Moskova

Moskova
Federal şehir
Москва (Rusça)
Bayrak Arma
Moskova'nın sınırları
Moskova Moskova'nın Rusya'daki konumu
Ülke	Rusya
Federal Bölge	Merkez
Federe Şehir	Moskova
Kuruluş	1147
Alt idari birimler	Daraltılmış liste Merkez Kuzey Kuzeydoğu Doğu Güneydoğu Güney Güneybatı Batı Kuzeybatı Zelenograd
İdare
• Tür	Şehir Meclisi
• Belediye Başkanı	Sergey Sobyanin (Yedinaya Rossiya)
Yüzölçümü
• Toplam	2.561,5 km² (9.890 mil²)
Nüfus (2018)
• Toplam	12.500.123
Zaman dilimi	UTC+03.00 (MZD)
Alan kodu	77
ISO 3166 kodu	RU-MOW
Plaka kodu	77, 97, 99, 177, 197, 199
Resmî site http://www.mos.ru/

Moskova (Rusça: Москва / Moskva), Rusya'nın başkenti ve en kalabalık şehridir. Şehir merkezinde 10.406.578'lik nüfusa sahiptir. Banliyöler de eklendiğinde 18 milyona yaklaşan bir nüfusa ev sahipliği yapmaktadır. ⓘ

Moskova Doğu Avrupa'nın önemli bir politik, ekonomik, kültürel ve bilim merkezidir. Topraklarının tamamı Avrupa'da yer alan en büyük şehirdir, İstanbul'un ardından Avrupa'nın 2. en büyük şehridir Ayrıca Dünya'nın en büyük 18. kentsel alanına sahiptir. Forbes'in 2013 yılı araştırmasına göre Moskova Dünya'nın en pahalı 9. şehri seçilmiştir. Aynı zamanda Dünya'nın sayılı büyük kentsel ekonomisine sahip olan Moskova, "Global şehir" kabul edilir. Turizm konusunda dünya çapında en hızlı büyüyen şehirler arasında yer alan Moskova, aynı zamanda yer yüzündeki en kuzeyde yer alan Metropol unvanına sahiptir. Avrupa'nın en uzun tek başına duran yapısı olan Ostankino Kulesi'ne, yine Avrupa'nın en yüksek gökdeleni unvanına sahip Federation Tower'a ev sahipliği yapar. 1 Temmuz 2012'deki bölgesel genişlemenin ardından yüzölçümü 2 kat artmış olup, 233.000 kişi ise nüfusa eklenmiştir. Avrupa Rusya'sında yer alan şehir, Moskova Nehri'nin üzerinde yer alır. Denize kıyısı olmayan en büyük şehirdir. Şehir aralarında Aziz Vasil Katedrali'nin de bulunduğu birçok tarihi bina ile zengin bir mimariye sahiptir. Kapladığı alanın %40'ını ormanlar ve yeşil alanlar oluşturması, Moskova'yı Dünya'nın en yeşil şehirlerinden biri yapar. Şehir sırasıyla Moskova Knezliği, Rusya Çarlığı, Rus İmparatorluğu, Sovyetler Birliği ve son olarak şu anki Rusya devletine başkentlik yapmıştır. Moskova Rus kültürünün merkezi konumundadır ve içerisinde barındırdığı birçok müze, tiyatro ve akademik kurumlardan dolayı sayısız bilim adamı ve sanatçıya ev sahipliği yapar. ⓘ

Rusya Hükümeti'nin merkezidir. Şu anda Rusya devlet başkanı'nın çalışma yeri olan Moskova Kremlini de şehirdeki önemli yapılardan biridir. Moskova Kremlini orta çağ kalesi olarak inşa edilmiştir. Kremlin ile birlikte Kızıl Meydan da Dünya Mirası listesine giren yerlerdendir. Rus Parlamentosu'nun iki birimi (Devlet Duması ve Federasyon Konseyi) de Moskova'da bulunmaktadır. ⓘ

Şehir yaygın bir transit ulaşım ağına sahiptir. 4 uluslararası havaalanı, 9 demiryolu istasyonu, sayısız tramvay, monorail sistemi ve en önemlisi Dünya'nın en derin yer altı hızlı taşıma sistemine sahip olan Moskova Metrosu metropolün yaşamında önemli bir yere sahiptir. Ayrıca Moskova Metrosu zengin mimarisi ve 200'ü aşkın istasyonu ile şehrin simgesel noktalarından biri haline gelmiştir. ⓘ

Rusya'nın iki federe şehrinden biridir. 1917 Ekim Devrimi'nden sonra Mart 1918'de başkent olmuştur. Moskova Nehri'nin içinden geçtiği bu şehir Dünya'nın en yoğun işleyen metro sistemine sahiptir. 1980 yaz olimpiyatlarına ev sahipliği yapmıştır. Moskova'da yaşayan milyarder sayısı diğer dünya şehirlerden fazladır, bu da en çok milyarderin yaşadığı şehir unvanını getirmiştir. 2007 yılı istatistiklerine göre dünyanın en pahalı şehirleri listesinde 1. sıraya yerleşmiştir. Ayrıca Eurovision 2009'a ev sahipliği yapmıştır. Kızıl Meydan, Lenin Mozolesi, Tarih Müzesi, Bolşoy Tiyatrosu şehirdeki önemli mekanlardır. ⓘ

Moskova'nın çeşitli lakapları vardır ve bunların çoğu şehrin büyüklüğüne veya Rus ulusu için önemine atıfta bulunur. Üçüncü Roma (Третий Рим), Beyaz Taşlı (Белокаменная), İlk Taç (Первопрестольная) ve Kahraman Şehir (город-герой). Moskovalı için kullanılan demonim erkekler için "москвич" (moskviç) kadınlar için ise "москвичка" (moskviçka). İngilizceye Muscovite olarak geçmiştir. ⓘ

Moskova ⓘ
Başkent ve federal şehir
Москва
Yukarıdan aşağıya ve soldan sağa: Solda Kremlin'in Spasskaya Kulesi, sağda Aziz Basil Katedrali ve arka planda Ostankino Kulesi ile Kızıl Meydan; Bolşoy Tiyatrosu; Moskova Devlet Üniversitesi; gece Moskova Uluslararası İş Merkezi; Kurtarıcı İsa Katedrali; Moskova Nehri boyunca manzara.
Bayrak Arma
Marş: "Benim Moskova'm"
Koordinatlar: 55°45′21″N 37°37′2″E
Ülke	Rusya
Federal Bölge	Merkez
Ekonomik bölge	Merkez
İlk bahsedilen	1147
Hükümet
- Vücut	Şehir Duma'sı
- Belediye Başkanı	Sergey Sobyanin
Alan
- Toplam	2.561,5 km2 (989,0 sq mi)
- Rütbe	1.
Saat dilimi	UTC+ ()
ISO 3166 kodu	RU-MOW
Plakalar	77, 177, 777; 97, 197, 797; 99, 199, 799
Resmi diller	Rusça
Web sitesi	mos.ru

İlk olarak 1147 yılında belgelenen Moskova, kendi adını taşıyan Büyük Dükalığın başkenti olarak hizmet veren müreffeh ve güçlü bir şehir haline geldi. Moskova Büyük Dükalığı, Rusya Çarlığı'na dönüştüğünde Moskova, Çarlık tarihinin büyük bölümünde siyasi ve ekonomik merkez olarak kalmaya devam etti. Çarlık Rus İmparatorluğu'na dönüştüğünde, başkent Moskova'dan Saint Petersburg'a taşınarak şehrin etkisi azaltıldı. Ekim Devrimi'nin ardından başkent tekrar Moskova'ya taşındı ve şehir önce Rusya SFSC'nin ardından da Sovyetler Birliği'nin siyasi merkezi haline geldi. Sovyetler Birliği'nin dağılmasının ardından Moskova, çağdaş ve yeni kurulan Rusya Federasyonu'nun başkenti olarak kaldı. ⓘ

Etimoloji

Şehrin adının Moskva Nehri'nin adından türetildiği düşünülmektedir. Nehrin adının kökenine ilişkin çeşitli teoriler öne sürülmüştür. Başlangıçta bölgede yaşayan çeşitli Slav öncesi kabileler arasında yer alan Fin-Ugor Merya ve Muroma halkı, nehri sözde Mustajoki, İngilizce olarak adlandırdı: Kara nehir. Şehrin adının bu terimden türediği öne sürülmüştür. ⓘ

Dilbilimsel olarak en sağlam temellere dayanan ve yaygın olarak kabul edilen görüş, Proto-Hint-Avrupa *meu- "ıslak" kelimesinden gelen Proto-Balto-Slav kökü *mŭzg-/muzg-'dan geldiğidir, bu nedenle Moskva adı sulak bir alandaki veya bataklıktaki bir nehri ifade ediyor olabilir. Soydaşları arasında Rusça: музга, muzga "havuz, su birikintisi", Litvanca: mazgoti ve Letonca: mazgāt "yıkamak", Sanskritçe: májjati "boğmak", Latince: mergō "daldırmak, batırmak" yer alır. Birçok Slav ülkesinde Moskov bir soyadıdır ve en çok Bulgaristan, Rusya, Ukrayna ve Kuzey Makedonya'da yaygındır. Ayrıca, Polonya'da Mozgawa gibi benzer şekilde adlandırılmış yerler vardır. ⓘ

İsmin orijinal Eski Rusça biçimi *Москы, *Mosky olarak yeniden yapılandırılmıştır, dolayısıyla birkaç Slav ū köklü isimden biriydi. Bu çekimin diğer isimlerinde olduğu gibi, dilin gelişiminin erken evresinde morfolojik bir dönüşüm geçirmişti, sonuç olarak 12. yüzyılda ilk yazılı sözler Московь, Moskovĭ (akuzatif durum), Москви, Moskvi (lokatif durum), Москвe/Москвѣ, Moskve/Moskvě (genitif durum) idi. Son biçimlerden modern Rus ismi Москва, Moskva ortaya çıkmıştır, bu da çok sayıda Slav ā-kök isimleriyle morfolojik genellemenin bir sonucudur. ⓘ

Bununla birlikte, Moskovĭ biçimi İngilizce gibi diğer birçok dilde bazı izler bırakmıştır: Moskova, Almanca: Moskau, Fransızca: Moscou, Gürcüce: მოსკოვი, Letonca: Maskava, Osmanlı Türkçesi: Moskov, Başkurtça: Мәскәү, Tatarca: Mäskäw, Muskav, Portekizce: Moscovo, Mäskew, Fince Moskova, Erzya Moskov, Çuvaşça: Мускав, Muskav, vb. Benzer bir şekilde Latince Moscovia adı oluşmuş, daha sonra 16.-17. yüzyıllarda Batı Avrupa'da Rusya için kullanılan bir halk adı haline gelmiştir. İngilizce Muscovy ve muscovite de buradan gelmektedir. ⓘ

Bilimsel dayanağı çok az olan ya da hiç olmayan diğer çeşitli teoriler (Kelt, İran, Kafkas kökenleri) artık çağdaş dilbilimciler tarafından büyük ölçüde reddedilmektedir. ⓘ

Diğer isimler

Moskova, çoğu büyüklüğüne ve ulus içindeki üstün statüsüne atıfta bulunan bir dizi lakap edinmiştir: Üçüncü Roma (Третий Рим), Beyaz Taş (Белокаменная), Birinci Taht (Первопрестольная), Kırk Sorok (Сорок Сороков) ("sorok" Eski Rusça'da hem "kırk, çok sayıda" hem de "bir bölge veya bucak" anlamına gelir). Moskova aynı zamanda on iki Kahraman Şehirden biridir. Bir Moskova sakininin demonimi, erkekler için "москвич" (moskvich) veya kadınlar için "москвичка" (moskvichka) olup, İngilizce'de Muscovite olarak çevrilir. "Moskova" adı "MSK" (Rusça'da МСК) olarak kısaltılır. ⓘ

Tarihçe

Tarih Öncesi

Arkeolojik kazılar, bugünkü Moskova'nın bulunduğu alanın ve çevresinin çok eski zamanlardan beri yerleşim yeri olduğunu göstermektedir. En eski buluntular arasında, uzmanların Taş Devri'nin son aşaması olan Neolitik döneme atfettiği Lyalovo kültürünün kalıntıları yer alıyor. ⓘ

Bunlar bölgenin ilk sakinlerinin avcı ve toplayıcı olduğunu doğrulamaktadır. MS 950 civarında, Vyatichi ve Krivichi adlı iki Slav kabilesi buraya yerleşmiştir. Muhtemelen Vyatichi'ler Moskova'nın yerli nüfusunun çekirdeğini oluşturmuştur. ⓘ

Erken tarih (1147-1284)

Kiev Rusyası'nın kuzeydoğu periferisinde bir prenslik olan Vladimir-Suzdal, Moskova Büyük Dükalığı'na dönüştü. ⓘ

Moskova'ya dair bilinen ilk referans 1147 yılında Yuri Dolgoruky ve Sviatoslav Olgovich'in buluşma yeri olarak geçmektedir. O zamanlar Vladimir-Suzdal Prensliği'nin batı sınırında küçük bir kasabaydı. Kronikte "Gel kardeşim, Moskov'a" (Приди ко мне, брате, в Москов) yazmaktadır. ⓘ

1156 yılında Knyaz Yuri Dolgorukiy kasabayı ahşap bir çit ve bir hendekle güçlendirmiştir. Moğolların Kiev Rusyası'nı istilası sırasında Batu Han komutasındaki Moğollar şehri yakıp yıkmış ve sakinlerini öldürmüştür. ⓘ

Na Moskvě "Moskova Nehri üzerindeki" ahşap kale, 1260'larda Alexander Nevsky'nin en küçük oğlu Daniel'e miras kaldı ve o zamanlar babasının malları arasında en az değerli olanı olarak kabul edildi. Daniel o zamanlar henüz çocuktu ve büyük kale Daniel'in amcası Tverli Yaroslav tarafından atanan tiunlar (vekiller) tarafından yönetiliyordu. ⓘ

Daniel 1270'lerde reşit oldu ve prensliğin iktidar mücadelelerine kalıcı bir başarıyla dahil oldu, Novgorod'un yönetimi için kardeşi Dmitry'nin yanında yer aldı. 1283'ten itibaren Vladimir Büyük Dükü olan Dmitry ile birlikte bağımsız bir prensliğin yöneticisi olarak hareket etti. Daniel, Rab'bin Epifani'sine ve Aziz Daniel'e adanmış ilk Moskova manastırlarını kurmasıyla tanınır. ⓘ

Büyük Dükalık (1283-1547)

Moskova Kremlini 16. yüzyılın sonlarında	Moskova Kuşatması	Kızıl Meydan

Daniel, 1303 yılına kadar Moskova'yı Grandük olarak yönetmiş ve 1320'lere gelindiğinde Moskova'yı, ana prensliği olan Vladimir'i gölgede bırakacak kadar müreffeh bir şehir haline getirmiştir. ⓘ

Moskova Nehri'nin sağ kıyısında, Kremlin'den sekiz kilometre (5 mil) uzaklıkta, en geç 1282'de Daniel, bugün Danilov Manastırı olan ahşap Aziz Daniel-Stilit Kilisesi ile ilk manastırı kurdu. Daniel 1303 yılında 42 yaşındayken ölmüştür. Ölümünden önce bir keşiş oldu ve vasiyetine göre Aziz Daniel Manastırı'nın mezarlığına gömüldü. ⓘ

Moskova uzun yıllar boyunca oldukça istikrarlı ve refah içindeydi ve Rusya'nın dört bir yanından çok sayıda mülteciyi kendine çekti. Rurikidler, tüm toprakların tüm oğullar arasında paylaştırılması yerine en büyük oğullara geçtiği primogenitür uygulamasıyla büyük toprak mülklerini korudular. 1304 yılına gelindiğinde Moskovalı Yury, Vladimir Prensliği'nin tahtı için Tverli Mikhail ile çekişiyordu. I. İvan sonunda Tver'i yenerek Moğol hükümdarlarının tek vergi toplayıcısı oldu ve Moskova'yı Vladimir-Suzdal'ın başkenti yaptı. İvan, yüksek haraç ödeyerek Han'dan önemli bir imtiyaz kazandı. ⓘ

Spassky Katedrali (Moskova'nın günümüze ulaşan en eski binası), yaklaşık 1357 yılında inşa edilmiştir ⓘ

Altın Orda Hanı başlangıçta Moskova'nın etkisini sınırlamaya çalışsa da, Litvanya Büyük Dükalığı'nın büyümesi tüm Rusya'yı tehdit etmeye başladığında, Han Litvanya'yı dengelemek için Moskova'yı güçlendirdi ve Rusya'nın en güçlü şehirlerinden biri haline gelmesini sağladı. 1380 yılında Moskova Prensi Dmitry Donskoy, birleşik bir Rus ordusunu Kulikovo Savaşı'nda Moğollara karşı önemli bir zafere taşıdı. Daha sonra Moskova, Rusya'nın Moğol egemenliğinden kurtarılmasında başrolü üstlendi. 1480'de Ivan III nihayet Rusları Tatar kontrolünden kurtardı ve Moskova, sonunda tüm Rusya ve Sibirya'yı ve diğer birçok toprak parçasını kapsayacak bir imparatorluğun başkenti oldu. ⓘ

Spasskaya Kulesi, 1491 yılında inşa edilmiştir ⓘ

Ivan III, (1440-1505) 1462'de Moskova'nın (o zamanlar Ortaçağ Moskof devletinin bir parçasıydı) Büyük Prensi oldu. Tatarlarla savaşmaya başladı, Muscovy topraklarını genişletti ve başkentini zenginleştirdi. 1500 yılına gelindiğinde 100.000 kişilik bir nüfusa sahipti ve dünyanın en büyük şehirlerinden biriydi. Düşman Litvanyalılarla müttefik olan kuzeydeki çok daha büyük Novgorod prensliğini fethetti. Böylece topraklarını yedi kat genişleterek 430.000'den 2.800.000 kilometrekareye (170.000'den 1.080.000 mil kareye) çıkardı. Eski "Novgorod Chronicle "ın kontrolünü ele geçirdi ve onu rejimi için bir propaganda aracı haline getirdi. ⓘ

Orijinal Moskova Kremlini 14. yüzyılda inşa edilmiştir. Ivan tarafından yeniden inşa edildi. 1480'lerde Rönesans İtalya'sından yeni Kremlin duvarını ve kulelerini tasarlayan Petrus Antonius Solarius ve prens için yeni sarayı tasarlayan Marco Ruffo gibi mimarlar davet edildi. Bugünkü Kremlin duvarları Solarius tarafından tasarlanan ve 1495 yılında tamamlanan duvarlardır. Kremlin'in Büyük Çan Kulesi 1505-08 yıllarında inşa edilmiş ve 1600 yılında bugünkü yüksekliğine çıkarılmıştır. ⓘ

Kremlin'in doğusunda, Zaradye (Зарядье) olarak bilinen bölgede bir ticaret yerleşimi ya da posad büyümüştür. Ivan zamanında, orijinal adı Hollow Field (Полое поле) olan Kızıl Meydan ortaya çıktı. ⓘ

1508-1516 yıllarında İtalyan mimar Aleviz Fryazin (Novy), doğu duvarının önünde, Moskova ve Neglinnaya'yı birbirine bağlayacak ve Neglinnaya'dan gelen suyla doldurulacak bir hendek inşa edilmesini ayarladı. Alevizov hendeği olarak bilinen ve 541 metre (1.775 fit) uzunluğa, 36 metre (118 fit) genişliğe ve 9,5 ila 13 metre (31-43 fit) derinliğe sahip olan bu hendek kireç taşıyla kaplanmış ve 1533 yılında her iki tarafı da alçak, dört metre kalınlığında (13 fit) dişli tuğla duvarlarla çevrilmiştir. ⓘ

Çarlık (1547-1721)

Aziz Basil Katedrali, 1561 yılında inşa edilmiştir ⓘ

16. ve 17. yüzyıllarda üç dairesel savunma inşa edilmiştir: Kitay-gorod (Китай-город), Beyaz Şehir (Белый город) ve Toprak Şehir (Земляной город). Ancak 1547'de iki yangın şehrin büyük bir kısmını yok etti ve 1571'de Kırım Tatarları Moskova'yı ele geçirerek Kremlin hariç her şeyi yaktı. Yıllıklarda 200.000 nüfustan sadece 30.000'inin hayatta kaldığı kaydedilmektedir. ⓘ

17. yüzyıl Moskova'sının görünümü (Apollinary Vasnetsov'un 1922 tarihli çizimi) ⓘ

Kırım Tatarları 1591'de tekrar saldırdı, ancak bu kez Fyodor Kon adlı bir zanaatkar tarafından 1584 ile 1591 yılları arasında inşa edilen yeni savunma duvarları tarafından geri püskürtüldü. 1592 yılında, Moskova Nehri'nin sağ kıyısındaki bir alan da dahil olmak üzere şehrin etrafına 50 kuleli bir dış toprak sur inşa edildi. En dış savunma hattı olarak, surların ötesinde güneyde ve doğuda, başta Novodevichy Manastırı ve şu anda çoğu müze olan Donskoy, Danilov, Simonov, Novospasskiy ve Andronikov manastırları olmak üzere güçlü bir şekilde tahkim edilmiş bir manastır zinciri kurulmuştur. Şehir, surlarından dolayı şiirsel olarak Bielokamennaya, yani "Beyaz Duvarlı" olarak anılmaya başlandı. Şehrin 1592 yılında inşa edilen surlarla belirlenen sınırları günümüzde Bahçe Halkası ile işaretlenmiştir. ⓘ

Kremlin duvarının doğu tarafında 17. yüzyılda Konstantino-Eleninsky, Spassky, Nikolsky olarak bilinen üç kare kapı vardı (isimlerini üzerlerinde asılı olan Konstantin ve Helen, Kurtarıcı ve Aziz Nikolas ikonlarından alıyorlardı). Son ikisi Kızıl Meydan'ın tam karşısında yer alırken, Konstantino-Elenensky kapısı Aziz Basil Katedrali'nin arkasında bulunuyordu. ⓘ

Adını Polonyalı Sigismund III'ten alan "Sigismundian" Moskova Planı (1610), şehrin 1612 yılında geri çekilen Polonya birlikleri tarafından yıkılmasından ve ardından sokak ağında yapılan değişikliklerden önce derlenen son şehir planıdır. Yönlendirme: kuzey sağda, batı üstte ⓘ

1601-03 Rus kıtlığı Moskova'da belki de 100.000 kişinin ölümüne neden oldu. 1610'dan 1612'ye kadar, Polonya-Litvanya Milletler Topluluğu birlikleri, hükümdarı Sigismund III Rus tahtını ele geçirmeye çalışırken Moskova'yı işgal etti. 1612'de Prens Dmitry Pozharsky ve Kuzma Minin liderliğindeki Nizhny Novgorod ve diğer Rus şehirlerinin halkı Polonyalı işgalcilere karşı ayaklandı, Kremlin'i kuşattı ve onları kovdu. 1613 yılında Zemsky sobor Michael Romanov'u çar seçerek Romanov hanedanını kurdu. 17. yüzyıl, Moskova'nın Polonya-Litvanya işgalcilerinden kurtarılması (1612), Tuz İsyanı (1648), Bakır İsyanı (1662) ve 1682 Moskova Ayaklanması gibi halk ayaklanmaları açısından zengindi. ⓘ

Moskova'nın nüfusu 17. yüzyılın ilk yarısında yaklaşık 100.000'den 200.000'e çıkarak iki katına çıkmıştır. Daha sonraki 17. yüzyılda surlarının ötesine genişlemiştir. Tahminlere göre, 17. yüzyılın ortalarında Moskova banliyösünün sakinlerinin %20'si Litvanya Büyük Dükalığı'ndan geliyordu ve neredeyse tamamı Moskovalı işgalciler tarafından anavatanlarından Moskova'ya sürülmüştü. 1682 yılına gelindiğinde, Rus-Polonya Savaşı (1654-1667) sırasında memleketlerinden kaçırılan Ukraynalılar ve Belaruslular tarafından surların kuzeyinde kurulan 692 hane vardı. Şehrin bu yeni dış mahalleleri, Rutenya dilindeki meshchane "kasaba halkı" kelimesinden esinlenerek Meshchanskaya sloboda olarak anılmaya başlandı. Meshchane (мещане) terimi 18. yüzyıl Rusya'sında aşağılayıcı çağrışımlar kazanmıştır ve bugün "küçük burjuva" veya "dar görüşlü cahil" anlamına gelmektedir. ⓘ

Şehir surlarının dışında büyüyen slobodalar da dahil olmak üzere 17. yüzyılın sonlarındaki tüm şehir, bugün Moskova'nın Merkezi İdari Okrugu içinde yer almaktadır. ⓘ

Şehrin başına çok sayıda felaket geldi. Veba salgını 1570-1571, 1592 ve 1654-1656 yıllarında Moskova'yı kasıp kavurmuştur. Veba 1654-55 yıllarında halkın %80'inden fazlasını öldürmüştür. Yangınlar 1626 ve 1648 yıllarında ahşap şehrin büyük bir kısmını yakıp kül etti. 1712 yılında Büyük Petro hükümetini Baltık kıyısında yeni inşa edilen Saint Petersburg'a taşıdı. Moskova, Yüksek Özel Konsey'in etkisi altında 1728'den 1732'ye kadar süren kısa bir dönem dışında Rusya'nın başkenti olmaktan çıktı. ⓘ

İmparatorluk (1721-1917)

1819-1823 yıllarında Spasskaya Kulesi'nden Moskova'nın panoramik görüntüsü ⓘ

Moskova nehir kıyısı 19. yüzyılda ⓘ

İmparatorluğun başkenti olma statüsünü kaybettikten sonra Moskova'nın nüfusu 17. yüzyılda 200.000'den 1750'de 130.000'e düşmüştür. Ancak 1750'den sonra, Rus İmparatorluğu'nun kalan süresi boyunca nüfus on kattan fazla artarak 1915'te 1,8 milyona ulaştı. 1770-1772 Rus vebası Moskova'da 100.000 kadar insanın ölümüne neden olmuştur. ⓘ

Apollinary Vasnetsov tarafından 17. yüzyılda Novospassky Köprüsü'ndeki kitapçılar ⓘ

1700 yılına gelindiğinde Arnavut kaldırımlı yollar inşa edilmeye başlanmıştır. Kasım 1730'da kalıcı sokak lambası kullanılmaya başlandı ve 1867'ye gelindiğinde birçok sokakta gaz lambası vardı. 1883 yılında Prechistinskiye Kapıları'nın yakınına ark lambaları yerleştirildi. 1741 yılında Moskova 40 kilometre (25 mil) uzunluğunda bir barikatla çevriliydi, Kamer-Kollezhskiy bariyeri, gümrük geçiş ücretlerinin toplandığı 16 kapıya sahipti. Bu hat bugün val ("surlar") adı verilen bir dizi cadde tarafından izlenmektedir. 1781 ve 1804 yılları arasında Mytischinskiy su borusu (Rusya'da ilk) inşa edilmiştir. 1813 yılında, Fransız işgali sırasında şehrin büyük bir kısmının yıkılmasının ardından, Moskova Şehrinin İnşası için bir Komisyon kuruldu. Bu komisyon, şehir merkezinin kısmen yeniden planlanması da dahil olmak üzere büyük bir yeniden inşa programı başlattı. Bu dönemde inşa edilen veya yeniden inşa edilen birçok bina arasında Büyük Kremlin Sarayı ve Kremlin Cephaneliği, Moskova Üniversitesi, Moskova Maneji (Binicilik Okulu) ve Bolşoy Tiyatrosu vardı. 1903 yılında Moskvoretskaya su kaynağı tamamlanmıştır. ⓘ

19. yüzyılın başlarında Konstantino-Elenensky kapısının kemeri tuğlalarla döşenmişti, ancak Spassky Kapısı Kremlin'in ana ön kapısıydı ve kraliyet girişleri için kullanılıyordu. Bu kapıdan hendek boyunca ahşap ve (17. yüzyıldaki iyileştirmelerin ardından) taş köprüler uzanıyordu. Bu köprü üzerinde kitaplar satılırdı ve yakınlarda silahlar için taş platformlar inşa edilmişti - "raskatlar". Çar Topu, Lobnoye mesto'nun platformunda yer alıyordu. ⓘ

Petersburg'a bağlayan yol, şimdi M10 otoyolu, 1746'da tamamlandı ve Moskova ucu 16. yüzyıldan beri var olan eski Tver yolunu takip etti. Yol 1780'lerde asfaltlandıktan sonra Peterburskoye Schosse olarak anılmaya başlanmıştır. Petrovsky Sarayı 1776-1780 yılları arasında Matvey Kazakov tarafından inşa edilmiştir. ⓘ

Napolyon, Fransa'nın Rusya'yı işgalinin başarısızlıkla sonuçlanmasının ardından Moskova Yangını sırasında şehirden çekilirken ⓘ

Napolyon 1812'de Rusya'yı işgal ettiğinde Moskovalılar tahliye edildi. Moskova yangınının esas olarak Rus sabotajının bir sonucu olduğundan şüphelenilmektedir. Napolyon'un Grande Armée'si geri çekilmek zorunda kaldı ve yıkıcı Rus kışı ve Rus askeri güçlerinin düzensiz saldırıları nedeniyle neredeyse yok oldu. Bu süre zarfında Napolyon'un 400.000 kadar askeri ölmüştür. ⓘ

I. Aleksandr'ın taç giyme töreni sırasında Katedral Meydanı, 1802, Fyodor Alekseyev ⓘ

Moskova Devlet Üniversitesi 1755 yılında kurulmuştur. Ana binası 1812 yangınından sonra Domenico Giliardi tarafından yeniden inşa edilmiştir. Moskovskiye Vedomosti gazetesi 1756'dan itibaren haftalık, 1859'dan itibaren ise günlük olarak yayınlanmaya başlamıştır. ⓘ

Arbat Caddesi en azından 15. yüzyıldan beri varlığını sürdürmekteydi, ancak 18. yüzyılda prestijli bir bölge haline geldi. Cadde 1812 yangınında tahrip olmuş ve 19. yüzyılın başlarında tamamen yeniden inşa edilmiştir. ⓘ

1830'larda General Alexander Bashilov, Petrovsky Sarayı'ndan kuzeye doğru şehir sokaklarının ilk düzenli ızgarasını planladı. Otoyolun güneyindeki Khodynka alanı askeri eğitim için kullanılıyordu. Smolensky Tren İstasyonu (bugünkü Belorussky Tren Terminali'nin öncüsü) 1870 yılında açılmıştır. Sokolniki Parkı, 18. yüzyılda Moskova'nın çok dışında çarın doğancılarının evi iken, 19. yüzyılın sonlarında genişleyen şehirle bitişik hale geldi ve 1878'de halka açık bir belediye parkı olarak geliştirildi. Banliyö Savyolovsky Demiryolu Terminali 1902 yılında inşa edilmiştir. Ocak 1905'te Moskova'da Şehir Valisi ya da Belediye Başkanı kurumu resmen hayata geçirildi ve Alexander Adrianov Moskova'nın ilk resmi belediye başkanı oldu. ⓘ

Catherine 1762'de iktidara geldiğinde, şehrin pisliği ve lağım kokusu gözlemciler tarafından çiftliklerden yeni gelen alt sınıf Rusların düzensiz yaşam tarzlarının bir belirtisi olarak tasvir edildi. Elitler, Katerina'nın sosyal yaşam üzerindeki kontrolünü artırma planlarının bir parçası haline gelen sağlık hizmetlerinin iyileştirilmesi çağrısında bulundu. 1812'den 1855'e kadar elde edilen ulusal siyasi ve askeri başarılar eleştirileri yatıştırdı ve daha aydın ve istikrarlı bir toplum yaratma çabalarını doğruladı. Koku ve halk sağlığının kötü koşulları hakkında daha az konuşuluyordu. Ancak, Rusya'nın 1855-56 Kırım Savaşı'ndaki başarısızlıklarının ardından, devletin varoşlarda düzeni sağlama yeteneğine olan güven azaldı ve halk sağlığının iyileştirilmesine yönelik talepler pisliği yeniden gündeme getirdi. ⓘ

Sovyet dönemi (1917-1991)

Moskova şehir planı, 1917 ⓘ

Harici video ⓘ
Sovyet filminden bir şarkı

Kasım 1917'de Petrograd'daki ayaklanmayı öğrenen Moskova Bolşevikleri de ayaklanmaya başladı. Ağır çatışmaların ardından 2 (15) Kasım 1917'de Moskova'da Sovyet iktidarı kuruldu. ⓘ

Ardından Vladimir Lenin, olası bir yabancı işgalinden korkarak 12 Mart 1918'de başkenti Petrograd'dan (Saint Petersburg) Moskova'ya taşıdı. Kremlin bir kez daha iktidarın merkezi ve yeni devletin siyasi merkezi haline geldi. ⓘ

Komünist ideolojinin dayattığı değerlerdeki değişimle birlikte, kültürel mirasın korunması geleneği bozuldu. Bağımsız koruma dernekleri, hatta Moskova merkezli OIRU gibi sadece seküler yapıları savunanlar bile 1920'lerin sonunda dağıtıldı. 1929'da başlatılan yeni bir din karşıtı kampanya, köylülerin kolektifleştirilmesiyle aynı döneme denk geldi; şehirlerdeki kiliselerin yıkımı 1932'de zirveye ulaştı. 1937'de Sovyetler Birliği Komünist Partisi Merkez Komitesi'ne Moskova'nın adının "Stalindar" veya "Stalinodar" olarak değiştirilmesi için birkaç mektup yazıldı; bunlardan biri, hayali "Stalinodar'da yaşamak" olan ve bu ismi Stalin'in dehasının "armağanını" (dar) temsil etmesi için seçen yaşlı bir emekliden geliyordu. Stalin bu öneriyi reddetti ve Nikolai Yezhov tarafından kendisine tekrar önerildiğinde, "Buna ne ihtiyacım var?" diyerek öfkelendi. Bu olay, Stalin'in 1936 yılında kendi adına yer isimlerinin değiştirilmesini yasaklamasının ardından yaşanmıştır. ⓘ

İkinci Dünya Savaşı sırasında Sovyet Devlet Savunma Komitesi ve Kızıl Ordu Genelkurmay Başkanlığı Moskova'da bulunuyordu. 1941 yılında Moskovalılar arasında 16 ulusal gönüllü tümeni (160.000'den fazla kişi), 25 tabur (18.000 kişi) ve dört istihkam alayı kuruldu. Ekim 1941 ile Ocak 1942 arasında Alman Merkez Ordu Grubu şehrin eteklerinde durduruldu ve ardından Moskova Muharebesi sırasında püskürtüldü. Hükümetin büyük bir kısmıyla birlikte birçok fabrika tahliye edildi ve 20 Ekim'den itibaren şehrin kuşatma altında olduğu ilan edildi. Şehir havadan bombalanırken, şehrin geri kalan sakinleri tanksavar savunmaları inşa etti ve yönetti. 1 Mayıs 1944'te "Moskova'nın savunması için" ve 1947'de "Moskova'nın 800. yıldönümü anısına" madalya verildi. ⓘ

Moskova Muharebesi sırasındaki Alman ve Sovyet kayıpları, çeşitli kaynakların farklı tahminlerde bulunması nedeniyle tartışma konusu olmuştur. Wehrmacht için 30 Eylül 1941 ile 7 Ocak 1942 tarihleri arasındaki toplam kayıpların 248.000 ila 400.000 arasında, Kızıl Ordu için ise 650.000 ila 1.280.000 arasında olduğu tahmin edilmektedir. ⓘ

Joseph Stalin'in cenaze törenindeki cenaze alayı, 1953 ⓘ

Harici video ⓘ
Stalins 1953'te SSCB

Savaş sonrası yıllarda ciddi bir konut krizi yaşanmış ve bu kriz yüksek katlı apartmanların icadıyla çözülmüştür. Bu standartlaştırılmış ve prefabrik apartman bloklarından 11.000'den fazla vardır ve Moskova nüfusunun çoğunluğunu barındırmaktadır; bu da şehri açık ara en çok yüksek binaya sahip şehir yapmaktadır. Daireler, yükseltilmeden ve uzun sütunlar halinde istiflenmeden önce fabrikada inşa edilmiş ve kısmen döşenmiştir. Sovyet döneminin popüler çizgi filmi Irony of Fate bu inşaat yönteminin parodisini yapar. ⓘ

Zelenograd şehri 1958 yılında şehir merkezinden 37 kilometre (23 mil) uzaklıkta kuzeybatıda Leningradskoye Shosse ile birlikte inşa edilmiş ve Moskova'nın idari okruglarından biri olarak kurulmuştur. Moskova Devlet Üniversitesi 1953 yılında Sparrow Hills'teki kampüsüne taşınmıştır. ⓘ

1959 yılında Nikita Khrushchev din karşıtı kampanyasını başlattı. 1964 yılına gelindiğinde 20 bin kiliseden 10 binden fazlası kapatıldı (çoğu kırsal kesimde) ve birçoğu yıkıldı. 1959'da faaliyet gösteren 58 manastır ve manastırdan 1964'e gelindiğinde sadece on altısı kalmıştı; Moskova'da 1959'da faaliyet gösteren elli kiliseden otuzu kapatılmış ve altısı yıkılmıştı. ⓘ

Manezhnaya Meydanı'ndaki Hotel Moskva'nın önünde Sovyet geçit töreni, 1964 ⓘ

Dünya Savaşı'nda kazanılan zaferin 20. yıldönümü nedeniyle 8 Mayıs 1965 tarihinde Moskova'ya Kahraman Şehir unvanı verilmiştir. ⓘ

Kızıl Meydan'da Zafer Günü kutlaması, 9 Mayıs 1975 ⓘ

MKAD (çevre yolu) 1961 yılında açılmıştır. Şehir sınırları boyunca 109 kilometre (68 mil) boyunca uzanan dört şeride sahipti. MKAD, 1980'lerde çevre yolunun ötesindeki banliyölerin de dahil edilmeye başlanmasına kadar Moskova şehrinin idari sınırlarını belirledi. 1980 yılında, Sovyetler Birliği'nin 1979 sonlarında Afganistan'a müdahalesi nedeniyle Amerika Birleşik Devletleri ve diğer bazı Batılı ülkeler tarafından boykot edilen Yaz Olimpiyat Oyunlarına ev sahipliği yapmıştır. 1991 yılında Moskova, Mikhail Gorbachev'in liberal reformlarına karşı çıkan muhafazakar komünistlerin darbe girişimine sahne oldu. ⓘ

Yakın tarih (1991'den günümüze)

Zaryadye Park'taki Yüzen Köprü'nün Kızıl Meydan ve Moskova Kremlin'i ile birlikte uzaktan görünümü ⓘ

Tverskaya Caddesi, şehrin ana radyal caddesi ⓘ

Aynı yıl SSCB dağıldığında Moskova, Rusya SFSC'nin başkenti olarak kaldı (25 Aralık 1991'de Rusya SFSC'nin adı Rusya Federasyonu olarak değiştirildi). O zamandan bu yana Moskova'da Batı tarzı perakendecilik, hizmetler, mimari ve yaşam tarzlarında bir patlama yaratan bir piyasa ekonomisi ortaya çıktı. ⓘ

Şehir 1990'lardan 2000'lere kadar büyümeye devam etmiş, nüfusu dokuz milyonun altından on milyonun üzerine çıkmıştır. Mason ve Nigmatullina, Sovyet dönemindeki (1991 öncesi) kentsel büyüme kontrollerinin, 1935'te inşa edilen yeşil kuşakla örneklenen kontrollü ve sürdürülebilir metropol gelişimi sağladığını savunmaktadır. Ancak o zamandan bu yana, kalabalık apartman daireleri yerine tek ailelik konutlara yönelik yoğun talep nedeniyle düşük yoğunluklu banliyö yayılmasında dramatik bir büyüme yaşanmıştır. 1995-1997 yıllarında MKAD çevre yolu başlangıçtaki dört şeritten on şeride genişletilmiştir. ⓘ

Aralık 2002'de Bulvar Dmitriya Donskogo, MKAD sınırları dışında açılan ilk Moskova Metro istasyonu oldu. Erken 19. yüzyıl Bahçe Çevresi ile Sovyet dönemi dış çevre yolu arasında kalan Üçüncü Çevre Yolu 2004 yılında tamamlanmıştır. Yeşil kuşak giderek daha fazla parçalanmakta ve sınırlarda uydu kentler ortaya çıkmaktadır. Yazlık evler yıl boyunca ikamet edilen konutlara dönüştürülmekte ve otomobillerin çoğalmasıyla birlikte yoğun bir trafik sıkışıklığı yaşanmaktadır. Stalin döneminde yıkılan çok sayıda eski kilise ve Kurtarıcı İsa Katedrali gibi diğer mimari miras örnekleri restore edilmiştir. 2010'larda Moskova Yönetimi Moja Ulitsa (İngilizce: My Street) kentsel yeniden geliştirme programı veya Residency yenileme programı gibi bazı uzun süreli projeler başlatmıştır. ⓘ

Başkentin yüzölçümü 1 Temmuz 2012'de güneybatıdaki Moskova Oblastı'na doğru genişlemesiyle iki katından fazla artarak 1.091'den 2.511 kilometrekareye (421'den 970 mil kareye) çıkmış ve Moskova yüzölçümü bakımından Avrupa kıtasının en büyük şehri haline gelmiştir; ayrıca 233.000 kişilik ek bir nüfus kazanmıştır. İlhak edilen bölge resmi olarak Новая Москва (Yeni Moskova) olarak adlandırıldı. ⓘ

Coğrafya

Konum

Moskova ve yakın banliyölerinin uydu görüntüsü ⓘ

Moskova, Rusya'nın merkezindeki Doğu Avrupa Ovası boyunca 500 km'den (311 mil) biraz fazla akan Moskova Nehri'nin kıyısında yer almaktadır. Şehir sınırları içerisinde nehir ve kanalları üzerinde 49 köprü bulunmaktadır. Moskova'nın önde gelen meteoroloji istasyonunun bulunduğu All-Russia Exhibition Center'da (VVC) Moskova'nın yüksekliği 156 metredir (512 feet). Teplostan Yaylası 255 metre (837 feet) ile şehrin en yüksek noktasıdır. Moskova şehrinin (MKAD sınırlandırılmadan) batıdan doğuya genişliği 39,7 km (24,7 mil), kuzeyden güneye uzunluğu ise 51,8 km'dir (32,2 mil). ⓘ

Moskova Rusya’nın Avrupa merkezinde, Oka ve Volga Nehirleri arası, Smolensk-Moskova sırtları (batıda), Moskvoretsko-Okskaya ovasında (doğuda), Meşçyora çukureli (Güney-Batıda) kavşağında bulunur. Şehir alanı 2006 yılının verilere göre 1081 km², bu da Rusya Federasyonu'nda şehri en küçük yapar. Ana bölümü (877 km ²) çevre otoyolunda iken, diğeri 204 km² - çevre otoyolun dışında. Ortalama rakımı 156 metredir. Arazinin en yüksek noktası Teplostanskaya Yükseltisinde (Rusça: Теплостанская возвышенность ) bulunur ve 255 m rakıma sahiptir.. ⓘ

Zaman

Moskova, Avrupa Rusya'sının büyük bölümünde, Beyaz Rusya'da ve Kırım Cumhuriyeti'nde kullanılan zaman dilimi için referans noktası olarak hizmet vermektedir. Bu bölgeler, uluslararası standartlarda Moskova Standart Saati (MSK, МСК) olarak adlandırılan ve UTC'nin 3 saat ilerisi ya da UTC+3 olan zaman diliminde çalışır. Yaz saati uygulamasına artık uyulmamaktadır. Coğrafi boylama göre Moskova'da ortalama güneş öğlen 12:30'da gerçekleşir. ⓘ

İklim

Yağmur sonrası VDNKh ⓘ

Moskova, genellikle Kasım ortasından Mart sonuna kadar süren uzun, soğuk (Rusya standartlarına göre ortalama olsa da) kışları ve ılık yazları ile nemli bir karasal iklime (Köppen: Dfb) sahiptir. Doğu Kanada veya Sibirya'nın bazı bölgeleri gibi aynı enlemde bulunan daha uç karasal iklimler Moskova'dan çok daha soğuk kışlara sahiptir, bu da Moskova'nın denizden uzak olmasına rağmen Atlantik Okyanusu'ndan hala önemli bir ılımlılık olduğunu göstermektedir. Şehirde -25 °C (-13 °F) ve banliyölerde -30 °C (-22 °F) ile kışın 5 °C'nin (41 °F) üzerinde ve yazın 10 ila 35 °C (50 ila 95 °F) arasında değişen sıcaklıklarla hava durumu büyük ölçüde dalgalanabilir. ⓘ

Kışın Leningradsky Caddesi üzerindeki Petrovsky Sarayı ⓘ

Haziran, Temmuz ve Ağustos aylarındaki tipik yüksek sıcaklıklar 20 ila 26 °C (68 ila 79 °F) civarındadır, ancak sıcak hava dalgaları sırasında (Mayıs ve Eylül ayları arasında meydana gelebilir), gündüz yüksek sıcaklıkları bazen bir veya iki hafta boyunca 30 °C'yi (86 °F) aşar. Kışın ortalama sıcaklıklar normalde yaklaşık -10 °C'ye (14 °F) düşer, ancak neredeyse her kış gündüz sıcaklıklarının 0 °C'nin (32 °F) üzerine çıktığı ılık dönemler ve gece sıcaklıklarının -20 °C'nin (-4 °F) altına düştüğü soğuk dönemler yaşanır. Bu dönemler genellikle bir ya da iki hafta sürer. Moskova'da büyüme mevsimi genellikle 1 Mayıs ile 5 Ekim tarihleri arasında 156 gün sürer. ⓘ

Şimdiye kadar kaydedilen en yüksek sıcaklık VVC meteoroloji istasyonunda 38,2 °C (100,8 °F) ve Moskova'nın merkezinde ve Domodedovo havaalanında 39,0 °C (102,2 °F) olarak 29 Temmuz 2010 tarihinde, alışılmadık 2010 Kuzey Yarımküre yaz sıcak dalgaları sırasında kaydedilmiştir. 2007-2014 yılları arasında Ocak, Mart, Nisan, Mayıs, Temmuz, Ağustos, Kasım ve Aralık aylarında rekor yüksek sıcaklıklar kaydedilmiştir. 1981'den 2010'a kadar ortalama Temmuz sıcaklığı 19,2 °C'dir (66,6 °F). Kaydedilen en düşük sıcaklık Ocak 1940'ta -42,1 °C (-43,8 °F) olmuştur. Yılda yaklaşık beş ay boyunca mevcut olan kar, genellikle Ekim ayının ortalarında yağmaya başlarken, kar örtüsü Kasım ayında uzanır ve Nisan ayının başında erir. ⓘ

Moskova'da ortalama olarak yılda 1731 saat güneş ışığı görülür ve bu süre Aralık ayında %8'den Mayıs-Ağustos arasında %52'ye kadar değişir. Bu büyük yıllık değişim konvektif bulut oluşumundan kaynaklanmaktadır. Kışın, Atlantik'ten gelen nemli hava soğuk kıtanın iç kesimlerinde yoğunlaşarak çok bulutlu koşullara neden olur. Ancak aynı kıtasal etki, Edinburgh gibi benzer enlemdeki okyanus şehirlerine kıyasla yazların çok daha güneşli geçmesine neden olmaktadır. 2004 ile 2010 yılları arasında ortalama 1800 ile 2000 saat arasında güneşli geçen yaz ayları, Temmuz 2014'te 411 saat ile rekor seviyeye ulaşarak, olası güneş ışığının %79'unu oluşturmuştur. Aralık 2017, kayıtların tutulmaya başlamasından bu yana Moskova'da sadece altı dakikalık güneş ışığı ile en karanlık ay olmuştur. ⓘ

Moskova'nın merkezindeki sıcaklıklar, özellikle kış aylarında, dış mahallelere ve yakın banliyölere göre genellikle önemli ölçüde daha yüksektir. Örneğin, Moskova'nın kuzey doğusunda Şubat ayı ortalama sıcaklığı -6,7 °C (19,9 °F) iken, banliyölerde bu sıcaklık -9 °C (16 °F) civarındadır. Moskova'nın merkezi ile Moskova Oblastı'nın yakın bölgeleri arasındaki sıcaklık farkı bazen soğuk kış gecelerinde 10 °C'den (18 °F) fazla olabilir. ⓘ

Moskova (VVC) için iklim verileri normaller 1991-2020, kayıtlar 1879-günümüz ⓘ
Ay	Jan	Şubat	Mar	Nisan	Mayıs	Haziran	Temmuz	Ağustos	Eylül	Ekim	Kasım	Aralık	Yıl
Rekor yüksek °C (°F)	8.6 (47.5)	8.3 (46.9)	19.7 (67.5)	28.9 (84.0)	33.2 (91.8)	34.8 (94.6)	38.2 (100.8)	37.3 (99.1)	32.3 (90.1)	24.0 (75.2)	16.2 (61.2)	9.6 (49.3)	38.2 (100.8)
Ortalama yüksek °C (°F)	−3.9 (25.0)	−3 (27)	3.0 (37.4)	11.7 (53.1)	19.0 (66.2)	22.4 (72.3)	24.7 (76.5)	22.7 (72.9)	16.4 (61.5)	8.9 (48.0)	1.6 (34.9)	−2.3 (27.9)	10.1 (50.2)
Günlük ortalama °C (°F)	−6.2 (20.8)	−5.9 (21.4)	−0.7 (30.7)	6.9 (44.4)	13.6 (56.5)	17.3 (63.1)	19.7 (67.5)	17.6 (63.7)	11.9 (53.4)	5.8 (42.4)	−0.5 (31.1)	−4.4 (24.1)	6.3 (43.3)
Ortalama düşük °C (°F)	−8.7 (16.3)	−8.8 (16.2)	−4.2 (24.4)	2.3 (36.1)	8.1 (46.6)	12.2 (54.0)	14.8 (58.6)	13.0 (55.4)	8.0 (46.4)	3.0 (37.4)	−2.4 (27.7)	−6.5 (20.3)	2.6 (36.7)
Rekor düşük °C (°F)	−42.1 (−43.8)	−38.2 (−36.8)	−32.4 (−26.3)	−21 (−6)	−7.5 (18.5)	−2.3 (27.9)	1.3 (34.3)	−1.2 (29.8)	−8.5 (16.7)	−20.3 (−4.5)	−32.8 (−27.0)	−38.8 (−37.8)	−42.1 (−43.8)
Ortalama yağış mm (inç)	53 (2.1)	44 (1.7)	39 (1.5)	37 (1.5)	61 (2.4)	78 (3.1)	84 (3.3)	78 (3.1)	66 (2.6)	70 (2.8)	52 (2.0)	51 (2.0)	713 (28.1)
Ortalama yağmurlu günler	8	6	9	15	16	16	15	16	16	17	13	8	155
Ortalama karlı günler	25	23	15	6	1	0	0	0	0.3	5	17	24	116
Ortalama bağıl nem (%)	85	81	74	68	67	72	74	78	82	83	86	86	78
Ortalama aylık güneş ışığı saatleri	33	72	128	170	265	279	271	238	147	78	32	18	1,731
Olası güneş ışığı yüzdesi	14	27	35	40	53	53	52	51	38	24	13	8	34
Ortalama ultraviyole indeksi	0	1	2	3	5	6	6	5	3	1	1	0	3
Kaynak 1: Pogoda.ru.net, Thermograph.ru, Meteoweb.ru (güneş ışığı saatleri)
Kaynak 2: Hava Atlası (UV)

Moskova (VVC) normalleri için iklim verileri 1961-1990 ⓘ
Ay	Jan	Şubat	Mar	Nisan	Mayıs	Haziran	Temmuz	Ağustos	Eylül	Ekim	Kasım	Aralık	Yıl
Ortalama yüksek °C (°F)	−6.3 (20.7)	−4.2 (24.4)	1.5 (34.7)	10.4 (50.7)	18.4 (65.1)	21.7 (71.1)	23.1 (73.6)	21.5 (70.7)	15.4 (59.7)	8.2 (46.8)	1.1 (34.0)	−3.5 (25.7)	8.9 (48.0)
Günlük ortalama °C (°F)	−9.3 (15.3)	−7.7 (18.1)	−2.2 (28.0)	5.8 (42.4)	13.1 (55.6)	16.6 (61.9)	18.2 (64.8)	16.4 (61.5)	11.1 (52.0)	5.1 (41.2)	−1.2 (29.8)	−6.1 (21.0)	5.0 (41.0)
Ortalama düşük °C (°F)	−12.3 (9.9)	−11.1 (12.0)	−5.6 (21.9)	1.7 (35.1)	7.6 (45.7)	11.5 (52.7)	13.5 (56.3)	12.0 (53.6)	7.1 (44.8)	2.0 (35.6)	−3.3 (26.1)	−8.6 (16.5)	1.2 (34.2)
Kaynak:

Kuzey yarımkürenin orta enlemlerinde yer alan Moskova'nın bölgesel iklimindeki son değişiklikler, iklim bilimciler tarafından sıklıkla küresel ısınmanın kanıtı olarak gösterilmektedir, ancak tanım gereği iklim değişikliği bölgesel değil küreseldir. Yaz aylarında şehirde sıklıkla aşırı sıcaklar gözlemlenmektedir (2001, 2002, 2003, 2010, 2011, 2021). Orta Rusya'nın güney kesimiyle birlikte, son yıllardaki sıcak yaz mevsimlerinin ardından, şehrin iklimi sıcak-yaz sınıflandırması eğilimlerine girmektedir. Kış mevsimi de önemli ölçüde ılımanlaşmıştır: örneğin, 1900'lerin başında Ocak ayı ortalama sıcaklığı -12.0 °C (10.4 °F) iken, şimdi yaklaşık -7.0 °C (19.4 °F)'dir. Ocak-Şubat aylarının sonunda hava genellikle daha soğuktur ve yılda birkaç gece -30.0 °C'ye (-22.0 °F) ulaşan don olayları yaşanmaktadır (2006, 2010, 2011, 2012 ve 2013). ⓘ

Son on yıl, Moskova'nın meteorolojik gözlemleri tarihindeki en sıcak dönem olmuştur. Şehirdeki sıcaklık değişimleri aşağıdaki tabloda gösterilmektedir:

Moskova için iklim verileri (2009-2018, VVC) ⓘ
Ay	Jan	Şubat	Mar	Nisan	Mayıs	Haziran	Temmuz	Ağustos	Eylül	Ekim	Kasım	Aralık	Yıl
Ortalama yüksek °C (°F)	−6 (21)	−3.6 (25.5)	2.4 (36.3)	11.4 (52.5)	20.1 (68.2)	22.6 (72.7)	25.8 (78.4)	23.9 (75.0)	16.7 (62.1)	7.9 (46.2)	2.1 (35.8)	−2.4 (27.7)	10.2 (50.4)
Günlük ortalama °C (°F)	−7.9 (17.8)	−6 (21)	−1 (30)	6.9 (44.4)	14.7 (58.5)	17.6 (63.7)	20.7 (69.3)	18.9 (66.0)	12.9 (55.2)	5.5 (41.9)	0.7 (33.3)	−3.9 (25.0)	6.6 (43.9)
Ortalama düşük °C (°F)	−9.7 (14.5)	−8.3 (17.1)	−4.5 (23.9)	2.3 (36.1)	9.4 (48.9)	12.5 (54.5)	15.6 (60.1)	13.8 (56.8)	9.1 (48.4)	3.1 (37.6)	−0.7 (30.7)	−5.4 (22.3)	3.1 (37.6)
Ortalama aylık güneş ışığı saatleri	37	65	142	213	274	299	323	242	171	88	33	14	1,901
Kaynak: weatheronline.co.uk

2002-2012 yılları arasında Moskova'da rüzgar yönü (ortalama değerler) ⓘ
Kuzey	Kuzeydoğu	Doğu	Güney Doğu	Güney	Güneybatı	Batı	Kuzeybatı
15%	6.8%	7.8%	12.2%	12.6%	14.6%	16.4%	14.5%
Kaynak: world-weather.ru

Moskova 1981-2010 iklimi
Aylar	Oca	Şub	Mar	Nis	May	Haz	Tem	Ağu	Eyl	Eki	Kas	Ara	Yıl
En yüksek sıcaklık (°C)	8,6	8,3	19,7	28,9	33,2	34,7	38,2	37,3	32,3	24,0	16,2	9,6	38,2
Ortalama en yüksek sıcaklık (°C)	−4	−3,7	2,6	11,3	18,6	22,0	24,3	21,9	15,7	8,7	0,9	−3	9,6
Ortalama sıcaklık (°C)	−6,5	−6,7	−1	6,7	13,2	17,0	19,2	17,0	11,3	5,6	−1,2	−5,2	5,8
Ortalama en düşük sıcaklık (°C)	−9,1	−9,8	−4,4	2,2	7,7	12,1	14,4	12,5	7,4	2,7	−3,3	−7,6	2,1
En düşük sıcaklık (°C)	−42,2	−38,2	−32,4	−21	−7,5	−2,3	1,3	−1,2	−8,5	−16,1	−32,8	−38,8	−42,2
Ortalama yağış (mm)	52	41	35	37	49	80	85	82	68	71	55	52	707
Kaynak: Погода и климат

Yıllarına göre sıcaklığın mutlak minimumların büyük çoğunluğu XIX veya XX yüzyıllarında kayda geçerken, XXI. yüzyılın başlangıcında ise 4 mutlak maksimum sıcaklığı görülmüştür. ⓘ

ⓘ

Yıl	Oca	Şub	Mar	Nis	May	Haz	Tem	Ağu	Eyl	Eki	Kas	Ara
Mutlak Maksimum	2007	1989	2007	1950	2007	1901	1936	1920	1890	1915	1934	2008
Mutlak Asgari	1940	1929	1913	1879	1885	1916	1886	1885	1881	1960	1890	1940

Demografi

ⓘ

Tarihî nüfus
Yıl	Nüfus
1897	1.038.625
1926	2.019.500
1939	4.137.000
1959	5.032.000
1970	6.941.961
1979	7.830.509
1989	8.967.332
2002	10.382.754
2010	11.503.501
2013	11.794.282
2015	12.197.596
Nüfus, idari bölüm sınırlarının değişmesinden etkilenebilir

Nüfus

Tarihsel nüfus ⓘ

Yıl	Nüfus.	±%
1897	1,038,625	—
1926	2,019,500	+94.4%
1939	4,137,000	+104.9%
1959	5,032,000	+21.6%
1970	6,941,961	+38.0%
1979	7,830,509	+12.8%
1989	8,967,332	+14.5%
2002	10,382,754	+15.8%
2010	11,503,501	+10.8%
2018	12,506,468	+8.7%
2021	12,593,000	+0.7%
Nüfus büyüklüğü idari bölümlerdeki değişikliklerden etkilenebilir.

Yıllara göre Moskova nüfusu

Moskova'nın nüfusu 2010 Nüfus Sayımı sonuçlarına göre 11.503.501'dir; bu sayı 2002 Nüfus Sayımı'nda kaydedilen 10.382.754'ten daha yüksektir. ⓘ

Etnik köken	Yıl ⓘ
	1897		1939		1959		1970		1979		1989		2002		2010
	Sayı	%	Sayı	%	Sayı	%	Sayı	%	Sayı	%	Sayı	%	Sayı	%	Nüfus	%
Ruslar	987,044	95.03	3,614,430	87.36%	4,507,899	88.64%	6,301,247	89.24%	7,146,682	90.1%	7,963,246	89.72%	8,808,009	84.83%	9,930,410	86.32%
Ukraynalılar	4,478	0.4%	90,479	2.18%	115,489	2.27%	184,885	2.61%	206,875	2.6%	252,670	2.84%	253,644	2.44%	154,104	1.33%
Tatarlar	4,288	0.1%	57,687	1.39%	80,489	1.58%	109,252	1.54%	131,328	1.65%	157,376	1.77%	166,083	1.6%	149,043	1.29%
Ermeniler	1,604	0.1%	13,682	0.33%	18,379	0.36%	25,584	0.36%	31,414	0.39%	43,989	0.49%	124,425	1.19%	106,466	0.92%
Azeriler	-	-	677	-	2,528	-	4,889	-	7,967	0.1%	20,727	0.23%	95,563	0.92%	57,123	0.49%
Yahudiler	5,070	0.4%	250,181	6.04%	239,246	4.7%	251,350	3.55%	222,900	2.81%	174,728	1.96%	79,359	0.76%	53,145	0.46%
Belaruslular	1,016	-	24,952	0.6%	34,370	0.67%	50,257	0.71%	59,193	0.74%	73,005	0.82%	59,353	0.57%	39,225	0.34%
Gürcüler	-	-	4,251	0.1%	6,365	0.1%	9,563	0.13%	12,180	0.15%	19,608	0.22%	54,387	0.52%	38,934	0.33%
Özbekler	-	-	659	-	2,478	-	5,973	-	4,222	-	9,183	0.1%			35,595	0.30%
Tacikler	-	-	184	-	1,005	-	1,652	-	1,221	-	2,893	-			27,280	0.23%
Moldovalılar	-	-	310	-	1,160	-	3,131	-	3,972	-	6,997	-			21,699	0.18%
Diğerleri					76,173										234,804	2.04%
Etnik köken beyan edilmemiştir	-	-													668,409	5.8%
Toplam	1,038,591	100%	4,137,018	100%	5,085,581	100%	7,061,008	100%	7,931,602	100%	8,875,579	100%	10,382,754	100%	11,503,501	100%

• 668.409 kişi idari veri tabanlarından kaydedilmiş ve etnik köken beyan edememiştir. Bu gruptaki etnik kökenlerin oranının beyan edilen grupla aynı olduğu tahmin edilmektedir. ⓘ

Moskova'nın resmi nüfusu "daimi ikamet" sahibi olanlara dayanmaktadır. Rusya Federal Göçmen Servisi'ne göre, Moskova'da vize veya diğer belgelere dayanarak geçici ikamet eden 1.8 milyon resmi "misafir" bulunmaktadır ve bu da yasal nüfusun 13.3 milyon olduğunu göstermektedir. Büyük çoğunluğu Orta Asya'dan gelen yasadışı göçmenlerin sayısının 1 milyon kişi daha olduğu ve toplam nüfusun yaklaşık 14.3 milyon olduğu tahmin edilmektedir. ⓘ

Toplam doğurganlık oranı:

• 2010 - 1.25
• 2014 - 1.34
• 2015 - 1.41
• 2016 - 1.46
• 2017 - 1.38
• 2018 - 1.41
• 2019 - 1.50
• 2020 - 1.47
  • Doğumlar (2016): 145,252 (1000'de 11.8)
  • Ölümler (2016): 123.623 (1000'de 10,0) ⓘ

Din

Moskova'da Din (2020)
Rus Ortodoksluğu			55%
Ateizm ve dinsizlik			28%
İslam			8%
Diğer dinler			3%
Diğer Hristiyanlar			2%
Beyan edilmemiş			4%

Soldan saat yönünde: Sovyet döneminde yıkılan ve 1990-2000 yılları arasında yeniden inşa edilen Kurtarıcı İsa Katedrali; Immaculate Conception Katedrali; Moskova Katedral Camii; ve Moskova Koro Sinagogu

Kent nüfusunun çoğunluğunu Hıristiyanlar oluşturmaktadır; bunların çoğu Rus Ortodoks Kilisesi'ne bağlıdır. Moskova Patriği kilisenin başı olarak görev yapmakta ve Danilov Manastırı'nda ikamet etmektedir. Moskova, 1917'den önce "40 kere 40 kilise şehri" olarak anılıyordu. Moskova, ülkenin geleneksel dini olan Doğu Ortodoks Hıristiyanlığının Rusya'daki başkentidir. ⓘ

Moskova'da uygulanan diğer dinler arasında Budizm, Hinduizm, İslam, Yahudilik, Yezidilik ve Rodnovizm bulunmaktadır. Moskova Müftüler Konseyi, 2010 yılında 10,5 milyonluk şehir nüfusunun yaklaşık 1,5 milyonunu Müslümanların oluşturduğunu iddia etmiştir; şehirde dört cami bulunmaktadır. ⓘ

Şehir manzarası

Mimarlık

Moskova'daki Aziz Basil Katedrali, Rus mimarisinin bir başyapıtı ⓘ

Neo-Rus tarzının bir örneği olan Devlet Tarih Müzesi ⓘ

Neo-Bizans mimarisinin bir örneği olan Kurtarıcı İsa Katedrali ⓘ

Moskova'nın mimarisi dünyaca ünlüdür. Moskova, zarif soğan kubbeleriyle Aziz Basil Katedrali'nin yanı sıra Kurtarıcı İsa Katedrali ve Yedi Kız Kardeş Katedrali'nin de bulunduğu yerdir. İlk Kremlin 12. yüzyılın ortalarında inşa edilmiştir. ⓘ

Ortaçağ Moskova'sının tasarımı eşmerkezli duvarlar ve kesişen radyal caddelerden oluşuyordu. Bu düzen ve Moskova'nın nehirleri, sonraki yüzyıllarda Moskova'nın tasarımının şekillenmesine yardımcı olmuştur. ⓘ

Kremlin 15. yüzyılda yeniden inşa edilmiştir. Kuleleri ve bazı kiliseleri İtalyan mimarlar tarafından inşa edilmiş ve şehre Rönesans'ın havasını katmıştır. 15. yüzyılın sonlarından itibaren şehir manastırlar, saraylar, surlar, kuleler ve kiliseler gibi kagir yapılarla süslenmiştir. ⓘ

Kentin görünümü 18. yüzyıla kadar pek değişmemişti. Evler çam ve ladin kütüklerinden yapılmış, kiremitli çatıları çimle sıvanmış ya da huş ağacı kabuğuyla kaplanmıştı. Moskova'nın 18. yüzyılın ikinci yarısında yeniden inşası, sürekli yangınlar ve soyluların ihtiyaçları nedeniyle gerekliydi. Ahşap şehrin büyük bir kısmı klasik tarzdaki binalarla değiştirildi. ⓘ

Mimari tarihinin büyük bölümünde Moskova'ya Ortodoks kiliseleri hâkim olmuştur. Ancak şehrin genel görünümü Sovyet döneminde, özellikle de Joseph Stalin'in Moskova'yı "modernleştirme" yönündeki geniş çaplı çabalarının bir sonucu olarak büyük ölçüde değişti. Stalin'in şehir için yaptığı planlar, bazıları on şeritten daha geniş olan geniş caddeler ve yollardan oluşan bir ağı içeriyordu; bu yollar şehir içinde dolaşımı büyük ölçüde kolaylaştırırken, çok sayıda tarihi bina ve bölgenin yok edilmesi pahasına inşa edildi. Stalin'in yıkımlarının pek çok kurbanı arasında, şehrin uzun süredir simgesi olan Sukharev Kulesi'nin yanı sıra konaklar ve ticari binalar da vardı. Şehrin son derece seküler bir ulusun başkenti olarak yeni keşfedilen statüsü, dini açıdan önemli binaları yıkıma karşı özellikle savunmasız hale getirdi. Çoğu Moskova'nın en eski ve önde gelen binaları olan kentteki kiliselerin çoğu yıkıldı; Kazan Katedrali ve Kurtarıcı İsa Katedrali bunlardan bazılarıdır. Her ikisi de 1990'lı yıllarda yeniden inşa edilmiştir. Ancak çok sayıda küçük kilise yok olmuştur. ⓘ

Kızıl Meydan'a bakan GUM mağazası ⓘ

Ostankino Kulesi, Avrupa'nın en yüksek ve dünyanın sekizinci en yüksek bağımsız yapısı ⓘ

Daha sonraki Stalinist dönem, yaratıcılığın ve mimari yeniliğin kısıtlanmasıyla karakterize edilirken, devrim sonrası ilk yıllarda şehirde çok sayıda radikal yeni bina yaratıldı. Lenin'in Mozolesi gibi simgesel yapılardan sorumlu olan VKHUTEMAS ile ilişkili konstrüktivist mimarlar özellikle dikkate değerdi. Bir diğer önde gelen mimar ise Shukhov tarafından tasarlanan birçok hiperboloid kuleden sadece biri olan Shukhov Kulesi ile ünlü Vladimir Shukhov'du. Kule 1919-1922 yılları arasında bir Rus yayın şirketi için iletim kulesi olarak inşa edilmiştir. Shukhov aynı zamanda erken dönem Sovyet Rusya'nın Konstrüktivist mimarisine de kalıcı bir miras bırakmıştır. Başta Kızıl Meydan'daki GUM mağazası olmak üzere, yenilikçi metal ve cam tonozlarla köprülenmiş geniş ve uzun mağaza galerileri tasarladı. ⓘ

Yedi Kızkardeş'ten biri olan Hotel Ukraina, Avrupa'nın en yüksek oteli ve dünyanın en yüksek otellerinden biridir ⓘ

Zhivopisny Köprüsü, Avrupa'nın en yüksek kablolu köprüsü ⓘ

Stalinist dönemin belki de en tanınmış katkıları, Kremlin'den yaklaşık eşit uzaklıkta şehrin dört bir yanına dağılmış yedi devasa gökdelen olan Yedi Kız Kardeş olarak adlandırılan yapılardır. Moskova'nın siluetinin belirleyici bir özelliği olan bu gökdelenlerin heybetli formunun New York'taki Manhattan Belediye Binası'ndan esinlendiği iddia edilirken, karmaşık dış cepheleri ve büyük bir merkezi kulesi olan tarzları Stalinist Gotik mimari olarak tanımlanmıştır. Yedi kulenin tamamı şehrin en yüksek noktalarından görülebilmektedir; 1967 yılında tamamlandığında dünyanın en yüksek serbest duran kara yapısı olan ve bugün Dubai'deki Burj Khalifa, Tayvan'daki Taipei 101 ve Toronto'daki CN Kulesi gibi binaların arasında yer alarak dünyanın en yüksek yetmiş ikinci yapısı olmaya devam eden Ostankino Kulesi dışında Moskova'nın merkezindeki en yüksek yapılar arasındadırlar. ⓘ

Sovyetlerin her aileye konut sağlama hedefi ve Moskova'nın nüfusunun hızla artması, büyük, tekdüze konut bloklarının inşa edilmesine yol açmıştır. Bunların çoğu Stalin sonrası döneme aittir ve tarzları genellikle o dönemde iktidarda olan liderin (Brejnev, Kruşçev, vb.) adını taşımaktadır. Genellikle bakımsızdırlar. ⓘ

Şehirde hala 1960'ların ortalarından önce inşa edilmiş beş katlı apartmanlar olsa da, daha yeni apartmanlar genellikle en az dokuz katlıdır ve asansörleri vardır. Moskova'da New York'un iki katı ve Chicago'nun dört katı kadar asansör olduğu tahmin edilmektedir. Şehrin en büyük asansör işletme şirketlerinden biri olan Moslift, asansörlerde mahsur kalan sakinleri kurtarmak için yaklaşık 1500 asansör teknisyenine sahiptir. ⓘ

Çoğunlukla şehrin orta kesiminde bulunan Stalinist dönem binaları devasa boyutlardadır ve genellikle klasik temaları taklit eden Sosyalist gerçekçilik motifleriyle süslenmiştir. Bununla birlikte, kentin dört bir yanında bulunan küçük kiliseler -hemen hemen her zaman Doğu Ortodoks- kentin geçmişine ışık tutmaktadır. Bir zamanlar bohem bir bölgenin kalbi olan turistik bir cadde olan Eski Arbat Caddesi, 20. yüzyıl öncesine ait binalarının çoğunu korumaktadır. Şehrin ana caddelerinin dışında bulunan birçok bina da (örneğin Tverskaya Caddesi'nin Stalinist cephelerinin arkasında) Çarlık dönemine özgü burjuva mimarisinin örnekleridir. Ostankino Sarayı, Kuskovo, Uzkoye ve Moskova'nın hemen dışındaki diğer büyük malikaneler aslında Çarlık döneminden soylulara aittir ve hem şehrin içinde hem de dışında bazı manastır ve manastırlar Moskovalılara ve turistlere açıktır. ⓘ

Şehirde modern gökdelen inşa yöntemleri ilk kez iddialı MIBC ile uygulanmıştır. ⓘ

Kentin Sovyet öncesi mimarisinin en iyi korunan örneklerinden birçoğunun restore edilmesi için girişimlerde bulunulmaktadır. Restore edilen bu yapılar, parlak yeni renkleri ve lekesiz cepheleriyle kolayca fark ediliyor. Arbat bölgesindeki mimar Konstantin Melnikov'un evi gibi erken dönem Sovyet avangard eserlerinin de birkaç önemli örneği bulunmaktadır. Bu restorasyonların birçoğu tarihi gerçekliğe saygısızlık iddiasıyla eleştirilmiştir. Facadism de yaygın olarak uygulanmaktadır. İlginç Sovyet mimarisinin daha sonraki örnekleri genellikle etkileyici boyutları ve kullanılan yarı modernist tarzlarıyla dikkat çekmektedir; örneğin "Moskova'nın takma dişleri" olarak bilinen ve Moskova'nın merkezindeki tarihi bir alanın geniş çaplı tahribatıyla ünlenen Novy Arbat projesinde olduğu gibi. ⓘ

Borovitskaya Meydanı, Büyük Vladimir Anıtı ve Pashkov Evi ⓘ

Evlerin dış cephelerindeki plaketler, yoldan geçenleri bir zamanlar orada tanınmış bir şahsiyetin yaşadığına dair bilgilendirir. Plaketler sıklıkla Rusya dışında (ya da çoğu zaman, madalyalı generaller ve devrimcilerde olduğu gibi, şimdi her ikisi de içeride) pek tanınmayan Sovyet ünlülerine adanmıştır. Şehirde ayrıca ünlü Rus yazar, besteci ve sanatçılara ait çok sayıda "müze ev" bulunmaktadır. ⓘ

Moskova'nın silueti hızla modernleşmekte ve birçok yeni kule inşa edilmektedir. Son yıllarda şehir yönetimi, birçok tarihi binayı etkileyen ağır yıkım nedeniyle yaygın olarak eleştirilmektedir. Son birkaç yılda tarihi Moskova'nın üçte biri lüks apartmanlara ve otellere yer açmak için yıkıldı. Aralarında 1930 tarihli Moskva oteli ve 1913 tarihli Voyentorg mağazası gibi simge yapıların da bulunduğu diğer tarihi binalar, kaçınılmaz olarak tarihi değerlerini kaybederek yerle bir edildi ve yeniden inşa edildi. Eleştirmenler hükümeti koruma yasalarını uygulamamakla suçluyor: son 12 yılda, birçoğu 17. yüzyıldan kalma 50'den fazla anıt statüsündeki bina yıkıldı. Bazı eleştirmenler de yıkılan binaların yeniden inşası için kullanılan paranın, aralarında mimar Konstantin Melnikov'un birçok eserinin ve Mayakovskaya metro istasyonunun da bulunduğu çürümekte olan yapıların yenilenmesi için kullanılamayacağını düşünüyor. ⓘ

Moskova Mimarisini Koruma Derneği ve Save Europe's Heritage gibi bazı kuruluşlar uluslararası kamuoyunun dikkatini bu sorunlara çekmeye çalışıyor. ⓘ

Moskova'nın panoramik görüntüsü	Moskova'nın panoramik görüntüsü

Parklar ve önemli noktalar

Kızıl Meydan Dünya Mirası Listesi'nde yer almaktadır. ⓘ

Moskova'da dördü botanik bahçesi olmak üzere 96 park ve 18 bahçe bulunmaktadır. Moskova'da 100 kilometrekarelik (39 sq mi) ormanın yanı sıra 450 kilometrekarelik (170 sq mi) yeşil alan bulunmaktadır. Moskova, Batı Avrupa ve Kuzey Amerika'daki benzer büyüklükteki diğer şehirlerle karşılaştırıldığında oldukça yeşil bir şehirdir; bunun nedeni kısmen konut binaları arasında ağaçlar ve çimenlerle dolu yeşil "bahçelere" sahip olma geçmişidir. Paris'te 6, Londra'da 7,5 ve New York'ta 8,6 olan kişi başına düşen ortalama park alanı Moskova'da 27 metrekaredir (290 sq ft). ⓘ

Gorki Parkı ⓘ

Gorki Parkı (resmi adıyla Maxim Gorki'nin adını taşıyan Kültür ve Dinlenme Merkez Parkı) 1928 yılında kurulmuştur. Moskova nehri boyunca uzanan ana kısımda (689.000 metrekare veya 170 dönüm), tiyatrolar, çocuk eğlence yerleri (Gözlem Tekerleği, tekneler ve su bisikletlerinin bulunduğu su havuzları dahil), dans, tenis kortları ve diğer spor tesisleri bulunmaktadır. Moskova'nın en eski parkı olan ve 18. yüzyılda üç malikanenin birleştirilmesi sonucu oluşturulan eski bir imparatorluk konutu olan Neskuchny Bahçesi (408.000 metrekare veya 101 dönüm) ile sınır komşusudur. Bahçe, Avrupa'nın en büyük açık amfitiyatrolarından biri olan ve 15 bin kişiyi ağırlayabilen Yeşil Tiyatro'ya ev sahipliği yapmaktadır. Birçok parkta "Kültür ve Dinlenme Parkı" olarak bilinen ve bazen çok daha vahşi bir alanın yanında yer alan bir bölüm bulunmaktadır (Izmaylovsky, Fili ve Sokolniki gibi parklar buna dahildir). Bazı parklar Orman Parkı (lesopark) olarak belirlenmiştir. ⓘ

Dream Island, Avrupa'nın en büyük kapalı tema parkı ⓘ

1931'de kurulan Izmaylovsky Parkı, Londra'daki Richmond Park ile birlikte dünyanın en büyük kentsel parklarından biridir. Parkın 15,34 kilometrekarelik (5,92 sq mi) alanı New York'taki Central Park'tan altı kat daha büyüktür. ⓘ

Resmi olarak 1920 yılında kurulan ve 1922 yılında Bolşevik Nikolay Bauman'ın adıyla anılan Bauman Bahçesi, Moskova'nın en eski parklarından biridir. Eski Golitsyn malikanesinin ve on sekizinci yüzyıldan kalma halk bahçesinin bulunduğu yerde yer almaktadır. ⓘ

Novodevichy Manastırı bir Dünya Mirası Alanıdır.

Adını geçmişte burada yapılan şahin avından alan Sokolniki Parkı, Moskova'nın en eski parklarından biridir ve 6 kilometrekarelik (2,3 sq mi) bir alana sahiptir. Büyük bir fıskiyenin bulunduğu merkezi bir daire huş, akçaağaç ve karaağaç ağaçlarından oluşan sokaklarla çevrilidir. Parkın göletlerinin ötesinde yeşil yollardan oluşan bir labirent yer almaktadır. ⓘ

Losiny Ostrov Ulusal Parkı ("Elk Adası" Ulusal Parkı), toplam 116 kilometrekareden (45 sq mi) fazla bir alana sahip olup Sokolniki Parkı ile sınır komşusudur ve Rusya'nın ilk ulusal parkıdır. Oldukça vahşi bir bölgedir ve "şehir taygası" olarak da bilinir - burada geyikler görülebilir. ⓘ

Kolomenskoye'deki Yükseliş Kilisesi bir Dünya Mirası Alanıdır. ⓘ

1945'te kurulan Bilimler Akademisi Tsytsin Ana Botanik Bahçesi Avrupa'nın en büyüğüdür. Tüm Rusya Sergi Merkezi'ni çevreleyen 3,61 kilometrekarelik (1,39 sq mi) bir alanı kaplar ve dünyanın dört bir yanından 20 binden fazla bitki türünün canlı sergisinin yanı sıra bilimsel araştırmalar için bir laboratuvar içerir. İçerisinde 20 bin gül fidanı bulunan bir rosarium, bir dendrarium ve ortalama ağaç yaşı 100 yılı aşan bir meşe ormanı bulunmaktadır. Ayrıca 5.000 metrekareden (53.820 feet kare) fazla bir alanı kaplayan bir sera da bulunmaktadır. ⓘ

Önceleri Tüm Birlik Tarım Sergisi (VSKhV) ve daha sonra Ulusal Ekonominin Başarıları Sergisi (VDNKh) olarak bilinen Tüm Rusya Sergi Merkezi (Всероссийский выставочный центр), resmi olarak "daimi ticaret fuarı" olarak adlandırılsa da, Stalinist dönem anıtsal mimarisinin en önemli örneklerinden biridir. Bir rekreasyon parkının geniş açıklıkları arasında, her biri Sovyet sanayi ve biliminin bir dalını ya da bir SSCB cumhuriyetini temsil eden çok sayıda özenli pavyon yer almaktadır. Her ne kadar 1990'larda devasa bir alışveriş merkezi olarak kötüye kullanılmış olsa da (pavyonların çoğu küçük işletmeler için kiralanmıştır), iki anıtsal çeşme (Taş Çiçek ve Ulusların Dostluğu) ve 360 derece panoramik sinema da dahil olmak üzere mimari simgelerinin büyük bir kısmını hala korumaktadır. Park 2014 yılında Ulusal Ekonominin Başarıları Sergisi adını aldı ve aynı yıl büyük yenileme çalışmaları başlatıldı. ⓘ

1958'de kurulan Leylak Parkı'nda kalıcı bir heykel sergisi ve büyük bir rosarium bulunmaktadır. Moskova turistler için her zaman popüler bir yer olmuştur. Şehrin UNESCO Dünya Mirası Listesi'nde yer alan Moskova Kremlin'i ve 14. ve 17. yüzyıllar arasında inşa edilen Kızıl Meydan en ünlü cazibe merkezlerinden bazılarıdır. Kolomenskoye'deki 1532 tarihli Göğe Yükseliş Kilisesi de UNESCO Dünya Mirası Listesi'nde yer almakta olup bir diğer popüler cazibe merkezidir. ⓘ

Yeni Tretyakov Galerisi'nin yakınında, eski Sovyetler Birliği'nin dağılmasından sonra yerlerinden sökülen heykellerin sergilendiği ve genellikle "düşmüş anıtlar mezarlığı" olarak adlandırılan Museon adlı bir heykel bahçesi bulunmaktadır. ⓘ

Diğer ilgi çekici yerler arasında, bir köprü ile birbirine bağlanan iki bölümden (iki akarsu vadisi) oluşan, yaklaşık bin tür ve 6.500'den fazla örnek içeren bir hayvanat bahçesi olan Moskova Hayvanat Bahçesi bulunmaktadır. Hayvanat bahçesi her yıl 1,2 milyondan fazla ziyaretçi çekmektedir. Moskova'daki parkların ve peyzajlı bahçelerin çoğu koruma altındaki doğal ortamlardır. ⓘ

Zaryadye Park	VDNKh	Poklonnaya Tepesi'ndeki Zafer Parkı

Moskova yüzükleri

Moskova'nın yol sistemi kabaca şehrin kalbindeki Kremlin'i merkez alır. Buradan itibaren yollar genellikle dışa doğru uzanarak bir dizi dairesel yolla ("ring") kesişir. ⓘ

1. İlk ve en içteki büyük halka olan Bulvarnoye Koltso (Bulvar Halkası), eskiden Bely Gorod (Beyaz Şehir) olarak adlandırılan yerin etrafındaki 16. yüzyıldan kalma şehir duvarının eski yerine inşa edilmiştir. Bulvarnoye Koltso teknik olarak bir halka değildir; tam bir daire oluşturmaz, bunun yerine Kurtarıcı İsa Katedrali'nden başlayıp Yauza Nehri'nde sona eren at nalı şeklinde bir yay oluşturur.
2. Bulvar Halkası'nın çan ucunun dışında yer alan ikinci ana halka Sadovoye Koltso'dur (Bahçe Halkası). Bulvar Halkası gibi Bahçe Halkası da eskiden Moskova'nın bir bölümünü çevreleyen 16. yüzyıldan kalma bir duvarın izini takip eder.
   

   Moskova'nın Uluslararası Uzay İstasyonu'ndan görünümü, 29 Ocak 2014
3. Üçüncü Çevre Yolu, yüksek hızlı bir otoyol olarak 2003 yılında tamamlanmıştır.
4. Bir başka otoyol olan Dördüncü Ulaşım Halkası planlanmış ancak 2011 yılında iptal edilmiştir. Bunun yerini akorlu otoyollar sistemi alacaktır. ⓘ

Yukarıda bahsedilen hiyerarşinin yanı sıra, Moskova Metrosu'nun 5. hattı, Sadovoye Koltso ve Üçüncü Ulaşım Halkası arasında yer alan daire şeklinde ilmekli bir metro hattıdır (Koltsevaya Liniya, kelimenin tam anlamıyla "halka hattı"). ⓘ

Moskova Metrosu'nun üst üste binen iki modern hattı "iki kalp" oluşturmaktadır:

• Hat 14. 10 Eylül 2016 tarihinden itibaren Moskova Merkez Çemberi yenilenmiş demiryolu (eski Moskovskaya Okruzhnaya Zheleznaya Doroga) Moskova Metrosu'nun 14. Hattı olarak hizmete girmiştir. Koni şeklindeki demiryolu ilk olarak 1908'de açılmıştır (1934'ten 2016'daki yeniden açılışa kadar sadece yük taşımacılığı yapılmıştır).
• 11. Hat Başka bir daire metro hattı - Büyük Daire Hattı (Bolshaya Koltsevaya Liniya) yapım aşamasındadır ve 2023 yılında tamamlanacaktır. Hattın Kakhovskaya-Savyolovskaya batı yarısı 2021'in sonlarında hizmete açılmıştır. ⓘ

Moskova'nın en dış halkası olan ve şehrin kültürel sınırını oluşturan Moskova Çevre Yolu (genellikle MKAD olarak adlandırılır, Rusça Московская Кольцевая Автомобильная Дорога'nın kısaltmasıdır) 1950'lerde kurulmuştur. Yolun inşa yönteminin (tüm yol boyunca beton kolonlar yerine zemin kotunun kullanılması) MKAD otoyolunun altında yol inşa edilmesini engelleyen duvar benzeri bir bariyer oluşturduğunu belirtmek gerekir.)

• Moskova'nın 2012'deki genişlemesinden önce MKAD, Moskova sınırları için yaklaşık bir sınır olarak kabul ediliyordu. ⓘ

Moskova dışında, şehri çevreleyen yolların bazıları, başlangıçta beton pedlerden yapılmış Betonka yollarının (A107 ve A108 otoyolları) dikkate değer örnekleriyle, şehir sınırları içinde görülen bu dairesel modeli takip etmeye devam etmektedir. ⓘ

MKAD üzerindeki transit trafiği azaltmak için yeni çevre yolu (CKAD - Centralnaya Koltsevaya Avtomobilnaya Doroga, Merkez Çevre Yolu olarak adlandırılır) şu anda yapım aşamasındadır. ⓘ

Moskova'daki ulaşım halkaları

Uzunluk	İsim	Tip ⓘ
9 km	Bulvar Yüzüğü - Bulvarnoye Koltso (tam bir yüzük değil)	Yol
16 km	Bahçe Halkası - Sadovoye Koltso ("B")	Yol
19 km	Koltsevaya hattı (Hat 5)	Metro
35 km	Üçüncü Çevre Yolu - Üçüncü Ulaşım Halkası - Tretye Transportnoye Koltso (TTK)	Yol
54 km	Moskova Demiryolunun Küçük Halkası, Moskova Merkez Halkası (MCC) olarak yeniden açıldı - Hat 14	Demiryolu
20.2 km	Bolshaya Koltsevaya hattı - Hat 11	Metro
109 km	Moskova Otomobil Çevre Yolu - Moskovskaya Koltsevaya Avtomobilnaya Doroga (MKAD)	Yol

Kültür

Tretyakov Galerisi ⓘ

Moskova'daki en önemli sanat müzelerinden biri, kente büyük bir özel koleksiyon bağışlayan zengin bir sanat hamisi olan Pavel Tretyakov tarafından kurulan Tretyakov Galerisi'dir. Tretyakov Galerisi iki binadan oluşmaktadır. Moskova Nehri'nin güney kıyısındaki Tretyakovskaya bölgesinde yer alan orijinal galeri olan Eski Tretyakov Galerisi, klasik Rus geleneğindeki eserlere ev sahipliği yapmaktadır. Ilya Repin gibi Devrim öncesi ünlü ressamların eserlerinin yanı sıra erken dönem Rus ikon ressamlarının eserleri de burada bulunabilir. Ziyaretçiler, 15. yüzyılın başlarında yaşamış ikonograf Andrei Rublev'in nadir orijinallerini bile görebilirler. Sovyet döneminde oluşturulan Yeni Tretyakov Galerisi, ağırlıklı olarak Sovyet sanatçıların eserlerinin yanı sıra birkaç çağdaş tabloyu da içeriyor, ancak 20. yüzyılın başlarına ait sanat eserleri için Eski Tretyakov Galerisi ile bir miktar örtüşme var. Yeni galeride Vladimir Tatlin'in ünlü Üçüncü Enternasyonal Anıtı'nın küçük bir rekonstrüksiyonu ile Kazimir Malevich ve Wassily Kandinsky gibi sanatçıların diğer avangart eserlerinin bir karışımı yer alıyor. Sosyalist gerçekçilik özellikleri de Yeni Tretyakov Galerisi'nin salonlarında bulunabilir. ⓘ

Puşkin Güzel Sanatlar Müzesi ⓘ

Moskova kentindeki bir diğer sanat müzesi de, diğerlerinin yanı sıra Marina Tsvetaeva'nın babası tarafından kurulan Puşkin Güzel Sanatlar Müzesi'dir. Londra'daki British Museum'a benzeyen Puşkin Müzesi'nin salonları, antik heykellerin pek çok kopyasıyla dünya uygarlıklarına dair sergilerin bir kesitini oluşturuyor. Bununla birlikte, Batı'nın tüm önemli dönemlerinden tablolara da ev sahipliği yapmaktadır; Claude Monet, Paul Cézanne ve Pablo Picasso'nun eserleri müzenin koleksiyonunda yer almaktadır. ⓘ

Rusya Devlet Tarih Müzesi (Государственный Исторический музей) Moskova'da Kızıl Meydan ile Manej Meydanı arasında yer alan bir Rus tarihi müzesidir. Sergileri, günümüz Rusya'sında yaşayan tarih öncesi kabilelerin kalıntılarından Romanov hanedanı üyeleri tarafından satın alınan paha biçilmez sanat eserlerine kadar uzanmaktadır. Müzenin koleksiyonundaki toplam obje sayısı birkaç milyonu bulmaktadır. 1872'de kurulan Politeknik Müzesi, Rusya'nın en büyük teknik müzesidir ve 18. yüzyıldan insansı otomatlar ve ilk Sovyet bilgisayarları da dahil olmak üzere çok çeşitli tarihi icatlar ve teknolojik başarılar sunmaktadır. Koleksiyonunda 160.000'den fazla eser bulunmaktadır. Kutuzov Caddesi üzerinde bulunan Borodino Panorama müzesi, ziyaretçilere 360°'lik bir diorama ile bir savaş alanında bulunma deneyimi yaşama fırsatı sunmaktadır. Bu müze, 1812 yılında Napolyon'un ordusuna karşı kazanılan zaferin anısına 1827 yılında dikilen zafer takını da içeren büyük tarihi anıtın bir parçasıdır. Ayrıca heykeller ve askeri teçhizat içeren bir askeri tarih müzesi de bulunmaktadır.

Bolşoy Tiyatrosu ⓘ

Moskova, 68 müze, 103 tiyatro, 132 sinema ve 24 konser salonu ile bale ve film de dahil olmak üzere Rus sahne sanatlarının kalbidir. Moskova'daki tiyatro ve bale stüdyoları arasında Bolşoy Tiyatrosu ve Malyi Tiyatrosu'nun yanı sıra Vakhtangov Tiyatrosu ve Moskova Sanat Tiyatrosu da bulunmaktadır. ⓘ

Moskova Uluslararası Müzik Evi olarak da bilinen ve 2003 yılında açılan Moskova Uluslararası Performans Sanatları Merkezi, klasik müzik performanslarıyla tanınmaktadır. Svetlanov Salonu'nda Rusya'nın en büyük orgu bulunmaktadır. ⓘ

Moskova'da ayrıca iki büyük sirk bulunmaktadır: Moskova Devlet Sirki ve Yuri Nikulin'in adını taşıyan Tsvetnoy Bulvarı üzerindeki Moskova Sirki. ⓘ

Kozmonotlar Sokağı'nın sonundaki Uzay Fatihleri Anıtı'nın altındaki Kozmonotluk Anıt Müzesi, Rus uzay görevlileri için merkezi bir anma yeridir. ⓘ

Mosfilm stüdyosu, hem sanatsal hem de ana akım yapımlardan sorumlu olduğu için birçok klasik filmin kalbinde yer almıştır. Ancak, uluslararası üne sahip Rus film yapımcılarının devam eden varlığına ve itibarına rağmen, bir zamanların üretken yerel stüdyoları çok daha sessizdir. Nadir ve tarihi filmler, Sinema Müzesi koleksiyonundan filmlerin düzenli olarak gösterildiği Salut sinemasında görülebilir. ⓘ

Shchusev Devlet Mimarlık Müzesi, Kremlin bölgesi yakınlarındaki mimar Alexey Shchusev'in adını taşıyan ulusal Rus mimarlık müzesidir. ⓘ

Moskova, Hermitage Müzesi'nin kendi şubesine 2024 yılında kavuşacak ve yetkililer, New York merkezli 'Asymptote Architecture'ın kurucu ortağı Hani Rashid tarafından yürütülecek nihai proje üzerinde anlaşmaya vardı - şehrin borsa binası, Busan merkezli Dünya İş Merkezi Solomon Kulesi ve Abu-Dabi'deki Strata Kulesi'nin arkasındaki aynı büro. ⓘ

Spor

Luzhniki Stadyumu 1980 Yaz Olimpiyatlarına ve 2018 FIFA Dünya Kupası Finaline ev sahipliği yapmıştır. ⓘ

SC Olimpiyskiy 1980 Yaz Olimpiyatları için inşa edilmiştir. ⓘ

2005 yılı itibariyle 500'den fazla Olimpiyat spor şampiyonu şehirde yaşamaktadır. Moskova, Luzhniki Stadyumu'nun en büyük ve Avrupa'nın 4. büyük stadyumu olduğu 63 stadyuma (sekiz futbol ve on bir hafif atletizm manejinin yanı sıra) ev sahipliği yapmaktadır (1998-99 UEFA Kupası, 2007-08 UEFA Şampiyonlar Ligi finalleri, 1980 Yaz Olimpiyatları ve final dahil toplam 7 maçla 2018 FIFA Dünya Kupası'na ev sahipliği yapmıştır). Şehirde 24'ü yapay buzlu olmak üzere kırk spor kompleksi daha bulunmaktadır. Olimpiyat Stadyumu, bandy için dünyanın ilk kapalı arenasıydı ve iki kez Bandy Dünya Şampiyonası'na ev sahipliği yaptı. Moskova 2010 yılında bu kez Krylatskoye'de düzenlenen yarışmaya ev sahipliği yapmıştır. Bu arena aynı zamanda Dünya Sürat Pateni Şampiyonasına da ev sahipliği yapmıştır. Moskova'da ayrıca yedi at yarışı pisti bulunmaktadır ve bunlardan en büyüğü 1834 yılında kurulan Central Moscow Hippodrome'dur. ⓘ

Dünyanın en iyi ikinci buz hokeyi ligi olarak kabul edilen KHL'nin bir maçı sırasında CSKA Arena ⓘ

Moskova 1980 Yaz Olimpiyatlarına ev sahipliği yapmış, yatçılık etkinlikleri ise bugünkü Estonya'da bulunan Tallinn'de gerçekleştirilmiştir. Büyük spor tesisleri ve ana uluslararası havaalanı Sheremetyevo Terminal 2, 1980 Yaz Olimpiyatlarına hazırlık olarak inşa edilmiştir. Moskova 2012 Yaz Olimpiyatları için teklif vermişti. Ancak, 6 Temmuz 2005'te son oylama başladığında, Moskova sonraki turlardan elenen ilk şehir oldu. Oyunlar Londra'ya verildi. ⓘ

Sovyetler Birliği'nin ve dünyanın en ünlü buz hokeyi takımı olan HC CSKA Moskova Moskova'dan çıkmıştır. Moskova'nın diğer büyük buz hokeyi kulüpleri ise Sovyetler Birliği'nin en çok unvana sahip ikinci takımı olan HC Dinamo Moskova ve HC Spartak Moskova'dır. ⓘ

Sovyetler Birliği'nin, Rusya'nın ve Euroleague'in en unvanlı kulüplerinden biri de Moskova'nın basketbol kulübü PBC CSKA Moskova'dır. Moskova 1953 ve 1965 yıllarında EuroBasket'e ev sahipliği yapmıştır. ⓘ

Moskova, SSCB ve Rusya Satranç Şampiyonalarında diğer tüm şehirlerden daha fazla birincilik elde etmiştir. ⓘ

Sovyetler Birliği'nde ve Avrupa'da (CEV Şampiyonlar Ligi) en çok şampiyon olan voleybol takımı VC CSKA Moskova'dır. ⓘ

Futbolda FC Spartak Moskova, Rusya Premier Ligi'nde diğer tüm takımlardan daha fazla şampiyonluk kazanmıştır. Sovyet döneminde FC Dynamo Kyiv'den sonra ikinci sıradaydılar. PFC CSKA Moskova, bir UEFA şampiyonluğu olan UEFA Kupası'nı (bugünkü UEFA Avrupa Ligi) kazanan ilk Rus futbol takımı olmuştur. FC Lokomotiv Moscow, FC Dynamo Moscow ve FC Torpedo Moscow da Moskova'da bulunan diğer profesyonel futbol takımlarıdır. ⓘ

• 

  Otkrytiye Arena, FC Spartak Moskova'nın evi

• 

  VEB Arena, PFC CSKA Moskova'nın evi

• 

  VTB Arena, FC Dinamo Moskova ve HC Dinamo Moskova'nın evi

• 

  RZD Arena, FC Lokomotiv Moskova'nın evi ⓘ

Moskova diğer önde gelen futbol, buz hokeyi ve basketbol takımlarına da ev sahipliği yapmaktadır. Sovyetler Birliği'ndeki spor organizasyonları bir zamanlar oldukça merkezi olduğundan, Birlik düzeyindeki en iyi takımlardan ikisi savunma ve kanun uygulayıcı kurumları temsil ediyordu: Silahlı Kuvvetler (CSKA) ve İçişleri Bakanlığı (Dinamo). Çoğu büyük şehirde ordu ve polis takımları vardı. Sonuç olarak Spartak, CSKA ve Dinamo SSCB'nin en iyi finanse edilen takımları arasındaydı. ⓘ

Irina Viner-Usmanova Jimnastik Sarayı, Luzniki Olimpiyat Kompleksi içinde yer almaktadır. İnşaat çalışmaları 2017 yılında başladı ve açılış töreni 18 Haziran 2019 tarihinde gerçekleşti. Sarayın yatırımcısı, eski jimnastikçi ve jimnastik antrenörü Irina Viner-Usmanova'nın eşi milyarder Alisher Usmanov'dur. Toplam alanı 23.500 m² olan binada 3 fitness salonu, soyunma odaları, hakemler ve antrenörler için ayrılmış odalar, saunalar, bir kantin, bir kafeterya, 2 top salonu, bir Tıp merkezi, gazeteciler için ayrılmış bir salon ve sporcular için bir otel yer alıyor. ⓘ

Moskova'nın soğuk yerel iklimi nedeniyle, kış sporlarının bir takipçisi vardır. Moskova'nın büyük parklarının birçoğunda kayak için işaretlenmiş parkurlar ve paten için donmuş göletler bulunmaktadır. ⓘ

Moskova'da 2018 FIFA Dünya Kupası maçlarına ev sahipliği yapan Luzhniki Stadyumu ⓘ

Moskova, hem WTA hem de ATP turlarında popüler bir tenis turnuvası olan yıllık Kremlin Kupası'na ev sahipliği yapmaktadır. Bu turnuva kadınlar turundaki on Tier-I etkinliğinden biridir ve her yıl birçok Rus oyuncu turnuvada yer almaktadır. ⓘ

SC Olimpiyskiy, Rusya'da düzenlenen ilk ve şimdiye kadar tek Eurovision Şarkı Yarışması olan 2009 Eurovision Şarkı Yarışması'na ev sahipliği yapmıştır. ⓘ

Slava Moskova, ulusal Profesyonel Rugby Ligi'nde mücadele eden profesyonel bir rugby kulübüdür. Eski rugby ligi ağır toplarından RC Lokomotiv de 2011 itibariyle aynı lige girmiştir. Luzhniki Stadyumu 2013 Rugby Dünya Kupası Sevens'e de ev sahipliği yapmıştır. ⓘ

Bandy'de dünyanın en başarılı kulüplerinden biri 20 kez Rusya Ligi şampiyonu olan Dinamo Moskova'dır. Ayrıca üç kez Dünya Kupası'nı ve altı kez de Avrupa Kupası'nı kazanmışlardır. ⓘ

MFK Dinamo Moskva, bir kez Futsal Şampiyonlar Ligi şampiyonluğunu kazanmış, Avrupa'nın önde gelen futsal kulüplerinden biridir. ⓘ

Rusya, 2018 FIFA Dünya Kupası'na ev sahipliği yapmak üzere seçildiğinde, Luzhniki Stadyumu'nun kapasitesi yaklaşık 10.000 yeni koltukla artırıldı, ayrıca iki stadyum daha inşa edildi: Dinamo Stadyumu ve Spartak Stadyumu, ancak ilki daha sonra Dünya Kupası maçlarına ev sahipliği yapmaktan çıkarıldı. ⓘ

Futbol kulüpleri

Kulüp	Kuruldu	Lig	Lig Sıralaması	Stadyum ⓘ
Spartak Moskova	1922	Premier Lig	1.	Otkrytiye Arena
CSKA Moskova	1911	Premier Lig	1.	VEB Arena
Lokomotiv Moskova	1923	Premier Lig	1.	RZD Arena
Dinamo Moskova	1923	Premier Lig	1.	VTB Arena
Torpido Moskova	1924	Premier Lig	1.	Eduard Streltsov Stadyumu
Veles Moskova	2016	FNL	2'nci	Avangard Stadyumu
Rodina Moskova	2015	FNL	2'nci	Spartakovets Stadyumu

Eğlence

Arbat Caddesi, Moskova'nın tarihi merkezinde ⓘ

Şehir kulüpler, restoranlar ve barlarla doludur. Tverskaya Caddesi aynı zamanda Moskova'nın en işlek alışveriş caddelerinden biridir. ⓘ

Tverskaya Caddesi'nin güneyinde, Kitai-gorod'da bulunan bitişik Tretyakovsky Proyezd, Bulgari, Tiffany & Co., Armani, Prada ve Bentley gibi lüks butik mağazalara ev sahipliği yapmaktadır. Moskova'da gece hayatı Sovyet döneminden bu yana ilerlemiştir ve bugün şehir dünyanın en büyük gece kulüplerinin çoğuna sahiptir. Kulüpler, barlar, yaratıcı mekânlar ve dans pistine dönüştürülmüş restoranlar her yıl yeni açılışlarla Moskova sokaklarını doldurmaktadır. En sıcak bölge, barların, gece kulüplerinin, galerilerin, kafelerin ve restoranların bulunduğu eski çikolata fabrikasının çevresinde yer almaktadır. ⓘ

Dream Island, Moskova'da 29 Şubat 2020'de açılan bir eğlence parkıdır. Avrupa'nın en büyük kapalı tema parkıdır. Park 300.000 metrekarelik bir alanı kaplamaktadır. Parkın inşası sırasında yarımadadaki 150 dönümlük eşsiz doğa ağaçları ve nadir hayvanlar ile kuşlar ve bitkiler yok edilmiştir. Görünüm Disneyland'a benzer bir masal kalesi tarzındadır. Parkta çok sayıda gezintinin yer aldığı 29 benzersiz cazibe merkezinin yanı sıra fıskiyeli yaya alışveriş merkezleri ve bisiklet yolları bulunmaktadır. Komplekste peyzajlı bir parkın yanı sıra bir konser salonu, bir sinema, bir otel, bir çocuk yelken okulu, restoranlar ve mağazalar bulunmaktadır. ⓘ

Yetkililer

Moskova yetkilileri

Moskova Hükümeti ⓘ

Rusya Federasyonu Anayasası'na göre Moskova, Rusya Federasyonu'nun bağımsız bir federal öznesidir ve federal öneme sahip şehir olarak adlandırılır. ⓘ

Moskova Belediye Başkanı, yürütme erkinin en üst organı olan Moskova Hükümeti'ne liderlik eden yürütmenin önde gelen yetkilisidir. Moskova Şehir Duması, Şehir Duma'sıdır (şehir konseyi veya yerel parlamento) ve yerel yasaların bu duma tarafından onaylanması gerekmektedir. Tek adaylı seçim bölgesi esasına göre beş yıllık bir dönem için seçilen 45 üyeden oluşmaktadır. ⓘ

2006'dan 2012'ye kadar, Moskova Şehri Tüzüğündeki değişiklikler nedeniyle belediye başkanının doğrudan seçimleri yapılmamış, belediye başkanı başkanlık kararnamesiyle atanmıştır. Mevcut belediye başkanının görev süresinin 2015'te dolmasının ardından 2003'teki oylamadan bu yana ilk doğrudan seçimler yapılacaktı, ancak kendi isteğiyle istifa etmesiyle bağlantılı olarak Eylül 2013'te gerçekleşti. ⓘ

Yerel yönetim, Moskova'nın ilçelerini bölgesel bazda idari bölgeler halinde birleştiren on bir valilik ve 125 bölge idaresi aracılığıyla yürütülmektedir. "Moskova şehrinde yerel özyönetimin örgütlenmesine ilişkin" yasaya göre, 2003 yılının başından bu yana, yerel özyönetimin yürütme organları belediyeler, temsil organları ise üyeleri şehir içi belediye tüzüğüne uygun olarak seçilen belediye meclisleridir. ⓘ

Federal makamlar

Rusya Federasyonu Hükümet Binası ⓘ

Moskova'da, Rusya Federasyonu Anayasası ile donatılmış bir şehirde olduğu gibi, 2008 yılından bu yana Saint Petersburg'da bulunan Rusya Federasyonu Anayasa Mahkemesi haricinde, ülkenin yasama, yürütme ve yargı federal makamları bulunmaktadır. ⓘ

En yüksek yürütme makamı olan Rusya Federasyonu Hükümeti, Moskova'nın merkezindeki Krasnopresnenskaya setinde yer alan Rusya Federasyonu Hükümet Binası'nda bulunmaktadır. Devlet Duması Okhotny Ryad'da bulunmaktadır. Federasyon Konseyi Bolshaya Dmitrovka'daki bir binada yer almaktadır. Rusya Federasyonu Yüksek Mahkemesi ve Rusya Federasyonu Yüksek Tahkim Mahkemesi de Moskova'da bulunmaktadır. ⓘ

Ayrıca Moskova Kremlin, Rusya Federasyonu Devlet Başkanı'nın resmi ikametgahıdır. Başkan'ın Kremlin'deki çalışma konutu Senato Sarayı'nda yer almaktadır. ⓘ

Güvenlik

Moskova Polisi'ne ait bir BMW 5 Serisi devriye geziyor ⓘ

The Economist tarafından yapılan en güvenli şehirler sıralamasına göre Moskova yüzde 68,5 puanla 37. sırada yer almaktadır. Genel suç seviyesi oldukça düşüktür. Moskova'da 170.000'den fazla güvenlik kamerası yüz tanıma sistemine bağlıdır. Yetkililer, insanların yüzlerinin, cinsiyetlerinin ve yaşlarının gerçek zamanlı olarak otomatik olarak tanındığı iki aylık başarılı bir deneyin ardından sistemi tüm şehre yaydı. Video gözetim ağı, erişim video kameralarını (başkentteki apartmanların %95'i), bölgedeki ve okul ve anaokulu binalarındaki, MCC istasyonlarındaki, stadyumlardaki, toplu taşıma duraklarındaki ve otobüs duraklarındaki, parklardaki, yeraltı geçitlerindeki kameraları birleştiriyor. ⓘ

Acil durum numaraları Rusya'nın diğer tüm bölgelerinde olduğu gibidir: 112 Tek Acil Durum Numarası, 101 İtfaiye ve Acil Durumlar Bakanlığı numarası, 102 Polis numarası, 103 ambulans numarası, 104 Acil Gaz numarasıdır. PwC tarafından Dünya Megakentlerinde EMS Verimliliği Analizi adlı uluslararası çalışmanın sunumu sırasında bildirildiği üzere, Moskova'nın EMS'si dünya megakentleri arasında en verimli ikinci sistemdir. ⓘ

İdari bölümler

Moskova Federal Şehri
Şehir idari bölümleri	12
Şehir bölgeleri	125
Şehir yerleşimleri	21

1922'den 1995'e Moskova'nın bölgesel değişimi ⓘ

Moskova 12 idari bölgeye ayrılmıştır:
Merkezi İdari Okrug Kuzey İdari Okrugu Kuzeydoğu İdari Okrugu Doğu İdari Okrugu Güneydoğu İdari Okrugu Güney İdari Okrugu Güney-Batı İdari Okrugu Batı İdari Okrugu Kuzey-Batı İdari Okrugu Zelenogradsky İdari Okrugu Novomoskovsky İdari Okrugu Troitsky İdari Okrugu

Moskova şehrinin tamamı bir belediye başkanı (Sergey Sobyanin) tarafından yönetilmektedir. Moskova şehri on iki idari okruga ve 125 ilçeye bölünmüştür. ⓘ

Rusya'nın başkentinin şehir planlama gelişimi, şehrin kurulduğu 12. yüzyıl gibi erken bir tarihte kendini göstermeye başlamıştır. Moskova'nın merkezi kısmı, güçlü kale duvarlarının bitişik yeni yerleşimlerin daire şeklindeki sokakları boyunca kademeli olarak yayıldığı Ortaçağ kentsel gelişim ilkelerine uygun olarak banliyölerle birleşerek büyümüştür. İlk dairesel savunma duvarları, Moskova'nın halkalarının yörüngesini belirleyerek Rus başkentinin gelecekteki planlamasına zemin hazırladı. ⓘ

Aşağıdaki surlar tarihin bir döneminde şehrin dairesel savunma sınırları olarak hizmet vermiştir: Kremlin surları, Zemlyanoy Gorod (Hafriyat Kasabası), Kamer-Kollezhsky Suru, Bahçe Halkası ve küçük demiryolu halkası. Moskova Çevre Yolu (MKAD) 1960 yılından bu yana Moskova'nın sınırını oluşturmaktadır. Ayrıca Moskova'nın ana metro hattı olan Ring Hattı ve 2005 yılında tamamlanan Üçüncü Otomobil Halkası da bir daire şeklindedir. Dolayısıyla, karakteristik radyal çember planlaması Moskova'nın daha sonraki gelişimini tanımlamaya devam etmektedir. Bununla birlikte, çağdaş Moskova, Solntsevo, Butovo ve Zelenograd kasabası gibi MKAD dışında kalan bir dizi bölgeyi de içine almıştır. Moskova Oblastı'nın topraklarının bir kısmı 1 Temmuz 2012'de Moskova ile birleştirildi; sonuç olarak Moskova artık tamamen Moskova Oblastı ile çevrili değil ve artık Kaluga Oblastı ile de bir sınırı var. Toplamda Moskova yaklaşık 1,500 kilometrekare (580 sq mi) ve 230,000 nüfus kazandı. Moskova Belediye Başkanı Sergey Sobyanin, Moskova'nın ve yirmi milyonluk bir "mega şehir" olan komşu bölgenin "uyumlu" bir şekilde gelişmesine yardımcı olacak bu genişlemeden övgüyle söz etti. ⓘ

Tüm idari okrug ve ilçelerin kendi armaları ve bayraklarının yanı sıra bölgenin bireysel başkanları da var. ⓘ

Bölgelerin yanı sıra Özel Statülü Bölgesel Birimler de bulunmaktadır. Bunlar genellikle nüfusu az olan ya da hiç olmayan bölgeleri içerir. Tüm Rusya Sergi Merkezi, Botanik Bahçesi, büyük parklar ve sanayi bölgelerinde durum böyledir. Son yıllarda bazı bölgeler farklı ilçelerle birleştirilmiştir. Moskova'da, bazı Kuzey Amerika ve Doğu Asya şehirlerinde bulunan Çin mahallelerinde olduğu gibi etnik kökene özgü bölgeler bulunmamaktadır. Bölgeler gelire göre belirlenmemiş olsa da, çoğu şehirde olduğu gibi, şehir merkezine, metro istasyonlarına veya yeşil bölgelere daha yakın olan alanlar daha prestijli kabul edilir. ⓘ

Moskova aynı zamanda Moskova Oblastı'nın bazı hükümet organlarına da ev sahipliği yapmaktadır, ancak şehrin kendisi oblastın bir parçası değildir. ⓘ

Ekonomi

Genel Bakış

Avrupa'nın ve dünyanın en büyük finans merkezlerinden biri olan Moskova Uluslararası İş Merkezi ⓘ

Moskova, Avrupa'daki en büyük belediye ekonomilerinden birine sahiptir ve Rusya'nın gayrisafi yurtiçi hasılasının (GSYH) beşte birinden fazlasını oluşturmaktadır. 2020 itibariyle Moskova'nın gayrisafi yurtiçi hasılası yaklaşık ₽20 trilyona, ~370 milyar ABD dolarına (Satın Alma Gücünde ~810 milyar ABD doları) ve kişi başına ₽1.567.645 ABD dolarına (cari döviz kurunda ~29.000 ABD doları) ulaşmıştır. ⓘ

Moskova Borsası ⓘ

Moskova, 2010 yılında %7 olan ulusal ortalamaya kıyasla sadece %1 ile Rusya'nın tüm federal bölgeleri arasında en düşük işsizlik oranına sahiptir. Şehirdeki ortalama brüt aylık ücret ₽60,000 (Satın Alma Gücüne göre 2,500 ABD Doları) olup, bu rakam ₽34,000 (Satın Alma Gücüne göre 1,400 ABD Doları) olan ulusal ortalamanın neredeyse iki katıdır ve Rusya'nın federal bölgeleri arasında en yüksektir. ⓘ

Moskova, dünyadaki tüm şehirler arasında üçüncü en yüksek milyarder sayısına ev sahipliği yapmaktadır ve Avrupa'daki tüm şehirler arasında en yüksek milyarder sayısına sahiptir. Rusya'nın finans merkezidir ve ülkenin en büyük bankalarına ve petrol devi Rosneft gibi en büyük şirketlerine ev sahipliği yapmaktadır. Moskova, Rusya'daki perakende satışların %17'sini ve ülkedeki tüm inşaat faaliyetlerinin %13'ünü gerçekleştirmektedir. 1998 Rusya mali krizinden bu yana Moskova'daki iş sektörleri katlanarak büyüme göstermiştir. Son yıllarda çok sayıda yeni iş merkezi ve ofis binası inşa edilmiş olsa da Moskova'da hala ofis alanı sıkıntısı yaşanmaktadır. Sonuç olarak, birçok eski sanayi ve araştırma tesisi ofis kullanımına uygun hale getirilmek üzere yeniden inşa edilmektedir. Genel olarak, ekonomik istikrar son yıllarda iyileşmiştir; bununla birlikte, suç ve yolsuzluk hala iş gelişimini engellemektedir. ⓘ

Sanayi

Moskova'daki başlıca endüstriler arasında kimya, metalürji, gıda, tekstil, mobilya, enerji üretimi, yazılım geliştirme ve makine endüstrileri yer almaktadır. ⓘ

Mil Moskova Helikopter Fabrikası, dünyanın önde gelen askeri ve sivil helikopter üreticilerinden biridir. Khrunichev Devlet Araştırma ve Üretim Uzay Merkezi, Mir, Salyut ve ISS uzay istasyonları için modüllerin yanı sıra Proton fırlatma araçları ve askeri ICBM'ler de dahil olmak üzere çeşitli uzay ekipmanları üretmektedir. Sukhoi, Ilyushin, Mikoyan, Tupolev ve Yakovlev uçak tasarım büroları da Moskova'da bulunmaktadır. Rus ve Amerikan uzay programları için roket motorları üreten NPO Energomash ve İkinci Dünya Savaşı sırasında savaş uçakları üreten, ancak Uzay Yarışı'ndan bu yana uzay sondalarına geçiş yapan Lavochkin tasarım bürosu, Moskova Oblastı'nda bağımsız bir şehir olan ve Moskova tarafından büyük ölçüde çevrelenmiş olan Khimki yakınlarındadır. ZiL ve AZLK otomobil fabrikalarının yanı sıra Voitovich Raylı Araç fabrikası Moskova'da, Metrovagonmash metro vagonu fabrikası ise şehir sınırlarının hemen dışında yer almaktadır. Poljot Moskova saat fabrikası Rusya'da ve yurtdışında iyi bilinen askeri, profesyonel ve spor saatler üretmektedir. Yuri Gagarin uzaya yaptığı yolculukta bu fabrika tarafından üretilen "Shturmanskie" saatini kullanmıştır. ⓘ

Electrozavod fabrikası Rusya'daki ilk transformatör fabrikasıdır. Kristall içki fabrikası, "Stolichnaya" da dahil olmak üzere votka türleri üreten Rusya'daki en eski içki fabrikasıdır; şaraplar ise Moskova Interrepublican Vinery de dahil olmak üzere Moskova şarap fabrikalarında üretilmektedir. Moskova Mücevher Fabrikası ve Jewellerprom Rusya'daki mücevher üreticileridir; Jewellerprom, İkinci Dünya Savaşı sırasında Sovyetler Birliği'nin Kızıl Ordusu'na yardım edenlere verilen özel Zafer Nişanı'nı üretirdi. ⓘ

Moskova şehrinin hemen dışında bulunan diğer endüstrilerin yanı sıra Zelenograd'da Ruselectronics şirketleri de dahil olmak üzere mikroelektronik endüstrileri bulunmaktadır. ⓘ

Dünyanın en büyük doğal gaz üreticisi ve Rusya'nın en büyük şirketi olan Gazprom'un ve diğer petrol, gaz ve elektrik şirketlerinin genel merkezleri de Moskova'da bulunmaktadır. ⓘ

Moskova, 1C, ABBYY, Beeline, Kaspersky Lab, Mail.Ru Group, MegaFon, MTS, Rambler&Co, Rostelecom, Yandex ve Yota gibi birçok telekomünikasyon ve teknoloji şirketinin genel merkezine ev sahipliği yapmaktadır. ⓘ

Şehrin ekolojik durumunu iyileştirmek için bazı endüstriler şehir dışına taşınmaktadır. ⓘ

Yaşam maliyeti

Tretyakovsky Proyezd ⓘ

Nikolskaya Caddesi ⓘ

Sovyet döneminde, daireler hükümet tarafından kişi başına düşen metrekare normuna göre insanlara ödünç verilirdi (halkın sanatçıları, kahramanları ve önde gelen bilim adamları da dahil olmak üzere bazı grupların onurlarına göre ikramiyeleri vardı). Dairelerin özel mülkiyeti, insanların oturdukları yerler üzerinde mülkiyet hakkı elde etmelerine izin verildiği 1990'lara kadar sınırlıydı. Sovyet döneminden bu yana, mülk sahipleri konutları için yaşam alanı başına düşen kişi sayısına göre sabit bir miktar olan hizmet bedelini ödemek zorundaydı. ⓘ

Moskova'da gayrimenkul fiyatları artmaya devam ediyor. Bugün, şehrin kenar mahallelerinde metrekare başına ortalama 4.000 ABD Doları (11 sq ft) veya prestijli bir semtte metrekare başına 6.500-8.000 ABD Doları ödenmesi beklenebilir. Bir apartman dairesinde fiyat bazen metrekare başına 40.000 ABD Dolarını aşabilir. Moskova'nın merkezinde tek yatak odalı bir daire kiralamak aylık yaklaşık 1.200 ABD Doları, bir stüdyo kiralamak ise aylık yaklaşık 1.000 ABD Doları tutmaktadır. ⓘ

Tipik bir tek yatak odalı daire yaklaşık otuz metrekare (320 feet kare), tipik bir iki yatak odalı daire kırk beş metrekare (480 feet kare) ve tipik bir üç yatak odalı daire yetmiş metrekaredir (750 feet kare). Özellikle Sovyet döneminde devlet tarafından verilen iki odalı bir dairede yaşayan aileler başta olmak üzere pek çok kişi dairelerinden taşınamıyor. Bazı şehir sakinleri dairelerini kiraya verip şehir dışındaki yazlıklarda (kır evleri) kalarak hayat pahalılığı ile başa çıkmaya çalışmaktadır. ⓘ

2006 yılında Mercer İnsan Kaynakları Danışmanlığı, istikrarlı Rus Rublesi ve şehir içinde artan konut fiyatları nedeniyle Moskova'yı gurbetçi çalışanlar için dünyanın en pahalı şehri seçerek uzun yıllardır birinci olan Tokyo'yu geride bıraktı. Moskova anketin 2007 ve 2008 baskılarında da birinci sırada yer almıştı. Ancak Tokyo, dünyanın en pahalı şehri olarak Moskova'yı geride bırakmış ve Moskova, ikinci sıradaki Osaka'nın ardından üçüncü sıraya yerleşmiştir. ⓘ

Moskova, 2008 yılında üst üste üçüncü kez en pahalı şehirler listesinde ilk sırada yer almıştır. ⓘ

Forbes'a göre 2014 yılında Moskova dünyanın en pahalı 9. şehri olmuştur. Forbes bir önceki yıl Moskova'yı en pahalı 2. şehir olarak sıralamıştı. ⓘ

2019 yılında Economist Intelligence Unit'in Dünya Çapında Yaşam Maliyeti araştırması Moskova'yı iki yılda bir yapılan en pahalı 133 şehir sıralamasında 102. sıraya yerleştirmiştir. ECA International'ın Yaşam Maliyeti 2019 Araştırması, Moskova'yı dünya çapında 482 lokasyon arasında 120. sırada göstermiştir. ⓘ

Kamu hizmetleri

Isıtma

Rusya'nın diğer Ģehirlerinde olduğu gibi Moskova'da da binaların ısıtılması merkezi ısıtma sistemi kullanılarak yapılmaktadır. 2004 yılından önce, üniter devlet işletmeleri, şehrin kuzeydoğu kesimindeki ısıtma trafo merkezlerine hizmet veren Mosgorteplo, Mosteploenergo ve Teploremontnaladka ısıtma istasyonlarının ve ısıtma dağıtım sisteminin işletilmesi yoluyla müşterilere ısı üretmek ve tedarik etmekten sorumluydu. Müşteriler coğrafi konumlarına göre çeşitli işletmeler arasında paylaştırılmıştır. 2004'te başlatılan büyük bir reform, çeşitli şirketleri belediyenin ısı tedarikçisi haline gelen MIPC çatısı altında birleştirdi. MIPC'nin yan kuruluşları ise yeni dönüşen Anonim Şirketlerdi. Şehrin ana ısıtma kaynağı Mosenergo'nun elektrik santralidir. 2005 yılında yapılan reformla yaklaşık on iştirak bu santralden ayrılmıştır. Yeni bağımsız şirketlerden biri Bölgesel Isıtma Ağı Şirketi (MTK) (Rusça: Московская теплосетевая компания) idi. 2007 yılında Moskova Hükümeti şirketin kontrol hisselerini satın almıştır. ⓘ

Şehir hizmetleri

"Kentimiz" 2011 yılında Moskova Belediye Başkanı Sergei Sobyanin tarafından Moskova sakinleri ile kentin idari makamları arasında yapıcı bir diyalog kurmak amacıyla oluşturulan bir coğrafi bilgi portalıdır. Portal, Moskova Bilgi Teknolojileri Departmanı ile birlikte Devlet Kamu Kurumu "Yeni Yönetim Teknolojileri" tarafından geliştirilmektedir. Faaliyette olduğu 10 yıl içinde 1.7 milyondan fazla kullanıcı portala katılmış ve bu süre zarfında kentsel altyapının durumunu izlemek için etkili bir araç haline gelmiştir. ⓘ

Eğitim

Moskova Devlet Üniversitesi ⓘ

Moskova'da 1.696 lisenin yanı sıra 91 kolej bulunmaktadır. Bunların yanı sıra, 60 devlet üniversitesi ve 1755 yılında kurulan Lomonosov Moskova Devlet Üniversitesi de dahil olmak üzere 222 yüksek öğrenim kurumu bulunmaktadır. Vorobyovy Gory'de (Serçe Tepeleri) bulunan ana üniversite binası 240 metre (790 ft) yüksekliğindedir ve tamamlandığında kıtadaki en yüksek bina olmuştur. Üniversitede 30.000'den fazla lisans ve 7.000'den fazla lisansüstü öğrenci eğitim görmekte olup, bu öğrenciler yirmi dokuz fakülte ve 450 bölüm arasından seçim yapabilmektedir. Ayrıca, yaklaşık 10.000 lise öğrencisi üniversitede ders almakta ve iki binin üzerinde araştırmacı çalışmaktadır. Moskova Devlet Üniversitesi kütüphanesinde dokuz milyondan fazla kitap bulunmaktadır ve bu da onu tüm Rusya'daki en büyük kütüphanelerden biri haline getirmektedir. Uluslararası akademik camiada büyük beğeni toplayan üniversiteden bugüne kadar 11.000'den fazla uluslararası öğrenci mezun olmuş, birçoğu da Rus dilini akıcı bir şekilde konuşabilmek için Moskova'ya gelmiştir. ⓘ

Ivan Sechenov'un adını taşıyan I.M. Sechenov Birinci Moskova Devlet Tıp Üniversitesi ya da eski adıyla Moskova Tıp Akademisi (1stMSMU), Rusya'nın başkenti Moskova'da bulunan bir tıp üniversitesidir. Moskova Devlet Üniversitesi'nin fakültesi olarak 1785 yılında kurulmuştur. Rusya Federal Sağlık ve Sosyal Kalkınma Ajansı'na bağlıdır. Rusya ve Avrupa'nın en büyük tıp üniversitelerinden biridir. 115 akademik bölüme 9200'den fazla öğrenci kayıtlıdır. Mezuniyet sonrası çalışmalar için kurslar sunmaktadır. ⓘ

Pirogov Rus Ulusal Araştırma Tıp Üniversitesi ⓘ

Pirogov Rus Ulusal Araştırma Tıp Üniversitesi (eski adıyla Rus Devlet Tıp Üniversitesi), 1906 yılında Rusya'nın Moskova kentinde kurulmuş bir tıp yükseköğretim kurumudur. Rusya Eğitim ve Bilim Bakanlığı tarafından tamamen akredite edilmiş ve tanınmıştır ve şu anda Sağlık ve Sosyal Kalkınma Bakanlığı'nın yetkisi altındadır. Adını Rus cerrah ve pedagog N.I. Pirogov'dan (1810-1888) alan üniversite, Rusya'nın en büyük tıp kurumlarından biri ve kadınların derece almasına izin veren ilk üniversitedir. ⓘ

Moskova, Rusya Federasyonu ve BDT ülkelerinin finans merkezlerinden biridir ve işletme okullarıyla tanınmaktadır. Bunlar arasında Rusya Federasyonu Hükümeti'ne bağlı Finans Üniversitesi; Plehanov Rus Ekonomi Üniversitesi; Devlet Yönetim Üniversitesi ve Ulusal Araştırma Üniversitesi - Ekonomi Yüksek Okulu bulunmaktadır. Bu üniversiteler yönetim, finans, muhasebe, pazarlama, emlak ve ekonomi teorisi alanlarında lisans derecelerinin yanı sıra yüksek lisans ve MBA programları da sunmaktadır. Bunların çoğunun Rusya'nın diğer bölgelerinde ve dünyanın çeşitli ülkelerinde şubeleri bulunmaktadır. ⓘ

Bauman Moskova Devlet Teknik Üniversitesi'nin ana binası ⓘ

Moskova'nın merkezinde yer alan ve 1830 yılında kurulan Bauman Moskova Devlet Teknik Üniversitesi, 18.000 lisans ve 1.000 lisansüstü öğrencisine bilim ve mühendislik alanlarında eğitim vermekte ve teknik dereceler sunmaktadır. ⓘ

Moskova Konservatuarı binası ⓘ

1866'da kurulan Moskova Konservatuarı, Sergey Rachmaninoff, Alexander Scriabin, Aram Khachaturian, Mstislav Rostropovich ve Alfred Schnittke gibi mezunlarıyla Rusya'nın önde gelen müzik okullarından biridir. ⓘ

Rusya Devlet Sinematografi Enstitüsü, dünyanın en eski
FİLM OKULU ⓘ

VGIK olarak kısaltılan Gerasimov Tüm Rusya Devlet Sinematografi Enstitüsü, 1919 yılında Vladimir Gardin tarafından kurulan dünyanın en eski Sinematografi eğitim kurumudur. En seçkin profesörleri arasında Sergei Eisenstein, Vsevolod Pudovkin ve Aleksey Batalov, mezunları arasında ise Mikhail Vartanov, Sergei Parajanov, Andrei Tarkovsky, Nikita Mikhalkov, Eldar Ryazanov, Alexander Sokurov, Yuriy Norshteyn, Aleksandr Petrov, Vasily Shukshin, Konrad Wolf bulunmaktadır. ⓘ

1944'te kurulan Moskova Devlet Uluslararası İlişkiler Enstitüsü, uluslararası ilişkilere odaklanan altı okuluyla Rusya'nın en iyi bilinen uluslararası ilişkiler ve diplomasi okulu olmaya devam etmektedir. Üniversitenin öğrenci sayısı yaklaşık 4.500'dür ve Moskova Devlet Uluslararası İlişkiler Enstitüsü'nün kütüphanesinde 20.000'i nadir bulunan 700.000'den fazla Rusça ve yabancı dilde kitap bulunmaktadır. ⓘ

Diğer kurumlar arasında Phystech olarak da bilinen Moskova Fizik ve Teknoloji Enstitüsü, 1988 yılında Rus göz cerrahı Svyatoslav Fyodorov tarafından kurulan Fyodorov Göz Mikrocerrahi Kompleksi, Moskova Havacılık Enstitüsü, Moskova Otoyol Enstitüsü (Devlet Teknik Üniversitesi) ve Moskova Mühendislik Fiziği Enstitüsü bulunmaktadır. Moskova Fizik ve Teknoloji Enstitüsü aralarında Pyotr Kapitsa, Nikolay Semyonov, Lev Landau ve Alexander Prokhorov'un da bulunduğu çok sayıda Nobel Ödülü sahibi bilim adamına eğitim verirken, Moskova Mühendislik Fiziği Enstitüsü nükleer fizik alanındaki araştırmalarıyla tanınmaktadır. En yüksek Rus askeri okulu Rusya Federasyonu Silahlı Kuvvetleri Birleşik Silahlar Akademisidir. ⓘ

Moskova'da Sovyet döneminden kalma ve çoğu mühendislik ya da temel bilimlere yönelik çok sayıda ünlü yüksek eğitim kurumu bulunmasına rağmen, son yıllarda Moskova'da işletme ve yönetim alanında eğitim veren ticari ve özel kurumların sayısında bir artış gözlenmektedir. Birçok devlet kurumu eğitim kapsamını genişletmiş ve yeni dersler ya da bölümler açmıştır. Moskova'daki ve Sovyet sonrası Rusya'nın geri kalanındaki kurumlar, İşletme Yüksek Lisansı da dahil olmak üzere yeni uluslararası sertifikalar ve lisansüstü dereceler sunmaya başlamıştır. Başta Avrupa'nın geri kalanı olmak üzere çok sayıda ülkeyle öğrenci değişim programları da Moskova'daki üniversitelerde yaygınlaşırken, Rusya'nın başkentindeki okullar da şirket çalışanları ve işadamları için seminerler, dersler ve kurslar sunmaktadır. ⓘ

Rusya Bilimler Akademisi ⓘ

Moskova, Rusya'nın en büyük bilim merkezlerinden biridir. Araştırma ve uygulamalı bilim kurumlarının yanı sıra Rusya Bilimler Akademisi'nin merkezi de Moskova'da bulunmaktadır. Nükleer enerji alanında Rusya'nın önde gelen araştırma ve geliştirme kurumu olan ve Avrupa'daki ilk nükleer reaktörün inşa edildiği Kurchatov Enstitüsü, Landau Teorik Fizik Enstitüsü, Teorik ve Deneysel Fizik Enstitüsü, Kapitza Fiziksel Problemler Enstitüsü ve Steklov Matematik Enstitüsü Moskova'da yer almaktadır. ⓘ

Şehirde 168'i çocuklar için olmak üzere 452 kütüphane bulunmaktadır. 1862'de kurulan Rusya Devlet Kütüphanesi, Rusya'nın ulusal kütüphanesidir. Kütüphane 275 km'den (171 mil) fazla raf ve 17 milyondan fazla kitap ve seri cilt, 13 milyon dergi, 350.000 müzik notası ve ses kaydı ve 150.000 harita dahil olmak üzere 42 milyon öğeye ev sahipliği yaparak Rusya'nın en büyük kütüphanesi ve dünyanın en büyük kütüphanelerinden biridir. Koleksiyonun %29'unu 247 dildeki eserler oluşturmaktadır. ⓘ

1863'te kurulan Devlet Halk Tarih Kütüphanesi, Rus tarihi konusunda uzmanlaşmış en büyük kütüphanedir. Koleksiyonunda 112 dilde (eski SSCB'nin 47 dili dahil), çoğunlukla Rus ve dünya tarihi, hanedanlık armaları, nümizmatik ve bilim tarihi üzerine dört milyon materyal bulunmaktadır. ⓘ

İlk ve orta öğretimle ilgili olarak 2011 yılında The New York Times'dan Clifford J. Levy şöyle yazmıştır: "Moskova'da bazı güçlü devlet okulları var, ancak sistem bir bütün olarak moral bozucu, çünkü kısmen Sovyet sonrası bir bela olan yolsuzluk tarafından aşındırılıyor. Veliler çocuklarını daha iyi devlet okullarına kabul ettirmek için sık sık rüşvet ödüyor. İyi notlar için ek ödemeler yapılıyor." ⓘ

Moskova Rusya'nın önemli kültür merkezlerden, ülkenin ilk yükseköğretim kurulunun (Slav-Yunan-Latin akademisi) kurulması itibarıyla, şehirde önemli ölçüde öğretim kurumları artar. Günümüzde şehirde 124 yükseköğretim kurulu faaliyette, bunların arasında Rusya'nın en eski ve en çok tanınan Moskova Devlet Üniversitesi, Lomonosov inisiyatifine göre 1755 yılında kurulmuştur. ⓘ

Ulaşım

Metro

Planlanan istasyonlarla birlikte Moskova Metrosu güzergah haritası ⓘ

Mayakovskaya istasyonu 1938 yılında açılmıştır. ⓘ

Moskova Metro sistemi sanatı, duvar resimleri, mozaikleri ve süslü avizeleriyle ünlüdür. Metro 1935 yılında faaliyete geçti ve kısa sürede ulaşım sisteminin en önemli parçası haline geldi. Bunun da ötesinde, halkı korkutmak, ödüllendirmek ve Sovyet gerçekçi sanatını takdir etmelerini sağlamak için Stalinist bir araçtı. Gelecekteki Sovyet büyük ölçekli teknolojilerinin prototipi haline geldi. Metronun başında Lazar Kaganovich vardı; metroyu, yurttaşların yolculuk ederken Stalinist uygarlığın değerlerini ve ahlakını özümseyecekleri şekilde tasarladı. Orijinal 13 istasyonun sanat eserleri ulusal ve uluslararası üne kavuştu. Örneğin, Sverdlov Meydanı metro istasyonunda Sovyet halkının günlük yaşamını tasvir eden porselen kabartmalar yer alırken, Dinamo Stadyumu spor kompleksindeki kabartmalar sporu ve güçlü yeni "Homo Sovieticus "un (Sovyet insanı) fiziksel hünerlerini yüceltiyordu. ⓘ

Metro, yeni sosyal düzenin sembolü olarak lanse edildi - bir tür mühendislik modernitesinin Komünist katedrali. İşçiliği ve sanat eserlerini Sovyet işçileri yaptı, ancak ana mühendislik tasarımları, güzergahlar ve inşaat planları Londra Metrosu'ndan işe alınan uzmanlar tarafından gerçekleştirildi. İngilizler "aç-kapa" tekniği yerine tünel açma, asansörler yerine yürüyen merdivenlerin kullanılması çağrısında bulunmuş, güzergahları ve demiryolu araçlarını tasarlamışlardır. Stalin ve NKVD'nin paranoyası, gizli polisin çok sayıda İngiliz mühendisi casusluktan, yani şehrin fiziksel düzeni hakkında derinlemesine bilgi edinmekten tutuklamasıyla ortaya çıktı. Metropolitan Vickers Elektrik Şirketi'nin mühendisleri 1933 yılında göstermelik bir yargılamaya tabi tutularak sınır dışı edildi ve böylece İngiliz iş dünyasının SSCB'deki rolü sona erdi. ⓘ

Bugün Moskova Metrosu, çoğu yeraltında olmak üzere on iki hattan ve toplam 203 istasyondan oluşmaktadır. Metro dünyanın en derin metro sistemlerinden biridir; örneğin 2003 yılında tamamlanan Park Pobedy istasyonu yerin 84 metre (276 ft) altında Avrupa'nın en uzun yürüyen merdivenlerine sahiptir. Moskova Metrosu, Avrupa'nın en işlek metro sistemi olmasının yanı sıra günde yaklaşık on milyon yolcuya (her ay 300.000.000 kişi) hizmet veren dünyanın en işlek metro sistemlerinden biridir. Ciddi ulaşım sorunlarıyla karşı karşıya olan Moskova, metrosunu genişletme planları yapmaktadır. Yetkililer 2016 yılında, Koltsevaya Hattı'ndaki günlük tıkanıklık gibi ulaşım sorunlarının çözülmesine katkıda bulunan yeni bir daire metro demiryolunu hizmete açmıştır. ⓘ

Metro istasyonlarının sanat için olası bir tuval olarak görülmesi ve Moskovalı işçilerin bu istasyonları her gün görecek olması nedeniyle, Stalin döneminden kalma birçok metro istasyonu farklı "özel" tasarımlarla inşa edilmiştir (her istasyonun tasarımı başlangıçta belirli bir tema üzerine büyük bir enstalasyon olacaktır. Örneğin, Elektrozavodskaya istasyonu sadece yakındaki ampul fabrikası ve seramik nervürlü ampul prizleri temalıydı); "Grand Designs" geleneği ve temel olarak metro istasyonlarının tek temalı enstalasyonlar olarak dekore edilmesi 1979'un sonlarında yeniden başlatıldı. ⓘ

Yakın geçmişte Moskova Belediye Başkanı Sergei Sobyanin, WiFi ve USB bağlantı noktalarından Apple Pay'e kadar çeşitli konforlar sunarken bir yandan da büyük bir hızla yeni istasyonlar açtı. Moskova metrosu 2019 yılında 2,6 milyar yolcu taşıyarak dünyanın en yoğun metrolarından biri oldu. ⓘ

Rusya'nın başkentinde öğrenci yurtlarında, parklarda, kültür ve spor kurumlarında, Bahçe Halkası ve Üçüncü Ulaşım Halkası'nda 21,5 binden fazla Wi-Fi erişim noktası bulunuyor. Eylül 2020'den Ağustos 2021'e kadar Moskova'da kentsel Wi-Fi için 1.700 yeni erişim noktası açıldı. Wi-Fi ağının yapısı, vatandaşların yeniden yetkilendirme olmadan interneti kullanmalarına olanak tanıyor. ⓘ

Monoray

Moskova Monorayının iki treni ⓘ

Moskova Metrosu kısa bir monoray hattı (hat 13) işletmektedir. Hat, Timiryazevskaya metro istasyonu ile Ulitsa Sergeya Eisensteina'yı birbirine bağlamakta ve VDNH (ve Hat 6 Metro istasyonu "V.D.N.Kh.") yakınından geçmektedir. Hat 2004 yılında açılmıştır. Hat üzerindeki aktarmaları kabul eder, önceki 90 dakika içinde Moskova Metrosunda bir yolculuk yapıldıysa ek ücret gerekmez. ⓘ

Otobüs, troleybüs ve elektrikli otobüs

Moskova, Ekim 2020 itibariyle faaliyet gösteren 500 elektrikli otobüs ile Avrupa'nın en büyük elektrikli otobüs filosuna sahiptir. ⓘ

Şehir merkezinin dışındaki metro istasyonları diğer şehirlere kıyasla 4 kilometreye (2,5 mil) kadar uzak olduğundan, her istasyondan çevredeki yerleşim bölgelerine bir otobüs ağı yayılmaktadır. Moskova'da uzun menzilli ve şehirlerarası yolcu otobüsleri için bir otobüs terminali (Merkez Otobüs Terminali) bulunmaktadır ve günlük yolcu sayısı yaklaşık 25 bin olup Moskova'daki uzun menzilli otobüs güzergahlarının yaklaşık %40'ına hizmet vermektedir. ⓘ

Şehirdeki her ana caddeye en az bir otobüs güzergahı hizmet vermektedir. Bu güzergahların birçoğu troleybüs güzergahı ile ikiye katlanır ve üzerlerinde troleybüs telleri bulunur. ⓘ

Toplam hat uzunluğu yaklaşık 600 kilometre (370 mil) olan tek bir tel, 8 depo, 104 güzergah ve 1740 araçla Moskova troleybüs sistemi dünyanın en büyüğüydü. Ancak Sergey Sobyanin başkanlığındaki belediye yönetimi, troleybüslerin elektrikli otobüslerle değiştirilmesi planı nedeniyle 2014 yılında Moskova'daki troleybüs sistemini yok etmeye başladı. 2018 yılında Moskova troleybüs sisteminde sadece 4 depo ve onlarca kilometre uzunluğunda kullanılmayan tel bulunuyor. Garden Ring (Sadovoe Koltso) içindeki neredeyse tüm troleybüs telleri 2016-2017 yıllarında merkezi caddelerin ("Moya Ulitsa") yeniden inşası nedeniyle kesilmiştir. 15 Kasım 1933'te açılan bu sistem aynı zamanda dünyanın en eski 6. troleybüs sistemidir. ⓘ

2018 yılında Kamaz ve GAZ araç şirketleri, Mosgortrans'ın şehir ulaşım sistemine 200 elektrikli otobüs ve 62 ultra hızlı şarj istasyonu sağlama ihalesini kazandı. Üreticiler, önümüzdeki 15 yıl boyunca otobüslerin ve şarj istasyonlarının kaliteli ve güvenilir bir şekilde işletilmesinden sorumlu olacak. Şehir 2021 yılından itibaren sadece elektrikli otobüsler tedarik edecek ve dizel otobüs filosunu kademeli olarak değiştirecek. Beklentilere göre Moskova, 2019 yılına kadar toplu taşımada elektrikli ve gaz yakıt payı bakımından Avrupa şehirleri arasında lider olacak. ⓘ

Moskova'daki tüm otogar ve terminallerde artık ücretsiz Wi-Fi bağlantısı bulunuyor. Uluslararası otobüs terminalleri Salaryevo, South Gate ve North Gate ile otobüs terminalleri Varshavskaya ve Orekhovo'da bu hizmetten yararlanılabiliyor. Buralara 48 kadar sıcak nokta yerleştirilmiştir. ⓘ

Moskova teleferiği

Moskova Nehri ve Luzhniki Stadyumu üzerinden geçen teleferikler ⓘ

26 Kasım 2018 tarihinde Moskova Belediye Başkanı Sergey Sobyanin, Moskova Nehri üzerindeki teleferiğin açılış törenine katıldı. Teleferik, Luzhniki spor kompleksini Sparrow Hills ve Kosygin Caddesi'ne bağlayacak. ⓘ

Vorobyovy Gory'deki meşhur manzara noktasından Luzhniki Stadyumuna yapılacak yolculuk, aynı yolculuğu arabayla yapmak için harcanması gereken 20 dakika yerine beş dakika sürecek. Teleferik her gün sabah 11'den akşam 11'e kadar çalışacak. ⓘ

Teleferik 720 metre (2,360 ft) uzunluğundadır. Her türlü hava koşulunda saatte 1.600 yolcu taşıyabilecek şekilde inşa edilmiştir. Yolcuları taşımak için Porsche Design Studio tarafından tasarlanan 35 kapalı kapsül bulunmaktadır. Kabinler medya ekranları, LED ışıklar, bisiklet, kayak ve snowboard için kancalarla donatılmıştır. Yolcular ayrıca İngilizce, Almanca, Çince ve Rusça sesli rehberleri de kullanabilecekler. ⓘ

Tramvay

Tverskaya Zastava Meydanı'ndan geçen bir Vityaz-M tramvayı ⓘ

Moskova, ilk olarak 1899 yılında açılan kapsamlı bir tramvay sistemine sahiptir. En yeni hat 1984 yılında inşa edilmiştir. Moskovalılar tarafından günlük kullanımı düşüktür, yolculukların yaklaşık %5'ini oluşturmaktadır çünkü ağdaki birçok hayati bağlantı geri çekilmiştir. Tramvaylar bazı bölgelerde Metro istasyonlarına besleyici olarak hala önemini korumaktadır. Tramvaylar ayrıca Sokolnicheskaya Hattı'nın (#1 kırmızı hat) Universitet istasyonu ile Kaluzhsko-Rizhskaya Hattı'nın (#6 turuncu hat) Profsoyuznaya istasyonu arasında veya Voykovskaya ile Strogino arasında olduğu gibi metro hatları arasında önemli çapraz bağlantılar sağlamaktadır. Bazı güzergâhlar, 3. güzergâh gibi şehir merkezini uyku bölgelerine bağlamak için kullanılır. ⓘ

Moskova tramvay haritası ⓘ

Şehirde üç tramvay ağı bulunmaktadır:

• En batı noktası Strogino'da (depo yeri) ve en doğu noktası Dmitrovskaya platformu yakınında bulunan Krasnopresnenskoye depo ağı. Bu ağ 1973 yılında ayrılmıştır, ancak 1997 yılına kadar yaklaşık bir kilometre (elli zincir) ray ve üç makasla kolayca yeniden bağlanabilmiştir. Ağ, Moskova'daki en yüksek kullanıma sahiptir ve depo şeridi (otobüsle hizmet verilen yolcular) ve Dmitrovskaya'daki tramvay halkası (çünkü artık ne normal bir aktarma noktası ne de bir onarım terminalidir) dışında ciroya dayalı zayıf noktaları yoktur.
• Apakov deposu, doğuda Varshavsky şeridi - Simferopolsky bulvarından batıda Universitet istasyonuna ve merkezde Boulevard şeridine kadar güneybatı kısmına hizmet vermektedir. Bu ağ sadece dört yönlü Dubininskaya ve Kozhevnicheskaya caddeleri ile bağlantılıdır. Vostochnaya (Doğu) caddesinden yapılan ikinci bir bağlantı 1987 yılında Dinamo fabrikasında çıkan bir yangın nedeniyle kesilmiş ve bir daha geri getirilememiştir. 1992 yılında ise (Avtozavodsky köprüsü) kaybolmuştur. Ağa yine de başka bir depo tarafından hizmet verilebilir (şimdi 35, 38 numaralı güzergah).
• Demiryolu kapısı ve tramvay onarım tesisi ile üç ana depo ağı. ⓘ

Buna ek olarak, tramvay savunucuları yeni hızlı transit hizmetlerinin (Şehir metrosu, Butovo hafif metrosu, Monoray) hemzemin tramvay hatları olarak daha etkili olacağını ve tramvaylarla ilgili sorunların tramvayların teknik özelliklerinden değil sadece kötü yönetim ve işletimden kaynaklandığını öne sürmüşlerdir. Genişleme olmamasına rağmen Moskova ağı için yeni tramvay modelleri geliştirilmiştir. ⓘ

Taksi

Ticari taksi hizmetleri ve güzergah taksileri yaygın olarak kullanılmaktadır. Yandex.Taxi, Uber ve Gett gibi hizmet platformları 2010'lu yılların ortalarında birçok özel şoför ve küçük hizmet sağlayıcısının yerini almış ve 2015 yılında Moskova'daki tüm taksi siparişlerinin %50'sinden fazlasına hizmet vermeye başlamıştır. ⓘ

Rus teknoloji firması Yandex Moskova'da sürücüsüz taksileri test ediyor. Yandex'in yaklaşık 170 sürücüsüz araçtan oluşan filosu 14 milyon kilometreden fazla yol kat etti. Robotaxis, Yasenevo bölgesinde şirketin Yandex.Go uygulaması aracılığıyla kullanılabilecek. ⓘ

Demiryolu

Komsomolskaya Meydanı, üzerinde bulunan üç süslü demiryolu terminali nedeniyle Üç İstasyon Meydanı olarak biliniyor: Leningradsky, Yaroslavsky ve Kazansky

Şehre çok sayıda tren istasyonu hizmet vermektedir. Moskova'nın on demiryolu terminali (veya vokzal) şunlardır:

• Belorussky Demiryolu Terminali
• Kazansky Demiryolu Terminali
• Kiyevsky Demiryolu Terminali
• Kursky Demiryolu Terminali
• Leningradsky Demiryolu Terminali
• Paveletsky Demiryolu Terminali
• Rizhsky Demiryolu Terminali
• Savyolovsky Demiryolu Terminali
• Yaroslavsky Demiryolu Terminali
• Vostochny Demiryolu Terminali ⓘ

Yüksek hızlı Sapsan treni Moskova'yı Saint Petersburg'a bağlamaktadır. ⓘ

Terminaller şehir merkezine yakın, metro ring hattı 5 ile birlikte ya da ona yakın bir konumda yer almakta ve şehir merkezine giden bir metro hattına bağlanmaktadır. Her istasyon Avrupa ve Asya'nın farklı bölgelerinden gelen trenlere hizmet vermektedir. Moskova'da çok sayıda küçük tren istasyonu bulunmaktadır. Tren biletleri ucuz olduğundan, özellikle Rusya'nın ikinci büyük şehri olan Saint Petersburg'a giderken Ruslar için tercih edilen seyahat şeklidir. Moskova, Rusya topraklarının yaklaşık 9,300 kilometresini (5,800 mil) katederek Pasifik kıyısındaki Vladivostok'a ulaşan Trans-Sibirya Demiryolu'nun batı terminalidir. ⓘ

Banliyöler ve uydu şehirler banliyö elektrichka (elektrikli demiryolu) ağı ile birbirine bağlanmaktadır. Elektrichkalar bu terminallerin her birinden yakındaki (140 km veya 87 mil) büyük demiryolu istasyonlarına hareket etmektedir. ⓘ

2010'lu yıllarda, Moskova Demiryolunun Küçük Halkası sık yolcu hizmeti için kullanılmak üzere dönüştürülmüştür; Moskova Metrosu ile tamamen entegre edilmiştir; yolcu hizmeti 10 Eylül 2016 tarihinde başlamıştır. Şehrin kuzey tarafındaki bir bağlantı demiryolu hattı Belorussky terminalini diğer demiryolu hatlarına bağlamaktadır. Bu hat bazı banliyö trenleri tarafından kullanılmaktadır. ⓘ

Moskova Merkez Çemberi

"Luzhniki" istasyonundaki "Lastochka" treni (Hat 14) ⓘ

Moskovskaya Okruzhnaya Zheleznaya Doroga, 1903 yılından bu yana Moskova'nın şimdiki şehir merkezinin etrafında bir halka oluşturmuş, ancak 2010'larda MCC olarak yeniden inşa edilmeden önce sadece elektrikli olmayan, yakıtlı lokomotifli bir demiryolu olarak hizmet vermiştir. ⓘ

Moskova Merkez Çemberi, tarihi Moskova'yı çevreleyen 54 kilometre uzunluğunda (34 mil) bir kentsel-metro demiryolu yörünge hattıdır. Moskova Demiryolunun Küçük Halkası ile birlikte inşa edilmiş ve bazı raylarını da içine almıştır. M.C.C. 10 Eylül 2016 tarihinde yolcu kullanımına açılmıştır. MOZD, "Moskova Metrosu'nun 14. Hattı" olarak entegre edilmiştir ve demiryolu büyüklüğünde trenler kullanırken, "S-tren tasarımlı daire hattı" olarak algılanabilir. ⓘ

Hat, Moskova Metrosu aracılığıyla Moskova Hükümetine ait MKZD şirketi tarafından işletilmekte olup, işletme alt yüklenicisi olarak Federal Hükümete ait Rus Demiryolları seçilmiştir. Hat altyapısı ve çoğu platform Rus Demiryolları'na aitken, MKZD çoğu istasyon binasının sahibidir. Bununla birlikte, S-bahn yolunda, Moskova birleşik biletleri "Ediniiy" ve "Troika" MCC istasyonları tarafından kabul edilmektedir. Bir MCC istasyonuna girmeden 90 dakikadan daha kısa bir süre önce Moskova Metro istasyonunda kullanılan herhangi bir bilet için sıfır ücretli bir aktarma vardır (ve tersi: MCC yolcusu, MCC istasyonuna girdikten sonra 90 dakika içinde Moskova Metrosu'na 1 ücretsiz aktarma alır) ⓘ

Moskova Merkez Çapları

Moskova Belorussky tren istasyonuna varan bir EG2Tv treni ⓘ

Moskova Merkez Çapları Haritası ⓘ

"Banliyö-şehir-banliyö" tasarımlı demiryolunda olduğu gibi "gerçek S-Bahn" oluşturan bir başka sistem de, "vokzal" son istasyonlardan bypasslar inşa ederek (örneğin, daha önce hem şehirlerarası hem de şehir içi banliyö seyahati için kullanılan mevcut Moskova Demiryolunun merkez istasyonlarından kaçınarak) ve Moskova'nın merkezi boyunca bir tren hattı oluşturarak oluşturulan bir geçiş demiryolu sistemi olan Moskova Merkez Çaplarıdır. ⓘ

Öngörülen 5 hattan ilk 2'si tamamlanmış ve 2019-11-21 (örneğin 21 Kasım 2019) tarihinde hizmete açılmıştır. ⓘ

Vokzallere giden "normal" banliyö trenleriyle aynı rayları kullanırken, MCD trenleri ("Ivolga" modeli) ayırt edici özelliklere (şekil; kırmızı kabin, farklı pencereler, daha az sayıda koltuk; büyük kırmızı "MЦΔ" tren logosu) sahiptir. ⓘ

Yollar

Tverskaya Zastava Meydanı'ndaki Kavşak ⓘ

Şehirde günde 2,6 milyondan fazla araba bulunmaktadır. Son yıllarda otomobil sayısındaki artış, trafik sıkışıklığı ve park yeri yetersizliğinin önemli sorunlar haline gelmesine neden olmuştur. ⓘ

Moskova Çevre Yolu (MKAD), Üçüncü Ulaşım Halkası ve iptal edilen Dördüncü Ulaşım Halkası ile birlikte Moskova şehir sınırları içinde uzanan sadece üç otoyoldan biridir. Diğer birkaç karayolu sistemi şehrin etrafında eşmerkezli daireler oluşturmaktadır. ⓘ

Hava

Moskova'ya hizmet veren beş ana ticari havalimanı bulunmaktadır: Şeremetyevo (SVO), Domodedovo (DME), Vnukovo (VKO), Zhukovsky (ZIA), Ostafyevo (OSF). ⓘ

Rusya'nın en işlek havalimanı olan Şeremetyevo, Avrupa'nın da en işlek ikinci havalimanıdır. ⓘ

Şeremetyevo Uluslararası Havalimanı, tüm uluslararası uçuşların %60'ını gerçekleştirerek küresel olarak en bağlantılı havalimanıdır. Aynı zamanda tüm SkyTeam üyelerine ev sahipliği yapmakta ve Aeroflot'un (kendisi de bir SkyTeam üyesidir) ana merkezidir. Domodedovo Uluslararası Havalimanı, yolcu hacmi bakımından Rusya'nın önde gelen havalimanıdır ve uzun mesafeli iç hat ve BDT destinasyonlarına ve uluslararası trafikteki rakibi Sheremetyevo'ya açılan birincil kapıdır. S7 havayolları için bir merkezdir ve OneWorld ve Star Alliance üyelerinin çoğu Domodedovo'yu uluslararası merkezleri olarak kullanmaktadır. Vnukovo Uluslararası Havalimanı Türk Hava Yolları, Wizz Air ve diğerlerinin uçuşlarını gerçekleştirmektedir. Ostafyevo Uluslararası Havalimanı öncelikle iş havacılığına hizmet vermektedir. ⓘ

Moskova'daki havalimanlarının MKAD çevre yoluna olan mesafeleri farklılık göstermektedir: Domodedovo 22 km (14 mil) ile en uzak olanıdır; Vnukovo 11 km (7 mil); Sheremetyevo 10 km (6 mil); ve en yakın olan Ostafievo MKAD'dan yaklaşık 8 kilometre (5.0 mil) uzaklıktadır. ⓘ

Moskova yakınlarında (Moskova Oblastı'nda 19 adet) Myachkovo Havaalanı gibi özel uçaklar, helikopterler ve charter seferleri için tasarlanmış bir dizi küçük havaalanı bulunmaktadır. ⓘ

Su

Moskova'da nehir üzerinde iki yolcu terminali (Güney Nehir Terminali ve Kuzey Nehir Terminali ya da Rechnoy vokzal) ve çoğunlukla eğlence amaçlı kullanılan Moskova ve Oka nehirleri boyunca düzenli gemi rotaları ve gemi yolculukları bulunmaktadır. 1937'de inşa edilen Kuzey Nehri Terminali, uzun menzilli nehir rotaları için ana merkezdir. Moskova'ya hizmet veren üç yük limanı bulunmaktadır. ⓘ

Paylaşım sistemi

2020 itibariyle Moskova, 30.000'den fazla araçla dünyanın en büyük araç paylaşım filosuna sahiptir. ⓘ

Moskova, yerel yönetim tarafından desteklenen farklı araç paylaşım seçeneklerine sahiptir. Nüfusa otomobil sağlamaktan sorumlu olan birkaç araç paylaşım şirketi bulunmaktadır. Otomobilleri kullanmak için kullanıcının, sahibi olan şirketin uygulaması üzerinden rezervasyon yaptırması gerekiyor. 2018 yılında Belediye Başkanı Sergey Sobyanin, Moskova'nın araç paylaşım sisteminin araç filosu bakımından Avrupa'nın en büyüğü haline geldiğini söyledi. Her gün yaklaşık 25,000 kişi bu hizmeti kullanıyor. Aynı yılın sonunda Moskova araç paylaşımı, 16,5 bin araçlık mevcut filosuyla termik filoda dünya ikincisi oldu. Bir diğer paylaşım sistemi ise 3000 geleneksel ve elektrikli bisikletten oluşan bir filoya sahip bisiklet paylaşımıdır (Velobike). Delisamokat elektrikli scooter sağlayan yeni bir paylaşım hizmetidir. Moskova'nın büyük parklarına yakın yerlerde halka farklı araçlar sağlayan şirketler bulunmaktadır. ⓘ

Gelecekteki gelişim

Moskova Uluslararası İş Merkezi ve bitişiğindeki bölgenin 2020 kalkınma konsepti, 2020-2027 döneminde daha da fazla gökdelen inşa edilmesini öngörmektedir. ⓘ

1992 yılında Moskova hükümeti, Rusya'da ve tüm Doğu Avrupa'da ilk kez iş faaliyetlerini, yaşam alanlarını ve eğlenceyi bir araya getirecek bir bölge yaratmak amacıyla Moskova'nın merkezinde yeni bir bölge olan Moskova Uluslararası İş Merkezi'ni planlamaya başladı. Presnensky Bölgesi'nde yer alan ve Üçüncü Halka'da bulunan Moscow City bölgesi yoğun bir gelişim içerisindedir. MIBC'nin inşaatı Krasnopresnenskaya setinde gerçekleşmektedir. Projenin tamamı bir kilometrekarelik (250 dönüm) bir alanı kaplamaktadır. Bölge, Moskova şehir merkezinde bu büyüklükte bir projeyi barındırabilecek tek yer. Bugün buradaki binaların çoğu eski fabrikalar ve sanayi komplekslerinden oluşuyor. ⓘ

2016'da tamamlanan Federasyon Kulesi, Avrupa'nın en yüksek ikinci binasıdır. Bir su parkı ve diğer dinlenme tesisleri; iş, ofis, eğlence ve konut binaları, bir ulaşım ağı ve Moskova hükümeti için yeni bir alan içermesi planlanmaktadır. Bölgede dört yeni metro istasyonunun inşası tamamlanmış, bunlardan ikisi açılmış ve diğer ikisi MIBC'den geçen gelecekteki metro hatları için ayrılmıştır, bazı ek istasyonlar planlanmıştır.

• MIBC'yi doğrudan Şeremetyevo Uluslararası Havaalanı'na bağlayan bir demiryolu servisi de planlanmaktadır. ⓘ

MIBC'den geçen ana caddeler Üçüncü Ring ve Kutuzovsky Prospekt'tir. ⓘ

Filyovskaya Hattı için başlangıçta üç metro istasyonu planlanmıştır. Delovoi Tsentr istasyonu 2005 yılında açılmış ve daha sonra 2009 yılında Vystavochnaya olarak yeniden adlandırılmıştır. Hat 2006 yılında Mezhdunarodnaya istasyonuna kadar uzatılmış ve üçüncü istasyon olan Dorogomilovskaya (Kiyevskaya ve Delovoi Tsentr arasında) üzerindeki tüm çalışmalar ertelenmiştir. Hattın, Serpukhovsko-Timiryazevskaya Hattı üzerindeki Savyolovskaya istasyonuna kadar uzatılması planlanmaktadır. Moskova Metrosu'nun 4. Hattı, 2010'lu yıllar boyunca tren varışları arasındaki en uzun zaman aralıklarına sahipti (4. Hattın Mezhdunarodnaya ve Vystavochnaya şubeleri için yaklaşık 8 dakika). Ancak Vystavochnaya, Hat 8A platformları (gelecekteki Hat 11'in segmenti) ile genişletildi ve Mezhdunarodnaya Hat 14 platformu ile yükseltildi. ⓘ

Cep telefonu hizmet sağlayıcısı MTS, 5 Mart 2021'de ülkenin ilk pilot 5G ağını Moskova'da başlatacaklarını duyurdu. 14 sıcak nokta, Kızıl Meydan yakınlarındaki Lubyanka Meydanı, Moscow City finans bölgesi ve VDNKh sergi merkezi de dahil olmak üzere şehrin başlıca turistik mekanlarına yerleştirildi. ⓘ

Medya

Moskova, Rusya'nın ülke çapındaki televizyon ağlarının, radyo istasyonlarının, gazetelerinin ve dergilerinin neredeyse tamamına ev sahipliği yapmaktadır. ⓘ

Gazeteler

İngilizce yayın yapan medya kuruluşları arasında, sırasıyla Rusya'nın en büyük ve en eski İngilizce haftalık gazeteleri olan The Moscow Times ve Moscow News yer almaktadır. Kommersant, Vedomosti ve Novaya Gazeta, merkezi Moskova'da bulunan Rusça yayın yapan medya kuruluşlarıdır. Kommersant ve Vedomosti ülkenin önde gelen ve en eski Rusça iş gazeteleri arasındadır. ⓘ

TV ve radyo

RTRN binası ⓘ

Moskova'daki diğer medya kuruluşları arasında ilk Sovyet ve Rus özel haber radyosu ve bilgi ajansı olan Echo of Moscow ve ilk özel Rus televizyon kanallarından biri olan NTV bulunmaktadır. Moskova'da FM bandında yayın yapan radyo istasyonlarının toplam sayısı 50'ye yakındır. ⓘ

Moskova televizyon ağları:

Kanal Bir Rusya-1 Rusya-2 NTV TV Tsentr Kanal 5 Rossiya Kultura Rusya-24

Rusya Devlet Televizyonu REN TV STS TNT TV-3 Zvezda Domashny Atlıkarınca

Peretz Euronews 2x2 Pyatnica! Disney Kanalı RBC Moskva 24 Dozhd

RU.TV Petersburg - Kanal 5 ⓘ

Moskova radyo istasyonları: ⓘ

"Rus (Russkoye) Radyosu" "Europa Plus" "DFM" "NRJ (Rusya)" "Radyo Maksimum" "Rusya'nın Sesi (İngilizce)" "Özgürlük Radyosu (Svoboda)" "Megapolis FM" "Radio Kultura (Kültür)" "Pioneer FM" "Zvezda" "Komsomolskaya Pravda" "Orpheus" "Monte Carlo" "Aşk Radyosu" "The Main" Главная

"Govorit Moskva" "Radio Dacha" "Nashe Radyo" "Radyo 7" "Mizah FM" "Retro FM" "Ultra" "Keks FM" "Karnaval" "Dobrye Pesni (İyi Şarkılar)" "Voyage FM" "Kino FM" "Finam FM" "İlk Popüler" "Politseiskaya Volna (Polis Dalgası)"

"Radyo Sporları" "Radio Rossii" "Podmoskovye Radyosu" "Radiocompany Moskova" "UFM" "Mayak" "Business FM" "Autoradio" "Moya Semia (Ailem)" "XFM" "Taze Radyo" "Gümüş Yağmuru" "Chanson" "M-Radyo" "Orphey"

"Moskova'nın Yankısı" "Radyo Caz" "Klasik Radyo" "Vesti FM" "City FM" "Rahatla FM" "Kommersant FM" "Rock FM" "Çocuk Radyosu" "Radyo Alla" "En İyi FM" "Next FM" "Hit FM" "Radyo Kaydı" "Capital FM Moskova" ⓘ

Önemli kişiler

• 

  Modern Rus edebiyatının kurucusu Aleksandr Puşkin 1799 yılında Moskova'da doğdu.

• 

  Fyodor Dostoyevski 1821'de Moskova'da doğdu.

• 

  Alexander Suvorov 1730'da Moskova'da doğdu.

• 

  Büyük Petro 1672 yılında Moskova'da doğmuştur. ⓘ

Uluslararası ilişkiler

İkiz şehirler - kardeş şehirler

Moskova'nın 31 tane kardeş şehri vardır.

Amerika Buenos Aires, Arjantin Cusco, Peru Asya Almatı, Kazakistan Nur-Sultan, Kazakistan Bangkok, Tayland Dubai, Birleşik Arap Emirlikleri Ho Chi Minh, Vietnam Manila, Filipinler Pyongyang, Kuzey Kore Reşt, İran Seul, Güney Kore Tahran, İran Taşkent, Özbekistan Tokyo, Japonya Ulan Batur, Moğolistan

Avrupa Ankara, Türkiye Bakü, Azerbaycan Berlin, Almanya Brno, Çek Cumhuriyeti Bükreş, Romanya Düsseldorf, Almanya Gence, Azerbaycan Harkov, Ukrayna Ljubljana, Slovenya Londra, Birleşik Krallık Prag, Çek Cumhuriyeti Reykjavik, İzlanda Riga, Letonya Tallinn, Estonya Vilnius, Litvanya Varşova, Polonya ⓘ

İşbirliği anlaşması yapılan şehirler

• Bangkok, Tayland
• Erivan, Ermenistan
• Lizbon, Portekiz
• Madrid, İspanya
• Tel Aviv, İsrail
• Tunus (şehir), Tunus ⓘ

Eski kardeş şehirler ve kardeş kentler

• Brno, Çek Cumhuriyeti (Rusya'nın Ukrayna'yı işgali nedeniyle sonlandırıldı)
• Düsseldorf, Almanya (Rusya'nın Ukrayna'yı işgali nedeniyle askıya alındı)
• Kiev, Ukrayna
• Varşova, Polonya (Rusya'nın Ukrayna'yı işgali nedeniyle feshedildi) ⓘ

Ayrıca bakınız

• Moskova'daki kiliselerin listesi
• Moskova turistik yerler listesi
• Moskova'daki müzelerin listesi
• Moskova'daki alışveriş merkezlerinin listesi
• Moskova Belediye Başkanı
• Moskova Milyoner Fuarı ⓘ

Edebiyat

• Vostryshev, M.I.; Shokarev, S.Y. (2011). Вся Москва от А до Я. Энциклопедия [A'dan Z'ye Moskova Ansiklopedisi] (русский içinde). Алгоритм. s. 1064. ISBN 978-5-4320-0001-9. ⓘ

Tarih

Moskova'nın kuruluşuna ait ilk bilgilere İlk Vakayiname (Ипатьевская летопись) ile ulaşılabilir. Bu kronikte Yuri Dolgoruki'nin 1147 yılında Moskova'da arkadaşları ile buluştuğu yazılmıştır. Bu yüzden Yuri Dolgoruki Moskova'nın kurucusu olarak kabul edilir. Fakat arkeolojik kazılarda bulunan eski para ve eşyalar şehrin tarihinin 1000 yılı bulduğunu kanıtlar. Kremlin bölgesinde yapılan arkeolojik kazılarda ise 11. yy da orada sur ve hendekle korunan bir yerleşimin var olduğu keşfedilmiştir. Diğer eski buluntular ise iki Slav kabilesinin burada yaşamış olduğunu doğrulamıştır. ⓘ

Kent içinden geçen nehirle adlandırılmıştır. Kentin adı ile ilgili bazı kuramlar bulunmaktadır fakat adının kökeni tam olarak bilinmemektedir. ⓘ

Çarlık döneminin başkenti St.Petersburg'ta batı tarzı mimari görülürken, Moskova daha çok Rus kültürünün özelliklerine sahiptir. ⓘ

Moskova, 1917 Ekim Sosyalist Devrimi'nden sonra 12 Mart 1918'de Rusya Sovyet Federatif Sosyalist Cumhuriyeti'nin ve SSCB'nin başkenti oldu. ⓘ

Resmi sembolleri

Kızıl Meydan, Dünya Mirası listesindedir. ⓘ

Yönetim

İdari yapılanma

N	İdari okruglar	Rusça adı	Yüzölçümü (km²)	Nüfus (1 Ocak 2010)	Nüfus artışı 2002 (%)	Rayon sayısı	Harita ⓘ
1	Merkez	Центральный	66	696.563	−0,7	10
2	Kuzey	Северный	107	1.112.875	0,0	16
3	Kuzeydoğu	Северо-Восточный	106,7	1.249.384	0,8	17
4	Doğu	Восточный	154.6	1.403.493	0,6	16
5	Güneydoğu	Юго-Восточный	117,56	1.160.743	3,9	10
6	Güney	Южный	132	1.573.442	−1,2	16
7	Güneybatı	Юго-Западный	111.362	1.243.826	5,5	12
8	Batı	Западный	153	1.098.482	4,7	13
9	Kuzeybatı	Северо-Западный	107	805.391	3,3	8
10	Zelenograd	Зеленоградский	37.22	218.839	1,4	5