometre uzunluğunda (559 mil) bir açık deniz doğal gaz boru hattının İtalya ve Avusturya'ya giderken muhtemelen Galata açık deniz gaz sahasının yakınında Varna'da karaya çıkmasının planlandığı Güney Akım projesini açıkladılar. Ancak proje AB-Rusya anlaşmazlığı nedeniyle durduruldu. ⓘ

Yakınlardaki Beloslav ve Devnya kasabalarıyla birlikte Varna, ülkenin yakın tarihindeki en büyük iki nakit özelleştirme anlaşması olan Varna Termik Santrali ve Sodi Devnya da dahil olmak üzere Bulgaristan'daki en büyük kimyasal, termik enerji ve üretim tesislerinden bazılarına ev sahipliği yapan Varna-Devnya Sanayi Kompleksi'ni oluşturmaktadır. Ayrıca radyo navigasyon cihazları, ev aletleri, güvenlik sistemleri, tekstil, giyim, gıda ve içecek, matbaacılık ve diğer endüstriler için de önemli tesisler bulunmaktadır. Bazı üretim emektarları yerlerini sanayi sonrası gelişmelere bırakıyor: eski VAMO dizel motor fabrikasının yerini bir ECE alışveriş merkezi alıyor ve Varna Bira Fabrikası'nın yerini bir kongre merkezi alıyor. ⓘ

Altın Kumlar'da bir plaj ⓘ

Grand Hotel Hermitage, Altın Kumlar ⓘ

Turizm, Golden Sands, Riviera Holiday Club, Sunny Day, Saints Constantine ve Helena gibi sahil beldelerinin 2016 yılında yaklaşık 1 milyon yabancı turisti çekmesiyle büyük önem taşımaktadır. Tatil köyleri 1990'ların sonlarında ve 21. yüzyılın ilk on yılının başlarında önemli ölçüde iç ve dış yatırım almıştır ve kimyasal ve diğer baca endüstrilerinden güven verici bir şekilde uzakta konumlandırıldıkları için çevresel açıdan sağlamdırlar. Varna aynı zamanda 2014 yılında 36 gemi seferiyle Bulgaristan'ın tek uluslararası kruvaziyer destinasyonu ve önemli bir uluslararası konferans ve SPA merkezidir. Varna Güney Körfezi de turistler için popüler bir bölge haline gelmektedir ⓘ

Şehirdeki en yüksek bina 72.2 metre ile Interhotel Cherno More'dur. ⓘ

Emlak sektörü 2003-2008 yılları arasında ülkedeki en yüksek fiyatlara ulaşmış ve 2007 sonbaharında Sofya'yı geride bırakmıştır. Varna 2017 yılında inşaat projeleri açısından ikinci sırada yer almaktadır. ⓘ

Perakende alanında şehir, artık Bulgaristan'ın büyük şehirlerinde de bulunan uluslararası büyük perakendecilerin yanı sıra perakendeci Piccadilly, ünlü restoran zinciri Happy ve eczane zinciri Sanita gibi ülkenin dört bir yanına yayılmış Varna'da üretilen ulusal zincirlere de sahiptir. Mall Varna, Grand Mall ve Delta Planet Mall Varna'daki en büyük üç alışveriş merkezi olup şehri cazip bir alışveriş merkezine dönüştürmektedir. Şehir, ülkedeki en iyi lokantaların çoğuna sahiptir ve etnik yemek mekanlarıyla doludur. Çok sayıda internet kafe vardır ve parklar da dahil olmak üzere pek çok yerde halka açık ücretsiz kablosuz internet hizmeti bulunmaktadır. Varna, denizaltı Karadeniz Fiber Optik Kablo Sistemi ile diğer Karadeniz şehirlerine bağlanmaktadır. ⓘ

Varna 2016 yılında Darik Radyo dinleyicilerinin oylarıyla "Yaşanacak En İyi Şehir" ve "Tarihin Koruyucusu" ödüllerini kazanmıştır. ⓘ

Ulaşım

Yerel otobüs ⓘ

Merkez Tren İstasyonu ⓘ

Varna'ya hava (Varna Uluslararası Havalimanı), deniz (Varna Kruvaziyer Terminali Limanı), demiryolu (Merkez tren istasyonu), otobüs ve karayolu ile ulaşılabilir. ⓘ

Ana yollar arasında Varna - Bükreş E70, Varna - İstanbul E87 ve Varna - Köstence, Romanya Avrupa yolları; Varna - Sofya A2 (Hemus otoyolu) ve Varna - Burgaz A5 (Cherno More otoyolu) ulusal otoyolları bulunmaktadır. İki otobüs terminalinden birçok Bulgar şehrine ve uluslararası şehirlere otobüs seferleri bulunmaktadır. Ayrıca Odessa, Ukrayna, Port Kavkaz, Rusya, Poti ve Batum, Gürcistan'a tren, feribot ve roll-on/roll-off seferleri bulunmaktadır. ⓘ

Toplu taşıma sistemi "City Transport Varna" tarafından yönetilmektedir ve yakın zamanda modernize edilmiştir. Bilet fiyatları makuldür: şehir bölgeleri için 1lv'den (0,50€) Varna - Altın Kum güzergahları için 3lv'ye (1,50€) kadar. Yerel otobüsler, troleybüsler, sabit hatlı minibüs hatlarının yanı sıra geniş bir taksi filosu da bulunmaktadır. ⓘ

2021 yılında belediye tarafından bir hafif raylı sistem (LRT) önerilmiştir. Birkaç yeraltı bölümü ve istasyonu ile havalimanını şehrin merkezi kısmına bağlaması bekleniyor. Finansman AB programları tarafından sağlanacaktır. ⓘ

Simgesel Yapılar

Arkeoloji Müzesi, 19. yüzyıldan kalma süslü bir eski kız okulunda yer almaktadır ⓘ

Şehrin simge yapıları arasında Varna Altını'nın sergilendiği Varna Arkeoloji Müzesi, Roma Hamamları, Varna Savaşı Park Müzesi, müze gemisi Drazki torpido botunun sergilendiği İtalyan Villa Assareto'daki Deniz Müzesi, 19. yüzyılın sonları ve 20. yüzyılın başlarında yerel kent sakinlerinin, balıkçıların ve köylülerin yaşamını gösteren Osmanlı döneminden kalma bir yerleşkedeki Etnografya Müzesi yer almaktadır. ⓘ

Varna Şehir Kartını kullanarak önemli yerleri görebilirsiniz - tüm önemli kültürel yerleri birleştirir, restoran ve barlarda turistlere birçok indirim sağlar ve genel olarak para tasarrufu sağlar. ⓘ

Deniz Bahçesi'ndeki "Sirenler Çeşmesi" ⓘ

Deniz Bahçesi ⓘ

'Deniz Bahçesi', bir açık hava tiyatrosu (Uluslararası Bale Yarışması, opera gösterileri ve konserlerin yapıldığı yer), Varna Akvaryumu (1932'de açıldı), Festa Dolphinarium (1984'te açıldı), Nicolaus Copernicus Gözlemevi ve Planetaryumu, Doğa Tarihi Müzesi, bir teraryum, bir hayvanat bahçesi, bir alpineum, göletli bir çocuk eğlence parkı, kayıkhane ve buz pateni pisti ve diğer cazibe merkezlerini içeren şehrin en eski ve belki de en büyük parkıdır. Ulusal Canlanma Sokağı önde gelen Bulgarların bronz anıtlarıyla süslüdür ve Kozmonotlar Sokağı Yuri Gagarin ve diğer Sovyet ve Bulgar kozmonotlar tarafından dikilen ağaçları içerir. Bahçe, ulusal bir peyzaj mimarisi anıtıdır ve Balkanlar'daki en büyük peyzajlı park olduğu söylenmektedir. ⓘ

Sahil şeridinde rock, hip-hop, Bulgar ve Amerikan tarzı pop, tekno ve chalga gibi canlı müzik sahneleri sunan bir dizi plaj kulübü sıralanmaktadır. Ekim 2006'da The Independent Varna'yı "Avrupa'nın yeni funky-town'ı, Bulgaristan'ın iyi vakit geçirme başkenti" olarak adlandırdı. Şehir rock, hip-hop, dünya müziği ve diğer sanatçıları, kulüpleri ve July Morning ve uluslararası rock ve hip-hop (grafiti dahil) mekanları gibi ilgili etkinlikleriyle ülke çapında bir üne sahiptir. ⓘ

Euxinograd sarayı ⓘ

Deniz banyoları (морски бани, morski bani) olarak da bilinen şehir plajları, sıcak (55°С/131 °F'ye kadar) sülfürik maden suyu kaynakları (kaplıcalar, yüzme havuzları ve halka açık duşlar için kullanılır) ile doludur ve küçük korunaklı marinalarla delinmiştir. Ayrıca, 2,05 km (1,27 mil) uzunluğunda, 52 m (171 ft) yüksekliğindeki Asparuhov köprüsü bungee jumping için popüler bir noktadır. Şehrin dışında Euxinograd sarayı, parkı ve şaraphanesi, Sofya Üniversitesi Botanik Bahçesi (Ecopark Varna), Pobiti Kamani kaya fenomeni ve ortaçağ mağara manastırı Aladzha bulunmaktadır. ⓘ

Turistik alışveriş bölgeleri arasında Prens Boris Bulvarı (Sofya'daki Vitosha Bulvarı'na rakip perakende kiraları ile) ve bitişiğindeki yaya caddeleri boyunca uzanan butik sıraların yanı sıra Mladost bölgesindeki sürücüler için uygun büyük alışveriş merkezi ve big-box kümesi yer almaktadır. Diğer iki alışveriş merkezi Piccadilly Park ve Central Plaza, şehir merkezinin kuzeyindeki tatil beldelerinde hem araç kullanan hem de toplu taşıma araçlarına binen turistlere hizmet vermek için elverişli bir konumdadır. ATM'ler ve 7/24 hizmet veren benzin istasyonları ile marketler çok sayıdadır. ⓘ

Varna Tarih Müzesi ⓘ

Gıda marketleri arasında Billa, Kaufland ve Metro gibi süpermarket zincirleri bulunmaktadır. Mağazalarda ve restoranlarda normalde kredi kartı kabul edilmektedir. Taze yerel ürünler sunan çok sayıda çiftçi pazarı vardır; en büyüğü olan Kolkhozen Pazar'da taze balık pazarı da vardır ancak arabaların neredeyse erişemediği kalabalık bir bölgede yer almaktadır. ⓘ

Bölgedeki diğer şehirler gibi Varna da sakin ve dost canlısı, kulaklarında kısırlaştırıldıklarını ve aşılandıklarını gösteren turuncu klipsler bulunan sokak köpeklerinden payına düşeni almaktadır. Bununla birlikte, kentsel yaban hayatı her yerde bulunan martıların hakimiyetindeyken, kahverengi sincaplar Deniz Bahçesi'nde yaşamaktadır. Kediler de şehrin her yerindedir. Ocak ve Şubat aylarında göç eden kuğular korunaklı sahillerde kışlamaktadır. ⓘ

Kiliseler

Gece katedral ⓘ

Aziz Nikolaos Denizciler Kilisesi ⓘ

Ön planda antik thermae ile Aziz Athanasius kilisesi ⓘ

Katedralin iç kısmı ⓘ

Önemli eski Bulgar Ortodoks tapınakları arasında metropolit Theotokos Dormition Katedrali (Varna ve Veliki Preslav piskoposluk bölgesine ait); 17. yüzyıl başlarına ait Theotokos Panagia (Ladislaus III'ün muhtemelen gömülü olduğu daha eski bir kilisenin yerine inşa edilmiştir); 10. yüzyıldan kalma yıkılmış bir kilisenin ayak izi üzerinde bulunan St. Athanasius (eski Yunan metropolit katedrali); 15. yüzyıldan kalma Aziz Petka Parashkeva şapeli; Aziz Nikolaos denizciler kilisesi; Ulusal Uyanış döneminden kalma ilk Bulgar laik okulunun bulunduğu Başmelek Mikail şapeli; ve aynı adı taşıyan 14. yüzyıldan kalma banliyö manastırının Aziz Konstantin ve Helena kilisesi. ⓘ

Şehrin hemen güneyindeki Dzhanavara Parkı'nda bulunan 4. ila 5. yüzyıla ait büyük bir kale bazilikasının kalıntıları, yerinde sergilenen bazı enfes mozaiklerle turistik bir yer haline gelmektedir. Boris I'in Theotokos Panagia manastırındaki scriptorium'un bitişiğindeki 9. yüzyıldan kalma bir başka büyük bazilikanın kalıntıları kazılmakta ve korunmaktadır. Thermae'nin kuzeyindeki 4 ila 5. yüzyıla ait bir piskoposluk bazilikası da restore edilmektedir. Ayrıca bir dizi yeni Ortodoks tapınağı da bulunmaktadır; havari Andrew ve yerel şehit Varna'lı Aziz Procopius'a adanmış iki tapınak şu anda yapım aşamasındadır. Bölgede çok sayıda küçük Ortodoks şapeli mantar gibi çoğalmıştır. 2009 yılı başlarında, Birleşik Roman Toplulukları Etnik Örgütü (FORO) lideri Vasil Danev, yerel Romanların da bir Ortodoks şapeli inşa edeceğini söyledi. ⓘ

Bölgede bir Ermeni Apostolik kilisesi, iki Roma Katolik kilisesi, org konserleri veren başarılı bir Evanjelik Metodist piskoposluk kilisesi, aktif Evanjelik Pentekostal, Yedinci Gün Adventist ve iki Baptist kilisesi bulunmaktadır. ⓘ

Şehirde 18 tane olan Osmanlı döneminden bu yana iki eski cami (biri açık), bir zamanlar görkemli olan ancak şimdi harap durumda bulunan iki sinagog, bir Sefarad ve bir Aşkenaz sinagogu, ikincisi Gotik tarzda (restorasyondan geçiyor) ayakta kalmıştır. Yakın zamanda güneydeki Asparuhovo bölgesinde, komşu Müslüman Roman mahallesine hizmet veren yeni bir cami eklenmiştir. ⓘ

Ayrıca bir Budist merkezi de bulunmaktadır. ⓘ

Farklı bir not olarak, ruhani üstat Peter Deunov 1890'ların sonunda Varna'da Ezoterik Hıristiyanlık doktrinini vaaz etmeye başlamış ve 1899-1908 yıllarında, daha sonra Evrensel Beyaz Kardeşlik olarak bilinen Sinarşik Zincir'in yıllık toplantıları burada toplanmıştır. ⓘ

Mimarlık

Prens Boris I Bulvarı üzerindeki Art Nouveau konak ⓘ

Chaika apartman kompleksi, 1972 Dünya Mimarlık Kongresi'nin sosyalist vitrini ⓘ

1878 yılına gelindiğinde Varna, dar ve dolambaçlı yollar boyunca yoğun bir şekilde yerleştirilmiş, Karadeniz kıyılarına özgü tarzda çoğunlukla ahşap evlerden oluşan bir Osmanlı şehriydi. Etrafı 1830'larda restore edilen bir kale, bir hendek, kulelerle çevrili süslü demir kapılar ve Varna Nehri üzerinde tonozlu bir taş köprü bulunan taş bir duvarla çevriliydi. Bölge Osmanlı öncesi kalıntılarla doluydu, antik kalıntılar yaygın olarak taş ocağı olarak kullanılıyordu. ⓘ

Bugün bu mirastan geriye çok az şey kalmıştır; şehir merkezi 19. yüzyılın sonları ve 20. yüzyılın başlarında yeni ortaya çıkan Bulgar orta sınıfı tarafından Neo-Rönesans, Neo-Barok, Neoklasizm, Art Nouveau ve Art Deco'nun yerel yorumlarıyla Batı tarzında yeniden inşa edilmiştir (1989'dan sonra mülkiyeti restore edilen bu binaların çoğu tadilat geçirmiştir). ⓘ

Yıkılan şehir surlarının taş duvarları katedral, iki elit lise ve yeni bulvarların döşenmesinde kullanıldı. Orta sınıf pratik şehir evleri ve kümes binaları inşa etti. Ana bulvarlarda ve şehrin kuzeyindeki üzüm bağlarında şık konaklar inşa edildi. Birkaç endüstriyel işçi sınıfı banliyösü (küçük yeşil bahçeli tek ailelik evlerden oluşan) ortaya çıktı. 1910'lardaki savaşlardan kaçan mülteciler de şehrin kenarlarındaki benzer yoksul ama canlı mahallelere yerleşti. ⓘ

1960'lardan 1980'lerin başına kadar süren hızlı kentleşme sırasında, şehir nüfusu üç katına çıkarken, büyük apartman kompleksleri eskiden küçük özel üzüm bağları veya tarım kooperatifleri tarafından kaplanan arazilere yayıldı. Sahil beldeleri çoğunlukla şık ve modern bir tarzda tasarlanmış olup, yakın zamanda yapılan daha gösterişli yenilemelerde bu tarz biraz kaybolmuştur. 1960'ların modern simgeleri arasında 1968 yılında inşa edilen Kültür ve Spor Sarayı da yer almaktadır. ⓘ

Ülkenin 1989'dan itibaren kapitalizme geri dönmesiyle birlikte hem şehir merkezinde hem de şehir dışında deniz ve göl manzaralı teraslarda lüks apartmanlar mantar gibi çoğalmıştır. Varna'nın belki de antik çağlardan kalma ve kilometrelerce uzanan üzüm bağları (лозя, lozya), çoğunlukla yazlık evler veya villalarla dolu kırsal alanlardan, Villa Aqua'nın araştırılmış postmodernist kitsch'i ile özetlenen zengin villalar ve aile otellerinin bulunduğu varlıklı banliyölere dönüşmeye başladı. ⓘ

Yeni banliyö inşaatlarının altyapı büyümesini geride bırakmasıyla birlikte, eski toprak kaymaları harekete geçti ve ana otoyolları geçici olarak kesintiye uğrattı. Araç sayısı 1989'dan bu yana dört kat artınca Varna trafik sıkışıklığıyla anılır oldu; eski şehrin yapraklı ama dar sokaklarında park etmek normalde kaldırımları işgal ediyordu. Aynı zamanda, Rio de Janeiro'ya daha çok yakışan gecekondu mahalleleri, yerel siyasetin karmaşıklığı nedeniyle şehrin batı ucundaki Roman mahallelerinde kalmaya devam ediyor. ⓘ

Sahil beldeleri yeniden inşa edildi ve genişletildi, neyse ki Bulgaristan'ın Karadeniz Sahili'ndeki diğer turistik yerler gibi aşırı derecede gelişmedi ve yeşillikleri çoğunlukla korundu. Yeni modern ofis binaları eski merkezi ve şehrin çevresini yeniden şekillendirmeye başladı. ⓘ

Eğitim

Varna 2016 yılında 37.000'den fazla öğrenciye ev sahipliği yapmıştır. ⓘ

Yüksek öğrenim

Nikola Vaptsarov Deniz Harp Okulu ⓘ

Varna Körfezi'ndeki Deniz Harp Okulu eğitim barquentine'i Kaliakra ⓘ

• Yüksek Ticaret Okulu olarak 14 Mayıs 1920 tarihinde kurulan Ekonomi Üniversitesi, Sofya Üniversitesi'nden sonra Bulgaristan'ın en eski ikinci üniversitesidir. Varna Ticaret ve Sanayi Odası tarafından finanse edilen ilk özel üniversitedir. Zürih Üniversitesi mezunu ve Amerika Birleşik Devletleri'nde araştırmacı kimyager olan Profesör Tsani Kalyandzhiev üniversitenin ilk rektörüdür (müdür).
• Nikola Vaptsarov Denizcilik Akademisi Bulgaristan'daki en eski teknik eğitim kurumudur. Kurum, 1881 yılında Ruse'de kurulan bir Denizcilik Okulu olarak başlamıştır. 1900 yılından sonra Filo Mühendislik Okulu adıyla Varna'ya taşınmış ve daha sonra 1942 yılında Majestelerinin Deniz Harp Okulu adını almıştır. 1949 yılında Denizcilik Okulu, 1926 yılında okuldan mezun olan şair Nikola Vaptsarov'u hamisi olarak kabul etti ve N. Y. Vaptsarov Halk Denizcilik Okulu adını aldı.
• Varna Tıp Üniversitesi 1961 yılında kurulmuştur ve yurtdışında kaliteli tıp eğitimi konusunda önde gelen bir kurum olarak tanınmaktadır. Üniversite 44 ülkeden öğrenci çekmiştir ve dünya çapında 85 yabancı kurumla ortaklık yapmaktadır.
• Varna Teknik Üniversitesi 1962 yılında kurulmuştur ve ilk olarak Makine-Elektrik Mühendisliği Enstitüsü olarak kurulmuştur.
• 1991'de kurulan Chernorizets Hrabar Varna Özgür Üniversitesi, 1989'dan sonra kurulan ilk özel üniversitedir. Uluslararası Ekonomi ve İdare, Hukuk ve Mimarlık alanlarında uzmanlaşmıştır. ⓘ

Enstitüler ve kolejler

Dört BAS araştırma enstitüsü bulunmaktadır: Oşinoloji, Balıkçılık, Havacılık ve Hidrodinamik, Metalografi. Oşinoloji Enstitüsü (IO-BAS), Columbia Üniversitesi, MIT, UPenn ve National Geographic ile işbirliği içinde Karadeniz tufan teorisi çalışmaları ve derin su arkeolojisi konularında faaliyet göstermektedir. ⓘ

Üniversiteler:

• Turizm Fakültesi, Ekonomi Üniversitesi
• İşletme Yüksek Okulu ⓘ

Diğer üniversitelerin yerel şubeleri:

• Yeni Bulgar Üniversitesi Varna Yerel Merkezi
• Şumnu Preslav Konstantin Üniversitesi Bilgi, Yeterlilik ve Sürekli Eğitim Bölümü Varna ⓘ

Ortaöğretim

En iyi liselerden bazıları şunlardır:

• İlk Dil Okulu (İngilizce ve Almanca)
• Dr. Petar Beron İkinci Matematik Lisesi
• Akad. Metodi Popov Üçüncü Fen ve Matematik Lisesi
• Frédéric Joliot-Curie Dördüncü Dil Okulu (Fransızca, İngilizce, İspanyolca ve Portekizce)
• John Exarch Beşinci Dil Okulu (İngilizce, Almanca, Fransızca ve Rusça)
• Alexander Pushkin Sekizinci Dil Okulu (İngilizce, Rusça, İtalyanca, Almanca ve Fransızca)
• Constantine of Preslav Ulusal Beşeri Bilimler ve Sanat Lisesi
• Dobri Hristov Ulusal Sanat Okulu (enstrümantal ve vokal müzik, dans ve görsel sanatlar)
• Özel Ticaret Okulu (uluslararası öğrenciler ve uzaktan eğitim için fırsatlar sunuyor) ⓘ

Kütüphaneler

• Pencho Slaveikov Halk Kütüphanesi ⓘ

Kültür

Ülkedeki en iyi ve en eski müzelerden, profesyonel sanat şirketlerinden ve sanat festivallerinden bazılarına sahip olan Varna, görsel sanatlar, müzik ve kitap yayıncılığındaki yüzyıllık geleneklerinin yanı sıra hareketli güncel hip hop ve pop-kültür sahnesiyle de tanınmaktadır. Son birkaç on yılda, uluslararası düzeyde bir festival merkezi olarak gelişmiştir. Varna, yeni bir opera binası ve konser salonu, yeni bir sergi merkezi ve Uluslararası Bale Yarışması'nın tarihi mekanı olan Yaz Tiyatrosu'nun yeniden inşası gibi birçok yeni yüksek profilli tesis açmayı planlayarak 2019 Avrupa Kültür Başkenti için ön sıralarda yer almaktadır. ⓘ

Müzeler

Dolphinarium ⓘ

Ulusal Deniz Müzesi, sergilenen Drazki torpido botu ⓘ

"Nicolaus Copernicus" Gözlemevi ve Planetaryumu ⓘ

• Varna Arkeoloji Müzesi (kuruluşu 1888)
• Deniz Müzesi (kuruluş 1923)
• Roma Hamamları
• Aladzha Manastırı
• Varna Savaşı Park Müzesi (kuruluşu 1924)
• Etnografya Müzesi
• Ulusal Uyanış Müzesi
• Varna Müzesi'nin Tarihçesi
• Tıp Tarihi Müzesi
• Sağlık Müzesi (çocuk)
• Kukla Müzesi (Kukla Tiyatrosu gösterilerinden antika kuklalar)
• Phanagoria etnografik köyünün Bulgar Yerleşimi (maket, tarihi canlandırmalarla birlikte)
• Akvaryum (kuruluşu 1912)
• Nicolaus Copernicus Gözlemevi ve Planetaryumu
• Deniz Harp Okulu Planetaryumu
• Doğa Tarihi Müzesi
• Teraryum
• Varna Hayvanat Bahçesi
• Dolphinarium (kuruluş 1984) ⓘ

Galeriler

• Boris Georgiev Şehir Sanat Galerisi
• Georgi Velchev Galeri
• Modern Sanat Merkezi (Graffit Gallery Hotel)
• Baskı Galerisi
• Çok sayıda küçük güzel ve uygulamalı sanatlar galerisi ⓘ

Sahne sanatları profesyonel şirketleri

Stoyan Bachvarov Dramatik Tiyatrosu ⓘ

• Opera ve Filarmoni Topluluğu (opera, senfonik ve oda müziği, bale ve operet gösterileri; 1888'de kurulan ilk filarmoni topluluğu)
• Stoyan Bachvarov Drama Tiyatrosu (kuruluş 1921)
• Varna Devlet Kukla Tiyatrosu (Bulgarca, 1952'de kuruldu; genellikle ülkenin en iyisi olarak gösterilir, çocuklar ve yetişkinler için performanslar)
• Bulgar Tiyatrosu
• Varna Ensemble (geleneksel halk müziği ve dansı) ⓘ

Sanat ağları

• Scenderman sanat ağı (müzik ve görsel sanat) ⓘ

Diğer sahne sanatları grupları

• Morski Zvutsi Koro Okulu (akademik korolar)
• Dobri Hristov Koro Okulu (akademik koro) ⓘ

Önemli gruplar ve sanatçılar

• Brain Terror (metalcore)
• Dim4ou, Madmatic, Qvkata DLG, Varna Sound ve çok daha fazlası (hip-hop)
• Daniela Dimova & Janette Benun - Scenderman Network (Sefarad oda müziği)
• Nikolay Yordanov - Scenderman Network (etno, sanat, folklor)
• Deep Zone (tech house/electro)
• Dede-tatlı (house/electro)
• Alternatif Hareket
• DJ Balthazar (house)
• The SektorZ (elektronik/hard dans)
• Big Sha ve Gumeni glavi (Lastik Kafalar) (hip hop)
• 100 Kila (hip hop)
• Elitsa Todorova (etnik & elektro)
• Indignity (hardcore)
• Öfke (hardcore)
• Soğuk Nefes (metalcore)
• Tek İnanç (hardcore)
• Crowfish (progressive/punk/indie)
• Maniacal Pictures (alternatif/rock/post punk)
• Pizza (punk/ska/rock)
• A-Moral (punk/hardcore)
• On Our Own (hardcore)
• Sealed in Blood (hardcore/metal)
• ENE (alternatif/folk/diğer)
• Gergana (pop/techno/etnik)
• Zayo Bayo Gives Me The Creeps (death thrash)
• La Migra (funk/jazz/etnik)
• Georgi Lechev (sanatçı)
• Nikolay Roussev (sanatçı)
• Stephen Sacklarian (sanatçı)
• Marina Varentzova-Rousseva (sanatçı)
• Nelko Kolarov (besteci, müzisyen)
• Desko Nikolov (müzisyen/folk)
• Gery-Nikol Georgieva, Gery-Nikol (pop, R&B, kulüp)
• Darina Yotova, Dara (pop, R&B) ⓘ

Konser salonları

Festival Merkezi orgu ⓘ

Kültür ve Spor Sarayı ticari fuarlara da ev sahipliği yapıyor ⓘ

• Festival ve Kongre Merkezi (Bulgarca, 1986; konserler, film, tiyatro ve dans gösterileri, sergiler, ticari fuarlar)
• Kültür ve Spor Sarayı (1968; spor etkinlikleri, konserler, film gösterileri, sergiler, fuarlar, spor dersleri, fitness) ⓘ

Uluslararası sanat festivalleri

• 2003'te kurulan Palace Uluslararası Kısa Film Festivali'nde her yıl
• Varna Uluslararası Bale Yarışması, kuruluş tarihi 1964 (iki yılda bir)
• Varna Uluslararası Yaz Müzik Festivali, kuruluş tarihi 1926 (yıllık)
• RADAR Festival Beyond Music, kuruluş tarihi 2014 (yıllık)
• Moving Body Festival Archived 3 Ağustos 2020 at Wayback Machine, kuruluş tarihi 2016 (yıllık)
• Sınır Tanımayanlar Uluslararası Sanat Forumu ve Festivali - Varna, Albena, Balçık (iki yılda bir)
• Varna Yaz Uluslararası Caz Festivali (yıllık)
• Uluslararası Mayıs Korosu Yarışması (yıllık)
• Avrupa Müzik Festivali (yıllık)
• Operosa Euxinograd opera festivali (yıllık)
• Popüler deniz şarkılarına adanmış Deniz ve Anılar uluslararası müzik festivali (yıllık)
• Uluslararası Halk Festivali, (yıllık)
• Discovery Uluslararası Pop Festivali (yıllık)
• Song on Three Seas pop ve rock yarışması (yıllık)
• Brezilya Kültür Festivali (yıllık)
• Varna Yaz Uluslararası Tiyatro Festivali (yıllık)
• Altın Yunus Uluslararası Kukla Festivali (üç yılda bir)
• Yıldızların Altında sanat festivali (yıllık, tiyatro ve opera)
• Zvezdna daga çocuk yarışması (yıllık)
• Love is Folly film festivali (yıllık)
• Uluslararası Kızılhaç ve Sağlık Filmleri Festivali (iki yılda bir)
• Dünya Animasyon Festivali (1979'da kuruldu, 2009'da devam edecek)
• Uluslararası Baskı Bienali (kuruluş 1981)
• August in Art görsel sanatlar festivali (trienal) (Bulgarca)
• Videoholica uluslararası sanat festivali (yıllık)
• ürün Çağdaş Sanat Festivali (yıllık)
• Slav Kucaklaşması Slav şiir okumaları (yıllık)
• Fotosalon (yıllık) ⓘ

Ulusal etkinlikler

• Altın Gül Bulgar Uzun Metraj Film Festivali
• Got Flow Ulusal Hip-Hop Dans Festivali (yıllık)
• Varna Radyosu'nda Mayıs Sanatları Salonu
• Herkes için Bulgaristan Ulusal Etnik Festivali (yıllık, azınlık otantik folkloru)
• Dinyo Marinov Ulusal Çocuk Otantik Folklor Müzik Festivali
• Morsko konche (Denizatı) çocuk vokal yarışması (yıllık, pop)
• Donanma Günü (Ağustos ayının ikinci Pazar günü)
• Kent Halk Şarkıları Festivali
• Noel Halk Dansları Yarışması ⓘ

Yerel etkinlikler

• Paskalya müzik festivali
• Klasik gitar festivali
• Altın Balık masal festivali
• Kinohit film maratonu
• El sanatları fuarı (Ağustos 2012)
• Theotokos'un Göğe Yükselişi Festivali, katedralin koruyucusu, Varna Günü (15 Ağustos)
• Bira Festivali
• Aziz Nikolas Günü (6 Aralık)
• Noel Festivali
• Yılbaşı gecesi konseri ve havai fişek gösterileri (Bağımsızlık Meydanı)
• Operosa Opera Festivali
• Anifest (Anime, Manga ve Japon Kültürü Festivali) ⓘ

Kurguda Varna

• Bram Stoker'ın 1897 tarihli Drakula romanında Varna, Kont Drakula'nın "ulaşım merkezi "ydi - Demeter gemisinin çıkış noktası, Çariçe Katerina'nın ilk varış noktası ve vampirin yok edilmesinin planlandığı yer.
• Mechanic: Resurrection filminde Tommy Lee Jones'un karakteri Max Adams Varna'da yaşamaktadır ve suç örgütünün merkezi buradadır.
• Andrei Gulyashki'nin Avakoum Zahov, 07 İngiliz casusuna karşı adlı romanında Sovyet fizikçi Konstantin Trofimov'u Varna'daki bir villadan kaçırmıştır.
• Geoffrey Trease'nin The Hills of Varna adlı romanında "Varna'daki manastır" Balkanlar'da gerçek şehirle ilgisi olmayan kurgusal bir yerdir.
• Charles Dickens, All the Year Round (Cilt 30), 1873 adlı eserinde, 1854 yılında Kırım Savaşı sırasında savaş muhabiri olarak ziyaret ettiği modern Varna'dan bahsetmiştir.
• Garth Greenwell'in 2016 tarihli romanı What Belongs to You'da Varna, anlatıcının aşık olduğu Mitko'nun memleketidir ve önemli bir sahne buradaki bir otelde geçer. ⓘ

Medya

1880'lerin başlarında Bulgarca ve çeşitli azınlık dillerinde çok sayıda günlük ve haftalık gazete yayımlanmıştır. Yerel gazeteler şunlardır: Cherno More, Chernomorie, Narodno Delo, Pozvanete, Varna (haftalık), Vlastta (e-gazete), Varna Utre. Ulusal gazetelerin yerel baskıları 24 Chasa More, Morski Dnevnik, Morski Trud. Morski Sviat ve Prostori Varna'da yayınlanan iki büyük dergidir ⓘ

Yerel radyo istasyonları: 1934 yılında açılan Radio Varna, DarikNews (Varna), FM+ Varna, Radio Bravo, Alpha Radio (çevrimiçi radyo). Yerel TV istasyonları: BNT More, TV Cherno more, TV Varna ⓘ

Galaktika kitap yayınevi, 1970-1990'lı yıllarda uluslararası bilimkurgu ve deniz kurgu, çağdaş kurgu dışı ve şiire odaklanarak ulusal çapta önemli bir yer edinmiştir. Varna'daki yayınevleri şunlardır: Alfiola (New Age), Alpha Print (reklam), Atlantis, Kompas, Liternet (şiir, kurgu, kurgu dışı: elektronik ve basılı), Naroden Buditel (tarih), Slavena (tarih, çocuk kitapları, seyahat, multimedya, reklam) ⓘ

Web portalları şunlardır: Varna Info (genel bilgi, İngilizce), Moreto.net (genel bilgi, haberler), Chernomore.bg (haberler), Ida.bg (genel bilgi, haberler), Varnaeye (turizm, tarih, etkinlikler ve iş dünyası), Varna-guide (seyahat rehberi), Programata (kültürel rehber), Varna-sport.com (spor), Varna na mladite (gençlik), Zdravochnik.bg (sağlık rehberi). ⓘ

Sağlık Hizmetleri

• Dentaprime Klinik, diş implantları ve estetik diş hekimliği
• Kamee Klinik, plastik ve rekonstrüktif cerrahi
• Kibela Danışmanlık Merkezi, psikolojik danışmanlık
• Dr. Marko Markov Bölgelerarası Onkolojik Hastalıklar Dispanseri
• Donanma Hastanesi
• Kadın Hastalıkları ve Doğum Hastanesi
• Aktif tedavi için Sveta Anna Hastanesi
• Aktif tedavi için Sveta Marina Üniversite Hastanesi
• Sveta Petka Oftalmoloji Kliniği
• Universum Medical, alternatif tıp ve masaj
• Valem, plastik ve estetik cerrahi ⓘ

Spor

Sea Garden eğlence merkezi ⓘ

"Julian Rusev" yüzme havuzu ⓘ

Futbol

19. yüzyılın sonlarında Varna, İsviçreli bir beden eğitimi öğretmeni olan Georges de Regibus'un erkek lisesindeki ilk as takımı çalıştırmasıyla Bulgar futbolunun doğduğu yer olarak kabul edilmiştir. Ülkenin en üst profesyonel liginde yer alan iki rakip kulüp, 1913'te kurulan ve 1925'teki ilk şampiyonluk da dahil olmak üzere dört kez ulusal şampiyon olan Cherno More (Denizciler) ve 1918'de kurulan, bir kez şampiyon olan ve 1983'te ikinci eleme turuna ulaşıp Manchester United F.C. ile oynadığı Avrupa Kupa Galipleri Kupası'na katılan Spartak (Şahinler) ile futbol en büyük seyirci sporudur. ⓘ

2018 yılına kadar Varna'nın 1950'lerden kalma "Yuri Gagarin" stadyumunun UEFA/FIFA şartnamelerine uygun olarak yeniden geliştirilmesi gerekmektedir. ⓘ

Yüzme

Modern Bulgar yüzme sporunun tarihi 18 Mayıs 1923'te Varna'da Bulgar Deniz Kamu Birliği'nin kurulmasına dayanmaktadır. Bu kuruluş, Bulgaristan'da yüzme sporunu bir spor olarak yöneten ve idare eden ilk kuruluş olmuştur. Varna'dan ünlü Bulgar yüzücüler Aleksi Aleksiev (Papa olarak da bilinir), Milko Rachev (Milko Kardeş olarak da bilinir), Maria Nikolova, Julian Rusev'dir. Önde gelen yüzme kulüplerinden bazıları PSK Cherno More, KPS Asteri, KPS Torpedo, SKPS Albatros ve KPS Cherno More'dur. ⓘ

Julian Rusev havuzu, 1964 yılında inşa edilen ve Varna'nın Güney sahilinde yer alan, ülkedeki en eski ikinci 50 metrelik olimpik havuzdur. 2008'de yapılan büyük bir tadilatın ardından "Primorski" Yüzme Kompleksi adıyla belediyeye ait bir işletme kurulmuştur. Şimdi FINA havuz kriterlerine uygun olan 50 metrelik havuz, "Aleksi Aleksiev" su topu ve dalış havuzuna bitişikti. Daha sonra, dalış havuzunun yanına SPA ve spor salonu ile birlikte 25 metrelik üçüncü bir kapalı havuz inşa edilmiştir. Şehirde üç yüzme havuzu daha bulunmaktadır. ⓘ

Ağustos ayının ilk Pazar günü, Bulgaristan'ın en eski yüzme maratonu olan "Galata - Varna" maratonu düzenlenmektedir. Geçmişi 1939 yılına dayanan maratona yaklaşık 300 yerli ve yabancı yüzücü katılmaktadır. Bulgaristan'ın en iyi yüzücüsü Petar Stoychev, Varna Körfezi'ni geçerek 4,5 km'lik açık su mesafesini 46 dakikada yüzerek tüm zamanların rekorunu elinde tutmaktadır. ⓘ

Diğer spor dalları

Erkek basketbolu (Euroins Cherno More), kadın voleybolu, jimnastik, boks, dövüş sanatları, yelken ve tenis de canlıdır. Vinitsa mahallesinde bir karting yarışı ve go kart pisti ile binicilik okulu bulunan bir hipodrom yer almaktadır. Varna karting pisti Bulgaristan'daki en büyük pisttir. 30'dan fazla kiralık go kart ve 10 buggy'ye sahiptir. Bir başka at kulübü ise Varna'dan arabayla sadece 10 dakika uzaklıkta, yakındaki Kichevo köyünde yer almaktadır. Asparuhov köprüsü, Club Adrenalin tarafından yönetilen önemli bir Bulgar bungee jumping alanıdır. Kriket, son zamanlarda kriket oynayan ülkelerden gelen göçmenler tarafından şehrin spor sahnesine dahil edilmiştir. ⓘ

Ağustos 2007'de Mladost semtinde yeni bir halka açık eğlence merkezi açılmıştır. Futbol, basketbol ve voleybol sahalarından oluşan atletizm stadyumu, mini golf, tenis, bisiklet, mini göller ve buz pateni için daha büyük bir spor tesisleri kompleksinin parçasıdır. Deniz Bahçesi, Asparuhov Parkı ve başka yerlerde de halka açık boş zaman değerlendirme merkezleri açılmıştır. Varna'daki spor salonu ve rekreasyon kulüplerinin sayısı ve çeşitliliği son yıllarda artmıştır ve bu da ortalama Varna vatandaşlarının sağlıklı yaşam tarzını yansıtmaktadır. ⓘ

Bölgede üç golf sahası bulunmaktadır-Lighthouse Golf Club, BlackSeaRama Golf & Villas ve Thracian Cliffs Golf & Beach Resort. Bu üç 18 delikli golf sahası profesyonel kalitede olup şehrin kuzeyinde Balchik ve Kavarna civarındaki bölgede inşa edilmiştir. ⓘ

Varna ayrıca dünya şampiyonaları da dahil olmak üzere uluslararası yarışmalara ve otomobil yarışları ve motokros, karting, açık su yüzme maratonları da dahil olmak üzere çeşitli spor dallarında düzenli olarak ulusal etkinliklere ev sahipliği yapmaktadır. Bulgar ulusal basketbol ve voleybol takımları, FIVB Voleybol Dünya Ligi maçları da dahil olmak üzere maçlarını Kültür ve Spor Sarayı'nda oynamaktadır. ⓘ

Varna'lı sporcular 2016 Yaz Olimpiyatlarında Bulgaristan'a üç madalyadan birini, 2004 Yaz Olimpiyatlarında ise 12 madalyadan dördünü kazandırmıştır. ⓘ

Miras Varna adındaki diğer yerler

Antarktika'nın Güney Shetland Adaları'ndaki Livingston Adası'nda bulunan Varna Yarımadası adını Varna'dan almıştır. ⓘ

Varna, Illinois, 400 kişilik küçük bir kasaba, bu şehrin onuruna adlandırılmıştır. O sırada Varna Savaşı devam ediyordu. ⓘ

Rusya'nın Çelyabinsk Oblastı'ndaki Varnensky Bölgesi ve idari merkezi, 1828-1829 Osmanlı-Rus Savaşı sırasında Varna'nın Rus ordusu tarafından alınmasının anısına adlandırılmıştır. ⓘ

Kanada'nın Toronto kentindeki Varna Drive, adını bu şehirden almıştır. Güney Ontario'da (Huron County) Varna adında bir mezra da bulunmaktadır. ⓘ

Varna, Danimarka'nın Aarhus kentinin hemen dışında bir bölge. Marselisborg malikanesinin eski sahibi Baron Christian C. N. Gersdorff, Karadeniz kıyısında Rus savaş hizmetine katıldığı için buraya Bulgar şehrinin adı verilmiştir. ⓘ

Kardeş şehirler

• Bayburt Türkiye
• Aalborg, Danimarka
• Rotterdam Hollanda
• Harkov Ukrayna
• Akabe Ürdün
• Odessa Ukrayna
• Malmö İsveç
• Turku Finlandiya
• Miami Amerika Birleşik Devletleri
• Kiel Almanya
• Novorossiysk Rusya
• Pire Yunanistan
• Memphis Amerika Birleşik Devletleri
• Amsterdam Hollanda
• Washington Amerika Birleşik Devletleri
• Hamburg Almanya ⓘ

ⓘ